کوثر
کوثر، واژه‌ای قرآنی و از القاب حضرت زهرا(س)،[۱] که در لغت به‌معنای خیر فراوان است.[۲] این کلمه یک بار در قرآن، در سوره کوثر آمده است.[۳]
درباره تفسیر و مصداق کوثر اختلاف نظر و اقوال متعددی وجود دارد.[۴] برخی از تفاسیر کوثر عبارتند از: رودی در بهشت، اسلام، نبوت، قرآن، علم و حکمت، حوض کوثر، شفاعت، کثرت یاران و پیروان و فراوانی نسل و فرزندان.[۵]
به گفته صاحب مجمع البیان همه این احتمالات درست است؛ زیرا لفظ کوثر شامل خیر کثیر در دنیا و آخرت است که همه تفاسیر مذکور را دربر می‌گیرد.[۶] فخر رازی تفسیر کوثر به رودی در بهشت را مشهور و مستفیض دانسته است.[۷]
علامه طباطبایی مراد از کوثر را فراوانی ذریه پیامبر(ص) دانسته است؛ زیرا ظاهرا واژه «ابتر» در آیه آخر سوره کوثر به معنای بی‌نسل و تبار است و کوثر به معنای فراوانی ذریه با معنای ابتر سازگارتر است.[۸] محی الدین عربی کوثر را هم به معنای نهری در بهشت که هر کس از آن بنوشد هیچ گاه تشنه نخواهد شد دانسته و هم به معنای معرفت کثرت در پرتو وحدت و علم تفصیلی به توحید و شهود وحدت در عین کثرت دانسته است و پیامبر را باقی به بقای حق و دشمنانش را فانی و زوال پذیر و اهل ایمان را ذریه و خاندان حقیقی پیامبر برشمرده که به سبب وجود پیامبر باقی و پایدار هستند. [۹] گفته شده از نظر مفسران شیعه، مقصود از کوثر در سوره کوثر، حضرت زهرا(س) است؛ زیرا برخلاف اینکه عاص بن وائل، پیامبر(ص) را «اَبتَر» (بی‌فرزند؛ کسی که نسل و ذریهای ندارد) شمرده بود، خداوند از طریق فرزندش حضرت فاطمه(س) ذریه و فرزندان بسیاری به او بخشید.[۱۰]
- گستردگی نسل فاطمه(س) در جهان
امروزه در بسیاری از کشورهای جهان سادات از نسل فاطمه(س) حضور دارند. برای نمونه، افزون بر کشورهای عربی و ایران، در مغرب دور(تونس و مراکش) نسل ادریس بن عبدالله بن حسن پایه گذار دولت شیعی ادریسیان هنوز حضور دارند. در اندونزی خانواده‌های حبشی، علوی و باکثیر در این کشور از سادات هستند. در یمن خاندان‌های متعدد از نسل امام حسن(ع) و امام حسین(ع) وجود دارند. در شهر اسوان در مصر طایفه بزرگی با نام جعافره وجود دارد که به امام صادق(ع) منسوب‌اند. در دو کشور هند و پاکستان سادات رضوی و نقوی حضور دارند.[۱۱]برخی از مفسران ۶ وجه را برای کوثر بودن مطرح ساخته اند که عبارتند از:علم و عمل، نبوت، قرآن، شرافت در دنیا و آخرت و ذریه طیبه از حضرت فاطمه زهرا سلام الله عليها و افزوده است که بعد از شهادت حضرت سيدالشهداء عليه السّلام به غير حضرت سجاد(ع) مردی از اهل بيت او نمانده بود. اما خداوند وعده خود را محقق فرمود و از نسل او عالم را پر گردانيد. [۱۲]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ انصاری زنجانی، الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء، ۱۴۲۸ق، ج۲۲، ص۹و۲۵.
- ↑ فخررازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۳۲، ص۳۱۳؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲۰، ص۳۷۰.
- ↑ سوره کوثر، آیه۱.
- ↑ نگاه کنید به: فخررازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۳۲، ص۳۱۳-۳۱۶؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲۰، ص۳۷۰.
- ↑ نگاه کنید به: فخررازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۳۲، ص۳۱۳- ۳۱۶؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۸۳۶؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲۰، ص۳۷۰.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۸۳۷.
- ↑ فخررازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۳۲، ص۳۱۳.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲۰، ص۳۷۰.
- ↑ ابن العربی، تفسیر ابن عربی، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۴۲۴.
- ↑ نگاه کنید به: خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۶۹؛ احسانی‌فر، علوم حدیث، ۱۳۸۳ش، ص۵۳ـ۶۹ (ادله و متون روایی تفسیر کوثر به نسل پیامبر).
- ↑ داغر، مصادر الدراسة الأدبية، ۱۹۸۳م، ج۴، ص۳۶۴-۳۶۶.
- ↑ حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین، تفسیر اثنی عشری، ۱۳۶۳ش، ج۱۴، ص۳۶۳.
یادداشت
منبع
- ابن العربی، محی الدین، تفسیر ابن عربی، تحقيق، تصحیح و مقدمه: الشيخ عبد الوارث محمد علي، الطبعة: الأولى سنة الطبع: ۱۴۲۲ - ۲۰۰۱م، المطبعة: لبنان/ بيروت - دار الكتب العلمية، الناشر: دار الكتب العلمية
- احسانی‌فر لنگرودی، محمد، «فاطمه(س) کوثر قرآن»، فصل‌نامه علوم حدیث، ش ۳۱، بهار ۱۳۸۳ش.
- انصاری زنجانی، اسماعیل، الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء، قم، دلیل ما، ۱۴۲۸ق.
- حسینی شاه عبدالعظیمی، تفسیر اثنی عشری، تهران، نشر میقات، چاپ اول، ۱۳۶۳ش.
- خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، تهران، دوستان و ناهید، ۱۳۷۷ش.
- داغر، يوسف أسعد، مصادر الدراسة الأدبية أعلام النهضة، بیروت، المكتبة الشرقية، ۱۹۸۳م.
- طباطبایی، سیدمحمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسه الاعلمی، چاپ دوم، ۱۳۹۰ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر(مفاتیح الغیب)، بیروت، دار احیاء‌التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.