رسول جعفریان (متولد ۱۳۴۳ش) پژوهشگر و نویسنده حوزه تاریخ و روحانی شیعه است. او از جمله تاریخ پژوهان‌تاریخ اسلام است که نگاهی ویژه به تاریخ تشیع دارد. نگاه روشمند وی به تاریخ و تحلیل حوادث تاریخی از جمله ویژگی‌های تاریخ‌نگاری او دانسته شده است.
| تاریخ‌نگار، نویسنده | |
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | رسول جعفریان |
| تاریخ تولد | ۱۳۴۳ش |
| زادگاه | خوراسگان (استان اصفهان) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | عبدالله جوادی آملی • محمدتقی مصباح یزدی • سید جعفر مرتضی عاملی • حسن ممدوحی • محمد علی گرامی • سید محمدعلی روضاتی |
| محل تحصیل | حوزه علمیه قم |
| تألیفات | تاریخ سیاسی اسلام، تاریخ تشیع در ایران • حیات فکری و سیاسی امامان شیعه • اطلس شیعه • فرهنگ و سیاست روزگار صفوی |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| وبگاه رسمی | http://www.rasul-jafarian.com/ |
جعفریان، آثار متعددی دارد که مجموع آثار تألیفی و ترجمه‌اش به بیش از ۱۴۰ اثر می‌رسد. آثار او مورد توجه مجامع علمی بوده و برخی از آثارش به‌عنوان منابع درسی رشته تاریخ مورد استفاده است. او توانسته جایزه کتاب سال و جشنواره فارابی را کسب کند.
جعفریان اکنون از اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران و عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران است و ریاست کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران را برعهده دارد. عضویت هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و ریاست بر کتابخانه مجلس شورای اسلامی و کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران نیز از سوابق علمی اجرایی اوست.
مخالفت با نگاه بزرگ‌بینانه به دیرینه تمدن اسلامی و علوم اسلامی، توجه بر جلوگیری از تأثیر پیش زمینه‌های سیاسی اجتماعی در پژوهش‌های تاریخی، نادرست بودن تطبیق مصداقی روایات مربوط به علائم ظهور و مخالفت با چاپ و نشر کاغذی و ترویج چاپ دیجیتال از جمله نظرات اوست.
برخی جعفریان را در طریقه پژوهش صحیح و نگرش درستی که به تاریخ دارد، ستایش می‌کنند و در مقابل، عده‌ای او را متأثر از فضای فکری، اعتقادی و سیاسی در تحلیل‌های تاریخی می‌دانند.
زندگینامه علمی
رسول جعفریان ۹ تیر ۱۳۴۳ش در خوراسگان اصفهان به‌دنیا آمد.[۱] دوره ابتدایی را در زادگاهش گذراند و برای ادامه تحصیل در دوره راهنمایی به اصفهان رفت.[۲] او در سال ۱۳۵۵ش برای تحصیل علوم دینی به مدرسه علمیه ذوالفقار اصفهان رفته و دروس مدرسه را به‌صورت شبانه ادامه داد.[۳] بعد از دوسال، حوزه علمیه قم را برای ادامه تحصیل انتخاب کرد.