جورج شکور
 | |
| اطلاعات | |
|---|---|
| نام کامل | جُورْج حَنا شُکُّور |
| لقب | شاعر عشق و حماسه |
| زمینه فعالیت | شعر و تاریخ |
| ملیت | لبنان |
| محل زندگی | جُبَیل، بیروت |
| محل دفن | جُبَیل |
| مذهب | ارتدکس |
| کتاب‌ها | ملحمة الحسین(ع)، ملحمة الامام علی(ع)، ملحمة الرسول، وحدها القمر |
| تحصیلات | کارشناسی ادبیات عرب |
جُورْج حَنا شُکُّور (۱۹۳۵-۲۰۲۴م) شاعر مسیحی اهل لبنان که سه دیوان «مَلْحَمَة الحسین(ع)»، «مَلحمة الامام علی(ع)» و «ملْحَمَة الرسول(ص)» از آثار او است. او از شاعران حوزهٔ ادبیات پایداری و مقاومت محسوب می‌شود. دفاع از لبنان و فلسطین در برابر حملات اسرائیل از موضوعات اصلی سروده‌های اوست.
در دیوان ملحمة الرسول زندگی پیامبر اسلام(ص) در ۱۱۰۰ بیت و در ملحمة الحسین(ع)، زندگی امام حسین(ع) در ۸۰ بیت روایت شده است.
زندگی‌نامه
جورج شکور زادهٔ روستای شیخان، واقع در منطقهٔ جُبَیل است.[۱] خانواده او مسیحی بودند او نیز دوران کودکی و نوجوانی خود را با شناخت آموزه‌های مسیحیت گذراند.[۲] از هفده‌سالگی شروع به سرودن نمود.[۳] شکور در نوجوانی به امام حسین(ع) و امام علی(ع) علاقمند شد و به گفتهٔ خودش در جوانی در جمع مردم روستا نهج البلاغه می‌خوانده است.[۴]
شکور مدرک کارشناسی رشته ادبیات عرب را از دانشگاه سن ژوزف بیروت دریافت کرده و سپس به تدریس در آنجا پرداخت.[۵] مدتی نیز ریاست انجمن زبان عربی دانشگاه الشرق الاَوسط و نایب‌رئیسی اتحادیه ادیبان و نویسندگان عرب را بر عهده داشت.[۶] وی در ۳ سپتامبر ۲۰۲۴م برابر با ۱۳ شهریور ۱۴۰۳ش در ۹۰ سالگی درگذشت و در بیروت دفن شد.[۷]
زندگی هنری
جورج شکور نخستین مجموعه شعرش را در ۳۷ سالگی به نام «وحدها القمر» (تنها او ماه است) با مقدمه‌ای ستایش‌آمیز از «اَخْطل صغیر» منتشر کرد.[۸] از او این کتب به چاپ رسیده‌اند: وحدها القمر، تصحیح دیوان احمد شوقی، تصحیح دیوان سعید عقل، زهرة الجمالیا، مرآة میرا، ملحمة الحسین(ع)، ملحمة الامام علی(ع)، ملحمة الرسول(ص)، احمد الصافی النجفی؛ شاعر التشرد و التمرد.[۹]
او در سال ۱۹۷۱م در سه‌گانهٔ «ملحمة الحسین(ع)»، «ملحمة الامام علی(ع)» و «ملحمة الرسول(ص)» زندگانی و سیرهٔ امام حسین(ع)، امام علی(ع) و حضرت محمد(ص) را به نظم کشیده است.[۱۰] ملحمة در اصطلاح شعرا به روایت حماسه و داستانی قهرمانانه اشاره دارد که زندگی قهرمان در آن روایت می‌شود.[۱۱] هر ملحمه قهرمانی دارد که «نَبی‌الملحمة» نام گرفته و الگوی والای انسانی‌ای است که ارزش‌ها را اقامه کرده است.[۱۲]
ملحمة الرسول(ص)
بسیاری از زندگی‌نامه‌های مربوط با پیامبر را خواندم؛ ازجمله کتاب محمد حسنین هیکل (اندیشمند مصری) با عنوان حیاة محمد. آنچه در این کتاب برای من ناخوشایند بود، نادیده گرفتن واقعه غدیر است؛ واقعه‌ای که من آن را روز ولایت یا روز وصیت می‌نامم.[۱۳]
