سید علینقی فِیضُ الاسلام (۱۲۸۴-۱۳۶۴ش)، روحانی شیعه و مترجم متون اسلامی. ترجمه و شرح نهج البلاغه به زبان فارسی، اثر مشهور اوست. وی قرآن مجید و صحیفه سجادیه را نیز به زبان فارسی ترجمه کرده است.
| فقیه، محدث و مترجم شیعی | |
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سید علینقی حسینی دیباجی |
| لقب | فیض الاسلام |
| نسب | از نسل محمد بن جعفر الصادق |
| تاریخ تولد | ۱۲۸۴ش |
| زادگاه | خمینی‌شهر اصفهان |
| تاریخ وفات | ۲۴ اردیبهشت سال۱۳۶۴ش |
| محل دفن | بهشت زهرا |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | • شیخ عباس قمی |
| محل تحصیل | اصفهان • مشهد • نجف |
| اجازه روایت از | علی‌اکبر نهاوندی • شیخ عباس قمی |
| اجازه اجتهاد از | سید ابوالحسن اصفهانی • آقا ضیاء عراقی • محمدکاظم شیرازی |
| تألیفات | ترجمه و شرح نهج البلاغه • ترجمه و شرح صحیفه کامله سجادیه • ترجمه و خلاصه التفسیر قرآن عظیم • بنادر البحار(شرح، ترجمه و تحقیق بحارالانوار) |
زندگی‌نامه
سید علینقی حسینی دیباجی در سال ۱۲۸۴ش در خمینی‌شهر اصفهان به دنیا آمد. نسب پدر و مادر او به محمد دیباج فرزند امام جعفر صادق(ع) می‌رسید. پدرش، سید محمد، اهل علم بود. مادر او، حیات سلطان نیز زنی عالمه بود که علی نقی، مقدمات علوم دینی را از او فراگرفته بود.[۱]
درگذشت
سید علی نقی فیض الاسلام در ۲۴ اردیبهشت سال ۱۳۶۴ش درگذشت و در بهشت زهرا تهران دفن شد.[۲] آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران گفته است: «فیضالاسلام برای اولین بار نهج البلاغه را همه‌فهم کرد».[۳] [۴]
تحصیلات
فیض الاسلام از پنج سالگی مقدمات علوم حوزوی را نزد برادر بزرگ خود، سید غیاث‌الدین آموخت. بعدها به تشویق برادر، راهی اصفهان شد و پس از فراگیری بخشی از علوم اسلامی در این شهر، به مشهد رفت و در آنجا، محضر شیخ علی اکبر نهاوندی را درک کرد. سپس به نجف رفت و در این شهر، در درس سید ابوالحسن اصفهانی، آقا ضیاء عراقی، محمدکاظم شیرازی و شیخ عباس قمی حاضر شد.[۵] [۶]
اجازات
سید علینقی در سال ۱۳۵۲ق در حالی که حدود ۳۰ سال داشت، از سید ابوالحسن اصفهانی، آقا ضیاء عراقی و محمدکاظم شیرازی اجازه اجتهاد گرفت. او همچنین از علی‌اکبر نهاوندی و شیخ عباس قمی نیز اجازه روایت دریافت کرده بود. متن اجازات او در صفحات پایانی ترجمه و شرح نهج البلاغه چاپ شده است.[۷]
آثار
- ترجمه و شرح نهج البلاغه
- ترجمه و شرح صحیفه سجادیه.
- ترجمه و خلاصه التفسیر قرآن عظیم؛ در ۱۶۷۱ صفحه.
- الافاضات الغرویه فی الاصول الفقهیه؛ در دو مجلد.
- الثقلان فی تفسیر القرآن؛ تفسیر سوره مبارکه فاتحه الکتاب.
- رهبر گمشدگان؛ که در اثبات رجعت و پاسخ مفصل به دیدگاه‌های شریعت سنگلجی است.
- پاسخ نامه ازگلی؛ که در اثبات رجعت و پاسخ اجمالی به دیدگاه‌های شریعت سنگلجی است.
- بنادر البحار؛ که ترجمه و خلاصه جلد نخست(از چاپ ۲۵جلدی) بحارالانوار اثر محمدباقر مجلسی است.
- چراغ راه.
- مسئله رجعت.
- قفل دهن شیطان.
- الاشارات الرضویه.
- ترجمه و شرح نهج البلاغه.
- خاتون دو سرا سیدتنا زینب الکبری.
