ازدواج امام مهدی(ع)
ازدواج امام مهدی(ع) از مباحث اختلافی درباره حضرت مهدی(عج) است. موافقان ازدواج حضرت مهدی برای اثبات این مطلب به روایاتی استناد می‌کنند که در آنها به اولاد او اشاره شده است. همچنین از نظر اینان ازدواج سنت مؤکد پیامبر(ص) است از این‌رو امام مهدی به آن عمل کرده است. مخالفان نیز ازدواج حضرت مهدی را با فلسفه غیبت که پنهان ماندن او از مردم است ناسازگار می‌دانند. برخی نیز معتقدند هرچند که ازدواج امام مهدی(عج) محتمل است اما نمی‌توان نظر قطعی در این باره داد.
سید محمد صدر، محدث نوری (درگذشته ۱۳۲۰ق) و علی‌اکبر نهاوندی (درگذشته ۱۳۶۹ق) از موافقان ازدواج امام مهدی(عج) هستند.
این بحث به صورت تحلیلی نخستین‌بار در کتاب تاریخ الغیبة الکبری نوشته سید محمد صدر (درگذشته ۱۳۷۷ش) مطرح شده است.
سابقه بحث
عالمان شیعه درباره اینکه امام مهدی(ع) در زمان غیبت ازدواج کرده یا خیر اختلاف‌نظر دارند. چنانچه در کتاب دانشنامه امام مهدی(عج) آمده است این بحث در قرن چهاردهم شمسی به صورت جدی مطرح شده است[۱] و نخستین کتابی که به صورت تحلیلی به بحث ازدواج امام مهدی(عج) پرداخته است تاریخ الغیبة الکبری اثر سید محمد صدر (درگذشته ۱۳۷۷ش) است.[۲] البته پیش از آن در کتاب‌های نجم الثاقب[۳] اثر محدث نوری (درگذشته ۱۳۲۰ق) و العَبقری الحِسان[۴] اثر علی‌اکبر نهاوندی (درگذشته ۱۳۶۹ق) نیز از این موضوع سخن به میان آمده و در بحارالانوار بابی با عنوان «خلفاء المهدی و اولاده و مایکون بعده علیه و علی آبائه السلام» وجود دارد.[۵]
دیدگاه‌ها
درباره ازدواج امام مهدی(ع) سه دیدگاه وجود دارد:
موافقان
سید محمد صدر،[۶] محدث نوری[۷] و علی‌اکبر نهاوندی[۸] ازدواج حضرت مهدی را پذیرفته‌اند. همچنین در کتاب دانشنامه امام مهدی(ع) این باور به علامه مجلسی نیز نسبت داده شده است.[۹]دلایل این گروه عبارتند از:
- ازدواج سنت پیامبر(ص) است و امام مهدی سزاوارترین فرد در عمل به سنت است از این رو او در دوران غیبت به این سنت عمل کرده است.[۱۰]
- احادیث و زیاراتی بر فرزند داشتن امام مهدی(عج) دلالت دارند. در کتاب دانشنامه امام مهدی، چهارده روایت در این باره گردآوری شده است.[۱۱] از جمله آنها حدیثی مشهور به حدیث وصیت است که بر اساس آن پس از امام زمان(عج)، دوازده مهدی از نسل او حکومت خواهند کرد.[۱۲] البته به گفته علامه مجلسی این روایات مخالف مشهور است همچنین احتمال دارد منظور از دوازده مهدی، پیامبر(ص) و امامان شیعه به جز حضرت مهدی باشند.[۱۳] از دیگر احادیث مورد استناد این گروه، روایتی از امام صادق(ع) است که در آن به فرود آمدن امام مهدی(ع) با اهل و عیالش در مسجد سهله اشاره شده است.[۱۴] از نظر مخالفان ازدواج حضرت مهدی، بر فرض پذیرش این احادیث، همسر و فرزند امام مهدی(عج) مربوط به پس از ظهور است.[۱۵]
- گزارشی مبنی بر زندگی خانواده امام زمان(عج) در جزیره خضراء.[۱۶] البته برخی از عالمان شیعه جزیره خضراء را ساختگی و افسانه می‌دانند.[۱۷]
مخالفان
دلایل مخالفان ازدواج امام مهدی عبارتند از:
- ناسازگاری با فلسفه غیبت: فلسفه غیبت امام مهدی را پنهان ماندن و ناشناخته بودن ایشان از مردم دانسته‌اند و ازدواج با این فلسفه سازگار نیست، چرا که ازدواج سبب شناخته شدن می‌شود.[۱۸]
- روایاتی که از آنها برداشت می‌شود که امام زمان(عج) فرزندی ندارد.[۱۹]
- عدم اشاره سفیران و وکیلان امام مهدی(ع): اگر امام مهدی(ع) ازدواج کرده بود سفیران و وکیلان او در دوره غیبت صغرا به ازدواج، همسر و فرزندانش اشاره می‌کردند.[۲۰]
سکوت
چنانکه در دانشنامه امام مهدی(عج) آمده است که دلایل موافقان و مخالفان ازدواج حضرت مهدی با هم تعارض دارند از این رو نمی‌توان با استناد به آنها تکلیف یک مسأله تاریخی را روشن کرد.[۲۱] سید جعفر مرتضی عاملی (درگذشت ۱۴۴۱ق) پژوهشگر تاریخ اسلام معتقد است فرزند داشتن امام مهدی محل تردید است و نمی‌توان درباره آن نظر قطعی داد.[۲۲] همچنین به گفته آیت‌الله صافی گلپایگانی (درگذشت ۱۴۰۰ش) از مراجع تقلید هرچند که ازدواج حضرت مهدی محتمل است اما حدیث معتبری که موجب اطمینان شود در این‌باره نیافته است.[۲۳]
تک‌نگاری
کتاب «تحلیل مسئله ازدواج امام مهدی(ع)» اثر محمدرضا فؤادیان به بررسی دلایل اقوال مختلف درباره ازدواج حضرت مهدی(ع) و نیز فرزند داشتن او می‌پردازد. پژوهشکده مهدویت و آینده‌پژوهی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی این کتاب را در سال ۱۳۹۹ش منتشر کرده است.[۲۴]
پانویس
- ↑ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ص۵۶.
