تقلید از میت

افزودن پیوند
از ویکی شیعه
فروع دین
بخشی از احکام عملی و فقهی

نماز
دیگر عبادت‌ها
احکام طهارت
احکام مدنی
احکام خانواده
احکام قضائی
احکام اقتصادی
عقود
محرمات
احکام وابسته
احکام دیگر

تقلید از میّت به تقلید از مجتهدی گفته می‌شود که از دنیا رفته است.[۱] تقلید از میت، در مقابل تقلید از مجتهد زنده است.[۲] تقلید از میت زمانی متصور است که مجتهد زنده در دسترس هست و مُکلَّف امکان رجوع به مجتهد زنده را دارد.[۳]

در حکم تقلید از میت، پنج دیدگاه مطرح شده است:

علی بن جعفر کاشف الغطاء در کتاب النّور السّاطع فی الفقه النّافع، دلایلی را برای جایز نبودن تقلید ابتدایی از میت ذکر می‌کند؛ از جمله برخی وظایف، که صرفا توسط مجتهد زنده قابل انجام است؛ مثل لازم بودن تصدی امور حسبیه و فتوا دادن در مسائل مستحدثه.[۱۱] همچنین معتقد است در باب تقلید، ملاک مفتی است نه فتوا، و مفتی جز بر مجتهد زنده صادق نیست؛ برخلاف راویان حدیث که ملاک و میزان، روایت است و از این جهت تفاوتی میان راوی زنده یا میت نیست.[۱۲]

  • در میان علمای شیعه، اخباری‌ها معتقدند تقلید از میتی که راوی حدیث بوده، جایز و صحیح است؛ به‌شرط اینکه استنباطی از خود نداشته باشد.[۱۳] همچنین میرزای قمی در کتاب جامع الشتات، تقلید از میت را جایز دانسته است،[۱۴] اما در جای دیگری از همین کتاب، رجوع به مجتهد زنده را به احتیاط نزدیک‌تر می‌داند.[۱۵] قائلان به جواز تقلید ابتدایی از میت معتقدند، آیات و روایاتی که بر جواز تقلید از مجتهد دلالت دارند از جهت حجیت، دارای اطلاق هستند و هیچ تقییدی به حال حیات مجتهد در آن‌ها دیده نمی‌شود.[۱۶] دلیل عقلی[۱۷] سیره عقلاء[۱۸] و همچنین استصحابِ جواز تقلید و یا استصحابِ حجیت فتوای مجتهد[۱۹] از دیگر دلایل جواز تقلید ابتدایی از میت ذکر شده است.
  • برخی از فقها بین تقلید ابتدایی و باقی ماندن و ادامه بر تقلید از میت تفصیل قائل شده‌اند به این صورت که باقی ماندن بر تقلید پس از فوت مجتهد جایز است برخلاف تقلید ابتدایی که جایز نیست.[۲۰]
  • مقدس اردبیلی تقلید از میت را در صورتی که به مجتهد زنده دسترسی وجود داشته باشد جایز نمی‌داند.[۲۱]
  • فاضل تونی معتقد است در صورتی که مجتهد میت بر طبق متن قرآن و روایات فتوا داده باشد، تقلید از او جایز است ولی اگر بر طبق استنباط خود فتوا داده باشد، تقلید از او جایز نیست.[۲۲]


پانویس

  1. ↑ جمعی از محققین، فرهنگ نامه اصول فقه، ۱۳۸۹ش، ص۳۵۲.
  2. ↑ جمعی از محققین، فرهنگ نامه اصول فقه، ۱۳۸۹ش، ص۳۵۲.
  3. ↑ نگاه کنید به: انصاری، مطارح الانظار، آل‌البیت، ج۲،ص۴۳۲.
  4. ↑ برای نمونه نگاه کنید به: شهید ثانی، منیة المرید، ۱۴۰۹ق، ص۳۰۵؛ ابن‌شهید ثانی، معالم الدین، مؤسسه الفقه للطباعه والنشر، ج۱، ص۱۱۰؛ علامه حلی، قواعد الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۵۲۶.
  5. ↑ برای نمونه نگاه کنید به: علامه حلی، تهذیب الوصول الی علم الاصول، مؤسسه امام علی(ع)، ج۱، ص۲۸۹؛ فخر المحققین، ایضاح الفوائد، ۱۳۸۷ق، ج۱، ص۳۹۹؛ انصاری، مطارح الانظار، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۵۶۰.
  6. ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۱، ص۴۰۲.
  7. ↑ برای نمونه نگاه کنید به: شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۱۰۹.
  8. ↑ وحید بهبهانی، الفوائد الحائریه، ۱۵۱۵ق، ص۲۶۰.
  9. ↑ مقدس اردبیلی، مجمع الفائدة و البرهان، ۱۳۸۷ش، ج۷، ص۵۴۷.؛ کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۳۶۳؛ آخوند خراسانی، کفایة الاصول، ۱۴۰۹ق، ص۴۷۶.
  10. ↑ حائری اصفهانی، الفصول الغرویه، ۱۴۰۴ق، ص۴۱۹؛ کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۳۵۷.
  11. ↑ کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۳۵۴
  12. ↑ کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۳۵۸
  13. ↑ برای نمونه نگاه کنید به: استرآبادی، الفوائد المدنیه، ج۱، ص۲۹۹؛ فیض کاشانی، سفینة النجاة، ۱۳۸۷ش، ص۵۳؛ جزایری، منبع الحیاة، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۵-۶.
  14. ↑ میرزای قمی، جامع الشتات، ۱۳۷۷ش، ج۴، ص۴۶۹.
  15. ↑ میرزای قمی، جامع الشتات، ۱۳۷۷ش، ج۴، ص۴۷۷.
  16. ↑ مجاهد، مفاتیح الاصول، ۱۴۲۴ق، ص۶۲۴؛ فاضل تونی، الوافیه فی اصول الفقه، ۱۴۱۲ق، ص۳۰۵.
  17. ↑ میرزای قمی، جامع الشتات، ۱۳۷۷ش، ج۴، ص۴۶۹.
  18. ↑ کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۳۸۲.
  19. ↑ کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۳۶۷.
  20. ↑ برای نمونه نگاه کنید به: عراقی، نهایة الافکار، ۱۴۱۷ق، ج۴، ص۲۵۸؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۱۸-۱۷؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۹؛ تبریزی، استفتائات جدید، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۱۷؛ مکارم شیرازی، استفتائات جدید، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص۱۸.
  21. ↑ مقدس اردبیلی، مجمع الفائدة و البرهان، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۵۴۷.
  22. ↑ فاضل تونی، الوافیه، ۱۴۱۲ق، ص۳۰۷.

