رجبعلی خیاط: تفاوت میان نسخه‌ها
(بدون تفاوت)
| |
نسخهٔ ۱ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۲۷
 تصویری از شیخ رجبعلی خیاط | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | رجبعلی نکوگویان معروف به شیخ رجبعلی خیاط |
| تاریخ تولد | ۱۲۶۲ش |
| زادگاه | تهران |
| تاریخ وفات | ۱۳۴۰ش |
| محل دفن | قبرستان ابن‌بابویه |
| شهر وفات | تهران |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | محمدعلی شاه‌آبادی، محمدتقی بافقی |
| شاگردان | سید ابوالقاسم شجاعی • عبدالکریم حامد . ابوالحسن شيخ،عبدالکریم روشن |
رجبعلی خیاط (۱۲۶۲ـ۱۳۴۰ش) با نام اصلی رجبعلی نکوگویان، استاد اخلاق که شاگردانی را تربیت کرده است. او در طول عمر خود به خیاطی مشغول بوده است. وی در جلسات خصوصی خود اشعار عرفانی حافظ شیرازی را شرح و تفسیر می‌داد.
دوران جوانی رجبعلی خیاط را سرآغاز تحول و رسیدن به کمالات معنوی دانسته‌اند. برخی، مدعیات منتسب به شیخ را مورد نقد قرار داده‌اند. همچنین او در تحولات سیاسی عصر خود، حضور سیاسی نداشته اما شاگردان و دوستان را از همکاری با حکومت پهلوی برحذر می‌داشت.
زندگی‌نامه
رجبعلی نکوگویان مشهور به «شیخ رجبعلی خیاط» و «جناب شیخ» در سال ۱۲۶۲ش، مصادف با حکومت قاجاریه و پهلوی در شهر تهران متولد شد.[۱] پدرش، مشهدی باقر، یک کارگر ساده بود که او را در دوازده سالگی از دست داد.[۲] او در جوانی برای گذراندن زندگی، شغل خیاطی را پیشه خود قرار داد و تا آخر عمر به این کار اشتغال داشت.[۳]
در مورد تحصیلات شیخ گفته شده که او تحصیلات رسمی حوزوی و کلاسیک نداشته[۴] و بیشتر مسیر سیر و سلوکی که به او نسبت می‌دهند را بدون استاد گذرانده است[۵] اما از جلسات و منابر افرادی چون برهان‌الدین خوراسگانی، محمدعلی شاه‌آبادی، محمدتقی بافقی و میرزا جمال اصفهانی بهره برده است.[۶] محمداسماعیل دولابی، سید ابوالقاسم شجاعی، عبدالکریم حامد، علی مدرسی، عبدالعلی گویا، ابوالحسن شیخ، از شاگردان رجبعلی خیاط بوده‌اند.[۷]
وی در دیداری که با سید محمدهادی میلانی داشته است، مبدأ تحول و نقطه عطف زندگی معنوی خود را در امتناع و رد دعوت به گناه از سوی دختری زیبا از بستگانش، ذکر کرده است.[۸] شیخ رجبعلی در بیست و دوم شهریور سال ۱۳۴۰ش در ۷۸ سالگی درگذشت[۹] و در قبرستان ابن‌بابویه شهر ری دفن شد.[۱۰]
ویژگی‌ها
بنابر نقل محمد محمدی ری‌شهری رجبعلی خیاط، فردی ساده‌زیست انسان‌شناس، عارفی بی‌نظیر بوده است که در جلسه‌های عمومی و در برخوردهای خصوصی به تربیت افراد می‌پرداخت. [۱۱]
در کتاب «عرشیِ خاک‌نشین» برای او ویژگیهایی ذکر شده است:
- ساده‌گویی و بی‌تکلفی
- ولایت‌پذیری و توسل به معصومان(ع)
- اخلاص
- شب زنده‌داری
- محبت داشتن به خداوند
- غنیمت شمردن فرصت جوانی
- مراقبت و مداومت در تهذیب نفس
- پرهیز از دنیاطلبی
- پرهیز از حب نفس
- اجتناب از تضییع حقوق دیگران[۱۲]
رجبعلی خیاط ارادت خاصی به حافظ شیرازی داشت و او را تنها شاعر عارف شیعی می‌دانست و در جلسات خصوصی خود، اشعار عرفانی حافظ را شرح و تفسیر می‌داد.[۱۳] همچنین او علاقه زیادی به اشعار «هادی پیشرفت» متخلص به «رنجی» داشت.[۱۴] گفته می‌شود وی نسبت به اشعار مثنوی مولوی نقدهایی داشته است.[۱۵] او در تحولات سیاسی عصر خود، حضور نداشته اما توصیه‌ها و موعظه‌هایش گویای مخالفت او از حکومت پهلوی و سیاستمداران آن بوده است.[۱۶]
نقدهایی به او
برخی رجبعلی را دارای کرامات و ویژگیهایی چون دیدار مکرر با امام زمان(عج) و معصومان(ع)،[۱۷] تشبیه او به حضرت یوسف(ع)، قرار دادن در ردیف پیامبران،[۱۸] معجزه باهره[۱۹] و نداشتن استاد در برنامه‌های عرفانی[۲۰] دانسته اند که این نگاه انتقاداتی را در پی داشته است.
