سال ۱۳۰۰ هجری شمسی
(تغییرمسیر از وقایع سال 1300 شمسی)
| ۱۴ - قرن ۱۳ هجری شمسی - ۱۲ | |
| ۱۳۳۹ و ۱۳۴۰ قمری؛ ۱۹۲۱ و ۱۹۲۲ میلادی | |
|---|---|
| حکومت‌های سرزمین‌های اسلامی | |
| قاجار در ایران | احمد شاه (سلطنت: ۱۲۸۸ ـ ۱۳۰۴ش) |
| بارَک‌زایی در افغانستان | شاه امان‌الله (حکومت: ۱۲۹۷ ـ ۱۳۰۷ش) |
| هاشمی در عراق | ملک فیصل بن حسین (سلطنت: ۱۳۰۰ ـ ۱۳۱۲ش/۱۹۲۱ـ۱۹۳۳م) |
| سلطنت ـ جمهوری در ترکیه | وحید الدین محمد (سلطنت: ۱۲۹۷ ـ ۱۳۰۱ش/۱۹۱۸ـ۱۹۲۲م)، آتاتُرک (۱۲۹۹ ـ ۱۳۱۸ش/۱۹۲۰ـ۱۹۳۸م) |
| راج بریتانیا در هند (شامل پاکستان و بنگلادش و میانمار) | (۱۲۳۷ ـ ۱۳۲۶ش/۱۸۵۷ ـ ۱۹۴۷م) |
| وقایع مهم | |
| شروع سلطنت هاشمی در عراق | |
| نصب رضاخان به وزارت جنگ ایران | |
| تولدها | |
| حسین وحید خراسانی | |
| ابوالقاسم گرجی | |
| وفات‌ها | |
| میرزا کوچک‌خان جنگلی | |
| محمد کرمی حُوَیزی | |
سال ۱۳۰۰ هجری شمسی، آخرین سال قرن ۱۳ شمسی، زمان شکل‌گیری کشورهای عربی در خاورمیانه، تحت سرپرستی انگلیس و فرانسه، پس از شکست و تجزیه حکومت عثمانی در جنگ جهانی اول (۱۲۹۳ ـ ۱۲۹۷ش/۱۹۱۴ ـ ۱۹۱۸م) بود. در آسیای میانه، دولت تازه‌تأسیس سوسیالیستی شوروی روسیه، به تصرف و سرکوب سرزمین‌ها و جوامع مسلمان دست می‌زد. محمدحسین غروی نایینی ، سید ابوالحسن اصفهانی و مهدی خالصی، هر سه مقیم عراق، از فقیهان مطرح بودند. عبدالکریم حائری در آخرین روز این سال، به قم آمد و چندی بعد حوزه علمیه قم را تأسیس کرد.
وضعیت کلی
در سال ۱۳۰۰ شمسی، ایران درگیر کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ بود. سلطنت احمدشاه قاجار ادامه داشت. سیدضیاء طباطبائی و احمد قوام در این سال نخست‌وزیر ایران بودند. پس از فوت فتح‌الله غروی اصفهانی، در آذرماه ۱۲۹۹ش، محمدحسین غروی نائینی[۱] و سید ابوالحسن اصفهانی[۲] مراجع نامدار بودند و عبدالکریم حائری یزدی، مقیم اراک،[۳] محمد آقازاده خراسانی، (فرزند آخوند خراسانی)[۴] و سید حسین قمی[۵] هر دو در حوزه علمیه مشهد و مهدی خالصی در عراق نیز از نفوذ برخوردار بودند. در آخرین روز این سال، حائری به قم رفت و در نوروز ۱۳۰۱ش پایه‌گذار حوزه علمیه قم شد.[۶]
رویدادها
- ۱ فروردین. آغاز استفاده از تاريخ هجرى شمسى به جاى تاريخ هجرى قمرى در وزارتخانه‌ها و ساير ادارات دولتى ایران.[۷]
- ۶ فروردین. تشکیلات صهیونیست ایران، از وزارت خارجه قاجاریه درخواست کرد از فعالیت آنان در سراسر ایران جلوگیری نشده، بلکه حمایت گردد و این گروه بتواند علاوه بر آموزش زبان عبری و تاریخ اسرائیل و تبلیغ بین یهودیان، افراد داوطلب مهاجرت به ارض اقدس (فلسطین) را اعزام کند.[۸]
- جمعیت العلمای هند و مُسلم لیگ، حزب مسلمانان هند، کنفرانس خلافت را در شهر کراچی هند (پاکستان فعلی) برای حمایت از حکومت عثمانی و تحریم همکاری مسلمانان با بریتانیا تشکیل داد.[۹][یادداشت ۱]
