سلمان رشدی: تفاوت میان نسخهها
جز ←واکنشها به نویسنده آیات شیطانی: اصلاح نشانی وب |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
کتاب آیات شیطانی، اولین بار [[۴ مهر |۴ مهر]] سال [[سال ۱۳۶۷ هجری شمسی|۱۳۶۷ش]] (۲۶ سپتامبر ۱۹۸۸م) از سوی انتشارات پنگوئن انگلستان و به زبان انگلیسی منتشر شد.<ref>.[https://www.goodreads.com/book/show/12615325-the-satanic-verses «The Satanic Verses»]</ref> این کتاب بیش از ۱۴۰ بار در نقاط مختلف جهان و به زبانهای مختلفی از جمله عربی، اسپانیایی، آلمانی، چینی، روسی و فارسی انتشار یافته است.<ref>.[https://www.goodreads.com/work/editions/1434467-the-satanic-verses «The Satanic Verses > Editions»]</ref> آیات شیطانی، در همان سال انتشار، برنده جایزه ادبی کاستا شد.<ref>[https://www.nytimes.com/1988/11/11/books/rushdie-s-banned-novel-gets-whitbread-prize.html «Rushdie's Banned Novel Gets Whitbread Prize»].</ref> | کتاب آیات شیطانی، اولین بار [[۴ مهر |۴ مهر]] سال [[سال ۱۳۶۷ هجری شمسی|۱۳۶۷ش]] (۲۶ سپتامبر ۱۹۸۸م) از سوی انتشارات پنگوئن انگلستان و به زبان انگلیسی منتشر شد.<ref>.[https://www.goodreads.com/book/show/12615325-the-satanic-verses «The Satanic Verses»]</ref> این کتاب بیش از ۱۴۰ بار در نقاط مختلف جهان و به زبانهای مختلفی از جمله عربی، اسپانیایی، آلمانی، چینی، روسی و فارسی انتشار یافته است.<ref>.[https://www.goodreads.com/work/editions/1434467-the-satanic-verses «The Satanic Verses > Editions»]</ref> آیات شیطانی، در همان سال انتشار، برنده جایزه ادبی کاستا شد.<ref>[https://www.nytimes.com/1988/11/11/books/rushdie-s-banned-novel-gets-whitbread-prize.html «Rushdie's Banned Novel Gets Whitbread Prize»].</ref> | ||
==واکنشها به آیات شیطانی== | ==واکنشها به آیات شیطانی== | ||
انتشار رمان آیات شیطانی، واکنشهای متفاوت و بسیاری در پی داشت از جمله: اعتراضات [[مسلمان|مسلمانان]] در کشورهای مختلف جهان، ممنوعیت انتشار کتاب در برخی از کشورها، تهدید یا کشته شدن مترجمان کتاب، محکومیت سلمان رشدی توسط اسقف نیویورک، روزنامه رسمی واتیکان، و همچنین خاخامهای بلندپایه یهودی، صدور حکم اعدام توسط امام خمینی، تعیین جایزه یک میلیون دلاری برای اعدام سلمان رشدی از سوی بنیاد پانزده خرداد (بهمن ۱۳۶۷ش) و همچنین انتشار آثار انتقادی درباره رمان آیات شیطانی.{{مدرک}} در [[۲۳ اسفند]] ۱۳۶۷ش، وزرای خارجه ۴۶ کشور مسلمان عضو سازمان کنفرانس اسلامی، در ریاض، کتاب آیات شیطانی را توهین به مقدسات، اعلام دانستند؛ اما درباره حکم اعدام وی، سکوت کردند.{{مدرک}} | انتشار رمان آیات شیطانی، واکنشهای متفاوت و بسیاری در پی داشت از جمله: اعتراضات [[مسلمان|مسلمانان]] در کشورهای مختلف جهان، ممنوعیت انتشار کتاب در برخی از کشورها، تهدید یا کشته شدن مترجمان کتاب، محکومیت سلمان رشدی توسط اسقف نیویورک، روزنامه رسمی واتیکان، و همچنین خاخامهای بلندپایه یهودی، صدور حکم اعدام توسط امام خمینی، تعیین جایزه یک میلیون دلاری برای اعدام سلمان رشدی از سوی بنیاد پانزده خرداد (بهمن ۱۳۶۷ش) و همچنین انتشار آثار انتقادی درباره رمان آیات شیطانی.{{مدرک}} در [[۲۳ اسفند]] ۱۳۶۷ش، وزرای خارجه ۴۶ کشور مسلمان عضو سازمان کنفرانس اسلامی، در ریاض، کتاب آیات شیطانی را توهین به مقدسات، اعلام دانستند؛ اما درباره حکم اعدام وی، سکوت کردند.{{مدرک}} | ||
