ملا علی تبریزی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | ملا علی تبریزی |
| لقب | واعظ تبریزی |
| تاریخ تولد | ۱۲۸۲ق |
| تاریخ وفات | ۱۳۶۷ق |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | میرزا احمد شربیانی، محمدصادق ساعتی، احمد تاهباز، سیداحمد خسروشاهی و میرزا اسداللّه تبریزی |
| محل تحصیل | مدرسه طالبیه |
| اجازه روایت از | سیدابوالحسن اصفهانی، میرزاعلی آقا شیرازی، شیخ محمدحسین کاشف الغطاء و حاج آقا حسین بروجردی |
| تألیفات | علماء المعاصرین، تحفة الاحبّاء فی شرح قصیدة سیدالشعراء، وقایع الایام و ذخائر الاسفار |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | وعظ و خطابه |
ملاّ علی بن عبدالعظیم تبریزی (۱۲۸۲-۱۳۶۷ق)، مشهور به واعظ خیابانی، عالم و واعظ شیعی قرن چهاردهم قمری است. وی از سیدابوالحسن اصفهانی، میرزاعلی آقا شیرازی، شیخ محمدحسین کاشف الغطاء و آقا حسین بروجردی اجازه روایت داشت.
تبریزی صاحب بیش از پنجاه تألیف است. تحفة الاحبّاء فی شرح قصیدة سیدالشعراء، علمای معاصرین ، وقایع الایام و ذخائر الاسفار از جمله آثار او است.
زندگی‌نامه
ملا علی در ۱۲۸۲ق در حکم‌آباد تبریز به دنیا آمد[۱] و در ۱۲ شهریور ۱۳۲۷ش/ ۲۸ شوال ۱۳۶۷ق در تبریز درگذشت.[۲] الوان‌ساز خویی زمان فوت وی را ۶ دی ۱۳۲۶ش ذکر کرده است.[۳] وی به شعر علاقه‌مند بود و از وعاظ مشهور ایران به شمار می‌آمد.[۴] ملا علی خیابانی اطلاعات زیادی به ویژه در زمینه تاریخ و تراجم داشت. او خود در مقدمه کتاب علمای معاصرین تصریح کرده است که از ابتدای جوانی به تاریخ و تراجم علاقه شدیدی داشته است. همچنین ذوق و شوق تالیف و خطابه داشت. بدین سبب پس از فراغت از دوره سطح به خطابه و وعظ و سخنرانی پرداخت. او از واعظان مشهور آذربایجان بود و واعظ خیابانی خوانده می‌شد.[۵]
ملا علی به مکه، مدینه، مشهد، عراق، خوی، ارومیه، زنجان، قم و تهران سفر کرد و در این سفرها توانست از علما اجازه روایت بگیرد.[۶]
جایگاه علمی
ملا علی پس از فراگرفتن صرف و نحو نزد ملانور محمد مشهور به مقدس اهرایی به مدرسه طالبیه رفت و در آنجا نزد استادانی چون میرزا احمد شربیانی، محمدصادق ساعتی، ملا احمد تاهباز، سیداحمد خسروشاهی و میرزا اسداللّه تبریزی حاضر شد.[۷]
مشایخ اجازه
واعظ خیابانی از برخی بزرگان حوزه‌های نجف، قم، کاظمین و تبریز مانند شیخ عباس قمی، محمدحسین کاشف‌الغطاء، سید ابوالحسن اصفهانی، سید محمد حجت کوه‌کمری، میرزا محمدعلی اردوبادی، آقاحسین قمی، محمدباقر بیرجندی، سیدحسن صدر و محمدجواد بلاغی، اجازه روایت و تصرف در امور حسبیه دریافت کرد.[۸]
تألیفات
واعظ خیابانی بیشتر زندگی خود را صرف نوشتن و تألیف سپری نموده و به تصریح خودش از سال ۱۳۰۵ق تا ۱۳۵۵ق بیش از ۵۰ اثر در موضوعات مختلف به رشته نگارش درآورده است.[۹] برخی از آثار او به این شرح است:
- تحفة الاحبّاء فی شرح قصیدة سیدالشعراء در شرح قصیده عینیه حِمْیری، که در آن به شرح حال حمیری نیز پرداخته است. این کتاب اولین اثر وی بوده است.