- سیدضیاءالدین طباطبایی، نخست وزیر وقت ایران، رضاخان میرپنج، فرمانده نیروهای قزاق (کازاک) ایران و ملقب به سردار سپه را به وزارت جنگ منصوب کرد.[۱۰]
- "جمعیت انقلابی مردم مسلمان آسیای میانه"، با هدف مبارزه علیه تسلط تازه روس‌های بلشویک (کمونیست) بر سرزمین‌های ترکستان به‌وجود آمد.[۱۱]
- ۱ شهریور: ملک فیصل اول (هاشمی)، فرزند شریف حسین (حاکم سابق حجاز)، به‌عنوان اولین شاه پس از تشکیل عراق (۱۲۹۹ش) به سرپرستی بریتانیا، سلطنت خود را در بغداد شروع کرد (۱۸ ذی الحجة ۱۳۳۹ق).[۱۲]
- ۱ اسفند: اعتراض علمای نجف به ترویج افكار بهائیت در این شهر.[۱۳]
درگذشتگان
- ۲۷ مرداد: عبدالکریم گزی، عالم در اصفهان.[۱۴]
- ۷ آذر: عباس افندی معروف به عبدالبهاء، دومین رهبر بهائیت و فرزند حسین‌علی نوری، ملقب به بهاءالله، پایه‌گذار این فرقه، در عکا درگذشت.[۱۵]
- ۱۱ آذر: کشته‌شدن میرزا کوچک‌خان جنگلی رهبر نهضت جنگل ایران.[۱۶]
- ۲ اسفند: حبیب‌الله شریف کاشانی، فقیه و نویسنده.[۱۷]
- علی بن حسین البلادی/(علی بن حسن البلادی)، مورخ شیعی بحرینی و نویسنده کتاب انوار البدرين، شرح حال عالمان قطیف، احساء و بحرین.[۱۸]
متولدان
- ۱ فروردین: حسین وحید خراسانی، از مراجع تقلید شیعه (۱۱ رجب سال ۱۳۳۹ قمری).[۱۹]
- ۲ فروردین: ابوالقاسم گرجی (درگذشت:۱۳۸۹ش) فقیه و استاد دانشگاه تهران.[۲۰]
- ۱۹ شهریور. تولد علی‌پناه اشتهاردی، مجتهد و استاد اخلاق در حوزه علمیه قم و امام جماعت مدرسه فیضیه.
- سید عزالدین حسینی زنجانی (درگذشت:۱۳۹۲ش)،[۲۱] مجتهد شیعه ساکن مشهد، از عالمان فلسفه اسلامی، امام جمعه زنجان، و از شاگردان علامه طباطبائی.
- علی‌اکبر فیض مشکینی (درگذشت:۱۳۸۶ش)، مجتهد شیعه، و رییس چند دوره مجلس خبرگان رهبری و امام جمعه قم.[۲۲]
- سید رضا صدر (درگذشت:۱۳۷۳ش) مجتهد، نویسنده و استاد حوزه علمیه قم. ۵ رمضان ۱۳۳۹ق.[۲۳]
- محمد کرمی حُوَیزی (درگذشت:۱۳۸۱ش)، مرجع تقلید در خوزستان.[۲۴]
پانویس
- ↑ امین، اعیان الشیعه، دار التعارف، ج۶، ص۵۴.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، دار التعارف، ج۶، ص۵۴.
- ↑ حائری یزدی، خاطرات دکتر مهدی حائری یزدی، ۱۳۸۱ش، ص۱۸و۷۶.
- ↑ شوشتری، خاطرات سیاسی، ص۲۴۰-۲۴۱.
- ↑ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، قسم ۲، ص۶۵۳-۶۵۴.
- ↑ حائری یزدی، خاطرات دکتر مهدی حائری یزدی، ۱۳۸۱ش، ص۱۸و۷۶.
- ↑ فراهانى، روز شمار تاريخ معاصر ايران، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۶۲.
- ↑ فراهانی، روز شمار تاريخ معاصر ايران، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۷۱.
- ↑ موسوی و کریمی، دانشنامه جهان اسلام، ۱۳۸۵ش، ج۱۰، ص۸۴۱ تا ۸۴۶.
