فهرست شرحهای نهج البلاغه مجموعه کتاب‌هایی است که دانشمندان شیعه و سنی به زبان‌های مختلف، نهج البلاغه را شرح داده‌اند. نهج البلاغه، کتابی است از گفته‌ها و نوشته‌های حکیمانه حضرت علی(ع) که سید رضی از عالمان شیعه در اواخر قرن چهارم قمری آن را جمع‌آوری کرده است. در فهرست زیر، شرحهای این کتاب به زبان عربی، فارسی و اردو بیان شده است:
شرحهای نهج البلاغه (عربی و فارسی و اردو)
| عنوان | زبان | شارح | مذهب | قرن |
|---|---|---|---|---|
| شرح نهج البلاغه | عربی | ابن ابی الحدید (عزالدین ابوحامد عبدالحمید بن هبةالله) | سنی معتزلی | ۷ |
| مصباح السالکین (کتاب) یا شرح بزرگ نهج‌البلاغه | عربی | میثم بن علی بن میثم البحرانی | شیعه | ۷ |
| شرح نهج البلاغه | عربی | سید عباس علی موسوی | ||
| آداب الملوک | فارسی | میرزا محمدرفیع تبریزی | شیعه | ۱۴ |
| شرح نهج البلاغه | عربی | ناشناس | ۸ | |
| شرح نهج البلاغه | فارسی | مولا محمدصالح قزوینی | شیعه | ۱۱ |
| شرح نهج البلاغه | فارسی | محمدباقر لاهیجی اصفهانی | ۱۳ | |
| شرح نهج البلاغه | عربی | شیخ محمد عبده مصری | سنی | |
| انوار الفصاحه فی شرح نهج البلاغه | عربی | نظام الدین علی بن حسن جیلانی | قرن ۱۱ق. | |
| منهاج البراعه فی الشرح نهج البلاغه | فارسی - عربی | حبیب‌الله خویی | ||
| ترجمه و تفسیر(شرح) نهج البلاغه | فارسی | محمدتقی جعفری | شیعه | |
| فی ظلال نهج البلاغه | عربی | محمدجواد مغنیه | شیعه | |
| شرح نهج البلاغه | عربی | سید محمدکاظم قزوینی | ||
| شرح نهج البلاغه المقتطف من بحارالانوار | عربی | علی انصاریان | ||
| شرح نهج البلاغه | عربی | علی محمدعلی دخیل | ||
| شرح نهج البلاغه | احمد المدرسی الوحید | |||
| شرح نهج البلاغه | فارسی-عربی | میرزا محمدباقر نواب لاهیجی | ||
| شرح نهج البلاغه منظوم | فارسی-عربی | محمدعلی انصاری قمی | شیعه | |
| معارج نهج‌البلاغه یا شرح ابن‌فندق بیهقی | عربی | ظهیرالدین ابی‌الحسن علی‌بن زید انصاری اوسی بیهقی ملقب به فرید خراسان و ابن‌فندق | شیعه | قرن ۶ق |
| مفتاح السعادة فی الشرح نهج البلاغه | عربی | سیدمحمدتقی النقوی القاینی خراسانی | شیعه | |
| تنبیه الغافلین و تذکره العارفین | فارسی | ملافتح الله بن شکرالله شریف کاشانی | شیعه | |
| بهجة الحدائق | سیدعلاءالدین محمد گلستانه اصفهانی | شیعه | قرن۱۱ق. | |
| حدائق الحقائق | سیدعلاءالدین محمد گلستانه اصفهانی | شیعه | ||
| انوار الفصاحه فی شرح نهج البلاغه | نظام الدین علی بن حسین جیلانی | شیعه | قرن۱۱ق. | |
| شرح نهج البلاغه | تاج الاسلام سیدضیاءالدین ابوالرضا فضل الله بن علی راوندی | شیعه | ||
| شرح نهج البلاغه | احمدبن محمد الوبری الخوارزمی | |||
| حدائق‌الحقائق فی فَسردقائق أفصح‌الخلائق | عربی | قطب‌الدین ابوالحسن محمدبن حسین بیهقی کیدری نیشابوری(قطب‌الدین کیدری) | قرن ۶ | |
| شرح نهج البلاغه ابن‌عتایقی | کمال‌الدین عبدالرحمن‌بن محمدبن ابراهیم عتایقی حلی (ابن‌عتایقی) | شیعه | ||
| مختصر نهج البلاغه (مختصر شرح نهج البلاغه) | علامه جمال الدین ابومنصور حسن بن یوسف بن مطهر حلی | شیعه | ||
| اعلام نهج البلاغه | سید علی ابن الناصر | |||
| منهاج‌البراعة فی شرح نهج‌البلاغه | عربی | قطب‌الدین سعیدبن عبدالله‌بن حسین راوندی (قطب راوندی) | شیعه | |
