پاسداران جهاد اسلامی افغانستان
| حزب جهادی شیعه افغانستان | |
 نشانواره سازمان | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| تأسیس | ۱۳۵۹ش |
| بنیانگذار | روحانیان و جوانان شیعه افغانستان |
| رویکرد | شیعی |
| شعار | به پیش بهسوی استقرار جمهوری اسلامی در افغانستان |
| نوع فعالیت | نظامی • سیاسی • فرهنگی |
| گستره فعالیت | افغانستان |
| اهداف | سازماندهی مقاومت و جهاد |
| فعالیتها | ایجاد پایگاههای نظامی و مراکز اداری |
| سایر | |
| ساختار | شورایی |
| وضعیت | غیرفعال (ادغام در حزب وحدت اسلامی افغانستان) |
| آثار | پیام پاسدار |
| مرتبط | حزب وحدت اسلامی افغانستان • سازمان نصر افغانستان |
پاسداران جهاد اسلامی از احزاب جهادی شیعه افغانستان که در پی کودتای کمونیستی ۱۳۵۷ش و اشغال این کشور توسط شوروی، در سال ۱۳۵۹ش تأسیس شد. این حزب با الهام از نظریه ولایت فقیه و به رهبری علما و روحانیونی مانند قربانعلی محقق کابلی، نقش فعالی در سازماندهی مقاومت و ارائه خدمات نظامی، سیاسی و فرهنگی در مناطق آزادشده ایفا کرد.
پاسداران جهاد، با ایجاد شبکه وسیعی از پایگاههای نظامی در سراسر کشور و با مشارکت در تشکیل ائتلافهای کلان شیعی، زمینه را برای ایجاد حزب وحدت اسلامی فراهم کرد. در نهایت، این جریان پس از تحولات سیاسی بعدی، دچار انشعاب شد و به احزابی مانند «حزب وحدت ملی اسلامی» و «اقتدار ملی» تبدیل گردید.
طلایهداران مقاومت شیعی در افغانستان
در پی کودتای کمونیستی ۷ ثور (اردیبهشت) ۱۳۵۷ش و اشغال افغانستان توسط ارتش شوروی در بهار ۱۳۵۸ش،[۱] جریان جهادیِ نوپایی با عنوان «پاسداران جهاد اسلامی» به رهبری جمعی از علما و روحانیون مبارز در صحنه مقاومت اسلامی افغانستان شکل گرفت و بهتدریج جایگاه ویژهای در میان نیروهای جهادی شیعه بهدست آورد.[۲] این جریان، با پذیرش نظریه ولایت فقیه، امام خمینی را رهبر معنوی خود معرفی کرد.[۳]
از جمله چهرههای شاخص و بنیانگذاران این حزب میتوان به قربانعلی محقق، محمدحسین صادقی، محمد اکبری، محمدعلی فصیحی، نوراحمد تقدسی و علیجان زاهدی اشاره کرد.[۴] همچنین قربانعلی محقق با ادغام «اتحادیه علما» در این جریان، برای سالها بهعنوان شخصیت محوری، نقش رهبری و هدایتگری این گروه را بر عهده داشت.[۵]
نشریه رسمی این سازمان با عنوان «پیام پاسدار» منتشر میشد، اما بهدلیل شرایط دشوار جنگی، عمر کوتاهی داشت و تعطیل شد.[۶] این حزب در مناطق آزادشده، در زمینههای خدمات عمومی، آموزش و بازسازی، حضوری فعال داشته است.[۷]
تأسیس و تشکیلات
پاسداران جهاد اسلامی افغانستان در سال ۱۳۵۹ش توسط گروهی از علما و روحانیون مبارز تأسیس شد و ترکیبی از عالمان مستقل و جوانانی را دربر میگرفت که جذب سایر گروههای جهادی نشده بودند.[۸] این سازمان با ساختار رهبری شورایی و با تمرکز بر فعالیتهای داخلی، پایگاه مرکزی خود را در داخل افغانستان مستقر کرد و در کنار آن، نمایندگیهای فعالی نیز در ایران راهاندازی نمود تا ارتباطات منطقهای و پشتیبانیهای لازم را تأمین کند.[۹]
سازمان پاسداران جهاد اسلامی در دوران مبارزات جهادی، با ایجاد ۶ پایگاه مرکزی، ۲ پایگاه فرعی و ۱۱۴ مرکز نظامی و اداری در ۱۴ ولایت افغانستان، در سازماندهی مقاومت علیه رژیم کمونیستی و اشغال شوروی پیشگام بود.[۱۰] گفته شده است با گسترش ساختار تشکیلاتی، این حزب توانست به یکی از نهادهای اثرگذار جهادی در مناطق شیعهنشین بدل شود؛ چنانکه در مناطق تحت کنترل شیعیان، هیچ تصمیم سیاسی یا نظامی بدون هماهنگی با آن قابل اجرا نبود.[۱۱]
