شورای علمای شیعه افغانستان

شورای علمای شیعه افغانستان

نام	شورای علمای شیعه افغانستان
تأسیس	۱۳۸۲ش
مذهب	اسلام شیعه
کشور	افغانستان

شورای علمای شیعه افغانستان تشکلی از روحانیان شیعه افغانستان است که با هدف رسمیت بخشیدن به مذهب شیعه در قانون اساسی افغانستان در پاییز ۱۳۸۲ش در کابل به وجود آمد. وارد کردن احکام و اعتقادات شیعه در نظام آموزشی افغانستان، تدوین و تصویب قانون احوال شخصیه اهل تشیع افغانستان و بنیان‌گذاری شورای اخوت اسلامی میان شیعیان و اهل سنت جزو فعالیت‌های این شورا است.

این شورا با تلاش‌های محمدآصف محسنی قندهاری، قربان‌علی عرفانی، محمد کرمی و محمدحسین محقق شکل گرفت. نخستین رئیس شورا، محمدآصف محسنی بود که تا زمان درگذشت در مرداد ۱۳۹۸ش ریاست آن را بر عهده داشت. شورای علمای شیعه افغانستان دارای مجمع عمومی، شورای اجراییه، نمایندگی‌های شورا در حوزه‌های علمیه خارج از کشور و همچنین نمایندگی‌هایی در شهرهای دیگر افغانستان است.

روند تشکیل

محمدهاشم صالحی، رییس فعلی شورای علمای شیعه افغانستان

اولین نشست منتهی به تشکیل شورای علمای شیعه افغانستان، در پاییز ۱۳۸۲ش و پیش از تشکیل کمیته تدوین قانون اساسی جدید افغانستان، با فراخوان محمدآصف محسنی، از مراجع مقیم افغانستان و روحانیون دیگری از جمله قربان‌علی عرفانی، محمد کرمی و محمدحسین محقق، در کابل برگزار شد و بسیاری از عالمان و روحانیان شیعه افغانستان در آن شرکت کردند. پس از سه روز گفتگو، توافق عمومی بر تشکیل شورای علمای شیعه افغانستان حاصل شد. یک سال بعد در پاییز ۱۳۸۳ش، دومین مجمع عمومی شورای علما تشکیل شد و اساسنامه نهایی آن تدوین و منتشر گردید.

در ۲۲ مهر/میزان ۱۳۹۸ش، دو ماه پس از فوت محمدآصف محسنی، رییس شورای علما، این تشکل در پانزدهمین نشست خود، محمد هاشم صالحی (فقیه و مدرس مقیم کابل) را به ریاست این شورا انتخاب کرد.

فعالیت‌ها

فعالیت‌های صورت‌گرفته از سوی شورای علمای شیعه افغانستان، عبارتند از: تلاش برای رسمیت بخشیدن به قانون فقه جعفری در قانون اساسی سابق افغانستان (مصوب ۱۳۸۲ش)، وارد کردن احکام و اعتقادات شیعه در نظام آموزشی وقت افغانستان، تصویب قانون احوال شخصیه بر اساس فقه شیعه در سال ۱۳۸۸ش و بنیانگذاری شورای اخوت اسلامی میان شیعیان و اهل سنت.

همچنین این شورا با انتشار بیانیه‌هایی، درباره برخی رویدادهای سیاسی و اجتماعی افغانستان اظهار نظر کرده است. شورای علما در اردیبهشت/ثور ۱۳۹۷ش از مردم افغانستان بخصوص شیعیان خواست که در ثبت‌نام برای رای‌گیری انتخابات پارلمان افغانستان تا زمان تامین شدن امنیت عمومی توسط حکومت، شرکت نکنند. این شورا حکومت سابق افغانستان (به‌ریاست محمداشرف غنی) را به کوتاهی در ایجاد امنیت برای مشارکت مردم متهم کرد.