| شرح الهی اردبیلی «منهج‌الفصاحة» | کمال‌الدین حسین‌بن شرف‌الدین عبدالحق اردبیلی متخلص به الهی | شیعه | ||
| منهاج‌الولایة فی شرح نهج‌البلاغة | جمال‌السالکین عبدالباقی صوفی تبریزی | شیعه | ||
| شرح نهج‌البلاغه روغنی قزوینی | مولی محمد صالح‌بن محمدباقر روغنی قزوینی | شیعه | ||
| شرح نهج البلاغه نواب لاهیجی | ملامحمدباقربن محمد نواب لاهیجی اصفهانی | شیعه | ||
| الدرة النجفیة فی شرح نهج‌البلاغه الحیدریة | آیت‌الله شهیدمیرزا ابراهیم‌بن حسین دنبلی خویی | شیعه | ||
| بهج‌الصباغة فی شرح نهج‌البلاغة | شیخ‌محمدتقی تستری(شوشتری) | شیعه | ||
| معارج نهج البلاغه | ابو الحسن علی بن ابی القاسم | |||
| شرح نهج البلاغه | افضل الدین حسن بن علی بن احمد ماه‌آبادی | |||
| شرح نهج البلاغه | قاضی عبدالجبار | |||
| شرح نهج البلاغه | فخر رازی، محمد بن عمر طبری شافعی | |||
| شرح نهج البلاغه | سید رضی الدین ابو القاسم علی بن موسی بن طاوس حسینی | شیعه | ||
| شرح نهج البلاغه | عربی | ابو طالب، تاج الدین، علی بن انجب بن عثمان بن عبد الله بغدادی (ابن الساعی) | ||
| شرح نهج البلاغه | شیخ کمال الدین ابن عبد الرحمن بن محمد بن ابراهیم عتائقی حلی | |||
| شرح نهج البلاغه | یحیی بن حمزه علوی یمنی | |||
| شرح نهج البلاغه | سعدالدین مسعود بن عمر بن عبدالله تفتازانی شافعی | |||
| شرح نهج البلاغه | سید افصح الدین محمد بن حبیب‌الله بن احمد حسینی | |||
| شرح نهج البلاغه | مولی قوام الدین یوسف بن حسن (قاضی بغداد) | |||
| روضه الابرار | فارسی | ابوالحسن علی بن حسن زواره | شیعه | |
| ترجمه شرح ابن ابی الحدید | مولی شمس بن محمد بن مراد | |||
| شرح نهج البلاغه | شیخ بهائی عاملی | شیعه | ||
| شرح نهج البلاغه | شیخ الرئیس ابو الحسن میرزا قاجار | |||
| شرح نهج البلاغه | فارسی | شیخ نور محمد ابن قاضی عبدالعزیز ابن قاضی طاهر محمد | ||
| انوار افصاحه | مولی نظام الدین علی بن حسن جیلانی | |||
| شرح نهج البلاغه | شیخ حسین بن شهاب الدین بن حسین عاملی کرکی | شیعه | ||
| العقد النضید المستخرج من شرح ابن ابی الحدید | عربی | فخرالدین عبدالله بن موید بالله | ||
| شرح نهج البلاغه | سید ماجد بن محمد بحرانی | |||
| شرح نهج البلاغه | فارسی | شیخ محمد مهدی بن ابی تراب سهندی | ||
| شرح نهج البلاغه | سید حسن بن مطهر بن محمد یمنی جرموزی حسنی | |||
| شرح نهج البلاغه | فارسی | مولی تاج الدین حسن (ملاتاجا) | ||
| شرح نهج البلاغه | فارسی | مولی محمد صالح بن محمد باقر روغنی قزوینی | ||
| شرح نهج البلاغه | سید نعمة الله بن عبدالله جزائری شوشتری | شیعه | ||
| شرح نهج البلاغه | مولی سلطان محمود بن غلامعلی طبسی قاضی | شیعه | ||
| شرح نهج البلاغه | مولی محمد رفیع بن فرج گیلانی | |||
| شرح نهج البلاغه | شیخ محمد علی بن شیخ ابو طالب زاهدی گیلانی اصفهانی | |||
| شرح نهج البلاغه | سید عبدالله بن محمدرضا شبر حسینی کاظمی | شیعه | ||
| شرح نهج البلاغه | فارسی | امیر محمد مهدی خاتون‌آبادی اصفهانی | شیعه | |
| شرح نهج البلاغه | فارسی | حاج سید محمد تقی بن امیرمحمد مومن حسینی قزوینی | شیعه | |
| شرح نهج البلاغه | فارسی | میرزا باقر نواب ابن محمد بن محمد لاهیجی اصفهانی | شیعه | |
| ترجمه شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید | فارسی | حاج نصرالله بن فتح‌الله دزفولی | شیعه | |
