ملا علی تبریزی

از ویکی شیعه
(تغییرمسیر از واعظ خیابانی)
ملا علی تبریزی
اطلاعات فردی
نام کاململا علی تبریزی
لقبواعظ تبریزی
تاریخ تولد۱۲۸۲ق
تاریخ وفات۱۳۶۷ق
اطلاعات علمی
استادانمیرزا احمد شربیانی، محمدصادق ساعتی، احمد تاهباز، سیداحمد خسروشاهی و میرزا اسداللّه تبریزی
محل تحصیلمدرسه طالبیه
اجازه روایت ازسیدابوالحسن اصفهانی، میرزاعلی آقا شیرازی، شیخ محمدحسین کاشف الغطاء و حاج آقا حسین بروجردی
تألیفاتعلماء المعاصرین، تحفة الاحبّاء فی شرح قصیدة سیدالشعراء، وقایع الایام و ذخائر الاسفار
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
اجتماعیوعظ و خطابه


ملاّ علی بن عبدالعظیم تبریزی (۱۲۸۲-۱۳۶۷ق)، مشهور به واعظ خیابانی، عالم و واعظ شیعی قرن چهاردهم قمری است. وی از سیدابوالحسن اصفهانی، میرزاعلی آقا شیرازی، شیخ محمدحسین کاشف الغطاء و آقا حسین بروجردی اجازه روایت داشت.

تبریزی صاحب بیش از پنجاه تألیف است. تحفة الاحبّاء فی شرح قصیدة سیدالشعراء، علمای معاصرین ، وقایع الایام و ذخائر الاسفار از جمله آثار او است.

زندگی‌نامه

ملا علی در ۱۲۸۲ق در حکم‌آباد تبریز به دنیا آمد[۱] و در ۱۲ شهریور ۱۳۲۷ش/ ۲۸ شوال ۱۳۶۷ق در تبریز درگذشت.[۲] الوان‌ساز خویی زمان فوت وی را ۶ دی ۱۳۲۶ش ذکر کرده است.[۳] وی به شعر علاقه‌مند بود و از وعاظ مشهور ایران به شمار می‌آمد.[۴] ملا علی خیابانی اطلاعات زیادی به ویژه در زمینه تاریخ و تراجم داشت. او خود در مقدمه کتاب علمای معاصرین تصریح کرده است که از ابتدای جوانی به تاریخ و تراجم علاقه شدیدی داشته است. همچنین ذوق و شوق تالیف و خطابه داشت. بدین سبب پس از فراغت از دوره سطح به خطابه و وعظ و سخنرانی پرداخت. او از واعظان مشهور آذربایجان بود و واعظ خیابانی خوانده می‌شد.[۵]

ملا علی به مکه، مدینه، مشهد، عراق، خوی، ارومیه، زنجان، قم و تهران سفر کرد و در این سفرها توانست از علما اجازه روایت بگیرد.[۶]

جایگاه علمی

ملا علی پس از فراگرفتن صرف و نحو نزد ملانور محمد مشهور به مقدس اهرایی به مدرسه طالبیه رفت و در آنجا نزد استادانی چون میرزا احمد شربیانی، محمدصادق ساعتی، ملا احمد تاهباز، سیداحمد خسروشاهی و میرزا اسداللّه تبریزی حاضر شد.[۷]

مشایخ اجازه

واعظ خیابانی از برخی بزرگان حوزه‌های نجف، قم، کاظمین و تبریز مانند شیخ عباس قمی، محمدحسین کاشف‌الغطاء، سید ابوالحسن اصفهانی، سید محمد حجت کوه‌کمری، میرزا محمدعلی اردوبادی، آقاحسین قمی، محمدباقر بیرجندی، سیدحسن صدر و محمدجواد بلاغی، اجازه روایت و تصرف در امور حسبیه دریافت کرد.[۸]

تألیفات

واعظ خیابانی بیشتر زندگی خود را صرف نوشتن و تألیف سپری نموده و به تصریح خودش از سال ۱۳۰۵ق تا ۱۳۵۵ق بیش از ۵۰ اثر در موضوعات مختلف به رشته نگارش درآورده است.[۹] برخی از آثار او به این شرح است:

  1. تحفة الاحبّاء فی شرح قصیدة سیدالشعراء در شرح قصیده عینیه حِمْیری، که در آن به شرح حال حمیری نیز پرداخته است. این کتاب اولین اثر وی بوده است.
  2. علماء المعاصرین به فارسی، در احوال علمای امامیه زمان وی.
  3. وقایع الایام در چند جلد در شرح وقایع و اعمال ماه شوال، رمضان، محرّم، رجب و شعبان.
  4. ذخائرالاسفار.
  5. طرائف الصحائف.
  6. منتخب المقاصد و منتجب الفوائد در ۹جلد که کشکول‌مانند است.[۱۰]

کتابخانه شخصی

کتابخانه ملاعلی واعظ تبریزی متشکل از کتاب‌های خطی و چاپی بوده و آقابزرگ تهرانی در بیشتر جلدهای کتاب الذریعه از کتابخانه او یاد می‌کند. ملاعلی واعظ، اسامی کتاب‌های خطی کتابخانه‌اش را در آخر کتاب وقایع الایام آورده و درباره آن توضیح داده است. بیشتر کتاب‌های دست‌نویس او پس از وفاتش به کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی در قم منقل شده و در آنجا نگهداری می‌شود.[۱۱]

پانویس

  1. قزوینی، یادداشت‌های قزوینی، ج۸، ص۲۱۲.
  2. حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۴۰۴.
  3. الوان‌ساز خویی، «فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آیت‌الله ملاعلی واعظ خیابانی تبریزی»، ص۴۲.
  4. تبریزی، صیام وقایع الایام، ص۶۳۶؛ آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، جزء۱، قسم۴، ص۱۴۶۸.
  5. دائرةالمعارف تشیع، ج۷، ص۳۴۷.
  6. تبریزی، علماء معاصرین، ص۴۰۷۴۰۹؛ تبریزی، صیام وقایع الایام، ص۳۵۹، ۶۳۶، ۶۵۴ ۶۵۵، ۶۵۸-۶۵۹، ۶۶۱-۶۶۴، ۶۷۶-۶۷۷؛ آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، جزء۱، قسم۴، ص۱۴۶۸.
  7. تبریزی، علماء معاصرین، ص۴۰۶؛ تبریزی، صیام وقایع الایام، ص۶۳۵-۶۳۶؛ آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، جزء۱، قسم۴، ص۱۴۶۸.
  8. الوان‌ساز خویی، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آیت‌الله ملاعلی واعظ خیابانی تبریزی، ۱۳۸۵ش، ص۳۲و۳۳.
  9. الوان‌ساز خویی، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آیت‌الله ملاعلی واعظ خیابانی تبریزی، ۱۳۸۵ش، ص۳۵.
  10. تبریزی، وقایع الایام، ص۳۴۲-۳۴۴؛ تبریزی، علماء معاصرین، ص۴۰۶-۴۰۷؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۲۲، ص۴۳۸، ج۲۵، ص۱۲۹؛ امین، ج۸، ص۲۶۶.
  11. الوان‌ساز خویی، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آیت‌الله ملاعلی واعظ خیابانی تبریزی، ۱۳۸۵ش، ص۳۵.

منابع

  • آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
  • آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعة، جزء۱: نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، مشهد ۱۴۰۴ق.
  • الوان‌ساز خویی، محمد، «فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آیت‌الله ملاعلی واعظ خیابانی تبریزی»، در مجله نسخه‌پژوهی، شماره۳، پاییز ۱۳۸۵ش.
  • تبریزی، علی، صیام وقایع الایام، تبریز، ۱۳۸۵.
  • تبریزی، علی، علماء معاصرین، چاپ سنگی تهران ۱۳۶۶ق.
  • تبریزی، علی، وقایع الایام فی تتمة محرم الحرام، قم ۱۴۱۰ق.
  • قزوینی، محمد، یادداشتهای قزوینی، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۳ش.
  • الوان‌ساز خویی، محمد، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آیت الله ملاعلی واعظ خیابانی تبریزی، نسخه‌پژوهی، شماره۳، ۱۳۸۵ش.

پیوند به بیرون