- علماء المعاصرین به فارسی، در احوال علمای امامیه زمان وی.
- وقایع الایام در چند جلد در شرح وقایع و اعمال ماه شوال، رمضان، محرّم، رجب و شعبان.
- ذخائرالاسفار.
- طرائف الصحائف.
- منتخب المقاصد و منتجب الفوائد در ۹جلد که کشکول‌مانند است.[۱۰]
کتابخانه شخصی
کتابخانه ملاعلی واعظ تبریزی متشکل از کتاب‌های خطی و چاپی بوده و آقابزرگ تهرانی در بیشتر جلدهای کتاب الذریعه از کتابخانه او یاد می‌کند. ملاعلی واعظ، اسامی کتاب‌های خطی کتابخانه‌اش را در آخر کتاب وقایع الایام آورده و درباره آن توضیح داده است. بیشتر کتاب‌های دست‌نویس او پس از وفاتش به کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی در قم منقل شده و در آنجا نگهداری می‌شود.[۱۱]
پانویس
- ↑ قزوینی، یادداشتهای قزوینی، ج۸، ص۲۱۲.
- ↑ حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۴۰۴.
- ↑ الوان‌ساز خویی، «فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آیت‌الله ملاعلی واعظ خیابانی تبریزی»، ص۴۲.
- ↑ تبریزی، صیام وقایع الایام، ص۶۳۶؛ آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، جزء۱، قسم۴، ص۱۴۶۸.
- ↑ دائرةالمعارف تشیع، ج۷، ص۳۴۷.
- ↑ تبریزی، علماء معاصرین، ص۴۰۷۴۰۹؛ تبریزی، صیام وقایع الایام، ص۳۵۹، ۶۳۶، ۶۵۴ ۶۵۵، ۶۵۸-۶۵۹، ۶۶۱-۶۶۴، ۶۷۶-۶۷۷؛ آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، جزء۱، قسم۴، ص۱۴۶۸.
- ↑ تبریزی، علماء معاصرین، ص۴۰۶؛ تبریزی، صیام وقایع الایام، ص۶۳۵-۶۳۶؛ آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، جزء۱، قسم۴، ص۱۴۶۸.
- ↑ الوان‌ساز خویی، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آیت‌الله ملاعلی واعظ خیابانی تبریزی، ۱۳۸۵ش، ص۳۲و۳۳.
- ↑ الوان‌ساز خویی، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آیت‌الله ملاعلی واعظ خیابانی تبریزی، ۱۳۸۵ش، ص۳۵.
- ↑ تبریزی، وقایع الایام، ص۳۴۲-۳۴۴؛ تبریزی، علماء معاصرین، ص۴۰۶-۴۰۷؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۲۲، ص۴۳۸، ج۲۵، ص۱۲۹؛ امین، ج۸، ص۲۶۶.
- ↑ الوان‌ساز خویی، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آیت‌الله ملاعلی واعظ خیابانی تبریزی، ۱۳۸۵ش، ص۳۵.
منابع
- آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
- آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعة، جزء۱: نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، مشهد ۱۴۰۴ق.
- الوان‌ساز خویی، محمد، «فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آیت‌الله ملاعلی واعظ خیابانی تبریزی»، در مجله نسخه‌پژوهی، شماره۳، پاییز ۱۳۸۵ش.
- تبریزی، علی، صیام وقایع الایام، تبریز، ۱۳۸۵.
- تبریزی، علی، علماء معاصرین، چاپ سنگی تهران ۱۳۶۶ق.
- تبریزی، علی، وقایع الایام فی تتمة محرم الحرام، قم ۱۴۱۰ق.
- قزوینی، محمد، یادداشتهای قزوینی، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۳ش.
- الوان‌ساز خویی، محمد، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آیت الله ملاعلی واعظ خیابانی تبریزی، نسخه‌پژوهی، شماره۳، ۱۳۸۵ش.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دانشنامه جهان اسلام