- مقدمه‌ها و بیانیه‌های عالمانه و متعهدانه.[۸]
ترجمه و تفسیر قرآن
فیض الاسلام در نظر داشت تفسیر کاملی از قرآن مجید، شامل خلاصه‌ای از همه تفسیرها و احادیث به مناسبت موضوعات قرآنی، به شیوه‌ای روان و ساده بنویسد. از این رو، با استناد به منابع گوناگون، مشغول نگارش آن شد. او چون تفسیر سوره حمد را نوشت، احساس کرد چنین اثری فرصت بسیاری می‌طلبد و طول عمر آدمی برای نوشتن آن کفایت نمی‌کند. از این رو، روش خویش را تغییر داد و به ترجمه و خلاصه تفسیر بسنده کرد. وی پس از چهارده سال، ترجمه همراه با تلخیص تفاسیر را به پایان رساند و آن را منتشر کرد.[۹]
ترجمه و شرح نهج البلاغه
وی با توجه به علاقه‌ای که به امیرمؤمنان و نهج البلاغه داشت و از سوی دیگر، احساس می‌کرد عامه فارسی زبان از این کتاب بی‌بهره‌اند، تصمیم گرفت این اثر را به جامعه فارسی زبان معرفی کند. وی در مقدمه این اثر می‌نویسد:
- «از عصر سید رضی مؤلف نهج البلاغه تا روزگار ما، جز علما و خواص از مردم، کسی نمی‌دانست که این کتاب، جامعِ همه حقایق دین مقدس اسلام و مذهب جعفری بوده و افراد بشر را به سیادت و سعادت جاودانی راهنماست. تا اینکه خداوند عزوجل به این بنده توفیق عطا فرموده، این کتاب مکرم را در مدت بیش از شش سال در شش جزء ترجمه کرده و همه مسایل آن را با اختصار و ساده و روان که همه بهره‌مند گردند، شرح دادم و در دسترس جهانیان گذاشتم تا اینکه همگان به عظمت آن آشنا شدند».[۱۰]
ترجمه صحیفه سجادیه
فیض الاسلام ضمن ترجمه و تفسیر قرآن کریم، به ترجمه و شرح صحیفه سجادیه پرداخت. روش وی در این تلاش، معنا کردن دقیق واژه‌هاست و هر کلمه و عبارت و مطلبی را که به توضیح و شرح نیاز دارد، میان دو هلال نهاده است تا ترجمه از شرح مطالب متفاوت باشد و تصرفی در اصل عبارت نشود. وی در ابتدای بیشتر دعاهای این کتاب، توضیحاتی کوتاه، ولی پرمحتوا، عالمانه و در خور فهم عموم درباره موضوع اصلی دعا و پیام اساسی آن آورده است که خواننده با مطالعه این نکات، با آگاهی افزون‌تری دعاهای صحیفه سجادیه را خواهد خواند. وی در خاتمه یادآور گردیده است:
- «خدای را سپاسگزارم که مرا توفیق عطا فرمود این کتاب مقدس را به بهترین ترجمه و شرح، با خط طاهر خوشنویس در دسترس گذارم و مطالب و نکاتی را که بزرگان علما در شروح خود بیان کرده‌اند، با اضافاتی بر آن‌ها از کتاب‌های تاریخی، حدیث، فقه، لغت، حکمت و کلام که درخور آن است، به طور اختصار و ساده و روان در آن بگنجانم.»[۱۱]
فعالیت‌های تبلیغی
فیض الاسلام پس از بازگشت از نجف، در تهران ماندگار شد و به کار نشر و تبلیغ معارف دینی پرداخت. در زمان وی کتاب‌ها و اندیشه‌های کسانی چون احمد کسروی، علی اکبر حکمی‌زاده و شریعت سنگلجی منتشر می‌شد و فیض الاسلام منتقد دیدگاه‌های آنان بود. وی کتاب رهبر گمشدگان را در نقد شریعت سنگلجی نوشت و در لابلای برخی از آثار نیز به نقد آن‌ها پرداخت.[۱۲]
پانویس
- ↑ درگذشت فیض الاسلام، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
- ↑ پژوهشکده باقرالعلوم، بخش فرهیختگان تمدن اسلامی.
- ↑ «فیضالاسلام» برای اولین بار نهج‌البلاغه را «همه‌فهم» کرد، خبرگزاری فارس.
- ↑ فیض الاسلام، سایت دفتر آیت‌الله خامنه‌ای.
- ↑ درگذشت فیض الاسلام، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
- ↑ آیت‌الله علینقی فیض الاسلام، سایت اندیشه قم.
- ↑ محمدرضا فیض اصفهانی(فرزند فیض الاسلام)، خبرگزاری رسا.
- ↑ آیت‌الله علینقی فیض الاسلام، سایت اندیشه قم.
- ↑ درگذشت فیض الاسلام، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
- ↑ درگذشت فیض الاسلام، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
- ↑ درگذشت فیض الاسلام، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
- ↑ فیض الاسلام؛ عالِمی که نهج البلاغه را همه فهم کرد، پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران.
منابع
- درگذشت فیض الاسلام، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، مجله گلبرگ، شماره ۸۶، اردیبهشت ۱۳۸۶ش.
- آیت‌الله علینقی فیض الاسلام، سایت اندیشه قم، عبدالعلی براتی، تلخیص از کتاب گلشن ابرار، ج ۵، ص ۴۱۹.
- محمدرضا فیض اصفهانی(فرزند فیض الاسلام) خبرگزاری رسا.
- پژوهشکده باقرالعلوم، بخش فرهیحتگان تمدن شیعی.
- «فیضالاسلام» برای اولین بار نهج‌البلاغه را «همه‌فهم» کرد، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۱۲ تیر ۱۳۹۲ش.
- فیض الاسلام، سایت دفتر آیت‌الله خامنه‌ای.
- ترجمه نهج البلاغه (فیض الاسلام)
- فیض الاسلام؛ عالِمی که نهج البلاغه را همه فهم کرد، پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، تاریخ درج مطلب: ۶ فروردین ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۸ خرداد ۱۴۰۲ش.