[۴] پس از ورود به قم در مدرسه خان و مدرسه رسالت به تحصیل پرداخت و از محضر اساتیدی همچون عبدالله جوادی آملی، محمدتقی مصباح یزدی، حسن ممدوحی، محمدعلی گرامی و نیز سید جعفر مرتضی عاملی بهره برد.[۵] سال ۱۳۶۰ش با مؤسسه در راه حق تحت اشراف مصباح یزدی و آثار وی آشنا شده و در کلاس‌ها و دوره آموزشی آن مؤسسه شرکت کرد.[۶] وی آغاز مطالعات تاریخی خود را ازسال ۱۳۶۱ش می‌داند و انتشار اولین اثرش با عنوان «پیش درآمدی بر شناخت تاریخ اسلام» را در سال ۱۳۶۴ش عنوان می‌کند.[۷]
به اذعان خودش پس از بازگشایی دانشگاه‌ها از سال ۱۳۶۲ش به تدریس دروس معارف در دانشگاه‌ها پرداخته است.[۸]
فعالیت‌ها و مناصب
- جعفریان از سال ۱۳۷۹ش به عنوان عضو هیئت علمی در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه مشغول به‌کار شده[۹] و در سال ۱۳۸۵ش به دانشگاه تهران منتقل شد.[۱۰] هم‌اکنون وی استادتمام گروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران است.[۱۱] همچنین از سال ۱۳۹۶ش تا ۱۴۰۰ش ریاست کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد این دانشگاه را بر عهده داشته است.[۱۲][۱۳]
- جعفریان در سال ۱۳۷۴ش با حمایت سیدجواد شهرستانی، کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران را تأسیس کرده و هم‌اکنون مدیریت آن را برعهده دارد.[۱۴] آمار کتب این کتابخانه در سال ۱۳۹۸ش بیش از ۲۲۴هزار جلد کتاب عنوان شده است.[۱۵] به‌صورت به روز آمار این کتب به ۲۶۲۳۶۴ عنوان کتاب در ۱۰۶ موضوع و ۶۳۵۰۱ نسخه دیجیتال می‌رسد.[۱۶]
- جعفریان در سال ۱۳۸۷ش رئیس کتابخانه مجلس شورای اسلامی شد[۱۷] و در سال ۱۳۹۱ش از این سمت استعفا داد. دلیل استعفایش را در نامه‌ای خطاب به ریاست وقت مجلس، بیماری و مشغله فراوان عنوان کرده است.[۱۸] برخی معتقدند رسول جعفریان یکی از شخصیت‌های نادری است که در دوران مدیریت خود بر کتابخانه و انتشارات مجلس، خاطره مدیران فرهنگی را زنده کرد.[۱۹] کارهایی چون ایجاد فضای باز در کتابخانه مجلس برای پژوهشگران، تهیه نسخه دیجیتال از نشریات مهم و صدها نسخه خطی منحصر به فرد این کتابخانه، تاسیس نشریات تخصصی و کارسپاری به جوانان از جمله اقدامات اساسی جعفریان در دوران مدیریتش بر کتابخانه مجلس عنوان شده است.[۲۰]
- همچنین جعفریان عضو پیوسته گروه علوم اسلامی در فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران است.[۲۱] جعفریان در کنار کارهای تألیفی و تحقیقی، کارشناس دینی سریال‌های همچون سریال امام علی(ع) و سریال مختارنامه نیز بوده است.[۲۲]
فعالیت در فضای مجازی
برخی جعفریان را از جمله افرادی شناخته‌شده در عرصه فضای مجازی می‌دانند.[۲۳] وی گفتگوهای زنده در فضای مجازی برگزار کرده است.[۲۴] جعفریان در کنار نشر آثار مکتوب، مدافع نشر دیجیتال[۲۵] و همچنین تشویق و ترویج‌کننده آنلاین شدن کتاب و کتابخانه‌هاست.[۲۶]