منابع

  • آخوند خراسانی، محمدکاظم، کفایة الاصول، قم، مؤسسه آل‌بیت(ع)، ۱۴۰۹ق.
  • ابن‌شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین، معالم الدین و ملاذ المجتهدین، تحقیق: سید منذر حکیم، بی‌جا، مؤسسه الفقه للطباعة و النشر، بی‌تا.
  • استرآبادی، محمدامین، الفوائد المدنیه، تحقیق: رحمت‌الله رحمتی اراکی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۲۶ق.
  • امام خمینی، سید روح‌الله، تحریر الوسیلة، تهران، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(ره)، ۱۳۹۲ش.
  • انصاری، مرتضی، مطارح الانظار، مقرر:ابوالقاسم کلانتری، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۲۵ق.
  • تبریزی، جواد، استفتائات جدید، قم، نشر سرور، ۱۳۸۵ش.
  • جزایری، سید نعمت‌الله، منبع الحیاة و حجیة قول المجتهد من الاموات، تحقیق: رؤف جمال‌الدین، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۱ق.
  • جمعی از محققین، فرهنگ نامه اصول فقه، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۹ش.
  • حائری اصفهانی، محمدحسین، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیه، قم، دار احیاء العلوم الاسلامیه، ۱۴۰۴ق.
  • حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل‌ الشیعه، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
  • شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، ۱۴۱۳ق.
  • شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، مُنْیةُ المُرید فی أدَبِ المُفیدِ و المُستَفید، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۰۹ق.
  • طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۲۱ق.
  • عراقی، ضیاء‌الدین، نهایة الافکار، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۱۷ق.
  • علامه حلی، حسن بن یوسف، تهذیب الوصول الی علم الاصول، بی‌جا، مؤسسه امام علی(ع)، بی‌تا.
  • علامه حلی، حسن بن یوسف، قواعد الأحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۳ق.
  • فاضل تونی، عبدالله بن محمد، الوافیه فی اصول الفقه، تحقیق: سید محمدحسین رضوی کشمیری، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۱۲ق.
  • فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیلة (کتاب الاجتهاد و التقلید)، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، ۱۴۲۶ق. ‏
  • فخرالمحققین، محمد بن حسن، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، تحقیق: سید حسین موسوی کرمانی، قم، مؤسسه اسماعیلیان، ۱۳۸۷ق.
  • فیض کاشانی، محمد بن مرتضی، سَفینةُ النَجاة و الکلماتُ الطَریفَه، تهران، نشر مدرسه عالی شهید مطهری، ۱۳۸۷ش.
  • کاشف الغطاء، علی، النور الساطع فی الفقه النافع، نجف، مطبعة الآداب، ۱۳۸۱ق.
  • مجاهد، سید محمد، مفاتیح الاصول، قم، مؤسسه آل‌بیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
  • محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، ۱۴۱۴ق.
  • مقدس اردبیلی، احمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، تهران، المکتبة المرتضویه الاحیاء الجعفریه، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق.
  • مکارم شیرازی، ناصر، استفتائات جدید، قم، نشر مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۴۲۷ق.
  • میرزای قمی، ابوالقاسم، جامع الشتات، نصحیح: مرتضی رضوی، تهران، مؤسسه کیهان، ۱۳۷۷ش.
  • نجفی،‌ محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق: محمد قوچانی، بیروت،‌ دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۳۶۲ش.
  • وحید بهبهانی، محمدباقر، الفوائد الحائریه، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۵۱۵ق.
برگرفته از «https://fa.wikishia.net/w/index.php?title=تقلید_از_میت&oldid=1230334»