زیارت‌نامه

بخشی از زیارت‌نامه امین الله

اَلسَّلامُ عَلَیكَ یا امینَ اللَّهِ فی اَرْضِهِ وَحُجَّتَهُ عَلی عِبادِهِ
اَلسَّلامُ عَلَیكَ یا اَمیرَالْمُؤْمِنینَ
اَشْهَدُ اَنَّكَ جاهَدْتَ فِی اللَّهِ حَقَّ جِهادِهِ وَعَمِلْتَ بِكِتابِهِ وَاتَّبَعْتَ سُنَنَ نَبِیهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ
حَتّی دَعاكَ الله اِلی جِوارِهِ فَقَبَضَكَ اِلَیهِ بِاخْتِیارِهِ
وَاَلْزَمَ اَعْدائَكَ الْحُجَّةَ مَعَ مالَكَ مِنَ الْحُجَجِ الْبالِغَةِ عَلی جَمیعِ خَلْقِهِ
اَللّهُمَّ فَاجْعَلْ نَفْسی مُطْمَئِنَّةً بِقَدَرِكَ
راضِیةً بِقَضاَئِكَ مُولَعَةً بِذِكْرِكَ وَدُعاَئِكَ
مُحِبَّةً لِصَفْوَةِ اَوْلِیاَئِكَ مَحْبُوبَةً فی اَرْضِكَ وَسَماَئِكَ
صابِرَةً عَلی نُزُولِ بَلاَّئِكَ شاكِرَةً لِفَواضِلِ نَعْماَئِكَ
ذاكِرَةً لِسَوابِغِ آلا ئِكَ مُشْتاقَةً اِلی فَرْحَةِ لِقاَئِكَ
مُتَزَوِّدَةً التَّقْوی لِیوْمِ جَزاَئِكَ
مُسْتَنَّةً بِسُنَنِ اَوْلِیاَئِكَ مُفارِقَةً لِاَخْلاقِ اَعْدائِكَ
مَشْغُولَةً عَنِ الدُّنْیا بِحَمْدِكَ وَثَناَئِكَ...

نک: قمی، عباس، مفاتیح الجنان(۱۳۸۷ش)، ص۴۸۵.

زیارت‌نامه، متنی که هنگام زیارت مرقد یکی از معصومان، امامزادگان و یا برخی بزرگان دین خوانده می‌شود. این متن بیشتر جنبه دعایی دارد و دربردارنده سلام و احترام بر صاحب قبر است. متون زیارت‌نامه‌ای که از جانب معصومان رسیده باشد، یکی از منابع معارف شیعی به شمار می‌آید.

مفهوم

مقالهٔ اصلی: زیارت

زیارت، عملی عبادی به معنای حضور در پیشگاه پیشوایان دینی یا نزد قبور آنان یا دیدار از مکانی محترم برای اظهار ارادت و کسب فیض معنوی است. هنگام زیارت قبور معصومان، امامزادگان و دیگر بزرگان دینی متونی خوانده می‌شود که به آنها زیارت‌نامه می‌گویند.

مأثوره و غیر مأثوره

زیارت‌نامه‌هایی که سند آنها به یکی از معصومین برسد، مانند زیارت امین الله، جامعه کبیره، زیارت وارث و زیارت اربعین، به عنوان زیارت‌نامه مأثوره شناخته می‌شوند. زیارت‌نامه‌هایی که سند آن‌ها به معصومان نرسد، زیارت‌نامه غیر مأثوره نام دارند. برخی زیارت رجبیه امام حسین(ع) را غیر مأثوره می‌دانند.

زمان و مکان

خواندن برخی زیارت‌نامه‌ها مقید به زمان خاصی است مانند زیارت اربعین که زیارت مخصوص امام حسین(ع) در روز اربعین است. برخی دیگر مانند زیارت عاشورا مقید به زمان و مکان خاصی نیستند. البته برخی با اینکه مقید به زمان و مکان خاصی‌اند اما می‌توان آن‌ها را در هر زمان و مکانی خواند. مانند زیارت امین‌الله که زیارت مخصوص حضرت علی(ع) در روز عید غدیر است ولی گفته شده می‌توان آن را نزد قبور هر یک از ائمه(ع) نیز خواند.

برخی از زیارت‌نامه‌هایی که از جانب معصومان رسیده، مخصوص بعضی امامان است و برخی دیگر مانند زیارت جامعه کبیره، مشترک بوده و می‌توان آن را در هنگام زیارت هر امامی خواند.

محتوا

زیارت‌نامه‌های رسیده از معصومان به عنوان منبعی برای معارف صحیح اسلامی به شمار می‌آید و در آن‌ها به مباحث خداشناسی، پیامبرشناسی و امام‌شناسی توجه شده است.

زیارت‌نامه غالبا با سلام و صلوات بر صاحب قبر و پیشوایان دینی آغاز می‌گردد. و در آن به جایگاه صاحب قبر و مفاهیمی مانند محبت، مودت، موالات، اطاعت، شفاعت، توسل، وفا، دعوت، تسلیم، تصدیق، امر به معروف و نهی از منکر، جهاد، تولی، تبری و لعن اشاره می‌شود.

کتاب‌ها

کتاب‌های ذیل از منابع زیارت‌نامه‌ها به شمار می‌روند:

• کامل الزیارات (قرن چهارم)
• کتاب المزار (شیخ مفید) (قرن پنجم)
• مصباح المتهجد (قرن پنجم)
• مزار ابن مشهدی (قرن هفتم)
• مصباح الزائر (قرن هفتم)
• بلد الامین (قرن نهم)
• جلد ۱۰۱ بحارالانوار، کتابٌ فی المَزار (قرن یازدهم)؛ به زیارت‌نامه‌هایی که از معصومین نقل شده در ۶۴ باب اختصاص دارد.
• زادالمعاد (قرن دوازدهم): این کتاب ۱۴ باب دارد که باب یازدهم آن به زیارات پیامبر اکرم و امامان شیعه اختصاص دارد.
• مفاتیح الجنان (قرن چهاردهم)؛ باب سوم مفاتیح الجنان به زیارت و زیارت‌نامه‌های معصومان، امامزادگان و برخی از بزرگان و علمای شیعه پرداخته شده است. در این باب زیارت‌نامه‌های حمزه سلمان فارسی، حضرت معصومه، مسلم بن عقیل، هانی بن عروه نیز نقل شده‌اند.

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع

• شمس الدین، محمدمهدی، انصارالحسین دراسة عن شهداء ثورة الحسین الرجال و الدلالات، المؤسسة البعثة، تهران، ۱۴۰۷ق.
• طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، مصحح: حسن موسوی خرسان، درالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۴۰۷ق.
• قمی، عباس، مفاتیح الجنان، قم، مشعر، ۱۳۸۷ش.
• مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، زاد المعاد - مفتاح الجنان، تعریب و تعلیق علاءالدین الاعلمی‌، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۴۲۳ق.