آثار و تألیفات
جعفریان نویسنده پر اثری است و تا کنون آثار فراوانی از وی به چاپ رسیده که بالغ بر ۱۴۰ کتاب و مقاله تألیفی و ترجمه است[۲۷] و برخی از آثارش به‌عنوان کتاب درسی رشته تاریخ تدریس می‌شود.[۲۸]
برخی با توجه به آثار جعفریان و پر رنگ بودن مذهب شیعه در آثار او، سیر و روش مطالعات تاریخی وی را مذهب شیعه و ریشه‌های تفکر آن در بستر تاریخ تا سده‌های اخیر دانسته‌اند.[۲۹]
حوزه‌های پژوهشی
عمده پژوهش‌های جعفریان را می‌توان در سه حوزه تاریخ سیاسی صدر اسلام، تاریخ تشیع و تاریخ دوره صفویه دانست اما آثار او تنها در این حوزه‌ها خلاصه نمی‌شود.[۳۰] به‌صورت کلی می‌توان حوزه‌های دانشی زیر را مورد توجه وی دانست:
- تاریخ تشیع: کتاب‌هایی چون حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، [۳۱] اطلس شیعه[۳۲] و تأملی در نهضت عاشورا[۳۳]
- تاریخ صدر اسلام: کتاب‌هایی مانند تاریخ سیاسی اسلام، [۳۴] تحلیلی از تحولات فکری و سیاسی پس از رسول خدا[۳۵] و سیری در سیره نبوی[۳۶]
- تاریخ ایران با تأکید بر دوره صفویه: کتاب‌هایی مثل صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست، [۳۷] تاریخ ایران از آغاز اسلام تا پایان صفویان[۳۸] و نقش خاندان کرکی در تاسیس و تداوم دولت صفوی[۳۹]
- تاریخ معاصر ایران: کتبی چون ذهنیت غربی در تاریخ معاصر ما، [۴۰] جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی - سیاسی ایران[۴۱] و بررسی و تحقیق در جنبش مشروطیت ایران[۴۲]
- تاریخ حج: او در بخشی از آثارش به مسئله حج توجه داشته است که بخشی از آن‌ها سفرنامه خود اوست مثل با کاروان صفا: گزارش سفر حج سال ۱۳۸۲[۴۳]. وی در کتاب پنجاه سفرنامه حج قاجاری[۴۴] به نقل سفرنامه‌هایی از دوره قاجار پرداخته است.[۴۵] آثار اسلامی مکه و مدینه کتاب دیگری است که در آن به بررسی و معرفی آثار دو شهر مکه و مدینه پرداخته است.[۴۶] علاوه بر نگارش کتاب در حوزه حج، آثار دیگری در این حوزه توسط جعفریان به زبان فارسی ترجمه شده است که می‌توان به کتاب تاریخ مکه نوشته احمد السباعی اشاره کرد.[۴۷]
- تاریخ علم و تمدن اسلامی: وی در کتابی تحت عنوان مقالاتی درباره مفهوم علم در تمدن اسلامی[۴۸] به بررسی تأثیرات پایه‌های معرفتی در شکل گیری علوم مختلف در تمدن اسلامی پرداخته است.[۴۹] کتاب سیر تحول مفهوم علم در متون حدیثی، ادبی، کلامی و فلسفی نیز اثری دیگر در این حوزه است.[۵۰]
- تاریخ مهدویت: نگاهی تاریخی به مدعیان دروغین مهدویت را می‌توان در کتاب مهدیان دروغین[۵۱] مشاهده کرد.[۵۲]
- روش شناسی و آسیب شناسی تاریخ پژوهی: آثاری چون پیش درآمدی بر شناخت تاریخ اسلام[۵۳]، آشنائی مقدماتی با روش تحقیق در تاریخ[۵۴] و قصه‌خوانان در تاریخ اسلام و ایران[۵۵].
