سال ۱۳۲۰ هجری شمسی
(تغییرمسیر از 1320 هجری شمسی)
| ۱۵ - قرن ۱۴ هجری شمسی - ۱۳ | |
| حکومت‌های سرزمین‌های اسلامی | |
|---|---|
| پهلوی در ایران | رضا شاه پهلوی و محمدرضا شاه پهلوی |
| خاندان هاشمی در عراق | فیصل دوم |
| قوم بارَکزی در افغانستان | محمدظاهر شاه |
| وقایع مهم | |
| حمله متفقین به ایران در جریان جنگ جهانی دوم | |
| سقوط سلطنت رضا شاه پهلوی در ایران | |
| شروع سلطنت محمدرضا پهلوی در ایران | |
| تولدها و وفات‌ها | |
| تولد شهید غلامحسین حقانی | |
| درگذشت میرزا محمدطاهر تنکابنی | |
| درگذشت پروین اعتصامی | |
سال ۱۳۲۰ هجری شمسی برابر با ۱۳۶۰ و ۱۳۶۱ق، هم‌زمان با سال‌های ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ میلادی. این سال سومین سال از جنگ جهانی دوم است.
در این سال، ایران توسط ارتش متفقین اشغال شد و رضا پهلوی از سلطنت برکنار و پسرش محمدرضا به قدرت رسید.
وضعیت کلی
روز نخست سال ۱۳۲۰ هجری شمسی برابر است با ۲۲ صفر سال ۱۳۶۰ق و ۲۱ مارس ۱۹۴۱م و روز پایانی این سال برابر است با ۲ ربیع‌الاول سال ۱۳۶۱ق و ۲۰ مارس ۱۹۴۲م.[۱]
این سال، سومین سال جنگ جهانی دوم بود.[۲] پادشاه ایران تا ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ش، رضا شاه و پس از آن، محمدرضا پهلوی بود.[۳] در عراق، فیصل دوم[۴] و در افغانستان، محمد ظاهر شاه حکمرانی می‌کردند.[۵] رویدادهای این سال در روزنامه اطلاعات ایران، با عنوان «روزنامه اطلاعات سال ۱۳۲۰» تبدیل به کتاب شده است.[۶]
رویدادها
- ۳ شهریور: حمله متفقین به ایران (شوروی از شمال و انگلیس از جنوب).[۷] مقاومت و شهادت سه سرباز ایرانی در برابر ارتش سرخ شوروی در منطقه جلفا.[۸]
- ۹ شهریور: نیروهای شوروی و انگلیس که از چندین محور، ایران را به اشغال خود درآوردند، در قزوین به یکدیگر پیوستند.[۹]
- ۱۱ شهریور: رد درخواست رضاخان برای مقابله با ارتش متفقین توسط امریکا.[۱۰]
- ۲۵ شهریور: اشغال کامل ایران توسط متفقین و سقوط رضاشاه پهلوی[۱۱] توسط انگلیس[۱۲] و تبعید او به جزیره موریس.[۱۳]
- ۲۶ شهریور: آغاز سلطنت محمدرضا پهلوی[۱۴] با حمایت بریتانیا[۱۵] و حضور در مجلس دوازدهم و اجرای مراسم تحلیف.[۱۶]
- ۱۰ مهر: اعلام موجودیت حزب توده در ایران[۱۷] با موافقت سفارت شوروی در تهران.[۱۸]
- احیای دوباره حوزه علمیه مشهد پس از سقوط رضاشاه، توسط سه شخصیت علمی برجسته میرزا احمد کفایی، مرتضی آشتیانی و میرزا مهدی اصفهانی.[۱۹]
- وقوع سیل عظیم در مکه و زیر آب رفتن صحن مسجدالحرام.[۲۰]
- رهایی محمدتقی بافقی از تبعید پس از سقوط حکومت رضاخان.[۲۱]
- قحطی گسترده در سراسر ایران با چپاول اموال مردم توسط متفقین.[۲۲]
- خوشحالی مردم از سقوط دیکتاتوری رضاخان علی‌رغم تجاوز و جنایات متفقین و شروع نابودی مظاهر رضاخانی و تلاش برای احیای شعائر اسلامی.[۲۳]
- حضور پررنگ مردم در عرصه سیاسی و شروع نهضت‌های مردمی در جهت مبارزه با استبداد و استعمار.[۲۴]
- شکل‌گیری و اوج دو جریان سوسیالیست‌های خداپرست به رهبری محمد نخشب، علی شریعتی و ابراهیم یزدی و دیگری انجمن تبلیغات اسلامی.[۲۵]
- امضای پیمان تحمیلی سه‌جانبه بین انگلستان، شوروی و ایران در مجلس شورای ملی.[۲۶]
تولد و درگذشت
- ۳ فروردین: درگذشت پروین اعتصامی از شعرای زن ایران.[۲۷]
- ۴ فروردین: تولد غلامحسین حقانی از روحانیان شیعه و بنیانگذار مؤسسه در راه حق و از شهدای انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی در ۷ تیر سال ۱۳۶۰ هجری شمسی.[۲۸]
- ۷ فروردین: درگذشت سید علی‌اصغر شهرستانی از عالمان نجف[۲۹]
- ۳۰ فروردین. تولد سید محمود دعایی روحانی شیعه و مدیر مؤسسه اطلاعات و نماینده شش دوره مجلس شورای اسلامی.
