پرش به محتوا

بیت النور: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی شیعه
Salehi (بحث | مشارکت‌ها)
Salehi (بحث | مشارکت‌ها)
خط ۲۵: خط ۲۵:
بیت النور، محل اقامت ۱۷ روزه [[حضرت مـعصومه(س)]] در [[قم]] اسـت که از دیرباز به عنوان مکانی زیارتی، مورد توجه مردم بوده است. بیت النور در محله‌ای به نام «میدان میر» (بین دو محله آذر و چهارمردان ) از محله‌های قدیمی قم واقع شده است که در گذشته در مـحدوده جنوب غربی شهر قم قرار داشت؛ اما با گذشت زمان و گـسترش شـهرسازی بـا محوریت حرم حضرت معصومه(س)، به تدریج به یکی از محله‌های مرکزی شهر تـبدیل شـد.<ref>فقیهی، تاریخ مذهبی قم، ۱۳۷۸ش، ص۹٤.</ref>
بیت النور، محل اقامت ۱۷ روزه [[حضرت مـعصومه(س)]] در [[قم]] اسـت که از دیرباز به عنوان مکانی زیارتی، مورد توجه مردم بوده است. بیت النور در محله‌ای به نام «میدان میر» (بین دو محله آذر و چهارمردان ) از محله‌های قدیمی قم واقع شده است که در گذشته در مـحدوده جنوب غربی شهر قم قرار داشت؛ اما با گذشت زمان و گـسترش شـهرسازی بـا محوریت حرم حضرت معصومه(س)، به تدریج به یکی از محله‌های مرکزی شهر تـبدیل شـد.<ref>فقیهی، تاریخ مذهبی قم، ۱۳۷۸ش، ص۹٤.</ref>
<br />
<br />
بیت النور از جمله قدم‌گاه‌هایی{{یادداشت|جای نهادن قدم؛ جـایی کـه پای پیامبری یا امامی یا ولی‌ای به آنجا رسیده باشد؛ جاهایی که اثر پایی در سنگ و جز آن پدیدار است و گمان بـرند کـه جای پای پیامبری یا امامی است؛<ref>دهخدا، لغت نامه، ذیل واژه قدمگاه.</ref> محل زیست؛ سکونت گاه و آستانه و درگاه<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ذیل واژه قدمگاه.</ref>}} است که در اسناد معتبر تاریخی از جمله [[کتاب تاریخ قم]] نوشته حسن بن محمد قمی، به آن اشاره شده و تاریخچه آن را به سال ۲۰۱ق سال ورود حضرت معصومه(س) به قم باز می‌گرداند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۸، ص۲۹۰.</ref> بیت النور در اصل خانه [[موسی بن خزرج]] از بزرگان و اشراف شهر قم بود که با خبردار شدن از ورود حضرت معصومه(س) از طرف ساوه به قم، به همراه دیگر بزرگان به استقبال رفته حضرت را به این مکان منتقل کرد. حضرت معصومه(س) در این مکان به [[عبادت]] پرداخت و بعد مدت کوتاهی بر اثر بیماری وفات یافت و در باغ بابلان دفن شد. بعد از وفات حضرت، موسی بن خزرج [[محراب]] حضرت و اطراف آن را [[وقف]] کرد.این مکان در اسناد تاریخی، به نام محراب یا مـعبد فاطمه(س)، بیت النور و بقعه ستیه، نامیده شده که حجره‌ای به ابعاد ۳ در ۳/۵ متر است و با آینه کاری تزیین گردیده شده است.<ref>فیض، گنجینه آثار قم، ١٣٤۹ش، ص ٦۹۹.</ref> معماری و شیوه ساخت بنای محراب، متشکل از نمادهای است که زائر را بـه تـقدس مـکان رهنمون می‌سازد. سقف گنبدوار که در معماری اسلامی، نمادی از آسمان شمرده می‌شود، اسـتفاده از سـنگ و ترکیب آینه، کاشی، نورپردازی درونی اتاق، نقوش تزیینی و... از جمله این مواردند.<ref>خانمحمدی، موذن، «انسان شناسی قدمگاه (مطالعه موردی بیت النور)».</ref>
