محمدمهدی حائری مازندرانی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| لقب | حائری مازندرانی |
| نسب | آل مازندرانی |
| تاریخ تولد | ۱۲۹۳ق |
| تاریخ وفات | ۱۳۸۵ق |
| محل دفن | حسینیه مازندرانی‌های کربلا |
| شهر وفات | کربلا |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | شیخ فضل‌الله نوری • سید کاظم طباطبایی یزدی • شیخ فتح‌الله شریعت اصفهانی |
| محل تحصیل | نجف • قم |
| تألیفات | معالی السبطین |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | ساخت مدرسه و حسینیه در کربلا |
محمدمهدی حائری مازندرانی (۱۳۰۲-۱۳۸۵ق) از عالمان و خطیبان شیعه قرن چهاردهم قمری در کربلا و نویسنده کتاب معالی السبطین درباره امام حسن(ع) و امام حسین(ع) است. تخصص حائری مازندرانی در خطابه بود و در عراق از روضه‌خوانان و منبری‌های مشهور شناخته می‌شد. مقبره او در حسینیه مازندرانی‌های کربلا قرار دارد.
زندگی‌نامه
محمدمهدی فرزند عبدالهادی حائری عالم شیعی است که درباره زادگاه و سال تولدش اختلاف‌نظر وجود دارد. به گفته سید حسن امین (متوفای ۲۰۰۲م) در مستدرکات اعیان الشیعه، مهدی حائری در سال ۱۲۹۳ق در کربلا به دنیا آمد،[۱] اما آقابزرگ تهرانی (متوفای ۱۳۸۹ق)، تولدش را حدود ۱۳۰۰ق و محمد شریف‌رازی (متوفای ۱۳۸۵ق) در سال ۱۳۰۲ق در بابل ذکر کرده‌اند.[۲]
خاندان
آل مازندرانی از خاندان‌های مشهور در کربلا بودند. شهرت این خانواده به زمانی برمی‌گردد که ابوالحسن هزارجریبی مازندرانی (متوفای ۱۳۰۶ق) جد محمدمهدی به‌همراه شیخ مرتضی انصاری به کربلا آمد و از عالمان شیعه گردید. از این خاندان، عالمان و خطبای مشهوری در کربلا رشد یافتند. غیر از عبدالهادی پدر شیخ مهدی، عبدالجواد حائری مازندرانی (متوفای ۱۳۶۱ق) دیگر فرزند ابوالحسن مازندرانی بود که عالمی فقیه بود و در حرم امام حسین(ع) اقامه نماز جماعت می‌کرد.[۳]
وفات
حائری مازندرانی در ۱۴ ذی‌القعده سال ۱۳۸۴ق یا ۱۳۸۵ق درگذشت[۴] و در حسینیه مازندرانی‌های کربلا در پشت خیمه‌گاه، دفن شد.[۵]
تحصیلات و جایگاه علمی
به‌گفته شریف‌رازی در کتاب گنجینه دانشمندان، حائری مقدمات علوم حوزوی را در بابل فرا گرفت، سپس به تهران مهاجرت کرد و نزد استادانی چون شیخ فضل‌الله نوری، سید علی‌اکبر لاهیجی و ملامحمد صاحب حواشی بر شرح شمسیه به تحصیل دروس سطح و خارج پرداخت.[۶] او سپس به نجف رفت و در درس سید کاظم طباطبایی یزدی و شیخ فتح‌الله شریعت اصفهانی حاضر شد و در سال ۱۳۴۸ق به قم رفت و به تدریس فقه، اصول، تفسیر و فلسفه مشغول شد.[۷]
در کتاب مستدرکات اعیان الشیعه، اشاره‌ای به تحصیلات او در ایران نشده و این‌گونه آمده است که دروس فقه و اصول را از پدرش فرا گرفت و سپس در درس میرزا علی‌نقی برغانی صالحی شرکت کرد. به‌گفته سید حسن امین، حائری بعدها در خطابه تخصص پیدا کرد و از منبری‌های مشهور در عراق شد، به‌گونه‌ای که تا اواخر عمرش بر منبر می‌رفت و روضه‌خوانی می‌کرد.[۸]
