مجلس اعلای اسلامی عراق

مجلس اعلای اسلامی عراق

نام	مجلس اعلای اسلامی عراق
رئیس	سید محمود هاشمی شاهرودی سید محمدباقر حکیم سید عبدالعزیز حکیم سید عمار حکیم همام حمودی
آرمان	تشکیل حکومت شیعی
تأسیس	۱۹۸۲م
روزنامه	حدود ۱۰ نشریه و مجله
مذهب	اسلام شیعه
کشور	عراق

مجلس اعلای اسلامی عراق تشکلی که در سال ۱۹۸۲م پس از انقلاب اسلامی ایران جهت وحدت گروه‌های عراقی و مبارزه با حکومت صدام تشکیل شد. این تشکل، که به دست خاندان حکیم رهبری می‌شود، در زمان حکومت صدام حسین، علیه او فعالیت داشت و امور مهاجران عراقی در ایران و کشورهای دیگر را اداره می‌کرد. مجلس اعلا در عراقِ بعد از صدام، یکی از ارکان اصلی ائتلاف شیعیان عراق است. سید محمدباقر حکیم یکی از رهبران این تشکل پس از بازگشت به عراق در بمب‌گذاری کشته شد. مجلس اعلای اسلامی عراق همواره مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران بوده است. شبکه تلویزیونی الفرات عراق، وابسته به این تشکل است.

تأسیس

مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق در سال ۱۹۸۲م در خلأ رهبری سیاسی پس از شهادت سید محمدباقر صدر، تشکیل شد. هدف از تشکیل این حزب، جمع‌آوری نیروهای معارض رژیم عراق در دوره حکومت صدام بود. نخست، موضوع ایجاد مجلس اعلا مطرح نبود و «ارتش آزادی‌بخش اسلامی در عراق» نام‌گذاری شد. این ارتش، متأثر از رخداد انقلاب اسلامی در ایران و ایجاد واحد نهضت‌های آزادی‌بخش درون سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تکوین یافت. در پی آن، هسته «جماعت علمای مجاهد» نهاده شد. سپس «دفتر انقلاب اسلامی در عراق» ایجاد شد؛ و سرانجام تأسیس «مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق» مورد توافق قرار گرفت و مجلس تازه‌تأسیس، فعالیت خود را در ابعاد سیاسی، تبلیغی، فرهنگی، نظامی و خدماتی آغاز کرد.

ریاست مجلس

مجلس اعلا در مراحل اولیه، حاضر به افشای نام اعضای خود نبود. در این مدت که ۳۰ ماه به طول انجامید سیدمحمود هاشمی شاهرودی عهده‌دار ریاست مجلس اعلا بود. اعضای مجلس بعد از این دوره، سید محمدباقر حکیم را به ریاست مجلس برگزیدند و وی حدود ۱۹ سال عهده‌دار این مسئولیت بود. پس از ترور محمدباقر حکیم، ریاست مجلس بر دوش برادرش سید عبدالعزیز حکیم افتاد و بعد از درگذشت عبدالعزیز، فرزندش سید عمار حکیم ریاست مجلس اعلا را به عهده گرفت. او نیز در سال ۱۳۹۶ از ریاست مجلس استعفا داد. در پی این استعفا، همام حمودی رسما به عنوان رئیس مجلس انتخاب شد.

دوره‌های فعالیت

مرحله اول

مرحله نخست، مرحله تاسیس است که بنیانگذاران مجلس متشکل از ۱۶ نفر عضو بودند که برخی از آنان نمایندگی جریان و گرایش خاصی در طیف معارضه عراقی بعده داشتند و در میان آنان سیاستمداران و روحانیون شناخته‌شده‌ای حاضر بودند که مبادرت به تهیه و تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس کنند. در آن برهه ریاست مجلس برای مدت زمان شش ماه تعیین شد.

مرحله دوم

در این برهه تعداد اعضای مجلس به ۳۳ نفر افزایش یافت که البته تغییر و تحولاتی را درون تشکیلات مجلس پدیدار ساخت. در این مرحله ریاست مجلس به مدت دو سال معین شد.

مرحله سوم

در این مرحله، تعداد نمایندگان مجلس به ۸۰ نفر افزایش یافت و از این زمان، شکل‌گیری مجمع عمومی براساس چارت جدید تشکیلاتی مجلس صورت گرفت. اعضای شورای مرکزی مجلس از سوی مجمع عمومی برگزیده می‌شوند و شورای مرکزی مبادرت به انتخاب رئیس مجلس و همچنین هیأت اجرایی می‌نماید.

مرحله چهارم

طی چند سال اخیر با تحولات عراق، در مجلس اعلا نیز تغییراتی دیده می‌شود. مجلس شاهد حضور نسل دوم از جوانان و برای نخستین مرتبه زنان در مجلس است. رؤسای عشایر نیز نمایندگانی را برای برقراری ارتباط و حضور در مجلس برگزیدند. شمار شورای مرکزی مجلس نیز چندی است از ۱۰ نفر به ۱۵ نفر تغییر یافته است. تشکیلات مجلس همچنان حالت نیمه مخفی نیمه علنی دارد و از معرفی آنان خودداری می‌شود. در شورای یاد شده نمایندگانی از حوزه علمیه، سازمان عمل اسلامی، حزب‌الله عراق، سپاه بدر و نیروهای مستقل حضور دارند. برخی چهره‌های شاخص مجلس و شورا عبارتند از: شیخ علی مولا دبیر اجرایی مجلس، مهندس شهاب مسئول واحد بین المللی، استاد ابویاسین مسئول تبلیغات، ابوهانی مسئول نیروهای بسیج و واحدهای نظامی، مهندس بیان نماینده مجلس در سوریه، حامد بیاتی نماینده مجلس در لندن، صدرالدین قبانچی و سیدعبدالعزیز حکیم هستند.