خط ۳۸: | خط ۳۰: | ||
در [[۲۱ مرداد]] سال [[۱۴۰۱ش]]: در نیویورک در هنگام سخنرانی توسط یک جوان اهل نیوجرسی با چاقو مورد حمله قرار گرفت و از ناحیه گردن زخمی شد و به بیمارستان منتقل شد.<ref>«[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/05/21/2756748/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%B4%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%AC%D8%B2%DB%8C%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D9%81%DB%8C% حمله به سلمان رشدی در آمریکا]»، خبرگزاری تسنیم؛ «[https://per.euronews.com/2022/08/12/author-salman-rushdie-death-threats-has-been-attacked-on-stage-at-an-event-in-new-york حمله با چاقو به سلمان رشدی]»، خبرگزاری یورو نیوز.</ref> | در [[۲۱ مرداد]] سال [[۱۴۰۱ش]]: در نیویورک در هنگام سخنرانی توسط یک جوان اهل نیوجرسی با چاقو مورد حمله قرار گرفت و از ناحیه گردن زخمی شد و به بیمارستان منتقل شد.<ref>«[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/05/21/2756748/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%B4%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%AC%D8%B2%DB%8C%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D9%81%DB%8C% حمله به سلمان رشدی در آمریکا]»، خبرگزاری تسنیم؛ «[https://per.euronews.com/2022/08/12/author-salman-rushdie-death-threats-has-been-attacked-on-stage-at-an-event-in-new-york حمله با چاقو به سلمان رشدی]»، خبرگزاری یورو نیوز.</ref> | ||
===حکم اعدام سلمان رشدی=== | |||
[[امام خمینی]] رهبر [[انقلاب اسلامی ایران]] و [[مرجع تقلید]][[شیعیان]]، پس از آشکار شدن مسئله [[آیات شیطانی (کتاب)|کتاب آیات شیطانی]] و گسترش اعتراض [[مسلمان|مسلمانان]]، در [[۲۵ بهمن]] سال [[سال ۱۳۶۷ هجری شمسی|۱۳۶۷ش]] ([[۷ رجب]] سال [[سال ۱۴۰۹ هجری قمری|۱۴۰۹ق]]) حکم [[اعدام]] سلمان رشدی را صادر کرد.<ref>خمینی، صحیفۀ امام، ۱۳۸۹ش، ج ۲۱، ص۲۶۳.</ref> در این حکم آمده است که مؤلف کتاب آیات شیطانی و همچنین ناشرین آگاه از محتوای آن، محکوم به اعدام هستند. هر مسلمانی در هر نقطهای آنان را یافت، آنها را اعدام کند تا دیگر کسی جرأت نکند به مقدسات مسلمین توهین کند. طبق این حکم، هر کسی در این راه کشته شود، [[شهید]] است.<ref>خمینی، صحیفۀ امام، ۱۳۸۹ش، ج ۲۱، ص۲۶۳.</ref> | |||
