عقیله بنی‌هاشم (لقب): تفاوت میان نسخه‌ها
P.motahari (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''عقیله بنی‌هاشم''' لقب [[حضرت زینب سلام الله علیها|حضرت زینب(س)]] فرزند [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] است | '''عقیله بنی‌هاشم''' لقب [[حضرت زینب سلام الله علیها|حضرت زینب(س)]] فرزند [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] است. بنا بر لِسان‌العرب، «عقیله» وقتی در ارتباط با قوم قرار می‌گیرد، به‌معنای بزرگ قوم است.<ref>در لسان‌العرب، ذیل «عقل» آمده است: «عَقِیلةُ القومِ: سَیِّدُهم».</ref> برخی از جمله [[عبدالله جوادی آملی|آیت‌الله جوادی آملی]] آن را صیغهٔ مبالغه و به‌معنای بسیارعاقل هم دانسته‌اند.<ref>«[https://news.esra.ir/fa/w/1049929?p_l_back_url=%2Ffa%2Fsearch%3Fq%3D%25D8%25B9%25D9%2582%25DB%258C%25D9%2584%25D9%2587%2B%25D8%25A8%25D9%2586%25DB%258C%2B%25D9%2587%25D8%25A7%25D8%25B4%25D9%2585 ضرورت بازشناسی شخصیت حضرت زینب کبری(س)]»، بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء؛ قزوینی، زینب الکبری من المهد الی اللحد، ۱۴۲۴ق، ص۴۰، پاورقی محقق.</ref> | ||
این لقب در [[کتب اربعه]] و [[بحار الانوار (کتاب)| | این لقب در [[کتب اربعه]] و [[بحار الانوار (کتاب)|بِحارالانوار]] نیامده است؛ اما در کتاب‌های قرن چهاردهم مانند [[مقتل الحسین (مقرم)|مَقتل مُقَرَّم]]<ref>مقرم، مقتل الحسین(ع)، ۱۴۲۶ق، ص۲۷۲ و ۲۹۰.</ref> و [[منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة|مِنهاجُ البراعة فی شرحِ نهج البلاغة]]<ref>خویی، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، چاپ چهارم، ج۱۵، ص۳۹.</ref> و [[تنقیح المقال فی علم الرجال (کتاب)|تَنقیحُ‌المَقال]]<ref>مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، چاپ اول، ج۳، ص۷۹.</ref> و نیز زمان‌های بعد<ref>برای نمونه نگاه کنید به نقدی، زینب الکبری، ۱۳۶۲ش، ص۱۷؛ قرشی، السیدة زینب، ۱۴۲۲ق، ص ۴۰.</ref> دیده می‌شود. لقب عقیله، در خصوص حضرت زینب، در کتاب‌ها، با این عبارات به کار رفته است: عقیله بنی‌هاشم حضرت زینب(ع)، السیدة زینب عقیلة بنی‌هاشم، حضرت زینب عقیله بنی‌هاشم، زینب کبری عقیله بنی‌هاشم.<ref>انصاری قمی، «کتاب‌شناسی حضرت زینب(ع)»، ص۱۶۹.</ref> در سخنرانی‌ها هم گاه «عقیله بنی‌هاشم» را به جای نام حضرت زینب به کار می‌برند.<ref>برای نمونه نگاه کنید: «[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/11/25/1000275 مناقب عقیله بنی‌هاشم در کلام اهل بیت(ع)]»، خبرگزاری تسنیم؛ «[https://www.iust.ac.ir/content/26983/%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%B9%D9%82%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%86%DB%8C-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%A8%D8%A7%D8%AF. ولادت عقیله بنی هاشم مبارکباد]»، دانشگاه علم و صنعت ایران.</ref> | ||
[[ابوالفرج اصفهانی]] مادر [[عون بن عبدالله بن جعفر]] را «زینب عقیله دختر علی بن ابی‌طالب» معرفی کرده و این سخن را از [[عبدالله بن عباس| | [[ابوالفرج اصفهانی]] مادر [[عون بن عبدالله بن جعفر|عَوْن بن عبدالله بن جعفر]] را «زینب عقیله دختر علی بن ابی‌طالب» معرفی کرده و این سخن را از [[عبدالله بن عباس|ابن‌عباس]] نقل کرده است: «حَدَّثَتْنی عَقیلَتُنا زینب بنتُ علیِّ بنِ ابی‌طالب علیه‌السّلام».<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۳۸۵ق، ص۶۰.</ref> | ||
