مناجات المفتقرین
 نسخه خطی مناجات خمس عشر، به خط نسخ عبدالله یزدی، کتابت در شعبان ۱۱۰۲ قمری | |
| اطلاعات دعا و زیارت | |
|---|---|
| نامهای دیگر | مناجات نیازمندان |
| موضوع | توجّه انسان به فقر و نیازمندی خود به خداوند |
| صادره از | امام سجاد(ع) |
| منابع شیعی | بحارالانوار • مفاتیح الجنان |
| تکنگاریها | سجادههای سلوک شرح مناجاتهای حضرت سجاد(ع)(محمدتقی مصباح یزدی) |
| زمان | دوشنبه |
| دعاها و زیارات مشهور | |
| دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امینالله • زیارت اربعین | |
مُناجاتُ الْمُفْتَقرین یا مناجات نیازمندان، از مناجاتهای پانزده گانه است که از امام سجاد(ع) نقل شده است و انسان را به فقر و نیازمندی خود به خداوند آگاه میکند و این باور و معرفت را در او پدید میآورد که انسان در آنچه دارند و در آنچه که ندارد، سر تا پا نیازمند و محتاج خداست.
منبع دعا
مناجات المفتقرین از امام سجاد(ع) نقل شده و در الصحیفة الثانیة السجادیة، بحارالانوار[۱] و مفاتیح الجنان[۲] آمده است. علامه مجلسی زمان قرائت این دعا را روز دوشنبه تعیین کرده است.[۳]
آموزههای دعا
- برطرف شدن کمبودهای زندگی انسان، تنها با لطف و مهر الهی است.
- دیگران نیز مانند خودمان فقیرند و ناتوان در برطرف کردن فقر و تهیدستی انسان.
- خداوند مقصود و مطلوب جویندگان و ولیّ صالحان و شایستگان.
- تنها راه حل مشکلات انسان، توجه به خداوند و چنگ زدن به ریسمان الهی و انجام دستورات او.
- عبادت و اعمال نیک انسان، ناشی از توفیق الهی است.
- اعتراف به ذلت و خواری خود و ناچیز دانستن عبادات خویش.[۴]
متن و ترجمه دعا
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
إِلٰهِى كَسْرِى لَايَجْبُرُهُ إِلّا لُطْفُكَ وَحَنانُكَ، وَفَقْرِى لَايُغْنِيهِ إِلّا عَطْفُكَ وَ إِحْسَانُكَ، وَرَوْعَتِى لَايُسَكِّنُها إِلّا أَمانُكَ، وَذِلَّتِى لَايُعِزُّها إِلّا سُلْطانُكَ،
وَأُمْنِيَّتِى لَايُبَلِّغُنِيها إِلّا فَضْلُكَ، وَخَلَّتِى لَايَسُدُّها إِلّا طَوْلُكَ، وَحَاجَتِى لَا يَقْضِيها غَيْرُكَ، وَكَرْبِى لَايُفَرِّجُهُ سِوَىٰ رَحْمَتِكَ، وَضُرِّى لَايكْشِفُهُ غَيْرُ رَأْفَتِكَ،
وَغُلَّتِى لَايُبَرِّدُها إِلّا وَصْلُكَ، وَلَوْعَتِى لَايُطْفِيها إِلّا لِقاؤُكَ، وَشَوْقِى إِلَيْكَ لَايَبُلُّهُ إِلّا النَّظَرُ إِلَىٰ وَجْهِكَ، وَقَرارِى لَايَقِرُّ دُونَ دُنُوِّى مِنْكَ؛ وَلَهْفَتِى لَا يَرُدُّها إِلّا رَوْحُكَ،
وَسُقْمِى لَايَشْفِيهِ إِلّا طِبُّكَ، وَغَمِّى لَايُزِيلُهُ إِلّا قُرْبُكَ، وَجُرْحِى لَايُبْرِئُهُ إِلّا صَفْحُكَ، وَرَيْنُ قَلْبِى لَايَجْلُوهُ إِلّا عَفْوُكَ، وَوَسْوَاسُ صَدْرِى لَايُزِيحُهُ إِلّا أَمْرُكَ.