شکور تنها شاعر مسیحی و غیرمسلمانی دانسته شده که به روایت زندگی پیامبر اسلام(ص) پرداخته است.[۱۴] دیوان ملحمة الرسول حاوی ۱۱۰۰ بیت و ۶۷ قصیده در بیان مهم‌ترین رخدادهای زندگانی پیامبر(ص) و سیرهٔ او است.[۱۵] وی بر این باور است که واقعه غدیر در نتیجه تعصب مذهبی برخی نویسندگان نادیده گرفته شده است.[۱۶]
ملحمة الحسین(ع)
قهرمان یا نبی‌الملحمة شکور در ملحمة الحسین(ع)، امام حسین(ع) بوده و او در ۸۰ بیت تاریخ زندگانی ایشان را به نظم کشیده است.[۱۷] وی در انتها زمان حال را به گذشته ارتباط داده و بنا بر زندگانی امام حسین(ع) درس مقاومت و پایداری را راه نجات لبنان و فلسطین دانسته و معتقد است که امام حسین(ع) با مرگ وارد میدان شد و از مرگ نهراسید و با شهادت خود زندگی را به شهدای بعد خود هدیه کرد.[۱۸] اشعار ملحمة الحسین حاوی درون مایه‌های هدایت‌گری، پایداری، شهادت‌طلبی، جهاد و شجاعت و فداکاری هستند.[۱۹] این کتاب با ابیات زیر آغاز می‌شود:[۲۰]
ترجمه: «در باطن انسان خونی وجود دارد که شعله می‌گیرد هروقت حق سر بریده شود و ذبح‌کنندگان کافر باشند. خون حسین سخاوتمندانه در قربانگاهش جاری می‌شود اما خون او ضایع نشد و هدر نرفت، بلکه انواری برای هدایت از آن ساطع شد.»[۲۱]
همچنین قصیدهٔ «شَذَی الشیراز» (بوی خوش شیراز) را در وصف سعدی و حافظ سروده است.[۲۲] اَخْطل صغیر، شاعر نامدار لبنانی بر این باور است که شعر شکور اصالت و تازگی را با هم دارد.[۲۳]
اعتقاد به وحدت اسلام و مسیحیت
شکور بر این باور است که تفاوت میان اسلام و مسیحیت بسیار اندک اما فصول مشترک میان این دو دین بسیار فراوان است. شکور به موضع‌گیری‌ها و نقش مسیحیان در برخی رخدادهای تاریخ اسلام ازجمله هشدار بحیرا سریانی به امام علی(ع) نسبت به خطراتی که یهودیان علیه پیامبر(ص) در تدارک دارند؛ اشاره می‌کند تا نشان دهد مسیحیت و اسلام ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند.[۲۴]
او شهادت‌طلبی را ویژگی مشترک میان مسیح(ع) و امام حسین(ع) می‌داند.[۲۵]
«من شخصاً دوست دارم که حق به مقابله با باطل برخیزد و خون در برابر شمشیر قامت علم کند. امام حسین(ع) مانند مسیح(ع) مرگ را ترجیح داده و حیات را به پسینیان خود هدیه داد».[۲۶]
وی عقیده دارد که حضرت محمد(ص)، امام حسین(ع) و امام علی(ع) شخصیت‌هایی غیرمنحصر برای یک قشر و دین خاص و سرمایه‌هایی برای تمام بشریت هستند.[۲۷] این شاعر مسیحی، آخرین دیوان شعری خود را به تمام جوامع بشری تقدیم و به ذکر عبارت «إلی البشریة جمعاء» (تقدیم به تمام بشریت) اکتفا کرده است.[۲۸] همچنین تأکید می‌کند که ارزش‌های اسلامی، همچون مهر، محبت، عدالت و ایمان برای تمامی بشریت قابل تعمیم است.