| شرح نهج البلاغه | سید صدرالدین بن محمدباقر موسوی دزفولی | شیعه | ||
| شرح نهج البلاغه | سید مفتی عباس | |||
| تعلیقه بر مشکلات نهج البلاغه | مولی احمد بن علی اکبر مراغی تبریزی | |||
| شرح نهج البلاغه | شیخ بهاءالدین محمد | |||
| شرح مشکلات لغوی نهج البلاغه | محمدحسن نائل مرصفی | |||
| شرح الاحتشام علی نهج البلاغه الامام | شیخ جواد طارمی ابن حاج مولی محرم علی زنجانی | |||
| شرح نهج البلاغه | جهانگیرخان قشقائی | شیعه | ||
| الاشاعه | سید اولاد حسن بن محمدحسن هندی | |||
| شرح نهج البلاغه | شیخ محمدحسین بن محمد خلیل شیرازی | |||
| شرح نهج البلاغه | سیدعلی اطهر کهجوی هندوی | |||
| شرح نهج البلاغه | عربی | محی‌الدین خیاط | ||
| شرح نهج البلاغه | اردو | سید ذاکر حسین اختر دهلوی | ||
| تحقیقات و اضافاتی بر شرح نهج البلاغه عبده | عربی | محمد بن عبد الحمید مصری | سنی | |
| شرح نهج البلاغه | اردو | سید ظفر مهدی لکهنوی | ||
| بلاغ المنهج | سید هبةالدین شهرستانی | |||
| شرح نهج البلاغه | شیخ محمد علی بن بشارت خیقانی | |||
| شرح نهج البلاغه | فارسی | میرزا محمدتقی الماسی | شیعه | |
| شرح نهج البلاغه | شیخ عبدالله بحرانی | |||
| شرح نهج البلاغه | شیخ عبدالله بن سلیمان بحرانی سماهیجی | |||
| شرح نهج البلاغه | حاج مولی علی علیاری تبریزی | |||
| شرح نهج البلاغه | شیخ ملا حبیب‌الله کاشانی | شیعه | ||
| شرح نهج البلاغه | سید عبدالحسین حسینی آل کمونه بروجردی | شیعه | ||
| شرح نهج البلاغه | میرزا محمدعلی بن محمدنصیر چهاردهی گیلانی | شیعه | ||
| شرح نهج البلاغه | میرزا محمدعلی قراچه داغی تبریزی | شیعه | ||
| شرح نهج البلاغه | محمد محیی‌الدین عبدالحمید | |||
| شرح نهج البلاغه | حاج میرزا خلیل صیمری کمره‌ای طهرانی | شیعه | ||
| شرح نهج البلاغه | فارسی | سیدمحمود طالقانی | شیعه | |
| شرح نهج البلاغه | سید علی‌نقی فیض الاسلام | شیعه | ||
| شرح نهج البلاغه | جواد فاضل | شیعه | ||
| درس‌هایی از نهج البلاغه | فارسی | حسینعلی منتظری | شیعه | |
| تفسیر نهج البلاغه | فارسی | عبدالله جوادی آملی | شیعه | |
| پیام امام امیرالمومنین(ع) | فارسی | ناصر مکارم شیرازی | شیعه |
جستارهای وابسته
پانویس
یادداشت
منابع
- سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران
- مرکز آل البیت العالمی للمعلومات
- تبیان- شرحهای نهج البلاغه را بشناسیم.
- تبیان - نخستین شرح نهج البلاغه
- سایت امامیه -شروح نهج البلاغه
- نگاهی به شرحهای نهج البلاغه
- شروح نهج البلاغه
- شروح نهج البلاغه
- شرحهای نهج البلاغه
- پایگاه امام علی(ع)- نگاهی به شرحهای نهج البلاغه
- پایگاه اطلاع رسانی دفتر استاد حسین انصاریان- شرحهای نهج البلاغه
- مرکز ملی پاسخ گویی به سوالات دینی - شرحهای نهج البلاغه
- دانستنیهای اسلامی برای نوجوانان، گروهی از نویسندگان به سرپرستی سیدمهدی شجاعی، جلد سوم، تهران نشر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، چاپ اول، ۱۳۸۷،
پیوند به بیرون
- مکتبة الروضة الحیدریه - شروح نهج البلاغه
- حوزه - نهج البلاغه
- پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی- نهج البلاغه
- کتابخانه بنیاد نهج البلاغه
- فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
- پایگاه اطلاع‌رسانی نهج البلاغه
- کلام امام علی(ع)
- پرسمان - شروح نهج البلاغه