فَيَا مُنْتَهىٰ أَمَلِ الْآمِلِينَ، وَيَا غَايَةَ سُؤْلِ السَّائِلِينَ، وَيَا أَقْصَىٰ طَلِبَةِ الطَّالِبِينَ، وَيَا أَعْلَىٰ رَغْبَةِ الرَّاغِبِينَ، وَيَا وَلِىَّ الصَّالِحِينَ، وَيَا أَمانَ الْخَائِفِينَ، وَيَا مُجِيبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّينَ،
وَيَا ذُخْرَ الْمُعْدِمِينَ، وَيَا كَنْزَ الْبَائِسِينَ، وَيَا غِيَاثَ الْمُسْتَغِيثِينَ؛ وَيَا قَاضِىَ حَوَائِجِ الْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ، وَيَا أَكْرَمَ الْأَكْرَمِينَ، وَيَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ،
لَكَ تَخَضُّعِى وَسُؤالِى، وَ إِلَيْكَ تَضَرُّعِى وَابْتِهالِى، أَسْأَلُكَ أَنْ تُنِيلَنِى مِنْ رَوْحِ رِضْوانِكَ، وَتُدِيمَ عَلَىَّ نِعَمَ امْتِنانِكَ،
وَهَا أَنَا بِبابِ كَرَمِكَ واقِفٌ، وَ لِنَفَحاتِ بِرِّكَ مُتَعَرِّضٌ، وَبِحَبْلِكَ الشَّدِيدِ مُعْتَصِمٌ، وَبِعُرْوَتِكَ الْوُثْقىٰ مُتَمَسِّكٌ .
إِلٰهِى ارْحَمْ عَبْدَكَ الذَّلِيلَ، ذَا اللِّسَانِ الْكَلِيلِ، وَالْعَمَلِ الْقَلِيلِ، وَامْنُنْ عَلَيْهِ بِطَوْلِكَ الْجَزِيلِ، وَاكْنُفْهُ تَحْتَ ظِلِّكَ الظَّلِيلِ، يَا كَرِيمُ يَا جَمِيلُ، يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.
به نام خدا که رحمتش بسیار و مهربانیاش همیشگی است
معبودم، شکستگیام را جز لطف و محبتت جبران نکند و تهیدستیام را به بینیازی نرساند جز مهر و احسانت و هراسم را جز امان تو آرام ننماید
و خواریام را جز تواناییات به عزّت تبدیل نکند و مرا جز احسانت به آرزویم نرساند و شکاف فقرم را جز نیکی و محبتت پر نکند
و حاجتم را کسی جز تو بر نیاورد و غمزدگیام را جز رحمتت برطرف نکند و بدحالیام را جز مهرت نگشاید
و سوز سینهام را جز وصل تو خنک نکند و آتش درونم را جز دیدارت خاموش نگرداند و بر حرارت شوقم به تو جز نگاه به جمالت آب نریزد
و آرامشم بدون نزدیک شدن به حضرتت برقرار نشود؛ و حسرتم را جز نسیم رحمتت برنگرداند و بیماریام را جز درمانت شفا ندهد
و غمم را جز مقام قربت برطرف نسازد و زخمم را جز چشمپوشیات التیام ندهد و آلودگی دلم را جز گذشت تو صیقل ندهد و وسواس سینهام را جز فرمانت از میان نبرد، ای نهایت آرزوی آرزومندان،
ای هدف خواهش خواهندگان، ای دورترین مطلوب جویندگان، ای والاترین اشتیاق مشتاقان، ای سرپرست شایستگان،
ای امان ترسیدگان، ای اجابت کننده دعای بیچارگان، ای ذخیره ناداران، ای گنج بینوایان، ای فریادرس دادخواهان؛
ای برآورنده حاجات تهیدستان و بر خاکنشستگان، ای کریمترین کریمان، ای مهربانترین مهربانان،
فروتنی و خواهشم به پیشگاه توست و زاری و نالهام بهسوی تو، از تو میخواهم مرا به نسیم خرسندیات برسانی و نعمتهای نیکویت را بر من تداوم بخشی،
من اینک بر در خانه کرمت ایستادهام و در معرض نسیمهای نیکیات قرار دارم و به رشته محکمت چنگ زدهام و به دستآویز استوارت دست آویختم،
خدایا بر بنده خوارت که زبانش از گفتن ناتوان و عملش اندک است رحم کن
و با احسان پیوسته و برجستهات بر او منّت گذار و او را زیر سایه بلندت حمایت کن، ای گرامی، ای زیبا، ای مهربانترین مهربانان.
پانویس
منابع
- مصباح یزدی، محمد تقی، سجادههای سلوک شرح مناجاتهای حضرت سجاد (ع)، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، ۱۳۹۰ش.
- مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، نشر مشعر، قم، ۱۳۸۷ش.