الاضواء الاسلامیه (مجله)
اَلْأضواءُ الْاسْلامیّة (منتشرشده در سال‌های ۱۳۷۹ - ۱۳۸۳ق) مجله‌ای با رویکرد اسلامی که در نجف منتشر می‌شد. این نشریه را جماعه العلماء در تقابل با ترویج اندیشه‌های مارکسیستی منتشر می‌کردند. محتوای این مجله در راستای اجتماعی‌کردن آموزه‌های اسلامی بود. شیخ کاظم الحلفی، مدیر، محمد باقر صدر و محمدمهدی شمس‌الدین سردبیران و سید محسن حکیم حامی این مجله بودند. این نشریه در فضای عمومی و حوزه علمیه نجف تأثیرگذار بوده و نواندیشی دینی در آن حوزه را تقویت کرد.
زمینه انتشار
سیاست‌های عبدالکریم قاسم، رئیس وقت دولت عراق در اجرای برنامه اصلاحات ارضی و قوانین مدنی که از نظر علما غیرشرعی تلقی می‌شد و تبلیغات گسترده حزب کمونیست برای جذب مردم با شعار عدالت اجتماعی و نیرومند شدن جریان ملی گرایی عربی، به ویژه سوسیالیسم ناصری و بعثی در عراق از سوی دیگر، موجب واکنش علمای شیعه گردید. گروهی از علما گرد آمده و گروهی تشکیل دادند تا بتوانند در مقابل اندیشه‌های مارکسیتی از اندیشه‌های اسلامی دفاع کنند. این گروه «جماعت العلماء» نامیده شد و بانی اصلی آن، آیت الله سید محسن حکیم، مرجع تقلید وقت بود. جماعت العلما در پی احیا و نوسازی آموزش و تبلیغ عقیده اسلامی بود. به همین منظور نشریات و کتاب‌هایی برای مبارزه با الحاد در نجف منتشر کرد. مجله الاضواء ارگان مطبوعاتی این تشکل محسوب می‌شد.
نویسندگان
نویسندگان این ماهنامه، چهره‌های شناخته‌شده‌ای نظیر سید اسماعیل صدر، سیدمحمدباقر صدر، سید مرتضی عسکری، سید محمدحسین فضل‌الله، محمدمهدی شمس‌الدین، عبدالهادی فضلی، محمد مهدی آصفی[۱] و آمنه صدر[۲] بودند.
اداره مجله
الاضواء زیر نظر گروه علمای ناظر جماعت العلما اداره می‌شد. این گروه شامل شیخ مرتضی آل یاسین، سید محمدتقی بحرالعلوم، سید موسی بحرالعلوم، محمدجواد آل شیخ راضی و سید اسماعیل صدر بود.[۳] شیخ کاظم الحلفی مدیریت این مجله را به عهده داشت و سید محمدباقر صدر و محمدمهدی شمس‌الدین از سردبیران بودند و آیت‌الله سید محسن حکیم حامی این مجله بود. وی در سال (۱۳۷۸ق) در بیانیه‌ای رسماً از «جماعة العلماء» و نشریات آن‌ها پشتیبانی کرد و در موردی هم در سال ۱۳۸۲ق، وقتی مجله «الاضواء» دچار مشکل مالی شده بود، اجازه داد از سهم امام، بدهی آن پرداخت شود.[۴]
محتوا
- کار
- حقوق کارگر
- فقر و ثروت
- حکومت و نظام اداری
- نظام مالی و توزیع ثروت
- خانواده و تنظیم جمعیت
- سازمان
- کمونیسم
- استعمار
- وحدت مسلمانان
- اشغال فلسطین
موضوعات مطرح شده در این نشریه در راستای تلاش جماعه العلماء برای حل مسائل فکری و اعتقادی جامعه بود. نویسندگان دنبال ارائه نظریه‌ای سیاسی و اجتماعی، برگرفته از اسلام، در برابر مکاتب کمونیستی و سرمایه‌داری بودند.[۵]
سرمقاله‌ای با عنوان «رسالتُنا» ستون ثابت این نشریه بود. سید محمدباقر صدر در پنج شماره نخست الاضواء سر مقاله نوشت. مقالات وی درباره احیای امت اسلامی و ضرورت غلبه بر چالش‌های ناشی از سرمایه‌داری و مارکسیسم، به‌زبانی فلسفی بود. او بر این مطلب تأکید می‌کرد که‌اسلام باید شالوده مرامی و چارچوب زندگی مسلمانان باشد.
