قطب‌الدین رازی

مقاله قابل قبول
پیوند کم
عدم رعایت شیوه‌نامه ارجاع
استناد ناقص
شناسه ناقص
از ویکی شیعه
(تغییرمسیر از قطب الدین رازی)
قطب الدین رازی
اطلاعات فردی
نام کاملمحمد بن محمد بویه‌ای رازی ورامینی
لقبقطب تحتانی
تاریخ تولد۶۴۷ق
محل زندگیایران، شام
تاریخ وفات۷۶۶ق
شهر وفاتشام
اطلاعات علمی
استادانعضدالدین ایجی، علامه حلی
شاگردانشهید اول، سعدالدین تفتازانی، میر سید شریف جرجانی
تألیفاتالمحاکمات بین شرحی الاشارات، شرح حکمة الاشراق، تحریر قواعد المنطقیه و ...


محمد بن محمد بویه‌ای رازی ورامینی معروف به قطب‌الدین رازی (۶۴۷-۷۶۶ق) از دانشمندان شیعه در علم منطق و کلام و فلسفه. وی شارح حکمت اشراق سهروردی است. کتاب المحاکمات بین شرحی الاشارات از مهم‌ترین آثار اوست.

ولادت و نسب

قطب‌الدین رازی، در سال ۶۴۷ق در ورامین از توابع تهران به دنیا آمد. محقق ثانی نسبش را از سلسلهٔ دیالمهٔ آل‌بویه می‌داند اما در مستدرک الوسائل آمده، شهید اول، که از شاگردان رازی بوده، وی را از نوادگان شیخ صدوق معرفی کرده و می‌گوید: در پایان یک جلد قواعد الاحکام علامه حلی دیدم که قطب الدین با خط خود نوشته بود: بنده نیازمند به درگاه خالق بی نیاز، محمد بن محمد ابوجعفر بابویه در ۵ ذی‌القعده ۷۰۸ق از استنساخ این کتاب فراغت یافت.[نیازمند منبع][یادداشت ۱]

تحصیلات و شاگردان

رازی پس از تحصیل علوم مقدماتی نزد قاضی عضدالدین ایجی مؤلف کتاب مواقف و علامه حلی، علوم معقول و منقول را آموخت و در منطق و فلسفه تخصص یافت. میرسید شریف جرجانی، سعدالدین تفتازانی و شهید اول نزد رازی شاگردی کردند. شهید اول، قطب رازی را بزرگ‌ترین شاگرد علامه حلی می‌داند. قطب در ۷۱۳ق از علامه اجازه دریافت نمود.[نیازمند منبع]

بازگشت به ایران

وی در حدود سال ۷۰۸ق تا ۷۰۹ق از عراق به ایران آمد و به واسطه شیعه شدن سلطان محمد خدابنده و احترامی که نزد وی داشت، اقدام به تأسیس مدرسهٔ سیار و تعلیم و تربیت شاگرد کرد. در این مدرسه علاوه بر علوم و فنون اسلامی اعم از معقول و منقول به ترویج شریعت اسلام و مذهب شیعهٔ امامیه پرداخت. او مورد توجه مخصوص سلطان ابوسعید فرزند سلطان محمد خدابنده و وزیرش خواجه غیاث‌الدین بود.[نیازمند منبع]

مهاجرت به شام

قطب الدین رازی، پس از قتل سلطان ابوسعید و وزیرش در ۷۳۶ق و هرج و مرج ایران، به شام رفت و تا آخر عمر آنجا ماند، در آنجا با شهید اول ملاقات کرد. او در ۱۲ ذی‌القعده ۷۶۶ق در شام درگذشت[۱] و مدفن او در همان شهر است.[نیازمند منبع]

مقام علمی

جلال الدین سیوطی در بُغیة الوُعاة فی طبقات اللغویین و النّحاة دربارهٔ او می‌نویسد:

یکی از پیشوایان علوم عقلی است و شرح حادی و مطالع و اشارات و حاشیهٔ کشاف زمخشری و شرح تحشیه از او است. علاوه بر کتاب‌های ذکر شده کتاب محاکمات او در شمار بهترین کتب منطق و حکمت است. او در این کتاب در مقابل دو فیلسوف بزرگ شیعه و سنی، خواجه نصیرالدین طوسی و فخرالدین رازی در شرح اشارات ابن سینا به حَکَمیّت نشسته و استادانه از عهده آن برآمده است.[۲]

آثار

تشیع

سید محمدباقر خوانساری در روضات الجنات[۴] دربارهٔ شیعه بودن قطب الدین شبهاتی پیش آورده و یکی از دلایل او عدم تألیفات سید قطب‌الدین در اصول و فروع دین است اما محدث نوری در مستدرک الوسائل خود دلایل بسیار بر تشیع او آورده است.[۵] در بخشی از آن چنین می‌نویسد:

بسیاری از علما داشته‌ایم که اثری از اصول و فروع نداشته‌اند که قابل نقل باشد و این معنی به هیچ‌وجه نمی‌تواند دلیل بر تسنن آنان باشد. کتب فقهی رازی مورد استفادهٔ بسیاری از بزرگان قرار گرفته از جمله شهید ثانی در روض الجنان و مسالک و همچنین شیخ انصاری در مکاسب و فرائد، نظریات او را نقل کرده‌اند.[نیازمند منبع]

پانویس

  1. قمی، وقایع الایام، ۱۳۸۹ش، ص۱۵۱.
  2. سیوطی، بغیة الوعات،الناشر: المكتبة العصرية - لبنان / صيدا، ج۲، ص۲۸۰
  3. مدرس، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۴۶۷
  4. روضات الجنات، ج۵، ص ۵۳۰
  5. مستدرک الوسائل، ج۳، ص۴۴۸

یادداشت

  1. با توجه به تاریخ حیات شیخ صدوق (۳۰۵-۳۸۱ق) در صورت صحت ادعا باید او را از نوادگان نسل‌های بسیار دور از زمان شیخ صدوق محسوب کرد.

منابع