منصور کیانی در کتاب «عارف‌سازی و معرفت‌سوزی» منتشر شده در سال ۱۳۸۶ش این ویژگی ها را به چالش کشیده است. همچنین علی‌اکبر رشاد، رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، آموزه‌های عرفانی را مخصوص خواص دانسته است. وی معتقد است علم و معرفت رکن مهم عرفان است و باید در ترویج عارفانی مانند محی الدین که موسس عرفان نظری است، کوشید و از الگو قرار دادن افراد فاقد این ویژگی ها پرهیز کرد.[۲۱] رسول جعفریان با کذب دانستن داستان‌ها در مورد شخصیت رجبعلی، وی را شخصی پاک و بی ربط به این داستان‌سرایی‌ها میداند.[۲۲]
تک‌نگاری
در مورد زندگی‌نامه، گفته‌ها و خاطرات شیخ کتاب‌هایی نوشته شده است. دو کتاب «تندیس اخلاص» و «کیمیای محبت» توسط محمد محمدی ری‌شهری؛ خاطرات جناب شیخ رجبعلی نکوگویان و دیگر دوستان، نوشته رضا حسین‌پور؛ بررسی سیرۀ اخلاقی ـ عرفانی مرحوم شیخ رجبعلی نکوگویان (خیاط) نوشته مرتضی اسماعیل‌زاده و کتاب‌های دیگر پیرامون رجبعلی خیاط نوشته شده است.[۲۳]
پانویس
منابع
- پیوندی، محمدرضا، همچو یوسف! گلشنی در زندگی و عارفانه‌های شیخ رجبعلی خیاط (نکوگویان)، مجله مربیان، زمستان ۱۳۸۶، شماره ۲۶.
- محمدی ری‌شهری، محمد و علی‌عسکری، سعیدرضا، کیمیای محبت، قم: مؤسسه علمی فرهنگی دارالحديث، ۱۳۷۹ش.
- محمدی ری‌شهری، محمد، تندیس اخلاص، قم: مؤسسه علمی فرهنگی دارالحديث، ۱۳۷۶ش.
- مصباح یزدى، محمدتقى، رستگاران، چاپ سوم، قم: مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(ره)، ۱۳۸۸ش.
- چه کسانی در ابن بابویه مدفونند؟، سایت تبیان، تاریخ درج مطلب: ۱۳۸۷/۰۲/۱۴ش، تاریخ بازدید: ۱ خرداد ۱۴۰۲ش.
- اسماعیل زاده، مرتضی، عرشی خاک‌نشین: بررسی سیرۀ اخلاقی / عرفانی مرحوم شیخ رجبعلی نکوگویان(خیاط)، قم: نشر معارف، ۱۳۸۵ش.
- کیانی، منصور، عارف‌سوزی و معرفت‌سوزی:نقدی بر نقل کرامات رجبعلی خیاط، قم: انتشارات حسنین(ع)، ۱۳۸۶ش.
- پروین‌زاده، مهدی، آزادی، مریم، مقام عشق:کتاب فرهنگ۲، یادنامه جناب شیخ رجبعلی خیاط، چاپ سوم، تهران: موسسۀ کیهان، ۱۳۸۶ش.