بیت النور از جمله قدم‌گاه‌هایی{{یادداشت|جای نهادن قدم؛ جـایی کـه پای پیامبری یا امامی یا ولی‌ای به آنجا رسیده باشد؛ جاهایی که اثر پایی در سنگ و جز آن پدیدار است و گمان بـرند کـه جای پای پیامبری یا امامی است؛<ref>دهخدا، لغت نامه، ذیل واژه قدمگاه.</ref> محل زیست؛ سکونت گاه و آستانه و درگاه<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ذیل واژه قدمگاه.</ref>}} است که در اسناد معتبر تاریخی از جمله [[کتاب تاریخ قم]] نوشته حسن بن محمد قمی، به آن اشاره شده و تاریخچه آن را به سال ۲۰۱ق سال ورود حضرت معصومه(س) به قم باز می‌گرداند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۸، ص۲۹۰.</ref> بیت النور در اصل خانه [[موسی بن خزرج]] از بزرگان و اشراف شهر قم بود که با خبردار شدن از ورود حضرت معصومه(س) از طرف ساوه به قم، به همراه دیگر بزرگان به استقبال رفته، حضرت را به این مکان منتقل کرد. حضرت معصومه(س) در این مکان به [[عبادت]] پرداخت و بعد مدت کوتاهی بر اثر بیماری وفات یافت و در باغ بابلان دفن شد. بعد از وفات حضرت، موسی بن خزرج [[محراب]] حضرت و اطراف آن را [[وقف]] کرد.این مکان در اسناد تاریخی، به نام محراب یا مـعبد فاطمه(س)، بیت النور و بقعه ستیه، نامیده شده که حجره‌ای به ابعاد ۳ در ۳/۵ متر است و با آینه کاری تزیین گردیده شده است.<ref>فیض، گنجینه آثار قم، ١٣٤۹ش، ص ٦۹۹.</ref> معماری و شیوه ساخت بنای محراب، متشکل از نمادهای است که زائر را بـه تـقدس مـکان رهنمون می‌سازد. سقف گنبدوار که در معماری اسلامی، نمادی از آسمان شمرده می‌شود، اسـتفاده از سـنگ و ترکیب آینه، کاشی، نورپردازی درونی اتاق، نقوش تزیینی و... از جمله این مواردند.<ref>خانمحمدی، موذن، «انسان شناسی قدمگاه (مطالعه موردی بیت النور)».</ref>
<br />
<br />
در سال‌های بعد در اطراف محراب حضرت معصومه(س)، مسجد و مدرسه‌ای به نام «ستیه»{{یادداشت|درباره شهرت مدرسه گفته شده که نویسندگان عصر [[صفویه]] به فاطمه معصومه «''سِتّی فاطمه''» می‌گفتند و به مرور زمان به ستیه شهرت یافته است. ر.ک به: فقیهی، تاریخ مذهبی قم، ۱۳۷۸ش، ص۹۴و۹۵.}} ایجاد شد که هنوز هم با تغییراتی دایر است و از جمله مدارس معروف قم محسوب می‌شود.<ref>عقیقی بخشایشی، مدارس حوزه علمیه قم، ۱۳۶۰ش.</ref>
در سال‌های بعد در اطراف محراب حضرت معصومه(س)، مسجد و مدرسه‌ای به نام «ستیه»{{یادداشت|درباره شهرت مدرسه گفته شده که نویسندگان عصر [[صفویه]] به فاطمه معصومه «''سِتّی فاطمه''» می‌گفتند و به مرور زمان به ستیه شهرت یافته است. ر.ک به: فقیهی، تاریخ مذهبی قم، ۱۳۷۸ش، ص۹۴و۹۵.}} ایجاد شد که هنوز هم با تغییراتی دایر است و از جمله مدارس معروف قم محسوب می‌شود.<ref>عقیقی بخشایشی، مدارس حوزه علمیه قم، ۱۳۶۰ش.</ref>