سلمان رشدی پس از اعلام حکم اعدامش، به زندگی مخفی در [[بریتانیا|انگلیس]] پناه برد.<ref>See: Priskil, ''Salman Rushdie: Portrait of a Poet'', 2000, p. 12</ref> وی در مصاحبهای با روزنامه انگلیسی «دیلیمیل» درباره اولین احساسش پس از شنیدن حکم امام خمینی(ره)، میگوید: «حس خوبی نبود. حس کردم که من یک مرد مردهام... قدم زدن بدون یک محافظ شخصی، رفتن به خرید، دیدن خانواده، پرواز با هواپیما و تمام اینها در آن زمان برای من غیرممکن بود». <ref>Greig, "Life and love in the shadow of the fatwa: Salman Rushdie tells his painful and dramatic secrets" i.</ref> | |||
در کتاب خاطرات «ران اوانس»، یکی از محافظان سلمان رشدی درباره ترس او از فتوای امام خمینی مینویسد: «سلمان رشدی از بیم جان خود جرأت نداشت هیچ کدام از دوستان و آشنایانش را ملاقات کند و حتی اجازه نمیداد پسر ۱۰ سالهاش ظفر به دیدار او بیاید».{{مدرک}} | |||
==آثار== | ==آثار== |
نسخهٔ ۱۳ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۵۶
سَلمان رُشدی (متولد ۱۹۴۷م)، نویسنده تبعه انگلیس و هندیتبار که با نگارش کتاب آیات شیطانی، شخصیت پیامبر اسلام(ص)، صحابه و همسران او را مورد اهانت قرار داد. دستمایه وی در این داستانپردازیها، افسانههای جعلی مندرج در کتابهای حدیثی اهلسنت بود. حکم اعدام سلمان رشدی از سوی امام خمینی، در ۲۵ بهمن سال ۱۳۶۷ش صادر شد. رشدی در آمریکا تحت تدابیر امنیتی زندگی میکند. او در ۲۱ مرداد ۱۴۰۱ش هنگام سخنرانی در مراسمی در نیویورک با چاقو مورد حمله قرار گرفت و از ناحیه گردن زخمی شد.
زندگینامه
سلمان احمد رشدی ۲۸ خرداد ۱۳۲۶ش در شهر بمبئی هند در خانوادهای مسلمان به دنیا آمد.[۱] نام پدر او انیس احمد رشدی و نام مادرش نگین بهات بود. پدرش وکیل و فارغ التحصیل دانشگاه کمبریج بود که به تجارت روی آورد.[۲] او در کتاب خاطرات خود در سال ۲۰۱۲ نوشته پدرش نام رشدی را از نام ابن رشد، اخذ کرده است.[۳]
سلمان رشدی همچنین در مصاحبهای گفتهاست: «خانواده من به اسلام گرایش داشتند، ولی در خانه ما خبری از دین نبود. فقط سالی یک بار مرا برای عبادت به مسجد میبردند. مثل مراسم سال نو مسیحیان. یک دایه مسیحی داشتم...، اکثر دوستان من غیرمسلمان بودند. پدرم از قانون قرآن در منع نوشیدن مشروبات الکلی تبعیت نمیکرد. خوشبختانه میتوانم بگویم که پدر و مادر من مسلمان بدی بودند». [۴]
سلمان رشدی پس از تحصیلات ابتدایی در بمبئی به یک مدرسه انگلیسی در هند با عنوان (کلیسای جامع و مدرسه جان کانن) رفت.[۵] تدریس انجیل، جزو متون آموزشی این مدرسه بود. در آن زمان، تربیت در یک مدرسه انگلیسی برای هندیان ارزش خاصی داشت. وی درباره تحصیل در این مدرسه انگلیسی میگوید: "در آنجا من دو چیز را کشف کردم؛ اول نداشتن تعصبات نژادی و دوم، درک و تجسم خارجی بودن؛ تجربههایی که انسان پیش خود میاندوزد". او به گفته خودش، بعدها برای از میان برداشتن حس تعصب و خارجی بودن، مبارزات بسیاری را انجام داده است.
سلمان رشدی برای ادامه تحصیل در ۱۴ سالگی عازم انگلستان شد. در مدرسه مختلط «راگبی» انگلیس درس خواند و به دانشگاه کمبریج راهیافت و در رشته تاریخ، تحصیل کرد. [۶] او در انگلستان با نوشتن مقالات تبلیغی به تأمین مخارج زندگی پرداخت، شناسنامه انگلیسی گرفت و تبعه آنجا گردید. [۷]
سلمان رشدی تا کنون چند بار ازدواج کرده و با زنان دیگری نیز رابطه داشته است.