شکور انسان را پیش از ادیان خلق شده می‌داند. معتقد است که برایش به عنوان یک انسان، تمام جهان وطن واحد است و در قلبش حد و مرزی وجود ندارد چراکه جدال حق و باطل مرزبردار نیست. ادعا دارد از حسین(ع)، رسول خدا(ص)، مسیح(ع)، حضرت مریم(س) و از هر انسانی که شایستگی بیشتری برای سرودن اشعار داشته باشد، می‌سراید؛ اما اینهایی که برایشان شعر سروده است جاودانه‌اند؛ تأثیرگذارند و هرجا ارزشی به پا شود آنان حاضرند.[۲۹]
سعید عقل، شاعر نامدار لبنانی، پس از انتشار اشعار او در مدح پیشوایان تشیع او را شیعه خطاب کرد و شکور در پاسخ او هدف خود را دفاع از فضیلت‌ها و ارزش‌های اخلاقی معرفی می‌کند که در این راه ابایی از این ندارد که شیعه خطاب شود.[۳۰]
مواضع سیاسی
شکور در کاخ یونسکوی بیروت از عملکرد محور مقاومت با منطق عاشورایی دفاع کرده و ملتی که حق را شناخت و فهمید که بالاخره می‌میرد و در راه حق کشته شد را ملت پیروز دانسته است.[۳۱] او مقاومت را نه تنها سلاح که‌اندیشه، شعر و فعالیت‌های فرهنگی می‌داند و بر این باور است که مقاومت لبنان ریشه در نهضت امام حسین دارد.[۳۲]
او در رابطه با نظام جمهوری اسلامی ایران قائل است که این نظام یک جمهوری با پشتوانه تمدنی و پشتیبان رفع ستم از ملت‌های ستمدیده و تحت اشغال همچون لبنان و فلسطین است.[۳۳] همچنین گفته است:
- ما از ایران نمی‌ترسیم و در برابر کسانی که ما را از ولایت فقیه می‌ترسانند می‌گوییم جمهوری اسلامی ایران در پی مسلمان کردن هیچ غیر مسلمانی در لبنان نبوده است.[۳۴]
پانویس
- ↑ زائری، پدر،پسر،روح‌القدس، ۱۳۸۹ش، ص۱۱۵.
- ↑ زائری، پدر،پسر،روح‌القدس، ۱۳۸۹ش، ص۱۱۵.
- ↑ جمعی از نویسندگان، معجم البابطین، ۲۰۰۲م، ج۱، ص۷۱۴.
- ↑ خامه‌یار، جورج شکور؛ از حماسه حسین تا حماسه پیامبر، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ زائری، پدر،پسر،روح‌القدس، ۱۳۸۹م، ص۱۱۵
- ↑ زائری، پدر،پسر،روح‌القدس، ۱۳۸۹م، ص۱۱۵
- ↑ «جرج شکور تنها شاعر مسیحی روایتگر زندگی پیامبر(ص) بود»، خبرگزاری ابنا.
- ↑ جمعی از نویسندگان، معجم البابطین، ۲۰۰۲م، ج۱، ص۷۱۴.
- ↑ جمعی از نویسندگان، معجم البابطین، ۲۰۰۲م، ج۱، ص۷۱۴–۷۳۰.
- ↑ جمعی از نویسندگان، معجم البابطین، ۲۰۰۲م، ج۱، ص۷۱۴.
- ↑ بقاعی، الانواع العربیة، ۱۴۰۵ق، ص۲۲۴.
- ↑ ذنون، جلجامش الانسان و الخلود، ۱۹۹۶ق، ص۲۰۹.
- ↑ خامه‌یار، جورج شکور؛ از حماسه حسین تا حماسه پیامبر، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «جرج شکور تنها شاعر مسیحی روایتگر زندگی پیامبر(ص) بود»، خبرگزاری ابنا.
- ↑ خامه‌یار، جورج شکور؛ از حماسه حسین تا حماسه پیامبر، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ خامه‌یار، جورج شکور؛ از حماسه حسین تا حماسه پیامبر، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ شکور، ملحمة الحسین، ۲۰۰۳م، ص۸.
