خضر بن محمد حبلرودی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | خضر بن محمد حَبْلَرودی |
| لقب | حبلرودی |
| تاریخ وفات | حدود ۸۵۰ق |
| محل دفن | نجف |
| شهر وفات | نجف |
| اطلاعات علمی | |
| تألیفات | كاشف الحقایق فی شرح درّة المنطق، جامع الدقائق، جامع الاصول فی شرح رسالة الفصول، جامع الدرر، حقائق العرفان فی خلاصة الاصول و المیزان و... |
خضر بن محمد حَبْلَرودی (درگذشته در حدود ۸۵۰ق) ملقب به نجم‌الدین، متکلم و فقیه شیعی قرن نهم هجری قمری است.
حبلرودی، در شیراز از شمس‌الدین محمد، فرزند میرسید شریف جرجانی، علوم معقول را فرا گرفت. در نجف وفات یافت و در همانجا به خاک سپرده شد.
زندگی
از تاریخ دقیق تولد او اطلاعی در دست نیست. اصل وی از حبلرود، دهستانی در فیروزکوه، بوده و ظاهرا پدرش، شمس‌الدین محمدبن علی رازی، از علما بوده است.
حبلرودی در نجف وفات یافت و همانجا به خاک سپرده شد.[۱] تاریخ دقیق وفات وی در منابع نیامده، اما براساس سال تألیف برخی آثارش، احتمالا بعد از ۸۳۹ق درگذشته است. بغدادی[۲] وفات او را حدود ۸۵۰ق دانسته است.
فعالیت علمی
حبلرودی در شیراز از شمس‌الدین محمد، فرزند میرسید شریف جرجانی، علوم معقول را فرا گرفت و تا حدود ۸۲۸ق نزد وی ماند،[۳] سپس عازم عراق شد.[۴]
او مدتی نزد علمای حلّه تلمذ کرد، سپس به نجف رفت و تا پایان عمر در آنجا به تألیف و تدریس پرداخت. او همچنین کتابدار کتابخانه حرم امام علی(ع) نیز بوده است.[۵]
آثار
برخی از آثاری که از حبلرودی برجای مانده است عبارتند از:
- کاشف الحقایق فی شرح درّة المنطق، در شرح کتاب درّةالمنطق. شمس‌الدین محمد جرجانی کتاب کبری، نوشته پدرش میرسیدشریف جرجانی، را از فارسی به عربی ترجمه کرد و آن را درّةالمنطق نامید. کاشف‌الحقایق، به گفته خود حبلرودی، اولین تألیف اوست. وی آن را به درخواست شیخ محمدبن تاج‌الدین حاج خلیفه نوشته و در ۸۲۳ق تألیف آن را به پایان رسانده است.[۶]
- جامع الدقائق، در شرح رساله غرةالمنطق، نوشته شمس‌الدین محمد جرجانی. غرةالمنطق ترجمه عربی کتاب صغری، اثر میرسیدشریف جرجانی، است. حبلرودی این شرح را در زمان حیات مؤلف، پیش از ۸۳۸ق، نوشته است.[۷]
- التحقیق المبین، شرح نهج المسترشدین فی اصول‌الدین تألیف علامه حلّی، که حبلرودی آن را در ۸۲۸ق، پس از مفارقت از، شمس‌الدین محمد، در حلّه تألیف نمود.[۸]
- جامع الاصول فی شرح رسالة الفصول یا شرح الفصول، در شرح رسالة الفصول خواجه نصیرالدین طوسی در کلام. اصل کتاب طوسی به‌فارسی است. محمدبن علی جرجانی آن را به عربی برگرداند و حبلرودی آن را شرح کرد. وی تألیف این کتاب را، که شرح مزجی است، در کربلا آغاز نمود و در ۸۳۴ق در مشهد به پایان رساند.[۹]
- جامع الدرر، شرحی مبسوط بر باب حادی عشر علامه حلّی در کلام. حبلرودی در ۸۳۶ق این اثر را تلخیص کرد و آن را مفتاح الغرر نامید.[۱۰]
- حقائق العرفان فی خلاصة الاصول و المیزان.[۱۱]
- تحفةالمتقین فی اصول‌الدین، که در ۸۳۸ق آن را تألیف نمود.[۱۲]
- التوضیح الانور بالحجج الواردة لدفع شُبَه الاعور، که ردیه‌ای‌است بر کتاب یوسف بن مخزوم واسطی‌اعور. واسطی اعور کتاب خود، رسالةالمعارضة فی‌الرد علی‌الرافضة، را در رد مذهب تشیع در سال ۷۰۰ق تألیف کرده بود. حبلرودی در ۸۳۹ق از تألیف التوضیح الانور فراغت یافت.[۱۳]
پانویس
- ↑ امینی، ج۱، ص۳۸۶۳۸۷.
- ↑ ج۱، ستون۳۴۶.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۱۶، ص۳۳.
- ↑ افندی اصفهانی، ص۲۳۶.
- ↑ کنتوری، ص۱۴۵.
- ↑ افندی اصفهانی، ج۲، ص۲۳۸.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۵، ص۵۲.
- ↑ افندی اصفهانی، ج۲، ص۲۳۷؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۳، ص۴۸۴.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۵، ص۴۱.
- ↑ افندی اصفهانی، ج۲، ص۲۳۷؛ کنتوری، ص۳۲۶؛ آقابزرگ طهرانی، طبقات، ص۵۵.
- ↑ افندی اصفهانی، ج۲، ص۲۳۷ ۲۳۸؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۷، ص۳۴۳۵.
- ↑ افندی اصفهانی، ج۲، ص۲۳۷؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۳، ص۴۶۵.
- ↑ افندی اصفهانی، ج۲، ص۲۳۸؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۴، ص۴۹۱.
منابع
- آقابزرگ تهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
- آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الضیاء اللامع فی القرن التاسع، چاپ علی‌نقی منزوی، تهران، ۱۳۶۲ش.
- افندی اصفهانی، عبدالله، ریاض‌العلماء و حیاض الفضلاء، چاپ احمد حسینی، قم، ۱۴۰۱.
- امینی، محمدهادی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف خلال الف عام، نجف،) ۱۴۱۳/۱۹۹۲.
- بغدادی، اسماعیل، هدیة العارفین، حاجی‌خلیفه.
- حرّ عاملی، محمدبن حسن، امل الآمل، چاپ احمد حسینی، بغداد، چاپ افست قم، ۱۳۶۲ش.
- کنتوری، کشف الحجب و الاستار عن اسماء الکتب و الأسفار، قم، ۱۴۰۹.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دانشنامه جهان اسلام
- متن کتاب التوضیح الانور بالحجج الواردة لدفع شُبَه الاعور نوشته خضر حبلرودی