نسخهٔ ‏۲۷ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۱:۰۱

بیت النور
اطلاعات اوليه
کاربریزیارتگاه
مکانقم
مشخصات
وضعیتفعال


بیت‌ النور محل اقامت و عبادتگاه حضرت معصومه در قم. بعدها در کنار آن مسجد و مدرسه‌ علمیه ستیه بنا گردید.

معرفی و تاریخچه

بیت النور، محل اقامت ۱۷ روزه حضرت مـعصومه(س) در قم اسـت که از دیرباز به عنوان مکانی زیارتی، مورد توجه مردم بوده است. بیت النور در محله‌ای به نام «میدان میر» (بین دو محله آذر و چهارمردان ) از محله‌های قدیمی قم واقع شده است که در گذشته در مـحدوده جنوب غربی شهر قم قرار داشت؛ اما با گذشت زمان و گـسترش شـهرسازی بـا محوریت حرم حضرت معصومه(س)، به تدریج به یکی از محله‌های مرکزی شهر تـبدیل شـد.[۱]

بیت النور از جمله قدم‌گاه‌هایی

است که در اسناد معتبر تاریخی از جمله کتاب تاریخ قم نوشته حسن بن محمد قمی، به آن اشاره شده و تاریخچه آن را به سال ۲۰۱ق سال ورود حضرت معصومه(س) به قم باز می‌گرداند.[۴] بیت النور در اصل خانه موسی بن خزرج از بزرگان و اشراف شهر قم بود که با خبردار شدن از ورود حضرت معصومه(س) از طرف ساوه به قم، به همراه دیگر بزرگان به استقبال رفته، حضرت را به این مکان منتقل کرد. حضرت معصومه(س) در این مکان به عبادت پرداخت و بعد مدت کوتاهی بر اثر بیماری وفات یافت و در باغ بابلان دفن شد. بعد از وفات حضرت، موسی بن خزرج محراب حضرت و اطراف آن را وقف کرد.این مکان در اسناد تاریخی، به نام محراب یا مـعبد فاطمه(س)، بیت النور و بقعه ستیه، نامیده شده که حجره‌ای به ابعاد ۳ در ۳/۵ متر است و با آینه کاری تزیین گردیده شده است.[۵] معماری و شیوه ساخت بنای محراب، متشکل از نمادهای است که زائر را بـه تـقدس مـکان رهنمون می‌سازد. سقف گنبدوار که در معماری اسلامی، نمادی از آسمان شمرده می‌شود، اسـتفاده از سـنگ و ترکیب آینه، کاشی، نورپردازی درونی اتاق، نقوش تزیینی و... از جمله این مواردند.[۶]


در سال‌های بعد در اطراف محراب حضرت معصومه(س)، مسجد و مدرسه‌ای به نام «ستیه»

ایجاد شد که هنوز هم با تغییراتی دایر است و از جمله مدارس معروف قم محسوب می‌شود.[۷]

تولیت مکان

تولیت بیت النور، برعهده هیئت امنایی متشکل از سادات میره‌ای است که در طول تاریخ تمامی نسل آنـان، مـتولی و خدمتگزار بیت النور بوده‌اند و اموالی را برای آن وقف کرده و در تجدید بنای آن نـقش داشـته‌اند.[۸]

وضعیت امروز

این مکان امروز محل زیارت مردم است.[۹] و علاوه بر برگزاری مراسم در روزهای عزاداری و ایام ولادت اهل بیت(ع)، چند مراسم اختصاصی در روز ولادت، روز وفات و روز ورود حضرت معصومه(س) به قم در این مکان برگزار می‌گردد.

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع

  • انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، نشر سخن، ۱۳۸۲ش.
  • خانمحمدی، کریم و موذن، معصومه، «انشان شناسی قدمگاه (مطالعه موردی بیت النور)»، فرهنگ رضوی، شماره ۱۱، ۱۳۹۴ش.
  • دهخدا، علی اکبر، لغت نامه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۷ش.
  • زهره کاشانی، علی‌اکبر، تاریخ ۱۲۰۰ساله حوزه علمیه قم، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۹۴ش.
  • عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، مدارس حوزه علمیه قم یا مهد پرورش شخصیت‌های بزرگ، مکتب اسلام، تیر ۱۳۶۰، سال ۲۱ - شماره ۴.
  • فقیهی، علی‌اصغر، تاریخ مذهبی قم، قم، زائر، ۱۳۷۸ش.
  • فیض، عباس، گنجینه آثار قـم، قم، مهراستوار، ١٣٤۹ش.
  • مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار احیا التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
  1. فقیهی، تاریخ مذهبی قم، ۱۳۷۸ش، ص۹٤.
  2. دهخدا، لغت نامه، ذیل واژه قدمگاه.
  3. انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ذیل واژه قدمگاه.
  4. مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۸، ص۲۹۰.
  5. فیض، گنجینه آثار قم، ١٣٤۹ش، ص ٦۹۹.
  6. خانمحمدی، موذن، «انسان شناسی قدمگاه (مطالعه موردی بیت النور)».
  7. عقیقی بخشایشی، مدارس حوزه علمیه قم، ۱۳۶۰ش.
  8. خانمحمدی، موذن، «انسان شناسی قدمگاه (مطالعه موردی بیت النور)».
  9. زهره کاشانی، تاریخ ۱۲۰۰ساله حوزه علمیه قم، ۱۳۹۴ش، ص۱۵۷.