در بهار سال ۱۴۰۲ش حامد زارع مجموعه مصاحبه‌های خود را با رسول جعفریان در قالب کتاب الکترونیک «چشم روز» منتشر کرد.[۵۶] این اثر در چهار فصل شامل زندگینامه، نقدنامه (آسیب‌شناسی تمدن اسلامی، نقادی جریان علم در ایران، اسلامی‌سازی علوم انسانی، نگاهی انتقادی به دانشگاه، آینده‌شناسی کتاب و کتابخانه، دیجیتال‌سازی علوم انسانی)، کارنامه (تاریخ و اندیشه صفوی و ادبیات پژوهشی حج) و تاریخ‌نامه (حوزه‌های علمیه تشیع و فرقه‌گرایی و سلفی‌گرایی) منتشر شده است.[۵۷]
موفقیت‌ها و جوایز
- کسب جایزه سومین برگزیده جشنواره فارابی، جهت تالیف کتاب «جریان‌ها و سازمان‌های سیاسی مذهبی ایران»، سال ۱۳۸۷ش. [۵۸]
- کسب جایزه بیست و هفتمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران[۵۹] و جشنواره فارابی جهت تألیف کتاب «اطلس شیعه»، سال ۱۳۸۸ش.[۶۰]
- کسب جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران جهت تالیف کتاب «تاریخ سیاسی اسلام (سیره نبوی)»، بر اساس زندگینامه منتشر شده از وی.[۶۱]
- کسب جایزه ویژه شخصیت علمی کشور در در جریان سی و هشتمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران.[۶۲]
دیدگاه‌ها
ضرورت نگاه صحیح و غیرجانبدارانه به تاریخ
یکی از دیدگاه‌های جعفریان، ضرورت خروج از نگاه جانبدارانه و متأثر از فضای سیاسی اجتماعی به تاریخ اسلام است.[۶۳] از نگاه او، اکثر مسلمانان در نگاه به تاریخ با توجه به پیش‌زمینه‌های ذهنی عمل می‌کنند که در رابطه با افراد خوب، کارهای بد و در رابطه با افراد بد، کارهای خوب را نمی‌پذیرند.[۶۴] به عقیده او واژگان گفتمان عاشورا در طول زمان تغییر یافته است و در تبیین سیره پیامبر(ص) و ائمه(ع) میان قبل و بعد از انقلاب اسلامی تفاوت‌هایی دیده می‌شود.[۶۵] از نگاه او جلال آل‌احمد، علی شریعتی و نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی از جمله کسانی هستند که بر حسب زمان تصاویر متفاوتی از عاشورا و دین ارائه داده‌اند.[۶۶] وی یکی از زمینه‌های این نگاه پیش‌داورانه را حل کردن مشکلات جامعه با نسبت دادن به سیره اهل بیت(ع) می‌داند که کار درستی نیست.[۶۷]
واقع‌بینی در فهم تمدن اسلامی و علم دینی
جعفریان معتقد است در تبیین تمدن اسلامی، باید یک نگاه واقع‌بینانه شکل بگیرد و به پایه‌های این تمدن از جمله پایه‌های معرفتی آن توجه شود.[۶۸] از نگاه او، در تمدن اسلامی، معیار صحیح بین علم و خرافه به درستی تبیین نشده بود و همین امر موجب ورود خرافاتی به علم شد که مصادیق زیادی از آن را می‌توان در علم طب قدیم مشاهده کرد.[۶۹] او با تأکید بر رد شدن پایه‌های معرفتی بسیاری از آثار علم طب قدیم، در مقابل مدافعانش همچون علی اکبر ولایتی ایستاده است.[۷۰] البته مراد او انکار کارهای خوب زمان گذشته و پیشرو بودن تمدن اسلامی در مقایسه با تمدن غرب در آن دوران نیست اما بزرگ کردن نادرست آن را دارای آثار زیان‌بار می‌داند که توقف در حرکت علمی و تخریب علم جدید با استناد به علوم قدیم از جمله آن‌هاست.[۷۱]
جعفریان معتقد است نباید علم طبیعی را به مسائلی مثل خداشناسی ربط داد.[۷۲] علم، علم است چه خدا را باور داشته باشیم و چه نداشته باشیم.[۷۳] از نگاه او برخی نخبگان حکومتی سعی می‌کنند جهت‌گیری‌های علمی را به غربی شدن گره زده و علمی فکر کردن را نوعی سکولاریسم بدانند و این به نفع کشور نیست.[۷۴]
نادرست بودن تطبیق روایات علائم ظهور بر مصادیق