- مرکز تحقیقات رایانه‌ای قائمیه، زندگينامۀ مشاهير ايران و جهان، اصفهان: مركز تحقيقات رايانه‌ای قائميه اصفهان، ۱۳۹۰ش.
- انتقاد رشاد از عرفان سید حسین نصر و رجبعلی خیاط، پایگاه خبری ـ تحلیلی پارسینه، تاریخ درج مطلب: ۱۹ اسفند ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- تصوف در لباس جدید، خبرگزاری تحلیلی ایران خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۴ اسفند ۱۳۹۱ش،تاریخ بازدید: ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۲ش. .
- «مقام عشق»، کیهان فرهنگی، شمارۀ ۲۰۳، ۱۳۸۲ش.
- ↑ محمدی ری‌شهری، کیمیای محبت، ۱۳۸۰ش، ص۳۱؛ کیانی، عارف سوزی و معرفت سوزی، ۱۳۸۶ش، ص۱۵.
- ↑ محمدی ری‌شهری، کیمیای محبت، ۱۳۸۰ش، ص۳۱.
- ↑ «کیهان فرهنگی، شمارۀ ۲۰۳، ۱۳۸۲ش»
- ↑ مرکز تحقیقات رایانه‌ای قائمیه، زندگينامه مشاهير ايران و جهان، ج۳، ص۳۸۶.
- ↑ اسماعیل‌زاده، عرشی خاک‌نشین، ۱۳۸۵ش، ص۲۰، ۱۳۸۵ش.
- ↑ محمدی ری‌شهری، کیمیای محبت، ۱۳۸۰ش، ص۷۷ ـ ۷۸.
- ↑ اسماعیل‌زاده، عرشی خاک‌نشین، ۱۳۸۵ش، ص۲۳ـ ۲۷؛ پروین‌زاده، مقام عشق، ۱۳۸۶ش، ص۹۳.
- ↑ محمدی ری‌شهری، تندیس اخلاص، ۱۳۷۶ش، ص۸؛ محمدی ری‌شهری، کیمیای محبت، ۱۳۸۰ش، ص۸۲؛ پیوندی، «همچو یوسف! گلشنی در زندگی و عارفانه‌های شیخ رجبعلی خیاط(نکوگویان)»، ص۵۴.
- ↑ محمدی ری‌شهری، کیمیای محبت، ۱۳۸۰ش، ص۲۶۲.
- ↑ چه كسانی در ابن بابویه مدفونند؟ سایت تبیان.
- ↑ محمدی ری‌شهری، کیمیای محبت، ۱۳۸۰ش، ص ۲۱ و ۳۲ و ۶۳ و ۸۲.
- ↑ اسماعیل‌زاده، عرشی خاک‌نشین، ۱۳۸۵ش، ص ۳۷ـ ۱۴۰.
- ↑ پروین‌زاده، آزادی، مقام عشق، ۱۳۸۶ش، ص۱۳۹.
- ↑ پروین‌زاده، آزادی، مقام عشق، ۱۳۸۶ش، ص۱۱۱.
- ↑ محمدی ری‌شهری، کیمیای محبت، ۱۳۸۰ش، ص۶۷ ـ ۶۸.
- ↑ محمدی ری‌شهری، کیمیای محبت، ۱۳۸۰ش، ص۷۱ـ ۷۴.
- ↑ کیانی، عارف سوزی و معرفت سوزی، ۱۳۸۶ش، ص۱۳۹ـ ۱۴۸.
- ↑ کیانی، عارف سوزی و معرفت سوزی، ۱۳۸۶ش، ص۴۰ـ ۵۰.
- ↑ کیانی، عارف‌سوزی و معرفت‌سوزی، ۱۳۸۶ش، ص ۵۹ ـ ۶۰.
- ↑ کیانی، عارف سوزی و معرفت سوزی،۱۳۸۶ش، ص ۱۰۵ـ ۱۰۸.
- ↑ «انتقاد رشاد از عرفان سید حسین نصر و رجبعلی خیاط»، پایگاه خبری پارسینه.
- ↑ «تصوف در لباس جدید»، خبرآنلاین.
- ↑ اسماعیل زاده، عرشی خاک‌نشین، ۱۳۸۵ش، ص۲۷.