مجلس خبرگان قانون اساسی
مجلس بررسی نهائی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران یا به اختصار مجلس خبرگان قانون اساسی نخستین مجلس جمهوری اسلامی ایران است که قانون اساسی این نظام را تهیه و تصویب کرد.
کلیات
این مجلس که در سال ۱۳۵۸ش و با رأی مردم تشکیل شد، ۷۳ عضو داشت[۱] و سه ماه مشغول کار بود. این مجلس با برگزاری ۶۷ جلسه در ۲۴ آبان ۱۳۵۸ش به کار خود پایان داد.[۲] اکثریت اعضای آن را روحانیان شیعه تشکیل می‌دادند که بسیاری از آن‌ها دارای مقام اجتهاد بودند. [۳] ریاست این مجلس با حسینعلی منتظری و نایب رئیس آن نیز سید محمد بهشتی بود؛[۴] ولی بیشتر جلسات را بهشتی اداره می‌کرد. یکی از مشهورترین اعضای آن سید محمود طالقانی بود که قبل از اتمام کار این مجلس درگذشت. [۵]
بنا نهادن قانون اساسی
اهمیت مجلس خبرگان قانون اساسی ناشی از این بود که تلاش می‌کرد قانون اساسی جدید را بر اساس دین اسلام و مذهب تشیع تدوین کند. این مجلس مذهب رسمی ایران را جعفری اثناعشری قرار داد،[۶] ولایت فقیه را به عنوان بالاترین مقام نظام جمهوری اسلامی تصویب کرد[۷] و امام خمینی که رهبر انقلاب اسلامی بود را حائز جایگاه ولی فقیه معرفی کرد.[۸] بر اساس مصوبات این مجلس اصول مربوط به اسلامیت، جمهوریت نظام و ولایت غیر قابل تغییر دانسته شدند. این مجلس برای حفظ سازگاری قوانین عادی با احکام شرعی، نهادی به نام شورای نگهبان قانون اساسی را پیش‌بینی کرد. این شورا که شش عضو فقیه و شش عضو حقوق‌دان دارد به نوعی بازسازی شده قانون طراز اول در قانون اساسی مشروطه به حساب می‌آید.
اعضای خبرگان
مجلس خبرگان قانون اساسی ۷۳ عضو روحانی و غیر روحانی داشت.[۹]
اعضای روحانی
| جعفر افروغ (اشراقی) | سید محمدعلی انگجی | میرزا محمد انواری | هادی باریک‌بین | محمدجواد باهنر | محمدتقی بشارت | سید محمد بهشتی | شیخ علی تهرانی | عبدالله جوادی آملی |
| سید محمد خامنه‌ای | ابوالقاسم خزعلی | سید ابوالحسین دستغیب | محمدمهدی ربانی املشی | عبدالرحیم ربانی شیرازی | حسینعلی رحمانی | جعفر سبحانی | محمد صدوقی | سید عبدالله ضیائی‌نیا |
| محمدباقر طباطبائی سلطانی | جواد فاتحی | محمد فوزی | سید علی‌اکبر قرشی | محمد کرمی | سید جعفر کریمی | میر اسدالله مدنی | علی‌اکبر فیض مشکینی | علی گلزاده غفوری |
| عبدالرحمن حیدری | حسین خادمی | محمدعلی موسوی جزایری | منیرالدین حسینی الهاشمی | سید حسن طاهری خرم‌آبادی | حبیب‌الله طاهری | سید اسماعیل موسوی زنجانی | سید موسی موسوی | محمد یزدی |
| سید محمود طالقانی | سید جلال‌الدین طاهری اصفهانی | ناصر مکارم شیرازی | سید محمدحسن نبوی | میرکریم موسوی اردبیلی | میرابوالفضل موسوی تبریزی | مرتضی حائری یزدی | لطف‌الله صافی | ابوالحسن شیرازی |
| میرزا جواد حاجی ترخانی | محمدجواد حجتی کرمانی | میرزا علی فلسفی تنکابنی | حسینعلی منتظری | سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد[۱۰] |
اعضای غیر روحانی
| سید حسن آیت | سید کاظم اکرمی | ابوالحسن بنی‌صدر | سرگن بیت اوشانا | سید اکبر پرورش | هرای خالاتیان | عزیز دانش‌راد | محمد رشیدیان |
| عزت‌الله سحابی | رستم شهزادی | عباس شیبانی | علی‌محمد عرب | حسن عضدی | جلال‌الدین فارسی | علی قائمی امیری | سید محمد کیاوش |
| رحمت‌الله مقدم مراغه | عبدالعزیز ملازاده | حمید‌الله میر مرادزهی | عبدالرحمن قاسملو[یادداشت ۱] | سید احمد نوربخش | محمود روحانی | منیره گرجی‌فرد[۱۱] |
پانویس
- ↑ صورت مشروح مذاکرات، ۱۳۶۸ش، ج۴، ص۳۳۳.
- ↑ صورت مشروح مذاکرات، ۱۳۶۸ش، ج۴، ص۳۰۷.
- ↑ صورت مشروح مذاکرات، ۱۳۶۸ش، ج۴، ص۴۰۸.
- ↑ صورت مشروح مذاکرات، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۲۱.
- ↑ صورت مشروح مذاکرات، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۳۶۹.
- ↑ صورت مشروح مذاکرات، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۴۶۸.
- ↑ صورت مشروح مذاکرات، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۳۸۴.
- ↑ صورت مشروح مذاکرات، ۱۳۶۸ش، ج۲، ص۱۰۹۷.
- ↑ صورت مشروح مذاکرات، ۱۳۶۸ش، ج۴، ص۳۳۳.
- ↑ صورت مشروح مذاکرات، ۱۳۶۸ش، ج۴، ص۳۳۳-۴۰۵.
- ↑ صورت مشروح مذاکرات، ۱۳۶۸ش، ج۴، ص۳۳۳-۴۰۵.
یادداشت
- ↑ او كه به عنوان يكی از اعضای به مجلس خبرگان قانون اساسی معرفی شده بود، پس از آنكه حزب متبوعش از سوی نظام جمهوری اسلامی غيرقانونی اعلام شد، از حضور در اين مجلس بازماند. او رهبری حزب دموکرات کردستان را برعهده داشت. (سرنوشت ۷۳ عضو مجلس خبرگان قانون‌اساسی)
منابع
- سرنوشت ۷۳ عضو مجلس خبرگان قانون‌اساسی، سایت خبر آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۲مرداد ۱۳۹۵ش. تاریخ بازدید: ۲۴دی ۱۳۹۸ش.
- صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهائی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، تهران، ۱۳۶۸ش.