در واکنش به انتشار یک فیلم به نام «ظهور بسیار نزدیک است» در سال ۱۳۹۰ش، جعفریان تطبیق روایات مربوط به علائم ظهور، بر حوادث و افراد فعلی را کاری نادرست عنوان کرد که سابقا نیز چنین ادعاهایی در زمان صفویه توسط علامه مجلسی صورت گرفته بود.[۷۵] در همین راستا وی به اظهار نظرهای علیرضا پناهیان در نزدیک بودن ظهور نیز واکنش نشان داده است.[۷۶] وی اظهار می‌دارد که نزدیک دانستن ظهور و این گونه تعابیر اموری خرافی است که ریشه در آموزه‌های شیعی ندارد و سوابق تاریخی نیز برای این مسئله وجود داشته که گذر زمان نادرستی آن‌ها را ثابت کرده است.[۷۷]
مخالفت با چاپ و نشر کاغذی و ترویج نشر دیجیتال
از دیگر دیدگاه‌های وی می‌توان به مخالفت با چاپ و نشر فیزیکی و کاغذی اشاره کرد.[۷۸] او کتابخانه‌های امروز را موزه‌های آینده معرفی می‌کند و راه حل را در گسترش نشر دیجیتال و تسهیل کردن ورود ناشران به این عرصه عنوان می‌کند.[۷۹] از نگاه او نشر دیجیتال علاوه بر نداشتن مشکلات نشر کاغذی مثل اشغال فضا، اتلاف هزینه، آلودگی و... دارای ویژگی‌های خاصی مثل جستجو نیز هست که فضای پژوهش و رشد علم را هموارتر می‌کند.[۸۰]
موافقان و مخالفان
- سید محمدکاظم بجنوردی رئیس مرکز دایرة المعارف اسلامی در تجلیل از جعفریان، او را مانند مسکویه و خواجه نصیرالدین طوسی در دوران گذشته و شخصیت‌هایی مانند ایرج افشار و منوچهر دانش‌پژوه می‌داند.[۸۱]
- داوود فیرحی استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، جعفریان را به‌دلیل تسهیل در دسترسی به منابع تاریخی و نگاه تکنیکی و همه‌جانبه و هرمنوتیکی به تاریخ لایق احترام می‌داند.[۸۲]
- مهدی سالاری عضو حلقه علمی تاریخ اسلام، جعفریان را از جمله روحانیونی می‌داند که به صورت تخصصی به پژوهش در تاریخ اسلام پرداخته‌اند.[۸۳] از نظر او نگاه تحلیلی به حوادث تاریخی، توجه ویژه به مباحث روش‌شناختی در پژوهش تاریخی و توجه خاص به تاریخ تشیع از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های رسول جعفریان است.[۸۴]
- برخی وی را متاثر از نگرش حزبی و سیاسی در تحلیل تاریخ می‌دانند.[۸۵][۸۶] خسرو معتضد تاریخ‌نگار، تاریخ پژوهی جعفریان را متاثر از ذهنیت‌هایش می‌داند.[۸۷]
- محمدتقی سبحانی از اساتید حوزه علمیه قم، معتقد است که جعفریان در عین‌حال که ادعا می‌کند نباید به باطل اهمیت داد تا بزرگ نشود، خود در تحلیل‌های تاریخی‌اش به مسائل بی‌اهمیتی می‌پردازد که اهمیت بررسی ندارند.[۸۸]
- بهزاد کریمی استادیار گروه ایرانشناسی دانشگاه میبد، پژوهش‌های جعفریان در حوزه صفویه را متاثر از نوعی شیفتگی او به صفویه و مذهب شیعه و وابستگی به حکومت می‌داند که موجب شده است در تحلیل برخی وقایع تاریخی دوره صفویه چشم ببنند یا دست به تطهیر این خاندان بزند.[۸۹]
- مرتضی خطیری پژوهشگر حوزه دانش‌های بنیادین، در نقد نگرش جعفریان به علم دینی و تمدن اسلامی، بررسی مفهوم علم در تمدن اسلامی را نیازمند مقدماتی می‌داند که بدون آن‌ها نمی‌توان به نتیجه صحیحی در این عرصه رسید.[۹۰] از نگاه او هر کسی در زمینه تخصص خودش باید اظهار نظر کند و اگر در زمینه‌ای به عمق دانشی رسید به معنای جایز بودن اظهار نظر در همه عرصه‌های علمی نیست.[۹۱] او برخلاف ادعای جعفریان علم را جدای از دین و فلسفه نمی‌داند و علم دینی را به معنای حاکم بودن تفکر توحیدی نه تنها ممکن، بلکه برای رسیدن به استقلال علمی، فرهنگی و صنعتی جوامع مسلمان امری ضروری می‌داند.[۹۲]
پانویس
- ↑ «زندگی نامه حجت الاسلام دکتر رسول جعفریان»، پایگاهی برای نوشته‌های استاد رسول جعفریان.