وی پس از اعلام حکم اعدامش از سوی امام خمینی، تا سال ۱۹۹۸ در انگلیس تحت حفاظت بسیار شدید قرار داشت و پلیس انگلیس سالانه یک میلیون دلار برای محافظت از سلمان رشدی هزینه میکرد. او در نهایت مجبور شد به شهر منهتن ایالت نیویورک آمریکا مهاجرت و زندگی کند.
کتاب آیات شیطانی
سلمان رشدی در سال ۱۹۸۸م، پنجمین اثر خود به نام آیات شیطانی را به سفارش انتشارات صهیونیستی وایکینگ پنگوئن با دستمزد ۵۸۰۰۰۰ پوند، منتشر کرد.[۸] وی در این کتاب، مقدسات اسلامی و مسلمانان را با دستمایه افسانه غرانیق، در قالب یک داستان بلند و در ۹ فصل، به گونهای اهانت آمیز و تمسخرآلود، به تصویر کشیده است که همین مسئله موجب اعتراضات گسترده مسلمانان جهان شد. در کتاب آیات شیطانی، به رسول خدا، صحابه و همسران پیامبر(ص) و نیز جبرئیل، به صراحت توهین شده است.
کتاب آیات شیطانی، اولین بار ۴ مهر سال ۱۳۶۷ش (۲۶ سپتامبر ۱۹۸۸م) از سوی انتشارات پنگوئن انگلستان و به زبان انگلیسی منتشر شد.[۹] این کتاب بیش از ۱۴۰ بار در نقاط مختلف جهان و به زبانهای مختلفی از جمله عربی، اسپانیایی، آلمانی، چینی، روسی و فارسی انتشار یافته است.[۱۰] آیات شیطانی، در همان سال انتشار، برنده جایزه ادبی کاستا شد.[۱۱]
واکنشها به آیات شیطانی
انتشار رمان آیات شیطانی، واکنشهای متفاوت و بسیاری در پی داشت از جمله: اعتراضات مسلمانان در کشورهای مختلف جهان، ممنوعیت انتشار کتاب در برخی از کشورها، تهدید یا کشته شدن مترجمان کتاب، محکومیت سلمان رشدی توسط اسقف نیویورک، روزنامه رسمی واتیکان، و همچنین خاخامهای بلندپایه یهودی، صدور حکم اعدام توسط امام خمینی، تعیین جایزه یک میلیون دلاری برای اعدام سلمان رشدی از سوی بنیاد پانزده خرداد (بهمن ۱۳۶۷ش) و همچنین انتشار آثار انتقادی درباره رمان آیات شیطانی. در ۲۳ اسفند ۱۳۶۷ش، وزرای خارجه ۴۶ کشور مسلمان عضو سازمان کنفرانس اسلامی، در ریاض، کتاب آیات شیطانی را توهین به مقدسات، اعلام دانستند؛ اما درباره حکم اعدام وی، سکوت کردند.
در مقابل، برخی از کشورهای غربی به مناسبت انتشار این کتاب، جایزههایی به سلمان رشدی اهدا کردند از جمله اعطای جایزه وایت برد انگلیس در ۱۷ آبان ۱۳۶۷ش، و اعطای لقب شوالیه از سوی ملکه انگلیس در سال ۱۳۸۵ش.
همچنین در پی اعلام حکم اعدام سلمان رشدی از سوی امام خمینی، مصطفی مازح، جوان لبنانی در ۱۴ مرداد ۱۳۶۸ش که قصد کشتن سلمان رشدی را داشت، خود کشته شد.
