 | کتابشناسی یا ارجاعات این مقاله ناقص است. میتوانید با اصلاح نحوهٔ ارجاع به منابع بر طبق شیوهنامهٔ ارجاع به منابع، به ویکیشیعه کمک کنید. |
الاَسباط یا «الحسن و الحسین و المعاویه» مجموعه‌ای تلویزیونی درباره امام حسن(ع) و امام حسین(ع). ماجرای شورش مردم علیه خلیفه سوم تا بعد از واقعه کربلا داستان این مجموعه تلویزیونی است. عوامل این مجموعه از مسلمانان اهل سنت بودند و نگاه حاکم بر قصه فیلم ناشی از باورهای ایشان بود. گروهی از عالمان شیعه و نیز برخی از علمای اهل سنت به ساخت و نمایش این مجموعه اعتراض کردند.
 | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| کارگردان | عبدالباری ابوالخیر |
| نویسنده | محمد اليساری |
| بازیگران | رشيد عساف،
محمد المجانی، خالد الغویری، نوار بلبل، ناصر ورديانی، قاسم ملحو، محمود سعيد، سهيل حداد، سهيل جباعی، هشام بهلول، خالد القيش، زيناتی قدسيه، غسان عزب، |
| کشور | کویت |
| زبان | عربی |
| بودجه | ۷ میلیون دلار |
این مجموعه به کارگردانی عبدالباری ابوالخیر در سال ۲۰۱۰ با همکاری شرکت فیلمسازی کویتی «المها» برای پخش در ماه رمضان تولید شد. این مجموعه با نام‌هایی چون «الفتنه الکبری (فتنه بزرگ) یا مشعل‌های نور، نیز شناخته می‌شود که در نهایت با نام اختصاری الحسن و الحسین پخش شد. این مجموعه به زبان‌های ترکی، انگلیسی، اردو، مالایی، فرانسه و فارسی دوبله شده است. به گفته العربیه، یک گروه ایرانی چهره‌پردازی بازیگران این مجموعه را بر عهده داشته است.
داستان
داستان این مجموعه تلویزیونی از قتل خلیفه سوم آغاز می‌شود. آنجا که مسلمانان منزل عثمان را محاصره کرده و آب را بر وی می‌بندند و امام علی(ع) به امام حسن(ع) و امام حسین(ع) می‌گوید که برای عثمان آب ببرند. سپس داستان به زندگی امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و نقش آنان با همراهی علی بن ابیطالب(ع) در دفاع از خلیفه سوم می‌پردازد. این مجموعه کنار رفتن امام حسن(ع) از خلافت را برای ایجاد صلح بین مسلمانان و وحدت امت اسلامی ترسیم می‌کند. همچنین این مجموعه به واقعه کربلا و شهادت امام حسین(ع) و تبرئه نقش یزید در آن حادثه می‌پردازد. برای نخستین بار دراین مجموعه تلویزیونی بازیگران عرب، نقش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) از امامان شیعه و از نوادگان پیامبر اسلام را ایفا کرده و چهره آنان را نمایش دادند.[۱]
تولید و پخش
مجموعه تلویزیونی الاسباط محصول همکاری شبکه روتانا خلیجی متعلق به ولید بن طلال شاهزاده ثروتمند سعودی و بزرگترین شریک رابرت مرداک (یهودی) در شرکت نیوزکورپوریشن، با شرکت فیلمسازی کویتی «مها» است که در کشورهای اردن، مراکش، لبنان و امارات متحده عربی فیلم‌برداری و تولید شده است. به گفته تهیه کنندگان دو تیم تاریخی و شرعی این مجموعه را همراهی می‌کردند.[۲]
این مجموعه با وجود مخالفت‌های مجامع دینی در عالم اهل سنّت و نگرانی برخی کشورها از بازتاب‌های سیاسی-مذهبی آن تقریباً به استثناء کانال ششم ملی مراکش، در همه کشورهای اسلامی از طریق پخش در شبکه‌های ملی منع گردید. لذا پخش آن در ماه رمضان در شبکه‌های ماهواره‌ای MBC عربستان، روتانا مصریه و روتانا الخلیجیه، الحیاة و النهار و التحریر ملودی درامای مصر، السادسه و کانال ششم تلویزیون مراکش، LBC لبنان، البیت بیتک، النسمه تونس، سودان، فلسطین و اردن پخش شد. همچنین لوح فشرده این سریال از مالزی و اندونزی تا ترکیه، آسیای مرکزی و قفقاز تا اروپا به زبان‌های ترکی، اردو، مالایی، انگلیسی و فرانسه و فارسی منتشر شد.[۳]
برخی عوامل و نقش‌آفرینان
- کارگردان: عبدالباری ابوالخیر
- تهیه کننده: محمد العنزی
- نویسنده: محمد الیساری
- قالب (ژانر): تاریخی - مذهبی
بازیگران
- رشید عساف در نقش معاویه
- محمد المجانی در نقش امام حسن(ع)
- خالد الغویری در نقش امام حسین(ع)
- نوار بلبل در نقش شمر بن ذی الجوشن
- ناصر وردیانی در نقش قیس بن سعد بن عباده
- قاسم ملحو در نقش حر بن یزید ریاحی
- محمود سعید در نقش ابوهریره
- سهیل حداد در نقش اشعث بن قیس
- سهیل جباعی در نقش عبیدالله بن زیاد
- هشام بهلول در نقش مسلم بن عقیل
