محمد بن جمهور عمی
| ادیب، محدث و از یاران امام رضا(َع) | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | ابوعبدالله محمد بن جمهور عمّی عربی بصری |
| تولد | اوایل قرن ۲ قمری |
| صحابی | از یاران خاص امام رضا(ع) |
| اطلاعات حدیثی | |
| راوی از معصوم | امام رضا(ع) |
| مشایخ | یونس بن عبدالرحمن • فضالة بن ایوب و ... |
| راویان از او | معلی بن محمد • علی بن محمد • حسین بن محمد اشعری و ... |
| تألیفات | ادب العلم • روایت کتاب طب الرضا • صاحب الزمان و ... |
ابوعبدالله محمد بن جمهور عمّی عربی بصری (درگذشته ۲۱۰ق)، معروف به اِبْنِ جُمْهور از محدثان و ادبای شیعی و از یاران خاص امام رضا(ع) بوده و از ایشان روایت کرده است. برخی، او را به فساد عقیده و غلو متهم کرده‌اند. از وی آثاری به جا مانده است.
زندگی نامه
شرح حال نگاران، کنیه و نام پدر و جد پدری وی را با اختلاف آورده‌اند. ابن‌ندیم[۱] وی را محمد بن حسین بن جمهور عمی و نجاشی، [۲] محمد بن جمهور عمی خوانده است. طوسی از او با نام محمد بن جمهور عمی عربی بصری[۳] و نیز با عنوان محمد بن حسن بن جمهور عمی بصری[۴] یاد کرده است. او همچنین[۵] تصریح دارد که این نام‌ها متعلق به یک شخص است و او را از طایفه بنی عمّ تمیم دانسته است. ابن‌جمهور ۱۱۰ سال زیست، اما تاریخ تولد او معلوم نیست.[۶] محمد بن جمهور، پسری به نام حسن دارد[۷] که برخی احتمال داده‌اند وی راوی محذوف در سند مناظره امام رضا با بزرگان ادیان دیگر باشد.[۸] مسلم است که او از یاران خاص امام رضا(ع) بوده و از آن حضرت روایت کرده است.[۹]
مشایخ و راویان
ابن‌جمهور از ابی معمر، ابراهیم الاوسی، یونس بن عبدالرحمان، فضاله بن ایوب، احمد بن حمزه، ادریس بن یوسف، اسماعیل بن سهل، شاذان بن خلیل، صفوان ابن‌یحیی، عبدالرحمان بن ابی نجران و دیگران روایت کرده است.[۱۰]
معلی بن محمد، علی بن محمد، حسین بن محمد اشعری، احمد بن حسین بن سعید، احمد بن محمد کوفی، ابویحیی اهوازی، یعقوب بن یزید، عمرکی بن علی و دیگران از او حدیث نقل کرده‌اند.[۱۱]
فساد عقیده و ضعف حدیث
ابن‌جمهور را غالی و در حدیث ضعیف و سست ایمان دانسته‌اند.[۱۲] همچنین طوسی او را در زمره کسانی برشمرده که از معصوم حدیث نقل نکرده است.
ابن‌قولویه در کامل الزیارات (زیارت عاشورا) با واسطه دو راوی (حسین بن محمد بن عامر و معلی بن محمد) از او حدیث نقل کرده است.[۱۳] یاقوت از او با ابیاتی یاد کرده که حکایت از شرکت وی در مجالس بزم و طرب دارد.[۱۴]
ابن‌داوود حلی از ابن‌جمهور شعری دیده که وی در آن حرام خدا را حلال شمرده است.[۱۵]
آثار
آثار او را چنین ذکر کرده‌اند:
- ادب العلم
- الرسالة الذهبیة که به نام طب الرضا هم نامیده می‌شود.
- صاحب الزمان
- الملاحم (الملاحم الکبیر)
- وقت خروج القائم
- الواحده فی الاخبار و المناقب و المثالب [۱۶]
پانویس
- ↑ الفهرست، ص ۲۷۸
- ↑ رجال، ص ۳۳۷
- ↑ الفهرست طوسی، ص۳۸۷
- ↑ الفهرست، ص ۲۸۴
- ↑ الفهرست، ص۳۸۷، ص۵۱۲؛ اختیار معرفة الرجال، ص۴۱۶
- ↑ رجال نجاشی، ص ۳۳۷
- ↑ نجاشی، رجال، ص ۶۲
- ↑ بررسی و تحلیل سند مناظرات امام رضا(ع) در عراق و خراسان، ص ۱۱۸.
- ↑ الفهرست ابن‌ندیم، ص ۲۷۸؛ الفهرست طوسی، ص۳۸۷
- ↑ معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۱۸۰
- ↑ اصول کافی، ج۱، ص۶۲، ج۴، ص۴۱۷؛ کامل الزیارات، ص ۱۷۴؛ تفسیر، ج۲، ص۱۵۴؛ الخصال، ج۱، ص۱۲۴؛ رجال نجاشی، ص ۳۳۷؛ الفهرست طوسی، ص۳۸۷؛ رجال طوسی، ص۵۱۲؛ تهذیب، ج۱، ص۲۹۵
- ↑ الفهرست طوسی، ص۳۸۷؛ رجال نجاشی، ص ۳۳۷
- ↑ کامل الزیارات، ص ۱۷۴
- ↑ معجم البلدان، ج۲، ص۶۸۸
- ↑ کتاب الرجال، ص ۵۰۲
- ↑ الذریعه، ج۱، ص۳۸۷، ج۱۱، ص۲۲۴، ج۱، ص۲۵، ص۱۳۴، ج۲۲، ص۱۸۹؛ ایضاح، ج۲، ص۳۴۸
منابع
- آقا بزرگ تهرانی، الذریعه .
- ابن‌بابویه، محمد، الخصال، به کوشش علی اکبر غفاری، قم، جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه
- ابن‌داوود حلی، حسن، کتاب الرجال، به کوشش جلال الدین محدث، تهران، ۱۳۴۲ش.
- ابن‌قولویه، جعفر، کامل الزیارات، به کوشش عبدالحسین امینی، نجف، ۱۳۵۶ق/۱۹۳۷م.
- ابن‌ندیم، الفهرست.
- اصغر قائدان و دیگران، بررسی و تحلیل سند مناظرات امام رضا(ع) در عراق و خراسان، پژوهش‌های قران و حدیث، بهار و تابستان ۱۳۹۷.
- بغدادی، ایضاح.
- خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بیروت، ۱۴۰۳ق.
- طوسی، محمد، تهذیب الاحکام، به کوشش حسن موسوی خرسان، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
- طوسی، محمد، اختیار معرفه الرجال، به کوشش حسن مصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ش.
- طوسی، محمد، الفهرست، به کوشش محمود رامیار، مشهد، ۱۳۵۱ش.
- طوسی، محمد، رجال، به کوشش محمد کاظم، نجف، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۱م.
- قمی، علی، تفسیر، به کوشش طیب موسوی جزایری، نجف، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
- کلینی، محمد، اصول کافی، ترجمه جواد مصطفوی، تهران، علمیه اسلامیه.
- نجاشی، احمد، رجال، قم، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م.
- یاقوت حموی، معجم البلدان.