شورای انقلابی اتفاق اسلامی افغانستان
 | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| نامهای دیگر | شورای اتفاق |
| تأسیس | سال ۱۳۵۸ش |
| بنیانگذار | سید علی بهشتی ورسی |
| رویکرد | اسلامی |
| نوع فعالیت | سیاسی |
| گستره فعالیت | افغانستان |
| اهداف | مبارزه با حکومت کمونیستی • تشکیل حکومت اسلامی |
| فعالیتها | ایجاد ساختار اداری در هزارهجات و حکومت خودمختار اسلامی |
| مکان | افغانستان |
| رئیس/مسئول | سید علی بهشتی ورسی |
| جانشین | محمدحکیم صمدی |
| سایر | |
| ساختار | شورایی |
| وضعیت | غیرفعال (انحلال) |
شورای انقلابی اتفاق اسلامی نخستین نهاد سیاسی-جهادی اسلامی در مناطق مرکزی افغانستان بود. این شورا در پی تجاوز ارتش سرخ شوروی به افغانستان و با الهام از انقلاب اسلامی ایران، در سال ۱۳۵۸ش به رهبری سید علی بهشتی از عالمان شیعه، در یکی از شهرستانهای ولایت بامیان تأسیس شد.
شورای اتفاق، با مشارکت نمایندگان ۴۲ ناحیه و حضور اقشار مختلف از جمله روحانیون، مالکان، جوانان تحصیلکرده و حتی نمایندگانی از طوایف سنیمذهب ولایت غور، موفق شد ساختار اداری منسجمی در هزارهجات ایجاد کند و حکومت خودمختار اسلامی را پایهگذاری نماید. با وجود دستاوردهای اولیه، اختلافات داخلی و فشارهای بیرونی در نهایت به فروپاشی این شورا انجامید.
نخستین حکومت مردمی اسلامی در افغانستان
شورای انقلابی اتفاق اسلامی افغانستان نخستین تشکیلات سیاسی-جهادی سازمانیافته در مناطق مرکزی افغانستان بود[۱] که در تاریخ ۱۵ شهریور ۱۳۵۸ش در وُلُسوالی وَرَس یکی از شهرستانهای ولایت بامیان افغانستان اعلام موجودیت کرد و نقش مؤثری در سازماندهی مقاومت شیعیان ایفا نمود.[۲]
سید علی بهشتی وَرَسی (درگذشت: ۱۳۷۵ش)، از رهبران مذهبی و سیاسی شیعیان افغانستان بود که با الهام از انقلاب اسلامی ایران و نهضت امام خمینی، پرچم جهاد علیه حکومت کمونیستی را برافراشت. او با گردهمآوردن رهبران قبایل و چهرههای تأثیرگذار هزاره، زمینهساز اتحاد و مقاومت شد. در ۱۷ اردیبهشت ۱۳۵۸ش، با دعوت عمومی، مردم را بهسوی منطقه پنجاب هدایت کرد و عالمان و مجاهدان شیعه از نقاط مختلف به او پیوستند.[۳] پس از چند ماه، با تشکیل رسمی شورا، بهشتی با اتفاق آرا به ریاست آن برگزیده شد.[۴]
چگونگی تأسیس و ساختار شورا
آغاز شکلگیری شورای انقلابی اتفاق اسلامی به سال ۱۳۵۸ش بازمیگردد؛ زمانی که بخشهایی از مناطق مرکزی افغانستان، بهویژه در استانهای دایکندی و بامیان، با هدایت سید علی بهشتی و توسط نیروهای جهادی از سلطه حکومت کمونیستی رهایی یافتند.[۵] سپس نمایندگان ۴۲ ناحیه در ورس گرد هم آمدند تا نهادی جدید به نام «شورای انقلابی اتفاق اسلامی افغانستان» را پایهگذاری کنند. در این گردهمایی، علاوه بر هزارهها، نمایندگانی از طوایف سنیمذهب ولایت غور نیز حضور داشتند. این شورا با ریاست بهشتی و ترکیب اعضای آن شامل مالکان، عالمان دینی و جوانان تحصیلکرده، موفق شد تا با تشکیل یک حکومت خودمختار اسلامی و مردمی، اداره منظم هزارهجات را سامان بخشد و با ایجاد ساختاری اداری مشابه حکومت مرکزی، سبب انسجام و وحدت شیعیان در آن منطقه گردد.[۶]
اعضای شورا
فهرست برخی از اعضای کلیدی شورای انقلابی اتفاق اسلامی از این قرار بود:
- ریاست شورا: سید علی بهشتی
- معاون اول: محمدحکیم صمدی (درگذشت: ۱۳۹۹ش)؛ عالم شیعه اهل افغانستان و عضو شورای عالی مجمع جهانی اهلبیت
- مشاور عمومی: محمدحسین ناصری (درگذشت: ۱۳۶۹ش)؛ عالم شیعه اهل افغانستان و از شاگردان امامخمینی