- ۱۲ تیر: درگذشت ابوعبدالله زنجانی، فقیه، مفسر، قرآن‌شناس و نویسنده در زمینه‌های فلسفی و دینی و اجتماعی.[۳۰] معروف‌ترین اثر وی، تاریخ القرآن نام دارد.[۳۱]
- شهریور: تولد محمد شجاعی زنجانی، روحانی شیعه، استاد اخلاق و نویسنده کتابهای اخلاقی و عقیدتی.[۳۲]
- ۸ آذر. تولد علی رواقی قرآن‌پژوه شیعه.
- ۱۴ آذر: درگذشت میرزا محمدطاهر تنکابنی، فقیه، مدرس فلسفه و از رجال سیاسی ایران.[۳۳]
- ۲ دی: تولد اسدالله بیات زنجانی، نماینده چند دوره مجلس شورای اسلامی و عضو سابق مجمع روحانیون مبارز، مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم و مجمع نمایندگان ادوار مجلس.[۳۴]
- ۱۲ دی: درگذشت فیاض زنجانی فقیه و استاد دروس حوزوی در زنجان.[۳۵]
- ۱۱ اسفند. تولد میرحسین موسوی خامنه نخست وزیر ایران در سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۸ش.
- تولد سید محمد موسوی خوئینی‌ها روحانی شیعه، نماینده دوره اول مجلس خبرگان رهبری و نماینده چند دوره مجلس شورای اسلامی.
- تولد علی کریمی جهرمی مجتهد، نویسنده و مدرس حوزه علمیه قم.
- تولد محمدحسن فرحبخشیان متخلص به ژولیده نیشابوری شاعر آیینی.
- تولد سید محمود مرعشی نجفی روحانی شیعه، کتاب‌شناس و نسخه‌شناس.
- تولد سید حسن شجاعی کیاسری روحانی، نویسنده و نماینده چهار دوره مجلس شورای اسلامی.
- تولد کیخسرو خروش نقاش و خوشنویس ایرانی و چهره ماندگار خوشنوسی نستعلیق.
- تولد محمدحسن جمشیدی اردشیری روحانی شیعه و نماینده سه دوره مجلس شورای اسلامی
- تولد سید هاشم بطحائی گلپایگانی مدرس حوزه علمیه قم و نماینده مجلس خبرگان رهبری
- تولد محمدحسین اعلمی حائری از فقیهان و عالمان شیعه در قرن چهاردهم هجری قمری و گردآورنده مجموعه دائرة المعارف الشیعیة العامة.
نگارخانه
-
آیةالله میرزا مهدی اصفهانی.
-
آیةالله محمدتقی بافقی.
-
-
حجت‌الاسلام غلامحسین حقانی.
-
آیةالله محمد شجاعی زنجانی.
-
پانویس
- ↑ سایت تبدیل تاریخ باحساب.
- ↑ آبادیان، حسین، «آمریکا و اهمیت نظامی ایران در جنگ جهانی»، تاریخ روابط خارجی، شماره ۴۷، تابستان ۱۳۹۰ش.
- ↑ باسورث، سلسله‌های اسلامی جدید: راهنمای گاهشماری و تبارشناسی، ۱۳۸۱ش، ص۵۴۲؛ «از کودتا تا سلطنت و اخراج رضاشاه از ایران به دستور انگلیس» خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «سقوط پادشاهی عراق»، پایگاه اطلاع رسانی پیام آفتاب.
- ↑ درانی، روزشمار وقایع افغانستان، ۱۳۸۲ش، ص۲۱-۳۱.