ائتلافها و تحولات
در سال ۱۳۶۴ش، چهار حزب شیعی شامل سازمان نصر افغانستان، پاسداران جهاد اسلامی افغانستان، جبهه متحد انقلاب اسلامی افغانستان و نهضت اسلامی افغانستان، با هدف همافزایی و هماهنگی بیشتر در مبارزات جهادی، دست به تشکیل ائتلافی زدند که به نام «ائتلاف چهارگانه» شناخته شد. این اتحاد سیاسی و نظامی، زمینهساز شکلگیری تشکل جدیدی با عنوان «سازمانهای مؤتلفه» شد؛ تشکلی که در آن، عبدالعلی مزاری بهعنوان سخنگوی رسمی معرفی گردید و تلاش داشت صدای واحدی از احزاب شیعی را در عرصه مقاومت ارائه دهد.[۱۲]
تشکیل حزب وحدت
در سال ۱۳۶۵ش، شورای ائتلاف احزاب شیعی تشکیل شد. در ۲۸ سرطان (تیر) ۱۳۶۸ش، حزب وحدت اسلامی افغانستان با حضور ۹ حزب شیعی از جمله پاسداران جهاد تأسیس شد. حزب وحدت اسلامی افغانستان، پس از سقوط رژیم کمونیستی، بهعنوان صدای واحد هزارهها و شیعیان در تحولات سیاسی کشور شناخته شد و در روند شکلگیری تصمیمات کلان سیاسی، حضور داشت.[۱۳]
انشعابات و تحولات بعدی
در سال ۱۳۷۳ش، اختلافات داخلی منجر به انشعاب شد و حزب پاسداران جهاد با نام «حزب وحدت ملی اسلامی» در کنار دولت برهانالدین ربانی فعالیت کرد. پس از سقوط طالبان در سال ۱۳۸۰ش، جناح پاسداران دچار انشعاب شد و حزب «اقتدار ملی» (تأسیس: ۱۳۸۳ش) شکل گرفت.[۱۴]
پانویس
- ↑ «از پاسداران جهاد تا حزب همدلی مردم افغانستان»، حزب همدلی مردم افغانستان.
- ↑ خسروشاهی، نهضتهای اسلامی افغانستان، ۱۳۷۰ش، ص۵۴؛ موسوینژاد، سیوپنج عالم از عالمان تأثیرگذار افغانستان، ۱۳۹۳ش، ص۲۵۰و۲۵۱.
- ↑ «ایران از کدام گروههای مجاهد شیعه و سنی افغانستانی حمایت کرد؟»، خبرگزاری آنا.
- ↑ علیآبادی، جامعه و فرهنگ افغانستان، ۱۳۹۵ش، ص۴۷۴؛ خسروشاهی، نهضتهای اسلامی افغانستان، ۱۳۷۰ش، ص۵۴.
- ↑ موسوینژاد، سیوپنج عالم از عالمان تأثیرگذار افغانستان، ۱۳۹۳ش، ص۲۵۰و۲۵۱.
- ↑ بختیاری، شیعیان افغانستان، ۱۳۸۵ش، ص۲۰۲.
- ↑ «از پاسداران جهاد تا حزب همدلی مردم افغانستان»، حزب همدلی مردم افغانستان.
- ↑ خسروشاهی، نهضتهای اسلامی افغانستان، ۱۳۷۰ش، ص۵۴.
- ↑ خسروشاهی، نهضتهای اسلامی افغانستان، ۱۳۷۰ش، ص۵۴.
- ↑ خسروشاهی، نهضتهای اسلامی افغانستان، ۱۳۷۰ش، ص۵۴.
- ↑ خسروشاهی، نهضتهای اسلامی افغانستان، ۱۳۷۰ش، ص۵۴؛ «از پاسداران جهاد تا حزب همدلی مردم افغانستان»، حزب همدلی مردم افغانستان.
- ↑ محقق ارزگانی، بررسی ریشههای تاریخی تشیع در افغانستان، ۱۳۹۰ش، ص۳۰۸.
- ↑ «از پاسداران جهاد تا حزب همدلی مردم افغانستان»، حزب همدلی مردم افغانستان.
- ↑ «از پاسداران جهاد تا حزب همدلی مردم افغانستان»، حزب همدلی مردم افغانستان.
منابع
- «از پاسداران جهاد تا حزب همدلی مردم افغانستان»، حزب همدلی مردم افغانستان، تاریخ بازدید: ۲۹ آبان ۱۴۰۴ش.
- «ایران از کدام گروههای مجاهد شیعه و سنی افغانستانی حمایت کرد؟»، خبرگزاری آنا، تاریخ انتشار: ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۲۹ آبان ۱۴۰۴ش.
- بختیاری، محمدعزیز، شیعیان افغانستان، قم، شیعهشناسی، ۱۳۸۵ش.
- خسروشاهی، سید هادی، نهضتهای اسلامی افغانستان، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی، ۱۳۷۰ش.
- علیآبادی، علیرضا، جامعه و فرهنگ افغانستان، تهران، انتشارات بینالمللی الهدی، ۱۳۹۵ش.
- محقق ارزگانی، قربانعلی، بررسی ریشههای تاریخی تشیع در افغانستان، قم، شیعهشناسی، ۱۳۹۰ش.
- موسوینژاد، سید محمد، سیوپنج عالم از عالمان تأثیرگذار افغانستان، قم، مجمع ذخائر اسلامی، ۱۳۹۳ش.