- ↑ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ص۴۵، پانویس۲.
- ↑ محدث نوری، نجم الثاقب، ۱۳۸۳ش، ص۴۰۲-۴۰۷.
- ↑ نهاوندی، العبقری الحسان، ۱۳۸۶ش، ج۶، ص۵۳۷.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۳، ص۱۴۵ق.
- ↑ صدر، تاریخ الغیبة الکبری، دارالتعارف، ج۲، ص۶۴.
- ↑ محدث نوری، نجم الثاقب، ۱۳۸۳ش، ص۴۰۳.
- ↑ نهاوندی، العبقری الحسان، ۱۳۸۶ش، ج۶، ص۵۳۷.
- ↑ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ص۴۶.
- ↑ محدث نوری، نجم الثاقب، ۱۳۸۳ش، ص۴۰۳.
- ↑ نگاه کنید به محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ص۴۶-۵۱.
- ↑ شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۱۵۰.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۳، ص۱۴۸-۱۴۹.
- ↑ ابن‌مشهدی، المزار الکبیر، ۱۴۰۹ق، ص۱۳۴-۱۳۵.
- ↑ صافی گلپایگانی، پاسخ ده پرسش، ۱۳۹۰ش، ص۵۴.
- ↑ نگاه کنید به محدث نوری، نجم الثاقب، ۱۳۸۳ش، ص۴۰۵.
- ↑ کاشف‌الغطا، الحق المبین، ۱۳۱۹ق. ص۸۷.
- ↑ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۳، ص۵۲-۵۳.
- ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۲۲۴.
- ↑ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۳، ص۵۳.
- ↑ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۳، ۵۵-۵۶.
- ↑ عاملی، دراسة فی علامات الظهور و الجزیرة الخضراء، ۱۴۱۲ق، ص۲۵۷ به نقل از محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۳، ص۵۵.
- ↑ صافی گلپایگانی، پاسخ ده پرسش، ۱۳۹۰ش، ص۵۴.
- ↑ «به قلم محمدرضا فؤادیان بررسی شد؛ آیا امام زمان (عج) ازدواج کرده و فرزند دارد؟» خبرگزاری رسمی حوزه.
منابع
- ابن‌مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، تصحیح جواد قیومی اصفهانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۰۹ق.
- «به قلم محمدرضا فؤادیان بررسی شد؛ آیا امام زمان (عج) ازدواج کرده و فرزند دارد؟» خبرگزاری رسمی حوزه، انتشار ۲۷ تیر ۱۳۹۹ش، مشاهده ۲۱ اسفند ۱۴۰۰ش.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیة، ۱۴۱۱ق.
- صافی گلپایگانی، لطف‌الله، پاسخ ده پرسش، قم، دفتر آیت‌الله صافی گلپایگانی، ۱۳۹۰ش.
- صدر، سید محمد، تاریخ الغیبة الکبری، دارالتعارف، بی‌تا.
- عاملی، جعفرمرتضی، دراسة فی علامات الظهور و الجزیرة الخضراء، قم، منتدی جبل عامل الاسلامی قسم الطباعة و النشر، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
- کاشف‌الغطا، جعفر، الحق المبین فی تصویب المجتهدین و تخطئة الاخباریین، تهران، احمد شیرازی، ۱۳۱۹ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- محدث نوری، میرزاحسین، نجم الثاقب، قم، مسجد جمکران، ۱۳۸۳ش.
- محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه امام مهدی(عج)، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۳ش.
- نهاوندی، علی‌اکبر، العبقری الحسان فی احوال مولانا صاحب‌الزمان(عج)، قم، نشر مسجد جمکران، ۱۳۸۶ش.
پیوند به بیرون