- ↑ «روزنامه اطلاعات شش ماهه اول ۱۳۲۰، سایت گیسوم؛»«روزنامه اطلاعات شش ماهه دوم ۱۳۲۰»، سایت گیسوم.
- ↑ «وقتی جنگ جهانی دوم به ایران رسید / داستان دفاع ایرانیان در برابر اشغال»، سایت خبری عصر ایرانیان.
- ↑ «مقاومت تا پای جان/ روایتی از جانفشانی ۳ سرباز ایرانی مقابل ارتش شوروی در جلفا»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «نهم شهریور ماه در گذار تاریخ»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «رد درخواست رضاخان توسط امریکا»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ باسورث، سلسله‌های اسلامی جدید: راهنمای گاهشماری و تبارشناسی، ۱۳۸۱ش، ص۵۴۲.
- ↑ «عزل رضاخان از سلطنت توسط انگلیس»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «سقوط دیکتاتوری رضاخان میرپنج و آغاز سلطنت محمدرضا پهلوی با حمایت انگلیس»، پایگاه اینترنتی ضیاء الصالحین.
- ↑ «آغاز دیکتاتوری محمدرضا پهلوی»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۴۳۴.
- ↑ «سلسله پهلوی ؛ اندیشه مدرنیته و ایران‌گرایی باستانی»، سایت کجارو.
- ↑ «شهید بهشتی: ۶۰ سال است که مارکسیست‌ها در ایران خیانت کرده‌اند»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «اعلام موجودیت حزب توده»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ گزارشی از سابقه تاریخی و اوضاع کنونی حوزه علمیه مشهد، سید علی خامنه‌ای، کنگره جهانی حضرت رضا، تیرماه ۱۳۶۵، ص۲۸
- ↑ «رخدادهای خانه خدا: ۳ بار سیل، ۳ حمله و سرقت حجرالاسود»، خبرآنلاین.
- ↑ آیت الله بافقی؛ فقیهی که برای نهی از منکر شلاق خورد؛ حوزه نیوز؛ «تبعید؛ مجازات فقیهی که نهی از منکر کرد»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «قحطی نان، غذا و لباس در شهریور ۱۳۲۰»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «واکنش مردم به سقوط رضاخان در شهریور ۱۳۲۰/ نابودی مظاهر رضاخانی توسط مردم»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «ورود آیت‌الله مطهری به عرصه سیاسی»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «حجت‌الاسلام روحانی: حرکت امام خمینی ریشه در اسلام و قرآن داشت»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «امضای پیمان تحمیلی سه جانبه بین انگلستان، شوروی و ایران در مجلس شورای ملی»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ ابوالفتح اعتصامی، «تاریخچه زندگانی پروین اعتصامی»، ص۷-۸.
- ↑ ربانی، شهدای روحانیت در یکصد سال اخیر، ۱۳۶۰ش، ج۱، ص۵۴۸؛ مؤسسه نشر اسلامی، پیشتازان شهادت در انقلاب سوم، ۱۳۶۱ش، ص۹۳.
- ↑ شرح حال آیت الله سید علی اصغر شهرستانی، وارثون.
- ↑ حائری، روزشمار قمری، ۱۳۸۱ش، ص۱۵۷.
- ↑ مشار، ج۲، ص۳۳۲۳
- ↑ شرح حال، مرکز تنظیم و نشر آثار آیت الله محمد شجاعی زنجانی.
- ↑ دائرة المعارف بزرگ اسلامی، «تنکابلی، میرزا طاهر»، ۱۳۹۴ش، ج۱۶، ص۶۱۲۴.
- ↑ «زندگینامه : اسدالله بیات زنجانی»، همشهری آنلاین.
- ↑ حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۷۰۲.
منابع
- از کودتا تا سلطنت و اخراج رضاشاه از ایران به دستور انگلیس» خبرگزاری ایسنا، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- اعتصامی، ابوالفتح، «تاریخچه زندگانی پروین اعتصامی»، در مجموعه مقالات ؛ پروین اعتصامی، دیوان قصائد و مثنویات و تمثیلات و مقطّعات خانم پروین اعتصامی، تهران ۱۳۳۳ش.
- «اعلام موجودیت حزب توده»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. تاریخ درج مطلب: ۱۰ مهر ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- «امضای پیمان تحمیلی سه جانبه بین انگلستان، شوروی و ایران در مجلس شورای ملی»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. تاریخ درج مطلب: ۹ بهمن ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- آبادیان، حسین، «آمریکا و اهمیت نظامی ایران در جنگ جهانی»، تاریخ روابط خارجی، شماره ۴۷، تابستان ۱۳۹۰ش.