در ۲۱ مرداد سال ۱۴۰۱ش: در نیویورک در هنگام سخنرانی توسط یک جوان اهل نیوجرسی با چاقو مورد حمله قرار گرفت و از ناحیه گردن زخمی شد و به بیمارستان منتقل شد.[۱۲]
حکم اعدام سلمان رشدی
امام خمینی رهبر انقلاب اسلامی ایران و مرجع تقلیدشیعیان، پس از آشکار شدن مسئله کتاب آیات شیطانی و گسترش اعتراض مسلمانان، در ۲۵ بهمن سال ۱۳۶۷ش (۷ رجب سال ۱۴۰۹ق) حکم اعدام سلمان رشدی را صادر کرد.[۱۳] در این حکم آمده است که مؤلف کتاب آیات شیطانی و همچنین ناشرین آگاه از محتوای آن، محکوم به اعدام هستند. هر مسلمانی در هر نقطهای آنان را یافت، آنها را اعدام کند تا دیگر کسی جرأت نکند به مقدسات مسلمین توهین کند. طبق این حکم، هر کسی در این راه کشته شود، شهید است.[۱۴]
سلمان رشدی پس از اعلام حکم اعدامش، به زندگی مخفی در انگلیس پناه برد.[۱۵] وی در مصاحبهای با روزنامه انگلیسی «دیلیمیل» درباره اولین احساسش پس از شنیدن حکم امام خمینی(ره)، میگوید: «حس خوبی نبود. حس کردم که من یک مرد مردهام... قدم زدن بدون یک محافظ شخصی، رفتن به خرید، دیدن خانواده، پرواز با هواپیما و تمام اینها در آن زمان برای من غیرممکن بود». [۱۶]
در کتاب خاطرات «ران اوانس»، یکی از محافظان سلمان رشدی درباره ترس او از فتوای امام خمینی مینویسد: «سلمان رشدی از بیم جان خود جرأت نداشت هیچ کدام از دوستان و آشنایانش را ملاقات کند و حتی اجازه نمیداد پسر ۱۰ سالهاش ظفر به دیدار او بیاید».
آثار
سلمان رشدی نویسنده داستان و رمان و نیز صاحب کتابها و مقالههایی است؛ اما او را در ابتدا با رمان «بچههای نیمه شب» و سپس با رمان «آیات شیطانی» میشناسند.
مهدی سحابی (درگذشته ۱۳۸۸ش) رمان شرم نوشته سلمان رشدی را به فارسی ترجمه کرد که در سال۱۳۶۴ش برنده جایزه بهترین رمان خارجی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شد.[۱۷]
برخی از آثار سلمان رشدی به ترتیب سال نشر از این قرار است:
- ۱۹۸۱/ بچههای نیمهشب
- ۱۹۸۳/ شرم
- ۱۹۸۸/ آیات شیطانی
- ۱۹۹۸/ هارون و دریای قصهها
- ۱۹۹۰/ در حسن نیت
- ۱۹۹۲/ جادوگر شهر اُز
- ۱۹۹۴/ شرق، غرب
- ۱۹۹۸/ ماهاتما گاندی
- ۱۹۹۹/ زمین، زیر پای او
- ۱۹۹۹/ تصور کن هیچ بهشتی وجود ندارد
- ۲۰۰۱/ خشم
- ۲۰۰۲/ گامی به آن سوی خط
- ۲۰۰۵/ شالیمار دلقک
- ۲۰۰۸/ جادوگر فلورانس
- ۲۰۰۸/ بهترین داستانهای آمریکایی
- ۲۰۰۹/ یک ترشی خوب
- ۲۰۱۰/ لوکا و آتش زندگی
- ۲۰۱۲/ جوزف آنتون (خاطرات)
- ۲۰۱۵/ دو سال و هشت ماه و بیست و هشت شب
- ۲۰۱۷/ کاخ طلایی
تقدیرها
سلمان رشدی نویسنده مورد توجه غربیها به ویژه انگلیسیها بوده است تا جایی که در سال ۲۰۰۷ از سوی ملکه بریتانیا، لقب «شوالیه» دریافت کرد.[۱۸]
فهرست برخی از جایزهها و تقدیرهای وی بدین شرح است:
- جایزه آریستیون اتحادیه اروپا
- جایزه نویسندگان شورای هنر
- جایزه کتاب سال بریتانیا
- جایزه کتاب سال آلمان
- برنده جایزه بوکر (کاتب) برای داستان های تخیلی
- جایزه بوکر بوکرها برای بهترین رمان در میان رمانهای برگزیده (۱۹۹۳)
- برگزیده بهترینهای جایزه بوکر به مناسبت چهلمین سال جایزه بوکر (۲۰۰۸)
- جایزه بزرگ ادبیات و هنرهای زیبای فرانسه
- جایزه اتحادیه انگلیسی زبانان
- جایزه مداد طلایی
- جایزه ادبی هانس کریستیان اندرسن
- جایزه کتاب قفس جدول کلمات متقاطع
- جایزه (یک عمر) تلاش خارج از هند (آمریکا)
- جایزه یادبود جیمز تایت بلک (داستان)
- جایزه کورت توخولسکی سوئد
- جایزه مانتوا (ایتالیا)
- جایزه نورمن مایلر
- جایزه جیمز جویس، دانشکده دانشگاه دوبلین
- استاد افتخاری انستیتو تکنولوژی ماساچوست
- دکترای افتخاری دانشگاه چپمن (دکترای علوم انسانی)
- جایزه یک عمر دستاورد برجسته در اومانیسم فرهنگی
- جایزه مداد پینتر
- جایزه گرینزاین کاوور ایتالیا
- جایزه کولِت سوئیس
- جایزه بهترین کتاب خارجی (فرانسه)
- جایزه ادبی سن لوییس
- جایزه ادبی اتریش
- جایزه ادبی وایتبرد (دوبار)
- دکترای افتخاری دانشگاه لیژ.