گفته شده حضرت زینب(س) به سبب برخورداری از عقل سرشار توانست قافله خاندان [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] را پس از | گفته شده حضرت زینب(س) به سبب برخورداری از عقل سرشار توانست قافله خاندان [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] را پس از اسارت، از [[کربلا]] تا [[کوفه]] و از کوفه تا [[شام]] و از شام تا [[مدینه]] اداره کند و در مدینه، در کنار امام سجاد(ع)، نقشی مهم در مجالس بزرگداشت [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] و افشاگری [[بنی‌امیه]] ایفا کند.<ref>قزوینی، زینب الکبری من المهد الی اللحد، ۱۴۲۴ق، ص۴۰، پاورقی محقق.</ref> | ||
[[سید محمدعلی قاضی طباطبایی]] (درگذشت: ۱۳۹۹ق)<ref>قاضی طباطبایی، تحقيق درباره اول اربعين حضرت سيد الشهدا(ع)، ۱۳۸۳ش، ص۵۱.</ref> و [[ذبیح‌الله محلاتی]] (درگذشت: ۱۴۰۶ق)<ref>محلاتی، رياحين الشريعة، چاپ اول، ج۳، ص ۸۸.</ref> لقب | [[سید محمدعلی قاضی طباطبایی]] (درگذشت: ۱۳۹۹ق)<ref>قاضی طباطبایی، تحقيق درباره اول اربعين حضرت سيد الشهدا(ع)، ۱۳۸۳ش، ص۵۱.</ref> و [[ذبیح‌الله محلاتی]] (درگذشت: ۱۴۰۶ق)<ref>محلاتی، رياحين الشريعة، چاپ اول، ج۳، ص ۸۸.</ref> لقب «عقیلةالعرب» را نیز برای حضرت زینب(س) ذکر کرده‌اند. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
نسخهٔ ۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۲۳
عقیله بنی‌هاشم لقب حضرت زینب(س) فرزند امام علی(ع) است. بنا بر لِسان‌العرب، «عقیله» وقتی در ارتباط با قوم قرار می‌گیرد، به‌معنای بزرگ قوم است.[۱] برخی از جمله آیت‌الله جوادی آملی آن را صیغهٔ مبالغه و به‌معنای بسیارعاقل هم دانسته‌اند.[۲]
این لقب در کتب اربعه و بِحارالانوار نیامده است؛ اما در کتاب‌های قرن چهاردهم مانند مَقتل مُقَرَّم[۳] و مِنهاجُ البراعة فی شرحِ نهج البلاغة[۴] و تَنقیحُ‌المَقال[۵] و نیز زمان‌های بعد[۶] دیده می‌شود. لقب عقیله، در خصوص حضرت زینب، در کتاب‌ها، با این عبارات به کار رفته است: عقیله بنی‌هاشم حضرت زینب(ع)، السیدة زینب عقیلة بنی‌هاشم، حضرت زینب عقیله بنی‌هاشم، زینب کبری عقیله بنی‌هاشم.[۷] در سخنرانی‌ها هم گاه «عقیله بنی‌هاشم» را به جای نام حضرت زینب به کار می‌برند.[۸]
ابوالفرج اصفهانی مادر عَوْن بن عبدالله بن جعفر را «زینب عقیله دختر علی بن ابی‌طالب» معرفی کرده و این سخن را از ابن‌عباس نقل کرده است: «حَدَّثَتْنی عَقیلَتُنا زینب بنتُ علیِّ بنِ ابی‌طالب علیه‌السّلام».[۹]
گفته شده حضرت زینب(س) به سبب برخورداری از عقل سرشار توانست قافله خاندان رسول خدا(ص) را پس از اسارت، از کربلا تا کوفه و از کوفه تا شام و از شام تا مدینه اداره کند و در مدینه، در کنار امام سجاد(ع)، نقشی مهم در مجالس بزرگداشت امام حسین(ع) و افشاگری بنی‌امیه ایفا کند.[۱۰]
سید محمدعلی قاضی طباطبایی (درگذشت: ۱۳۹۹ق)[۱۱] و ذبیح‌الله محلاتی (درگذشت: ۱۴۰۶ق)[۱۲] لقب «عقیلةالعرب» را نیز برای حضرت زینب(س) ذکر کرده‌اند.