- «آغاز دیکتاتوری محمدرضا پهلوی»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. تاریخ درج طلب: ۲۶ شهریور ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- آیت الله بافقی؛ فقیهی که برای نهی از منکر شلاق خورد؛ حوزه نیوز، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- باسورث، کلیفور،سلسله‌های اسلامی جدید: راهنمای گاهشماری و تبارشناسی، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران، ۱۳۸۱ش.
- «تبعید؛ مجازات فقیهی که نهی از منکر کرد»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. تاریخ درج مطلب: ۱۲ مرداد ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- حائری، علی، روزشمار شمسی، تهران، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، ۱۳۸۶ش.
- حائری، علی، روزشمار قمری، تهران، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، ۱۳۸۱ش.
- «حجت‌الاسلام روحانی: حرکت امام خمینی ریشه در اسلام و قرآن داشت»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. تاریخ درج مطلب: ۲ اسفند ۱۳۹۹، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- ساکت اف، امیر حسین، «تنکابنی، میرزا طاهر»، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۴ش، ج۱۶.
- درانی، احمدشاه، روزشمار وقایع افغانستان، کابل، بنگاه انتشارات میوند، ۱۳۸۲ش.
- ربانی خلخالی، علی، شهدای روحانیت در یکصد سال اخیر، قم، مکتب الحسین علیه‌السلام، ۱۳۶۰ش.
- «رخدادهای خانه خدا: ۳ بار سیل، ۳ حمله و سرقت حجرالاسود»، خبرآنلاین. تاریخ درج مطلب: ۲۵ مهر ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- «رد درخواست رضاخان توسط امریکا»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. تاریخ درج مطلب: ۱۱ شهریور ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- «روزنامه اطلاعات شش ماهه اول ۱۳۲۰، سایت گیسوم، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- «روزنامه اطلاعات شش ماهه دوم ۱۳۲۰»، سایت گیسوم، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- «زندگینامه : اسدالله بیات زنجانی»، همشهری آنلاین. تاریخ درج مطلب: ۳ خرداد ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- سایت تبدیل تاریخ باحساب.
- «سقوط پادشاهی عراق»، پایگاه اطلاع رسانی پیام آفتاب. تاریخ درج مطلب: ۲۳ سرطان ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- «سقوط دیکتاتوری رضاخان میرپنج و آغاز سلطنت محمدرضا پهلوی با حمایت انگلیس»، پایگاه اینترنتی ضیاء الصالحین. تاریخ درج مطلب: ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۶م، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- «سلسله پهلوی ؛ اندیشه مدرنیته و ایران‌گرایی باستانی»، سایت کجارو، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- شرح حال آیت الله سید علی اصغر شهرستانی، وارثون، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- شرح حال، مرکز تنظیم و نشر آثار آیت الله محمد شجاعی زنجانی، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- «شهید بهشتی: ۶۰ سال است که مارکسیست‌ها در ایران خیانت کرده‌اند»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. تاریخ درج مطلب: ۹ مهر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- «عزل رضاخان از سلطنت توسط انگلیس»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. تاریخ درج مطلب: ۲۵ شهریور ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- «قحطی نان، غذا و لباس در شهریور ۱۳۲۰»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۳ شهریور ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- خامنه‌ای، سید علی، گزارشی از سابقه تاریخی و اوضاع کنونی حوزه علمیه مشهد، کنگره جهانی حضرت رضا، تیرماه ۱۳۶۵.
- مشار، خانبابا، فهرست کتابهای چاپی فارسی، تهران، ۱۳۵۲ش.
- «مقاومت تا پای جان/ روایتی از جانفشانی ۳ سرباز ایرانی مقابل ارتش شوروی در جلفا»، خبرگزاری فارس. تاریخ درج مطلب: ۳ شهریور ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، پیشتازان شهادت در انقلاب سوم، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۳۶۱ش.
- «نهم شهریور ماه در گذار تاریخ»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. تاریخ درج مطلب: ۱۱ شهریور ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- «واکنش مردم به سقوط رضاخان در شهریور ۱۳۲۰/ نابودی مظاهر رضاخانی توسط مردم»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. تاریخ درج مطلب: ۲۵ شهریور ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- «ورود آیت‌الله مطهری به عرصه سیاسی»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. تاریخ درج مطلب: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- «وقتی جنگ جهانی دوم به ایران رسید / داستان دفاع ایرانیان در برابر اشغال»، سایت خبری عصر ایرانیان، تاریخ درج مطلب: ۱۵ شهریور ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.