- ↑ «زندگینامه و کتاب‌شناسی استاد رسول جعفریان»، سایت تبیان.
- ↑ «زندگینامه و کتاب‌شناسی استاد رسول جعفریان»، سایت تبیان.
- ↑ «زندگی نامه حجت الاسلام دکتر رسول جعفریان»، پایگاهی برای نوشته‌های استاد رسول جعفریان
- ↑ «زندگینامه و کتاب شناسی استاد رسول جعفریان»، سایت تبیان.
- ↑ «گزارش دیدار و گفتگو با رسول جعفریان/ پریسا احدیان»، سایت مجله فرهنگی و هنری بخارا.
- ↑ «گزارش دیدار و گفتگو با رسول جعفریان/ پریسا احدیان»، سایت مجله فرهنگی و هنری بخارا.
- ↑ «گزارش دیدار و گفتگو با رسول جعفریان/ پریسا احدیان»، سایت مجله فرهنگی و هنری بخارا.
- ↑ «زندگی نامه حجت الاسلام دکتر رسول جعفریان»، پایگاهی برای نوشته‌های استاد رسول جعفریان.
- ↑ «زندگی نامه حجت الاسلام دکتر رسول جعفریان»، پایگاهی برای نوشته‌های استاد رسول جعفریان.
- ↑ رسول جعفریان سایت دانشگاه تهران.
- ↑ «"رسول جعفریان" رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران شد»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران منصوب شد»، پایگاه خبری تحلیلی دانشگاه تهران.
- ↑ رفوآ، «معرفی کتابخانه تخصصی تاریخ ایران و اسلام»، ص۷۷.
- ↑ «معرفی کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران»، سایت کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران.
- ↑ «سها، سامانه جستجوی یکپارچه نرم افزار سنا»، سایت سها.
- ↑ «رسول جعفریان رئیس کتابخانه مجلس شد»، همشهری آنلاین.
- ↑ «رسول جعفریان استعفا داد»، جهان نیوز.
- ↑ «کارنامه زرین یک مدیر واقعا فرهنگی!»، خبر آنلاین.
- ↑ «کارنامه زرین یک مدیر واقعا فرهنگی!»، خبر آنلاین.
- ↑ گروه علوم اسلامی، سایت فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران.
- ↑ مهاجری، «برای آقای رسول جعفریان»، وبگاه خبرآنلاین.
- ↑ «گزارش دیدار و گفتگو با رسول جعفریان/ پریسا احدیان»، سایت مجله فرهنگی و هنری بخارا.
- ↑ «گفت‌وگو با رسول جعفریان درباره طب سنتی و خرافی‌گری در لایو اینستاگرام»، سایت خبرآنلاین.