- ↑ حاجی‌زاده، مطلبی، بررسی ادبی ملحمه کربلای سعید عسیلی و ملحمه الحسین جورج شکور دو شاعر معاصر لبنان، ص۱۶.
- ↑ اصطهباناتی، اصلانی، احمدیان، درون‌مایه‌های ادبیات پایداری در شعر جورج شکور با تکیه بر «حماسه حسینی»، ص۳۷۲.
- ↑ شکور، ملحمة الحسین، ۲۰۰۳م، ص۷.
- ↑ حاجی‌زاده، مطلبی، بررسی ادبی ملحمه کربلای سعید عسیلی و ملحمه الحسین جورج شکور دو شاعر معاصر لبنان، ص۱۷.
- ↑ زائری، پدر، پسر، روح القدس، ۱۳۸۹م، ص۱۸۰.
- ↑ خامه‌یار، جورج شکور؛ از حماسه حسین تا حماسه پیامبر، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ خامه یار، جورج شکور؛ از حماسه حسین تا حماسه پیامبر، ایرنا
- ↑ خامه‌یار، جورج شکور؛ از حماسه حسین تا حماسه پیامبر، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ خامه‌یار، جورج شکور؛ از حماسه حسین تا حماسه پیامبر، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ خامه یار، جورج شکور؛ از حماسه حسین تا حماسه پیامبر، ایرنا
- ↑ خامه‌یار، جورج شکور؛ از حماسه حسین تا حماسه پیامبر، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ خامه‌یار، جورج شکور؛ از حماسه حسین تا حماسه پیامبر، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ خامه‌یار، جورج شکور؛ از حماسه حسین تا حماسه پیامبر، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ خامه‌یار، جورج شکور؛ از حماسه حسین تا حماسه پیامبر، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ خامه‌یار، جورج شکور؛ از حماسه حسین تا حماسه پیامبر، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ خامه یار، جورج شکور؛ از حماسه حسین تا حماسه پیامبر، ایرنا
- ↑ خامه‌یار، جورج شکور؛ از حماسه حسین تا حماسه پیامبر، خبرگزاری ایرنا.
منابع
- ابن‌منظور، محمد، لسان العرب، بیروت، دار صادر، بی‌تا.
- بقاعی، شفیق، الانواع العربیة، بیروت، مؤسسه عزالدین، ۱۴۰۵ق.
- «جرج شکور تنها شاعر مسیحی روایتگر زندگی پیامبر(ص) بود»، خبرگزاری ابنا، تاریخ درج مطلب: ۱۷ شهریور ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۱۹ شهریور ۱۴۰۳ش.
- جمعی از نویسندگان، معجم البابطین: للشعراء العرب المعاصرین، ریاض، مؤسسة جائزة عبدالعزیز سعود البابطین للابداع الشعری، ۲۰۰۲م.
- حاجی‌زاده، مهین و حکیمه مطلبی، «بررسی ادبی ملحمه کربلای سعید عسیلی و ملحمه الحسین جرج شکور دو شاعر معاصر لبنان»، در مجله مطالعات ادبی متون اسلامی، شماره ۳، ۱۳۹۶ش.
- خامه‌یار، عباس، «جرج شکور؛ از حماسه حسین تا حماسه پیامبر»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۳ آبان ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۱۹ شهریور ۱۴۰۳ش.
- ذنون، عبدالحکیم، جلجامش الانسان و الخلود، بیروت، مؤسسه المنارة، ۱۹۹۶ق.
- زائری، محمدرضا، پدر، پسر، روح القدس: تجلی عشق علوی و شور حسینی در آثار شاعران و نویسندگان مسیحی، قم، خیمه، چاپ دوم، ۱۳۸۹ش.
- شکور، جرج، ملحمة الحسین(ع)، بیروت، شرکت ساب انترناسیونال، چاپ اول، ۲۰۰۳م.
- یاری اصطهباناتی، علی‌اصغر و دیگران، «درون مایه‌های ادبیات پایداری در شعر جرج شکور با تکیه بر حماسه حسینی»، در مجله ادبیات پایداری دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه باهنر کرمان، شماره ۱۷، ۱۳۹۶ش.