هروله
| بخشی از احکام عملی و فقهی |
|---|
 |
هَروَلَه یا رَمَل حرکتی میان راه رفتن و دویدن است که فقیهان، انجام آن را برای مردان در بخشی از مسیر سعی صفا و مروه و هنگام عبور از وادی مُحسِّر (میان مشعر و منا) مستحب میدانند. این عمل در سعی، نمادی از فروتنی در برابر خدا و یادآور تلاش ابراهیم(ع) و هاجر در آزمون الهی است، و در وادی مُحسِّر به یاد عذاب الهی بر اصحاب فیل انجام میشود.
بیشتر فقیهان شیعه، هروله در طواف را مستحب نمیدانند و بر آرامش در طواف تأکید دارند، در حالیکه اهلسنت انجام آن را در نخستین طواف حج توصیه کردهاند. صاحبجواهر از فقهای شیعه نیز این حکم را ویژه دوران پیامبر(ص) دانسته است.
استحباب هروله در سعی و حکمت آن
هَروَلَه یا رَمَل[۱] حالتی است میان راه رفتن معمولی و دویدن.[۲] فقیهان انجام آن را در برخی مناسک حج و عمره، مستحب شمردهاند.[۳]
به گفته فقیهان شیعه و اهلسنت، مستحب است مردان هنگام حرکت از صفا به مروه و بازگشت از آن، در محدودهای مشخص از مَسعی (به طول حدوداً ۴۵ متر) هروله کنند.[۴]
بر پایه روایتی از امام صادق(ع)،[۵] هروله در سعی نمادی از گریز از هوای نفس و فروتنی در برابر قدرت الهی است.[۶] در برخی روایات، فلسفه هروله را به رویارویی ابراهیم(ع) با شیطان نسبت داده شده است؛ به نقلی ابراهیم برای پرهیز از گفتوگو با او گریخت[۷] و به نقلی ابراهیم بر شیطان حملهور شد و او گریخت.[۸] همچنین در برخی روایات، به هروله هاجر بههنگام جستجوی آب برای فرزندش اسماعیل در این محدوده، اشاره شده است.[۹]
هروله در محسّر نشانه خشیت و عبرت
در منابع فقهی بر استحباب هرولهٔ حجگزار در ابتدای ورود به وادی مُحسِّر - تا مسافت حدود ۵۰ متر، همراه با ذکر و دعا[۱۰] - تأکید شده است.[۱۱] وادی محسّر، منطقهای میان مَشعر و مِنا و طبق برخی گزارشها محل عذاب و نابودی لشکر اصحاب فیل است.[۱۲] در برخی منابع توصیه شده که از سرزمینهای عذابدیده باید با سرعت گذشت،[۱۳] چنانکه بر پایه روایات، پیامبر اکرم(ص) نیز هنگام عبور از این منطقه با سرعت عبور نمودند.[۱۴] در واقع هروله در این مکان را یادآور عذاب الهی بر کسانی دانستهاند که قصد تخریب کعبه و آزار مؤمنان را داشتند.[۱۵]
بر اساس روایتی،[۱۶] فقیهان اهمیت این عمل را چنان دانستهاند که اگر حجگزار آن را فراموش کرده و به مکه برود، مستحب است بازگردد و آن بخش از مسیر را با هروله طی کند.[۱۷]
آیا هروله در طواف مستحب است؟
عمده فقیهان شیعه هروله در حین طواف را مستحب نمیدانند[۱۸] و بر حفظ آرامش در طواف تأکید دارند[۱۹] در مقابل، فقهای اهلسنت هروله در سه دور نخست طوافِ قُدوم (اولین طواف حجگذار پس از ورود به مکه) را مستحب شمردهاند.[۲۰] برخی از فقیهان شیعه نیز با این نظر موافقند.[۲۱] آنها به روایاتی استناد کردهاند که پیامبر اکرم(ص) در عُمرة القضاء به مسلمانان فرمان داد با قدرت و شوکت ظاهر شوند؛ بازوان خود را از لباس اِحرام بیرون آورند و هروله کنند تا نشان دهند خستگیِ سفر، آنان را ناتوان نکرده است.[۲۲] با این حال صاحبجواهر از فقیهان شیعه معتقد است، این روایات دلالت بر استحباب هروله در طواف ندارد؛[۲۳] زیرا اولاً، این حکم، ناظر به شرایط خاص آن زمان و نمایش شوکت مسلمانان در برابر مشرکان بوده است.[۲۴] ثانیاً، احادیث دیگر بر عدم استمرار این سنت پس از پیامبر(ص) تأکید دارند و بر انجام طواف با آرامش توصیه گردیده است.[۲۵]
پانویس
- ↑ ابنمنظور، لسان العرب، ذیل واژه «رمل».