پانویس
منابع
- «حمله با چاقو به سلمان رشدی»، خبرگزاری یورو نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۱ مرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۲ مرداد ۱۴۰۱ش.
- خمینی، روح الله، صحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.
- مظفّری، مهدی، «مسأله سلمان رشدی»، در دایرةالمعارف جهان نوین اسلام، تهران، نشر کتاب مرجع، ۱۳۹۱ش.
- Geordie Greig, "Life and love in the shadow of the fatwa: Salman Rushdie tells his painful and dramatic secrets", Daily Mail, accessed May 24, 2017.
- Goonetilleke, D.C.R.A. Salman Rushdie. Second edition. Palgrave Macmillan, 2010.
- Priskil, Peter. Salman Rushdie: Portrait of a Poet. Freiburg : Ahriman International, 2000.
- Kortenaar, Neil Ten. Self, Nation, Text in Salman Rushdie's. McGill-Queen's University Press, 2005.
- Rushdie, Salman. Conversations with Salman Rushdie. University Press of Mississippi, 2000.
- Rushdie, Salman. Joseph Anton: A Memoir. Alfred A. Knopf Canada, 2012.
- ↑ Priskil, Salman Rushdie: Portrait of a Poet, 2000, p. 40
- ↑ Priskil, Salman Rushdie: Portrait of a Poet,2000, p. 40
- ↑ نگاه کنید به: «Joseph Anton: A Memoir»
- ↑ مجله اشپیگل در ۲۱ اردیبهشت ۱۳۷۱.
- ↑ Kortenaar, Self, Nation, Text in Salman Rushdie's, 2005, p. 63
- ↑ Priskil, Salman Rushdie: Portrait of a Poet, 2000, p. 41
- ↑ Priskil, Salman Rushdie: Portrait of a Poet, 2000, p. 41
- ↑ مظفّری، «مسأله سلمان رشدی»، ص ۱۵۷.
- ↑ .«The Satanic Verses»
- ↑ .«The Satanic Verses > Editions»
- ↑ «Rushdie's Banned Novel Gets Whitbread Prize».
- ↑ «حمله به سلمان رشدی در آمریکا»، خبرگزاری تسنیم؛ «حمله با چاقو به سلمان رشدی»، خبرگزاری یورو نیوز.
- ↑ خمینی، صحیفۀ امام، ۱۳۸۹ش، ج ۲۱، ص۲۶۳.
- ↑ خمینی، صحیفۀ امام، ۱۳۸۹ش، ج ۲۱، ص۲۶۳.
- ↑ See: Priskil, Salman Rushdie: Portrait of a Poet, 2000, p. 12
- ↑ Greig, "Life and love in the shadow of the fatwa: Salman Rushdie tells his painful and dramatic secrets" i.
- ↑ پایگاه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران؛http://ketabsal.ir/Forms/CourseChosenBookDetails.aspx?ID=47046
- ↑ Goonetilleke, Salman Rushdie, 2010, p. 177