- خالد القیش در نقش یزید بن معاویه
- زیناتی قدسیه در نقش عبدالله بن سبا
- غسان عزب در نقش مالک اشتر
ویژگی‌ها
مجموعه تلویزیونی الاسباط از ویژگی‌های مختلفی برخوردار است که سازندگانش سعی کرده‌اند از آن سود ببرند. در ابتدای مجموعه نام برخی از مورخان مطرح سوریه، عراق، بحرین، کویت، لبنان آورده می‌شود و گفته می‌شود که فیلمنامه از سوی این افراد تأیید شده است. در خصوص نمایش چهره ائمه شیعه و صحابه پیامبر هم تهیه کننده مدعی است ۳۰ فتوا در تایید آن دارد و مجوز آن با فتاوایی از علمای اهل سنت از جمله یوسف القرضاوی، شیخ سلمان العوده و شیخ حمود الهتار(وزیر اوقاف یمن)، شیخ هانی الجبیر القاضی (از اعضای دادگاه عمومی مکه مکرمه) و همچنین مرکز افتاء و مطالعات شرعی وزارت اوقاف و امور اسلامی کویت و احمد هلیل (قاضی‌القضات اردن) و علمای شیعه‌ای چون سید محمد حسین فضل‌الله، آیت‌الله سیستانی و آیت‌الله خامنه‌ای گرفته شده است. حتی نام دو مرجع شیعی یعنی علامه فضل‌الله و آیت‌الله امین (از مراجع عراق) در تیتراژ آورده می‌شود.[۴] استفاده از هنر‌پیشه‌های عراقی، اردنی، لبنانی، الجزایری، سودانی، مغربی و لیبی از دیگر ویژگی این مجموعه است. موسیقی متن این مجموعه کشاننده و جذاب است و همچنین از حضور مهیج زنان در صحنه‌های مختلف خودداری شده است. دیالوگ‌ها و مکالمه‌ها روان و ساده و به عربی فصیح یا همان لهجه خلیجی ایراد می‌شود. در نهایت این مجموعه از کیفیت قابل قبولی از حیث فرم و تکنیک برخوردار است.
این مجموعه تلویزیونی از اهانت صریح، علنی و آشکار نسبت به مقدسات شیعه و اهل بیت خودداری می‌کند.
تکذیب ها
عبدالمهدی کربلایی امام جمعه کربلا و وکیل آیت الله سیستانی در خطبه‌های نمازجمعه آنچه را که برخی رسانه‌ها موافقت آیت‌الله سیستانی با این مجموعه تلویزیونی عنوان کرده‌اند، غیر صحیح دانسته و آن را تکذیب کرد.[۵] همچنین دفتر علامه فضل‌الله هم در پیامی دریافت استفتایی در این باره و تایید این مجموعه را تکذیب کرد.[۶]
واکنش ها
تولید این مجموعه تلویزیونی با واکنش‌های مختلفی از سوی اهل سنت و شیعیان مواجه گردید.
واکنش اهل سنت
در میان اهل سنت اولین واکنش از طرف شیخ محمد سعید رمضان البوطی از مفتیان سوریه بود که با تصویربرداری این مجموعه در کشور سوریه و در شهرک‌های فیلمسازی آنجا مخالفت کرد.[۷] وی معتقد بود به تصویر کشیدن دو سبط پیامبر(ص) مقدمه‌ای برای به تصویر کشیدن خود پیامبر اسلام می‌شود. دکتر احمد الطیب به نمایندگی از الازهر مصر دوبار به صورت رسمی با نمایش چهره خاندان پیامبر(ص) مخالفت کرد.[۸] دکتر محمد عبدالستار وزیر اوقاف سوریه هم با اعلام مخالفت خود اظهار داشت که ممکن نیست اجازه تصویربرداری مجموعه‌ای را در سوریه بدهد که در آن چهره امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و یا کسی دیگر از اهل بیت به تصویر کشیده می‌شود.[۹]
محمد العنزی تولیدکننده کویتی این مجموعه در پاسخ به این مخالفت‌ها گفته بود، این مجموعه بر اساس اصل فرض حسن نیت میان صحابه و وجود توطئه یهود در ورای اختلافات آنان ساخته شده است.[۱۰]
واکنش مراجع شیعه
محمد باقر مهری از علمای کویت و رهبر شیعیان این کشور، نخستین مخالف ساخت این مجموعه بود.[۱۱] فرج الخضری دبیرکل انجمن ثوابت الشیعه کویت این مجموعه را شیطانی و ضربه زننده به احساسات مسلمانان دانست. وی از وزارت اطلاع رسانی کویت خواست به سرعت این سریال را متوقف کند. تولید این مجموعه تلویزیونی با واکنش برخی مراجع تقلید ایران هم مواجه شد. نوری همدانی، مکارم شیرازی، جعفر سبحانی و صافی گلپایگانی این مجموعه را خلاف مصالح اسلام، ضد شیعی و هدف از ساخت آن را بی‌گناه جلوه دادن معاویه و یزید دانستند.[۱۲]
نگاه منتقدان
مهم‌ترین نقد وارد شده براین مجموعه تلویزیونی گنجاندن، تثبیت و تأثیرگذار نشان دادن شخصیت جعلی عبدالله بن سبأ در تاریخ صدر اسلام و ایجاد شک و شبهه در مورد منشأ تشیع و از بین بردن ریشه‌های مذهب تشیع است که در آن پیگیری می‌شود. در این مجموعه بیعت مردم با امام علی(ع) و حوادثی چون جنگ جمل را در راستای فعالیت‌های عبدالله بن سبا نمایش می‌دهد.