پس از صدر، ستون «رسالتنا» به قلم محمد مهدی شمس الدین ادامه یافت. او نیز مانند صدر، اسلام را تنها بدیل تمدن غربی معرفی می‌کرد. شمس‌الدین در مقالات خود به موضوعات گسترده‌تری پرداخت؛ از جمله به ضرورت وحدت مجدد مسلمانان، استعمار، صلیبیان و اشغال فلسطین.
این نشریه در ایجاد سنّت روشنفکری دینی و اندیشه نواسلامی در میان علما و طلاب جوان و هویتْ‌بخشی به آن موثر بود.[۶] انتشار چنین نشریه‌ای، با رویکرد تضارب آرا، در فضای‌علمی نجف بی‌سابقه بود.[۷]
مدت زمان انتشار
اولین شماره در اواخر سال (۱۳۷۹ق) منتشر شد این مجله چون «مجوز» رسمی نداشت، به عنوان «نشریه» داخلی که نیازی به مجوز دولتی نداشت هر دو هفته یک‌بار، منتشر می‌شد چاپ این نشریه که بعد‌ها به طور ماهانه منتشر می‌شد، چهارسال تا (۱۳۸۳ق) ادامه یافت.[۸]
پانویس
- ↑ مروری تحلیلی بر حرکت‌های ضداستعماری حوزه نجف در سده اخیر در گفت‌وگو با استاد خسروشاهی، پایگاه اطلاع‌رسانی سید هادی خسروشاهی.
- ↑ الحسون، مشکور، اعلام النساء المؤمنات، ص۷۶-۷۷.
- ↑ Faleh Abdul-Jabar, The Shiite Movement in Iraq, p110-112؛ نیز رجوع کنید به حسینی شیرازی، تلک الایام: صفحات من تاریخ العراق السیاسی، ص۱۲۶، ۱۲۸؛ ویلی، نهضت اسلامی شیعیان عراق، ترجمه مهوش غلامی، ص۱۰۷-۱۰۸.
- ↑ مروری تحلیلی بر حرکت‌های ضداستعماری حوزه نجف در سده اخیر در گفت‌وگو با استاد خسروشاهی، پایگاه اطلاع‌رسانی سید هادی خسروشاهی.
- ↑ Faleh Abdul-Jabar, The Shiite Movement in Iraq, p113-114؛ ویلی، نهضت اسلامی شیعیان عراق، ترجمه مهوش غلامی، ص۵۶.
- ↑ اصلاحات آموزشی در حوزه علمیه نجف در گفت و گو با سید هانی فحص، پگاه حوزه (ویژه حوزه های دینی) - ۱۶خرداد ۱۳۸۷ - شماره ۵۳
- ↑ Faleh Abdul-Jabar, The Shiite Movement in Iraq, p114-120؛ نیز رجوع کنید به امینی، ص۸۵؛ حسینی حائری، زندگی و افکار شهید بزرگوار آیة‌اللّه العظمی سید محمدباقر صدر، ترجمه و پاورقی، ص۸۲ ،۸۶.
- ↑ مروری تحلیلی بر حرکت‌های ضداستعماری حوزه نجف در سده اخیر در گفت‌وگو با استاد خسروشاهی، پایگاه اطلاع‌رسانی سید هادی خسروشاهی.
منابع
- الحسون، محمد؛ مشکور، ام‌علی، اعلام النساء المؤمنات، انتشارات اسوه، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
- ویلی، جویس، نهضت اسلامی شیعیان عراق، ترجمه مهوش غلامی، تهران، ۱۳۷۳ش.
- حسینی شیرازی، محمد، تلک الایام: صفحات من تاریخ العراق السیاسی، بیروت، ۱۴۲۰/ ۲۰۰۰.
- حسینی حائری، کاظم، زندگی و افکار شهید بزرگوار آیة‌اللّه العظمی سید محمدباقر صدر، ترجمه و پاورقی حسن طارمی، تهران، ۱۳۷۵ش.
- اصلاحات آموزشی در حوزه علمیه نجف در گفت و گو با سید هانی فحص، پگاه حوزه (ویژه حوزه های دینی) - ۱۶خرداد ۱۳۸۷ - شماره ۵۳
- «مروری تحلیلی بر حرکت‌های ضداستعماری حوزه نجف در سده اخیر در گفت‌وگو با استاد خسروشاهی»، پایگاه اطلاع‌رسانی سید هادی خسروشاهی، بازدید: ۷ خرداد ۱۴۰۱ش.
- Faleh Abdul-Jabar, The Shiite Movement in Iraq, London, 2003.
پیوند به بیرون