فعالیت‌ها

در بخش سیاسی ایجاد کانال‌های ارتباطی با مردم و شخصیت‌های مختلف در جامعه عراق و ارائه کمک‌های مادی و معنوی به مردم و ایجاد بستر سیاسی علیه رژیم صدام که در نهایت به انتفاضه شعبانیه در سال ۱۹۹۱م بعد از حادثه خروج نیروهای عراق از کویت منجر شد.

کودکان برجای مانده و بی‌سرپرست مخالفان رژیم عراق همواره مورد حمایت مجلس اعلای انقلاب اسلامی بوده که کمک‌های مردمی و کمک‌های ثروتمندان عراقی در اختیار مجلس اعلا قرار می‌گرفت و در میان مردم توزیع می‌شد.

مهم‌ترین منابع تأمین مالی مجلس، کمک ثروتمندان عراقی و دریافت وجوهات شرعی بود. مجلس اعلا سازمانی بود که با مراجع تقلید مرتبط بود. همین مسئله سبب شد عراقی‌هایی که در خارج از عراق بودند مبالغ مناسبی را به عنوان کمک ارائه دهند.

این تشکل چند روزنامه دارد که از جمله می‌توان به الشهاده والمبلغ اشاره کرد و دو رسانه صوتی به نام صدای الثوره الاسلامیه و صدای مجاهدین که منعکس کننده نظرات مجلس اعلا است.

امکانات

مجلس اعلا به سهم خود امکانات و تجهیزاتی در اختیار دارد. از سوی مجلس در حال حاضر ۱۰ نشریه منتشر می‌شود. مجلس دارای چند ایستگاه فعال رادیویی، سایت اینترنت و یک کانال تلویزیونی است که البته ساعات محدودی برنامه دارد. همچنین با توجه به اینکه تعداد قابل توجهی از عراقی‌ها در ایران و به ویژه در تهران اقامت دارند چند درمانگاه در تهران، شهرری و ورامین دارد که پزشکان حاذقی اداره آن را بر عهده دارند.

مجلس دارای دفا‌تر نمایندگی مهمی در ژنو، لندن، وین، دمشق و بیروت است. افزون بر آن شماری از نیروهای مورد وثوق و اطمینان مجلس در بسیاری از کشورهای جهان مانند استرالیا، کانادا، آمریکا، هلند، فنلاند، دانمارک، سوئد، آلمان، فرانسه، اتریش و... پراکنده‌اند. تلاش مجلس برای بازگشایی دفتر در برخی کشور‌ها و از جمله ایالات متحده به رغم آنکه در این کشور ۲۰۰ هزار عراقی زندگی می‌کنند هنوز به جایی نرسیده است.

سپاه بدر

مقالهٔ اصلی: سپاه بدر عراق

مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق پیش از آغاز جنگ عراق و ایران، بر اصلاح‌ناپذیری رژیم بعث حاکم بر عراق تأکید ورزید و ناگزیر به اتخاذ مشی مسلحانه شد. در آغاز جنگ مبادرت به تأسیس واحد نظامی در مناطق شمالی عراق که از کنترل نیروهای عراقی خارج می‌شد کرد و واحدهای عملیاتی خود را در آنجا مستقر ساخت. از این زمان درون چارت تشکیلاتی و سازمانی مجلس اعلا واحد نظامی، لحاظ شد. این واحد موظف به سازماندهی نیروهای داوطلب عراقی و همچنین برخی از اسرای عراقی بود که حاضر به جنگ با رژیم صدام شده بودند. این عده در مناطقی از شمال عراق در حومه مریوان و مشخصا اطراف شهرهای سیدصادق، خرمال، حلبچه، همچنین حاج عمران، قره داغ و یا مناطقی چون‌ام النعاج و دیگر بخش‌ها در شمال بصره مستقر شدند و داخل خاک عراق دست به عملیات ایذایی نمودند.

سپاه بدر ابتدا یک گردان بود که پس از آن استعداد نیرو‌هایش به تیپ رسید و سپس به لشکر و دست آخر پس از جنگ دوم خلیج فارس و آزادسازی کویت موسوم به سپاه گردید. سپاه بدر دارای پایگاه‌هایی است که در آن‌ها به آموزش نیروهای عراقی پرداخته می‌شود. سپاه بدر در جریان انتفاضه ماه شعبان به سال ۱۹۹۱ بسیار فعال ظاهر شد و در مناطقی چون عتبات عالیات و مشخصا شهرهای کربلا و نجف، همچنین بصره ابتکار عمل را به دست گرفت.

سال ۲۰۰۳م پس از فروپاشی رژیم بعث و بازگشت مجلس اعلا به عراق، سپاه بدر به سازمان بدر (منظمه بدر) تغییر نام داد. فعالیت این سازمان بیشتر سیاسی واجتماعی بود. سپس در سال ۲۰۱۲ سازمان بدر از مجلس اعلا جدا شد و به عنوان یک سازمان مستقل به فعالیت خود ادامه داد. پس از حمله داعش به عراق سازمان بدر نیروهایی را در قالب حشد الشعبی به جبهه‌ها فرستاد و در بسیاری از عملیات‌های مهم شرکت کرد.

ایده حکومت شیعی

از ایده‌های این مجلس، تشکیل نظام سیاسی شیعه‌محور است، اما این گروه در حال حاضر از این ایده صرف نظر کرده است و تشکیل حکومت دموکراتیک بر پایه انتخابات را دنبال می‌کند که حول وحدت ملی انجام شود.