- ↑ ابنمنظور، لسان العرب، ذیل واژه «هرول».
- ↑ برای نمونه نگاه کنید: علامه حلّی، تبصرة المتعلمین، ۱۴۱۱ق، ص۷۹؛ محقق سبزواری، کفایة الاحکام، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۳۹؛ شهید اول، اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۰ق، ص۷۳.
- ↑ برای نمونه رجوع کنید: علامه حلّی، تبصرة المتعلمین، ۱۴۱۱ق، ص۷۹؛ محقق سبزواری، کفایة الاحکام، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۳۹؛ مکارم شیرازی، مناسک جامع حج، ۱۴۲۶ق، ص۲۴۵، مسئله ۸۵۹؛ مغنیه، الفقه علی المذاهب الخمسة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۲۴۱.
- ↑ منسوب به امام صادق(ع)، مصباح الشریعة، ۱۳۷۷ش، ص۱۶۴.
- ↑ نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، اسرار و معارف حج، ۱۳۸۵ش، ص۱۹۱؛ انصاریان، عرفان اسلامی، ۱۳۸۶ش، ج۷، ص۱۷۸.
- ↑ نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، پیشدرآمدی بر فرهنگنامهٔ اسرار و معارف حج، ۱۳۸۷ش، ص۱۹۱.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۶، ص۲۳۴.
- ↑ قائدان، اصغر، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۶ش، ص۷۹.
- ↑ وجدانیفخر، الجواهر الفخریة، ۱۴۲۶ق، ج۴، ص۳۶۹.
- ↑ برای نمونه رجوع کنید: علامه حلّی، قواعد الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۴۳۸؛ شهید اول، اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۰ق، ص۷۳؛ صافی گلپایگانی، مناسک حج، ۱۳۹۰ش، ص۱۸۲.
- ↑ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۹ش، ص۴۴.
- ↑ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۹ش، ص۴۴.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۴۷۱، حدیث ۳؛ مجلسی، روضة المتقین، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۱۱-۱۱۲؛ علوی عاملی، مناهج الأخیار، ۱۳۹۹ق، ج۳، ص۵۵۷-۵۵۸.
- ↑ «در وادی محسر توقف ممنوع؛ سریع عبور کنید»، وبگاه مشرق.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۴۷۰، حدیث ۱.
- ↑ موسوی عاملی، مدارک الاحکام، ۱۴۱۱ق، ج۷، ص۴۴۶؛ وجدانیفخر، الجواهر الفخریة، ۱۴۲۶ق، ج۴، ص۳۶۹.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۹، ص۳۵۰.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید: ابنادریس حلّی، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۵۸۳؛ فاضل هندی، کشفاللثام، ۱۴۱۶ق، ج۵، ص۴۶۵؛ بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۴۰۵ق، ج۱۶، ص۱۲۵.
- ↑ ابنقدامه، المغنی، ۱۳۸۸ق، ج۳، ص۳۴۰.
- ↑ برای نمونه رجوع کنید: طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۱، ص۳۵۶؛ علامه حلی، تحریر الاحکام، ۱۴۲۰ق، ج۱ ، ص۵۸۵؛ ابنحمزه طوسی، الوسیلة، ۱۴۰۸ ق، ص۱۷۲.
- ↑ شیخ صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۶ق، ج۲، ص۴۱۲؛ حر عاملی، وسائا لشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۱۳، ص۳۵۱-۳۵۲. نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۹، ص۳۵۰-۳۵۱.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۹، ص۳۵۱-۳۵۲.
- ↑ صادقی فدکی، سید جعفر، «بررسی و نقد دیدگاه فقیهان شیعه و اهلسنت درباره اضطباع و رمل»، ص۲۹۲.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۴ق، ج۱۳، ص۳۵۱ - ۳۵۳.
منابع
- ابناثیر، مبارک بن محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، قم، چاپ اول، ۱۳۶۷ش.
- ابنادریس حلّی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، محقق و مصحح: موسوی، حسن بن احمد، ابن مسیح، ابو الحسن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.
- ابنحمزه طوسی، محمد بن علی، الوسیلة إلی نیل الفضیلة، محقق و مصحح: حسون، محمد، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی(ره)، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.