- ↑ مکی، تاریخ بیست ساله ایران، ۱۳۶۱ش، ج۱، ص۳۵۲.
- ↑ ریوکین؛ طوغان، دانشنامه جهان اسلام، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۵۱۷.
- ↑ کوچرا، جنبش ملی کرد، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۷۴ و ۷۵.
- ↑ فراهانى، روز شمار تاريخ معاصر ايران، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۵۵۹.
- ↑ گزی، رجال اصفهان یا تذکرة القبور، ۱۳۲۸ش، ص۸.
- ↑ آیتی، کشف الحیل، ۱۳۱۳ش، ص۲۵۷.
- ↑ شیخ الاسلامی، میرزا کوچک خان رهبر نهضت جنگل، ص۱۱۵.
- ↑ حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۸۲۲.
- ↑ زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۰م، ج۴، ص۲۸۱.
- ↑ «زندگی‌نامه آیت‌الله العظمی وحید خراسانی»، وبگاه مؤسسه جهانی سبطین.
- ↑ چهره‌های ماندگار، ص۸؛ فصلنامه فرهنگستان علوم، سال دوم، شماره ۵، ص۱۲۵.
- ↑ مجله حوزه، شماره ۳۲، ۱۳۶۸ش، ص۶۹.
- ↑ «زندگی‌نامه آیت الله مشکینی»، سایت صراط نیوز.
- ↑ شریف رازی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۵۳ش، ج۴، ص۵۰۳-۵۰۴.
- ↑ آینه پژوهش، ۱۳۸۲ش، ش ۸۱، ص۱۲۰.
یادداشت
- ↑ پس از شکست حکومت عثمانی در جنگ جهانی اول و احتمال برچیدن آن توسط بریتانیا، تعدادی از عالمان و فعالان مسلمان هندی، برای حمایت از این حکومت، جنبش خلافت را به‌راه انداختند. در این کنفرانس، خدمت مسلمانان به دولت انگلستان تحریم شد و جنبش عدم همکاری پدید آمد.
منابع
- آیتی، عبدالحسین، كشف الحیل، تهران، بی‌نا، ۱۳۱۳ش.
- اسعدی، محمود، چهره‌های ماندگار: دکتر ابوالقاسم گرجی، تهران: روزگار؛ جهان فرهنگ، ۱۳۸۵ش.
- امین، سید محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دار التعارف، ۱۹۸۶م.
- تهرانی،آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعه نقباء البشر، تحقیق: سید عبدالعزیز طباطبایی، مشهد، دار المرتضی، ۱۴۰۴ق.
- ثبوت، اکبر، مقاله «احمدرضا بریلوی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، ۱۳۷۸ش.
- حائری یزدی، مهدی، خاطرات دکتر مهدی حائری یزدی، به کوشش حبیب لاجوردی، تهران، ۱۳۸۱ش.
- ریوکین؛ احمدزکی ولیدی طوغان، «قیام باسماچیان»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، ۱۳۷۵ش.
- شریف رازی، محمد، گنجینه دانشمندان، تهران، چاپ اسلامیه، ۱۳۵۳ش.
- شوشتری، محمدعلی، خاطرات سیاسی سید محمدعلی شوشتری: خفیه نویس رضاشاه پهلوی، چاپ غلامحسین میرزا صالح، تهران، ۱۳۷۹ش.
- شیخ الاسلامی، جواد، میرزا کوچک خان، رهبر نهضت جنگل، تحقیقات اسلامی، شماره۱-۲، ۱۳۶۵-۱۳۶۶ش.
- فراهانى، حسن، روز شمار تاريخ معاصر ايران، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌هاى سياسى، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
- کوچرا، کریس، جنبش ملی کرد، ترجمه: ابراهیم یونسی، تهران، انتشارات نگاه، ۱۳۷۷ ش.
- گزی، عبدالکریم، رجال اصفهان یا تذکرة القبور، حاشیه‌نویس: سید مصلح‌الدین مهدوی، بی‌نا، ۱۳۲۸ش.
- مجله حوزه، شماره ۳۲، ۱۳۶۹ش.
- مکی، حسین، تاریخ بیست ساله ایران، تهران، نشر «ناشر»، ۱۳۶۱ش.
- موسوی، سیدقندیل عباس و مهدی کریمی، «جنبش خلافت»، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، ۱۳۸۵ش