در گزارشی دیگر از زندگانی مهدی حائری مازندرانی آمده است که او از کربلا به نجف رفته و پس از گذراندن دروس حوزوی و رسیدن به جایگاه علمی به کربلا بازگشت و در این شهر به منبر رفتن و روضه‌خوانی ادامه داد.[۹] وی مدرسه‌ای هم در کربلا در محله المخیّم (خیمه‌گاه) تأسیس کرد و کتابخانه شخصی‌اش را در آن قرار داد؛ مدرسه‌ای که بعدها حسینیه شد و محل دفن خودش گردید.[۱۰]
آثار
مشهورترین کتاب حائری، معالی السبطین است. هرچند که از عنوان این کتاب برمی‌آید که درباره امام حسن(ع) و امام حسین(ع) نوشته شده، اما بیشتر مطالب آن به امام حسین(ع) و واقعه کربلا اختصاص دارد. وجود مطالبی در این کتاب سبب شده تا برخی از عاشورا‌پژوهان، معالی السبطین را جزو منابع تحریف‌گستر واقعه کربلا برشمرده[۱۱] و نمونه‌هایی از تحریفات آن را ذکر کنند.[۱۲]
کتاب‌های «شجره طوبی» و «الکوکب الدرّی فی أحوال النبی و البتول و الوصی»، «نورالابصار فی احوال الائمة الابرار»، «هدیة الابرار»، «تقریرات فقه و اصول میرزا علی‌نقی برغانی»، «کشف الاستار» و «دیوان شعر فارسی» از دیگر آثار اوست.[۱۳]
پانویس
- ↑ امین، مستدرکات اعیان الشیعه، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۳۳۳.
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۵۲ش، ج۲، ص۲۵۴.
- ↑ امین، مستدرکات اعیان الشیعه، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۳۳۳.
- ↑ طعمه، مشاهیر المدفونین فی کربلاء، ص۱۹۳؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۰۶.
- ↑ طعمه، مشاهیر المدفونین فی کربلاء، ص۱۹۳؛ امین، مستدرکات اعیان الشیعه، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۳۳۳.
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۵۲ش، ج۲، ص۲۵۴.
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۵۲ش، ج۲، ص۲۵۴.
- ↑ امین، مستدرکات اعیان الشیعه، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۳۳۳.
- ↑ سیره خطبا، الشیخ مهدی الحائری المازندرانی.
- ↑ طعمه، مشاهیر المدفونین فی کربلاء، ص۱۹۳.
- ↑ آلاندوزلی، «کتابشناسی توصیفی-انتقادی پیرامون تحریف‌های عاشورا»، ص۱۷۰.
- ↑ فاطمی، «منابع تحریف‌گستر در واقعه عاشورا»، ص۶۲-۶۴.
- ↑ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۰۶؛ آقابزرگ، الذریعه، دار الاضواء، ج۲۱، ص۲۰۲؛ امین، مستدرکات اعیان الشیعه، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۳۳۳.
منابع
- آلاندوزلی، محمد، کتابشناسی توصیفی- انتقادی پیرامون تحریف‌های عاشورا، آینه پژوهش، شماره ۷۷ و ۷۸، آذر و اسفند ۱۳۸۱ش.
- طعمه، سلمان هادی، مشاهیر المدفونین فی کربلاء، تهران، مشعر.
- شریف‌رازی، محمد، گنجینه دانشمندان، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۵۲ش.
- فاطمی، سید حسن، «منابع تحریف‌گستر در حادثه عاشورا»، کتاب های اسلامی، شماره ۱۷، ۱۳۸۳ش.
- محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه امام حسین(ع) بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۸ش.
- امین، حسن، مستدرکات اعیان الشیعه، بیروت، دار التعارف، ۱۴۱۸ق.
- آقابزرگ تهرانی، الذریعه، بیروت، دار الاضواء.
- سیره خطبا، الشیخ مهدی الحائری المازندرانی.