- ابنقدامه، عبد الله بن أحمد، المغنی، قاهره، مکتبة القاهرة، بینا، ۱۳۸۸ق.
- ابنمنظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، محقق و مصحح: میر دامادی، جمال الدین، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، سوم، ۱۴۱۴ق.
- انصاریان، حسین، عرفان اسلامی، دارالعرفان، ۱۳۸۶ش، .
- جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۹ش.
- «در وادی محسر توقف ممنوع؛ سریع عبور کنید»، وبگاه مشرق، تاریخ درج: ۱۵ خرداد ۱۴۰۴ش، تاریخ بازدید: ۲۳ مهر ۱۴۰۴ش.
- شهید اول، عاملی، محمد بن مکی، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، محقق و مصحح: مروارید، محمد تقی، مروارید، علی اصغر، بیروت، دار التراث - الدار الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۱۰ق.
- شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
- شیخ صدوق، علل الشرائع، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۶ش.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، محقق و مصحح: کشفی، سید محمدتقی، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة،چاپ سوم، ۱۳۸۷ش.
- صادقی فدکی، سید جعفر، «بررسی و نقد دیدگاه فقیهان شیعه و اهلسنت درباره اضطباع و رمل»، در دوفصلنامه علمی فقه مقارن، شماره ۲۱، سال یازدهم، بهار و تابستان ۱۴۰۲ش.
- صافی گلپایگانی، لطف الله، مناسک حج، قم، دفتر تنظیم و نشر آثار آیت الله صافی گلپایگانی، ۱۳۹۰ش.
- طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، تحقیق: حسینی، سید احمد، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم، ۱۳۷۵ش.
- علامه حلّی، حسن بن یوسف، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، محقق و مصحح: یوسفی غروی، محمد هادی، تهران، مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
- علامه حلّی، حسن بن یوسف، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، محقق و مصحح: بهادری، ابراهیم، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.
- علامه حلّی، حسن بن یوسف، قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
- علوی عاملی، احمد بن زین العابدین، مناهج الأخیار فی شرح الإستبصار، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ اول، ۱۳۹۹ق.
- فاضل هندی، محمد بن حسن، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.
- فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، منشورات دار الرضی، قم، چاپ اول، بیتا.
- قائدان، اصغر، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۶ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، موسسه الوفاء، ۱۴۰۳ق.
- مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح: موسوی کرمانی، سید حسین، اشتهاردی، علیپناه، طباطبائی، سید فضل الله، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق.
- محدث بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، محقق و مصحح: ایروانی، محمد تقی، مقرم، سید عبد الرزاق، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۵ق.
- محقق سبزواری، محمدباقر، کفایة الاحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۴۲۳ق.
- مغنیه، محمد جواد، الفقه علی المذاهب الخمسة، بیروت، دار التیار الجدید - دار الجواد، چاپ دهم، ۱۴۲۱ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، مناسک جامع حج، قم، انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی طالب(ع)، اول، ۱۴۲۶ق.
- منسوب به امام صادق(ع)، جعفر بن محمد،، مصباح الشریعة، ترجمه و شرح: گیلانی، عبدالرزاق بن محمدهاشم، محقق و مصحح: آقا جمال خوانساری، محمد بن حسین، پیام حق، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.
- موسوی عاملی، محمد بن علی، مدارک الاحکام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محقق و مصحح: قوچانی، عباس، آخوندی، علی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق.
- نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، اسرار و معارف حج، تهران، دار الحدیث، ۱۳۸۵ش.
- نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، پیشدرآمدی بر فرهنگنامهٔ اسرار و معارف حج، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۷ش.
- وجدانیفخر، قدرت الله، الجواهر الفخریة فی شرح الروضة البهیة، قم، انتشارات سماء قلم، چاپ دوم، ۱۴۲۶ق.
| اقسام |
|  | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| محرمات احرام | |||||||
| مراحل اعمال |
| ||||||
| زمانها | |||||||
| مکانها |
| ||||||
| مرتبط | حج ناتمام امام حسین(ع) • فاجعه منا (۱۳۹۴) • سوره حج • فهرست کتابهای درباره حج • سقایة الحاج • عمرة القضاء • حج خونین • استلام حجر • آیه سقایة الحاج • دانشنامه حج و حرمین شریفین • متعة الحج • روحانی کاروان • امیر الحاج • مراسم برائت از مشرکین • حجة الوداع • تعظیم شعائر • بعثه حج • آیه حج • آیه ۲ سوره مائده • خسی در میقات | ||||||