همچنین مشروعیت بخشی به خلافت ابوبکر، عمر و عثمان، توجیه اختلافات میان اصحاب پیامبر و جا انداختن عدالت صحابه، توجیه بدعتهای خلفا و مظلوم نمایی شخصیت عثمان، تطهیر معاویه و یزید و کتمان نقش مخرب و اختلاف‌افکن معاویه در جهان اسلام، القای عدم شایستگی اهل بیت(ع) برای خلافت و زیر سوال بردن مرجعیت علمی آنان، القای وجود رابطه حسنه میان اهل بیت و خلفا، ستایش خلفا از زبان اهل بیت(ع) و مشروعیت بخشی به آنان از این طریق، تحریف تاریخ اسلام و پنهان سازی انحرافات خلفا و حذف نقش عایشه در جنگ جمل و همچنین زشت و غیر واقعی نشان دادن چهره صحابه امام علی(ع)، همچون شخصیت مالک اشتر و محمد بن ابی‌بکر از نقدهایی است که منتقدان تاریخ دان و ناریخ نگار به این مجموعه تلویزیونی وارد کرده‌اند.[۱۳][۱۴] [۱۵]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ فتنه‌انگیزی مذهبی در سریال ماه رمضانی «معاویه و حسن و حسین»، خبرگزاری فارس.
- ↑ گزارش توصیفی تحلیلی فیلم حسن، حسین و معاویه، مرکز پژوهش و سنجش افکار صدا و سیما.
- ↑ موسه فرهنگی هنری علامه عسکری
- ↑ فتنه‌انگیزی اعراب در سریال ماه رمضانی «معاویه و حسن و حسین»، پایگاه فرهنگی موعود.
- ↑ تکذیب موافقت آیت الله سیستانی با سریال الاسباط، سایت ادیان‌نیوز.
- ↑ اظهارنظر بی‌منطق سازندگان «الحسن و الحسین»، مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی‌عصر.
- ↑ فتنه‌انگیزی سریال «معاویه و حسن و حسین»، پایگاه تحلیلی خبری افکار.
- ↑ اداره کل پژوهش‌های اسلامی رسانه
- ↑ مخالفت‌ها و تحریم‌های شدید علمای مسلمان با تولید سریال "الاسباط"، پایگاه خبری سیاست روز.
- ↑ جزئیاتی تازه از سریال «معاویه و حسن و حسین»، جامعه خبری تحلیلی الف.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی
- ↑ مخالفت‌ها و تحریم‌های شدید علمای مسلمان با تولید سریال "الاسباط"، پایگاه اطلاع‌رسانی سیاست روز.
- ↑ پایگاه علمی و فرهنگی برهان
- ↑ پایگاه اطلاع رسانی شورای سیاست گذاری ائمه جمعه
- ↑ جریان وهابیت، پشت صحنه سریال الاسباط است، پایگاه هنری تحلیلی هنر متعالی.
منابع
- فتنه‌انگیزی مذهبی در سریال ماه رمضانی «معاویه و حسن و حسین»، خبرگزاری فارس.
- گزارش توصیفی تحلیلی فیلم حسن، حسین و معاویه، مرکز پژوهش و سنجش افکار صدا و سیما.
- فتنه‌انگیزی اعراب در سریال ماه رمضانی «معاویه و حسن و حسین»، پایگاه فرهنگی موعود.
- تکذیب موافقت آیت الله سیستانی با سریال الاسباط، سایت ادیان‌نیوز.
- اظهارنظر بی‌منطق سازندگان «الحسن و الحسین»، مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی‌عصر.
- فتنه‌انگیزی سریال «معاویه و حسن و حسین»، پایگاه تحلیلی خبری افکار.
- مخالفت‌ها و تحریم‌های شدید علمای مسلمان با تولید سریال "الاسباط"، پایگاه خبری سیاست روز.
- جزئیاتی تازه از سریال «معاویه و حسن و حسین»، جامعه خبری تحلیلی الف.
- مخالفت‌ها و تحریم‌های شدید علمای مسلمان با تولید سریال "الاسباط"، پایگاه اطلاع‌رسانی سیاست روز.
- جریان وهابیت، پشت صحنه سریال الاسباط است، پایگاه هنری تحلیلی هنر متعالی.