احمد بن علی طبرسی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | احمد بن علی طبرسی |
| لقب | طبرسی |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | مهدی بن ابی حرب مرعشی |
| شاگردان | ابن شهر آشوب مازندرانی |
| تألیفات | الاحتجاج علی اهل اللجاج |
ابومنصور احمد بن علی بن ابی طالب طبرسی فقیه، محدث و متکلم شیعه قرن ششم هجری قمری، صاحب کتاب الاحتجاج است. وی معاصر فضل بن حسن طبرسی، شاگرد مهدی بن ابی حرب مرعشی و استاد ابن شهر آشوب مازندرانی است. برخی او را به طبرستان و عده ای دیگر وی را به تفرش (بین قم و اراک) منتسب می‌کنند. او علاوه بر احتجاج، کتابهایی دیگری همچون تاریخ الائمة و فضائل الزهراء(س) را تألیف کرده است.
معرفی
احمد بن علی بن ابی طالب طبرسی، از علمای شیعه قرن ششم است. از تاریخ تولد و وفات وی و جزییات زندگی او اطلاعاتی در دست نیست. تنها نکاتی که درباره زندگی او بیان شده است اینکه محمدعلی مدرس تبریزی در ریحانة الادب و محمدباقر خوانساری در روضات الجنات او را از اهالی ساری (استان مازندران) دانسته[۱] و سید محسن امین در اعیان الشیعه نیز وی را هم‌عصر و خویشاوند فضل بن حسن طبرسی نویسنده کتاب مجمع البیان ذکر کرده است.[۲]
اختلاف در آوانگاری طبرسی
در آوانگاری شهرت طبرسی اختلاف شده است، برخی او را طَبَرسی خوانده‌اند، به دعوی آن که نسبت به طبرستان می‌برد. میرزا عبدالله افندی در ریاض العلماء، محمدعلی مدرس تبریزی در ریحانة الادب و محمدباقر خوانساری در روضات الجنات بر این اصرار دارند.
برخی نیز گفته‌اند منسوب به طبرستان، طبری یا طبرانی یا طبرستانی خواهد بود و نه طبرسی، بلکه نام دقیق مؤلف مجمع البیان، طَبْرِسی است که عربی گردانیده تَفْرِشی است و تفرشی منسوب به تفرش، شهری بین قم و اراک است.[یادداشت ۱][۳]
اساتید و شاگردان
استاد سرشناس طبرسی، مهدی بن ابی حرب مرعشی است که طبرسی به‌واسطه او از شیخ صدوق روایت نقل می‌کند. مشهورترین شاگرد طبرسی هم ابن شهر آشوب مازندرانی است.[۴]
تألیفات
- الكافی در فقه
- الاحتجاج علی اهل اللجاج: که به اختصار الاحتجاج خوانده می‌شود، معروف‌ترین کتاب او، کتابی کلامی و به زبان عربی است. این کتاب در بیان احتجاحات (بحث و استدلال) پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار(ع) و برخی از پیروان آنها با مخالفان خود از فرقه‌های مختلف است. برخی از عالمان شیعی در انتساب کتاب اشتباه کرده و آن را به فضل بن حسن طبرسی صاحب تفسیر مجمع البیان نسبت داده‌اند.[۵]
- مفاخر الطالبیة [۶]
- تاریخ الأئمة
- فضائل الزهراء (ع)[۷]
- تاج الموالید( رساله‌ای مختصر درباره تاریخ زندگانی چهارده معصوم): در انتساب این کتاب به احمد طبرسی اختلاف است و برخی مانند آقابزرگ طهرانی در الذریعه [۸]این کتاب را نوشته فضل بن حسن طبرسی صاحب تفسیر مجمع البیان می‌دانند؛ در حالی‌که از قرائن برمی‌آید که این کتاب از تألیفات احمد طبرسی است.[۹]نویسنده این کتاب را به جهت رغبت و اشتیاق برخی از برداران (ایمانی) به این چنین مجموعه‌ای تألیف کرده است. [۱۰]
پانویس
- ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج ۴، ص ۳۳؛ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص ۶۴
- ↑ امین، اعیان الشیعة، دار التعارف، ج۳، ص۲۹.
- ↑ فصلنامه پژوهش‌های قرآنی
- ↑ حر عاملی، امل الآمل، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۱۷؛ امین، اعیان الشیعة، دار التعارف، ج۳، ص۲۹.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، دار التعارف، ج۳، ص۲۹.
- ↑ طهرانی، آقا بزرگ، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۲۱، ص۳۱۱.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، دار التعارف، ج۳، ص۲۹؛ ابن شهر آشوب، معالم العلماء، ۱۳۸۰ق، ص۲۵؛ كحالة، معجم المؤلفين، دار إحياء التراث العربی، ج۲، ص۱۰.
- ↑ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۲۰۹.
- ↑ برای مطالعه بیشتر ر.ک: امین، اعیان الشیعة، دار التعارف، ج۳، ص۲۹-۳۰
- ↑ طبرسی، تاج الموالید، ص۲.
یادداشت
- ↑ درباره آوانگاری شهرت طبرسی برخی به تفصیل سخن گفته‌اند. مقدمه آیت الله شهید قاضی طباطبایی بر جوامع الجامع چاپ رحلی، مقدمه میرزا محمدباقر مازندرانی بر شرح شواهد مجمع البیان تألیف میرزا طاهرقزوینی، کتاب طبرسی و مجمع البیان نوشته دکتر حسین کریمان، و مقدمه دکتر ابوالقاسم گرجی بر جوامع الجامع چاپ دانشگاه تهران را در این زمینه بنگرید
منابع
- ابن‌شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، نجف، المطبعة الحیدریة، ۱۳۸۰ق.
- امین، سید محسن، اعیان الشیعة، تحقيق: سید حسن امين، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، بی‌تا.
- حر عاملی، محمد بن حسن، امل الآمل، تحقيق : سيد احمد حسينى، قم، دار الكتاب الاسلامی، ۱۳۶۲ش.
- خوانساری، سید محمدباقر، روضات الجنات، قم، اسماعیلیان، ۱۳۹۰ش.
- طبرسی، احمد بن علی، تاج الموالید، بی تا، بی نا، بی جا.
- طهرانی، آقا بزرگ، الذریعه، ناشر: اسماعيليان قم و كتابخانه اسلاميه تهران، ۱۴۰۸ق.
- كحالة، عمر رضا، معجم المؤلفين، بیروت، دار إحياء التراث العربی، بی‌تا.
- مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، تهران، خیام، ۱۳۶۹ش.