پانویس
- ↑ در لسان‌العرب، ذیل «عقل» آمده است: «عَقِیلةُ القومِ: سَیِّدُهم».
- ↑ «ضرورت بازشناسی شخصیت حضرت زینب کبری(س)»، بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء؛ قزوینی، زینب الکبری من المهد الی اللحد، ۱۴۲۴ق، ص۴۰، پاورقی محقق.
- ↑ مقرم، مقتل الحسین(ع)، ۱۴۲۶ق، ص۲۷۲ و ۲۹۰.
- ↑ خویی، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، چاپ چهارم، ج۱۵، ص۳۹.
- ↑ مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، چاپ اول، ج۳، ص۷۹.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به نقدی، زینب الکبری، ۱۳۶۲ش، ص۱۷؛ قرشی، السیدة زینب، ۱۴۲۲ق، ص ۴۰.
- ↑ انصاری قمی، «کتاب‌شناسی حضرت زینب(ع)»، ص۱۶۹.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید: «مناقب عقیله بنی‌هاشم در کلام اهل بیت(ع)»، خبرگزاری تسنیم؛ «ولادت عقیله بنی هاشم مبارکباد»، دانشگاه علم و صنعت ایران.
- ↑ اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۳۸۵ق، ص۶۰.
- ↑ قزوینی، زینب الکبری من المهد الی اللحد، ۱۴۲۴ق، ص۴۰، پاورقی محقق.
- ↑ قاضی طباطبایی، تحقيق درباره اول اربعين حضرت سيد الشهدا(ع)، ۱۳۸۳ش، ص۵۱.
- ↑ محلاتی، رياحين الشريعة، چاپ اول، ج۳، ص ۸۸.
یادداشت
منابع
- اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبیین، تحقیق: کاظم مظفر، نجف، المکتبة الحیدریة، چاپ دوم، ۱۳۸۵ق.
- انصاری قمی، ناصرالدین، «کتاب‌شناسی حضرت زینب(ع)»، در مجله میراث شهاب، شماره ۷۲ و ۷۳، ۱۳۹۲ش.
- «ضرورت بازشناسی شخصیت حضرت زینب کبری(س)»، وبگاه بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء، تاریخ درج مطلب: ۷ بهمن ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۱۷ مرداد ۱۴۰۳ش.
- خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، تحقیق: سید ابراهیم میانجی، بنیاد فرهنگی امام مهدی(ع)، چاپ چهارم.
- قاضی طباطبایی، سید محمدعلی، تحقيق درباره اول اربعين حضرت سيد الشهدا(ع)، تهران، وزارت ارشاد، ۱۳۸۳ش.
- قرشی، باقرشریف، السیدة زینب، بیروت، دار محجة البیضاء و دار الرسول الاکرم(ص)، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
- قزوینی، سید محمدکاظم، زینب الکبری من المهد الی اللحد، تحقیق: سید مصطفی قزوینی، قم، دار الغدیر، چاپ دوم، ۱۴۲۴ق،
- مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، چاپ اول.
- محلاتی، ذبیح‌الله، رياحين الشريعة در ترجمه دانشمندان بانوان شيعه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ اول.
- محمدی، سالار و دیگران، عقیله بنی‌هاشم: حضرت زینب(ع)، قانون‌یار، ۱۳۹۴ش.
- مقرم، عبدالرزاق، مقتل الحسین(ع)، بیروت، موسسة الخرسان، ۱۴۲۶ق.
- مناقب عقیله بنی‌هاشم در کلام اهل بیت(ع)»، سایت خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۲۵ بهمن ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۱۷ مرداد ۱۴۰۳ش.
- نقدی، جعفر، زینب الکبری بنت الامام امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب(ع)، قم، شریف رضی، ۱۳۶۲ش.
- ولادت عقیله بنی هاشم مبارکباد، وبگاه دانشگاه علم و صنعت ایران، تاریخ بازدید: ۱۷ مرداد ۱۴۰۳ش.