سید علی بن عبدالکریم نیلی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سید بهاءالدین، علی بن عبدالکریم نیلی نجفی |
| لقب | نیلی |
| نسب | سادات حسینی و از نسل حسین ذوالدمعه پسر زید بن علی |
| تاریخ تولد | قبل از سال ۷۴۰ق |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | فخرالمحققین • سید عبدالکریم بن عبدالحمید نیلی • سید عمیدالدین عبدالمطلب بن محمد اعرج حسینی و... |
| شاگردان | احمد بن فهد حلی • ابن عشرة • شیخ حسن بن سلیمان حلی |
| تألیفات | منتخب الأنوار المضیئة • سرور أهل الإیمان فی علامات ظهور صاحب الزمان و... |
سید بهاءالدین، علی بن عبدالکریم نیلی نجفی عالم شیعه قرن هشتم هجری که او را علامه، فقیه، متکلم، مفسر، رجالی و نسّابه به معنای متخصص در علم نسب‌شناسی خوانده‌اند. بهاءالدین از شاگردان فخر المحققین (متوفای ۷۷۱ق) بوده است. از شاگردان سید بهاءالدین می‌توان به احمد بن فهد حلی (متوفای ۸۴۱ق) اشاره کرد. سید بهاءالدین ارادتی خاص به امام عصر(عج) داشته است. این ارادت در آثار و تألیفاتش نظیر منتخب الانوار المضیئة و سرور اهل الایمان نمایان است.
زندگی‌نامه
تاریخ دقیق ولادت او مشخص نیست اما گفته شده قبل از سال ۷۴۰ق بوده؛ زیرا عبدالمطلب بن اعرج حسینی از اساتید او به سال ۷۵۴ق درگذشته است.[۱] سید بهاء الدین از سادات حسینی و از نسل حسین ذوالدمعه پسر زید بن علی است.
همچنین نیلی منسوب به نیل، شهری بن بغداد و کوفه است که به وسیله حجاج بنا نهاده شده است. این شهر هنوز هم از شهرهای آباد و پابرجای عراق محسوب میگردد. از آنجا که وی برای تحصیل عازم نجف شده و ساکن آن شهر گردیده است به وی نجفی هم می‌گویند.[۲]
وفات
تاریخ وفات نیلی مانند ولادتش نامعلوم است اما گفته شده، وی در سال ۸۰۳ق زنده بوده، زیرا ابن فهد حلی در کتاب عدة الداعی از وی روایت کرده و عبارت «دامت فضائله» را به کار برده است، در حالی که اگر در قید حیات نبود می‌بایست برای او آرزوی رحمت و مغفرت می‌کرد.[۳]
نقابت
از جمله افتخارات سید علی بن عبدالکریم منصب نقابت است. او از جمله علمایی بوده که در زمان خود مسئولیت تمامی سادات منطقه خود را بر عهده داشته و مرجع حل اختلافات و پناهگاه مستمندان آنان بوده است. این منصب ارزش معنوی بالایی داشته و به بزرگترین فرد از خاندان سادات از حیث علم و تقوا و دیانت تعلق اعطا می‌شد.[۴]
اساتید و مشایخ
از جمله استادان او عبارتند از:
- فخرالمحققین فرزند علامه حلی
- پدرش سید عبدالکریم بن عبدالحمید نیلی
- جدش سید عبدالحمید بن عبدالله نیلی
- |سید عمیدالدین عبدالمطلب بن محمد اعرج حسینی، خواهرزاده علامه حلی متوفای ۷۵۴ق.
- [[عبدالله بن محمد اعرج حسینی برادر سید عمیدالدین
- [[محمد بن القاسم بن معیة الحسنی متوفای ۷۷۶ق.
- شیخ محمد بن مکی مشهور به شهید اول و مؤلف کتاب اللمعة الدمشقیة
- سعید بن رضی‌الدین بغدادی
- عبدالرحمن بن محمد بن ابراهیم عتائقی.
- [[یحیی بن نحل کوفی.[۵]
شاگردان
برخی از شاگردان سید علی بن عبدالکریم عبارتند از:
- احمد بن فهد حلی مؤلف کتاب عدة الداعی
- شیخ حسن بن علی معروف به ابن عشرة
- شیخ حسن بن سلیمان حلی، مؤلف کتاب مختصر البصائر
- سید جمال‌الدین بن اعرج عمیدی، که کتاب رجال سید علی بن عبدالکریم را کامل کرده و شرح‌حال معاصرانش را هم به آن افزوده است.[۶]
تألیفات
برخی از آثار وی که به دست ما رسیده عبارتند از:
- الدر النضید فی تعازی الامام الشهید درباره مقتل و مراثی امام حسین(ع).
- منتخب الأنوار المضیئة که آقابزرگ تهرانی از آن به «الغیبة» تعبیر کرده است.
- تبیان انحراف صاحب الکشّاف.
- النّکت اللّطاف الواردة علی صاحب الکشّاف.
- الإنصاف فی الرّدّ علی صاحب الکشّاف. نیلی در این آثار سه گانه اخیر، حدود ۸۰۰ مورد از خطاهای لفظی و معنوی زمخشری را نگاشته است.
- إیضاح المصباح لأهل الفلاح، که شرح مصباح صغیر شیخ طوسی است.
- السلطان المفرج عن اهل الایمان.
- سرور أهل الإیمان فی علامات ظهور صاحب الزمان.
- کتابی در علم رجال که شاگردش جمال الدین ابن اعرج آن را به امر استاد خویش کامل کرد.
- الأنوار الإلهیة فی الحکمة الشرعیة.
- کتاب المفتاح
- کتاب الزبدة.[۷]
پانویس
- ↑ نیلی، منتخب الأنوار المضیئة، ۱۴۲۰ق، ص۱۸.
- ↑ کتاب شناخت سیره معصومان، مرکز تحقیقات رایانه‌ای علوم اسلامی نور.
- ↑ نیلی، سرور اهل الایمان، ص۱۷. نیلی، منتخب الأنوار المضیئة، ۱۴۲۰ق، ص۱۸.
- ↑ کتابشناخت سیره معصومان، مرکز تحقیقات رایانه‌ای علوم اسلامی نور.
- ↑ نیلی، سرور اهل الایمان، ص۷ و ۸. منتخب الأنوار المضیئة، ۱۴۲۰ق، ص۱۹-۲۳.
- ↑ نیلی، سرور اهل الایمان، ص۷ و ۸. نیلی، منتخب الأنوار المضیئة، ۱۴۲۰ق، ص۱۹-۲۳.
- ↑ نیلی، سرور اهل الایمان، ص۱۱ - ۱۷. نیلی، منتخب الأنوار المضیئة، ۱۴۲۰ق، ص۳۱ - ۴۰.
منابع
- نیلی، علی بن عبدالکریم، سرور أهل الإیمان فی علامات ظهور صاحب الزمان عج، قم، دلیل ما.
- نیلی، علی بن عبدالکریم، منتخب الأنوار المضیئة فی ذکر القائم الحجة علیه‌السلام، قم، مؤسسة الإمام الهادی، ۱۴۲۰ ق.
- کتابشناخت سیره معصومان، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.