- مسئول عمومی نظامی: سید حسن جگرن (درگذشت: ۱۳۹۵ش) از فرماندهان شیعه دوران جهاد افغانستان
- مسئول مالی: کربلایی عبدالعلی جاغوری؛ از عالمان و مبارزان شیعه در افغانستان
- معاون دوم: محمدحسین صادقی نیلی (درگذشت: ۱۳۶۹ش)؛ از رهبران جهادی هزارههای افغانستان و عضو کادر مرکزی پاسداران جهاد اسلامی
- مسئول فرهنگی: سید احمدحسین احسانی (درگذشت: ۱۳۸۸ش)؛ عضو شورای عالی مجمع جهانی اهلبیت
- رئیس کمیسیون قضا: سید جواد عارفی کوهبیرونی (درگذشت: ۱۳۶۵ش)؛ از وکلای امام خمینی در افغانستان.[۷]
چالشها و فروپاشی
گزارشها نشان میدهد با وجود موفقیتهای اولیه، شورای انقلابی اتفاق اسلامی، به تدریج با اختلافات داخلی و کاهش انسجام مواجه شد، که آن را ناشی از ترکیب متنوع اعضا و رقابتهای قدرتطلبانه برخی از آنان میدانند.[۸]
همچنین، جاسوسان دولت مارکسیستی و فعالیت احزاب تازهتأسیس مانند سازمان نصر و پاسداران جهاد اسلامی باعث بروز چالشهایی برای شورا شد و در نهایت به فروپاشی آن انجامید.[۹] برخی منابع خبری نیز اشاره کردهاند که اتهاماتی مانند آمریکاییبودن شورا، برای تضعیف موقعیت آن مطرح شد. با این حال، شماری از گروههای داخلی از ورود به جنگ داخلی خودداری کردند و حمایت خود را از شخصیت دینی و مردمی بهشتی اعلام داشتند.[۱۰]
پانویس
- ↑ آیتی، تمدن و فرهنگ شیعیان افغانستان (از صفویه تا دوره معاصر)، ۱۳۹۰ش، ص۱۲۵.
- ↑ «بهشتی معمار عزت، راهبردها و دستاوردها»، خبرگزاری صدای افغان (آوا).
- ↑ انصاری قمی، اختران فضیلت، ۱۳۸۸ش، ص۱۲۶و۱۲۷.
- ↑ محقق ارزگانی، بررسی ریشههای تاریخی تشیع در افغانستان، ۱۳۹۰ش، ص۳۰۶و۳۰۷.
- ↑ «تشکیل شورای اتفاق به رهبری آیتالله بهشتی، نقطهعطفی برای شیعیان افغانستان بود»، خبرگزاری ابنا.
- ↑ ناصری داوودی، مشاهیر تشیع در افغانستان، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۲۶۱؛ محقق ارزگانی، بررسی ریشههای تاریخی تشیع در افغانستان، ۱۳۹۰ش، ص۳۰۶و۳۰۷.
- ↑ آیتی، تمدن و فرهنگ شیعیان افغانستان (از صفویه تا دوره معاصر)، ۱۳۹۰ش، ص۱۲۱.
- ↑ «بهشتی معمار عزت، راهبردها و دستاوردها»، خبرگزاری صدای افغان (آوا)؛ بختیاری، شیعیان افغانستان، ۱۳۸۵ش، ص۲۰۱.
- ↑ بختیاری، شیعیان افغانستان، ۱۳۸۵ش، ص۲۰۱.
- ↑ «بهشتی معمار عزت، راهبردها و دستاوردها»، خبرگزاری صدای افغان (آوا)؛ «معرفی اجمالی کتاب "نخستین دولت اسلامی"»، پایگاه اطلاعرسانی جهاد فرهنگی افغانستان.
منابع
- آیتی، عبدالقیوم، تمدن و فرهنگ شیعیان افغانستان (از صفویه تا دوره معاصر)، قم، جامعة المصطفی، ۱۳۹۰ش.
- انصاری قمی، ناصرالدین، اختران فضیلت: زندگی و درگذشت علمای شیعه، ۱۳۷۲ - ۱۳۸۷ش، قم، دلیل ما، ۱۳۸۸ش.
- بختیاری، محمدعزیز، شیعیان افغانستان، قم، شیعهشناسی، ۱۳۸۵ش.
- «بهشتی معمار عزت، راهبردها و دستاوردها»، خبرگزاری صدای افغان (آوا)، تاریخ انتشار: ۱۴ میزان (مهر) ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۱۷ آبان ۱۴۰۴ش.
- محقق ارزگانی، قربانعلی، بررسی ریشههای تاریخی تشیع در افغانستان، قم، شیعهشناسی، ۱۳۹۰ش.
- «تشکیل شورای اتفاق به رهبری آیتالله بهشتی، نقطهعطفی برای شیعیان افغانستان بود»، خبرگزاری ابنا، تاریخ انتشار: ۱۴ مهر ۱۴۰۴ش، تاریخ بازدید: ۱۷ آبان ۱۴۰۴ش.
- «معرفی اجمالی کتاب "نخستین دولت اسلامی"»، پایگاه اطلاعرسانی جهاد فرهنگی افغانستان، تاریخ انتشار: ۲۴ میزان (مهر) ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۱۷ آبان ۱۴۰۴ش.
- ناصری داوودی، عبدالمجید، مشاهیر تشیع در افغانستان، قم، نشر المصطفی، ۱۳۹۰ش.