انگیزه‌ها و اهداف

اهداف شورای علمای شیعه افغانستان، بنابر آنچه در ماده پنجم اساسنامه آن آمده، عبارت است از:

1. منسجم ساختن علمای شیعه افغانی
2. تقویت مراکز فرهنگی و تبلیغی و افزایش سطح فکری مردم
3. ارشاد بهتر و صحیح‌تر مردم در زمینه‌های اعتقادی، علمی، شریعت و مکارم اخلاقی
4. معرفی مرجع معتبر تقلید برای جلوگیری از تشتت در تقلید مکلفان
5. ایجاد رابطه و تماس با مراکز علمی، دینی و علوم انسانی
6. تلاش برای تقریب بین پیروان مذاهب اسلامی
7. تلاش برای اقناع مقامات ذی‌صلاح برای رسمیت فقه شیعه برای اهل تشیع در حقوق مدنی
8. نظارت و تولیت و کنترل بر ساخت، اداره و فعالیت مساجد، مدارس دینی و موقوفات شیعیان

اساسنامه

اساسنامه شورای علمای شیعه افغانستان در سه فصل و ۴۹ ماده تنظیم شده است. بر این اساس، شورای علمای شیعه افغانستانی، نهاد مستقل و غیروابسته به دولت و احزاب سیاسی است. همه علمای شیعه افغانستان که واجد شرایط باشند، می‌توانند در آن عضویت یابند. علاوه بر آن، منابع مالی شورای علما از جمع‌آوری زکات، سهم امام و کمک‌های تبرعی افراد خیّر و مؤسسات خیریه افغانی تأمین می‌شود.

بنابر اساسنامه شورای علمای شیعه افغانستان، در صورت انحلال شورا، اموال شورای علما در کابل به مدرسه علمیه خاتم‌النبیین و در شهرهای دیگر به مدارس دینی همان شهرها داده می‌شود. مقر اصلی شورای علمای شیعه افغانستان، شهر کابل است و در مواقع خاص، شورای اجرایی می‌تواند موقتاً تصمیم دیگری بگیرد.

ساختار

شورای علمای شیعه افغانستان دارای مجمع عمومی، شورای اجرایی، نمایندگی‌های شورا در حوزه‌های علمیه خارج از کشور و همچنین مراکز نمایندگی در شهرهای دیگر افغانستان است. شورای علمای شیعه افغانستان، ۶۵ نمایندگی و حدود دو هزار عضو در سراسر افغانستان دارد.

شورای اجرایی شورای علما دارای بخش‌های مختلفی است؛ از جمله بخش‌های فرهنگی و تبلیغات، بخش حوزه‌های علمیه، تحقیقات علمی، تقریب پیروان مذاهب اسلامی، زنان حوزوی، مناطق محروم، و همچنین شورای صلح و حل‌اختلاف.

عدم حضور شیعیان در شوراهای علمای طالبان

براساس گزارش منابع خبری هبت الله آخوند زاده رهبر طالبان با صدور فرمانی اعضای شوراهای علما در ولایت‌های بامیان، دایکندی، سرپل، میدان وردک، غور و نورستان را تعیین کرده است. در این میان گفته شده در ولایت‌های بامیان و دایکندی که شیعیان دارای اکثریت مطلق هستند، هیچ روحانی شیعه در فهرست معرفی شده از سوی طالبان دیده نمی‌شود. گزارش شده است که این شوراها نقش مشورتی و نظارتی دارد و بخشی از ساختار حکومت طالبان است. پیش از این از نبود روحانیون شیعه در شورای ولایتی غزنی انتقاد شده بود. منابعی از شورای علمای شیعه افغانستان گفته اند که شیعیان در ۲۲ ولایت حضور دارند و در ولایت‌های بلخ، کابل، بامیان، هرات، دایکندی، قندهار، غزنی، ارزگان، غور، سرپل و میدان وردک حضور چشم‌گیردارند.