- ↑ جعفریان، «چاپ کتاب در ۱۰ نسخه: دفاع از چاپ دیجیتالی برابر چاپ کاغذی»، وبگاه خبرآنلاین.
- ↑ جعفریان، «باید با کتاب خداحافظی کنیم، لطفا برای آن هزینه نکنید»، وبگاه خبرآنلاین.
- ↑ «زندگینامه حجت الاسلام دکتر رسول جعفریان»، پایگاهی برای نوشته‌های استاد رسول جعفریان
- ↑ «معرفی منابع درسی گروه تاریخ تشیع»، سایت دانشگاه ادیان و مذاهب.
- ↑ نگاه کنید به: سالاری، «رسول جعفریان؛ جستجوگر تشیع در تاریخ»، ص۶۸.
- ↑ «زندگی نامه حجت الاسلام دکتر رسول جعفریان»، پایگاهی برای نوشته‌های استاد رسول جعفریان
- ↑ «حیات فکری - سیاسی امامان شیعه»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «اطلس شیعه»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «تاملی در نهضت عاشورا»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «تاریخ سیاسی اسلام: سیره رسول خدا (ص)»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «تحليلي از تحولات فكري و سياسي پس از رسول خدا صلي الله عليه وآله»، سایت کتابخانه تخصصی امیرالمومنین.
- ↑ «سیری در سیره نبوی»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «تاریخ ایران از آغاز اسلام تا پایان صفویان»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «نقش خاندان کرکی در تاسیس و تداوم دولت صفوی»، سایت خانه کتاب.
- ↑ « ذهنیت غربی در تاریخ معاصر ما»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی - سیاسی ایران»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «بررسی و تحقیق در جنبش مشروطیت ایران»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «با کاروان صفا: گزارش سفر حج سال ۱۳۸۲»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «سفرنامه‌های حج قاجاری»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «پنجاه سفرنامه حج قاجاری به روایت رسول جعفریان»، سایت خبرآنلاین.
- ↑ «آثار اسلامی مکه و مدینه: با تجدیدنظر و اضافات»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «تاریخ مکه»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «مقالاتی درباره مفهوم علم در تمدن اسلامی»، سایت خانه کتاب.
- ↑ جعفریان، مقالاتی درباره مفهوم علم در تمدن اسلامی، ۱۳۹۶ش، ص۱۵.
- ↑ «سیر تحول مفهوم علم در متون حدیثی، ادبی، کلامی و فلسفی»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «مهدیان دروغین»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «کتاب مهدیان دروغین»، سایت ایران کتاب
- ↑ «پیش درآمدی بر شناخت تاریخ اسلام»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «آشنائی مقدماتی با روش تحقیق در تاریخ»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «قصه‌خوانان در تاریخ اسلام و ایران»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «چشم روز روی کاغذ نیامد!»، سایت خبرگزاری ایبنا.
- ↑ زارع، چشم روز،گفتو گوی حامد زارع با رسول جعفریان، ۱۴۰۲ش، ص۵-۶.
- ↑ «برگزیدگان دومین جشنواره بین المللی فارابی»، سایت جشنواره فارابی.
- ↑ «برگزیدگان بیست و هفتمین دوره کتاب سال اعلام شدند»، خبرگزاری کتاب ایران.
- ↑ «برگزیدگان سومین جشنواره بین المللی فارابی»، سایت جشنواره فارابی.
- ↑ «زندگی نامه حجت الاسلام دکتر رسول جعفریان»، پایگاهی برای نوشته‌های استاد رسول جعفریان
- ↑ «رسول جعفریان، برنده جایزه ویژه شخصیت علمی کشور شد»، خبر آنلاین.
- ↑ «رسول جعفریان: به‌خاطر مقاصد سیاسی، تصویر جدیدی از عاشورا ارائه می‌دهیم»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «رسول جعفریان: به‌خاطر مقاصد سیاسی، تصویر جدیدی از عاشورا ارائه می‌دهیم»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «رسول جعفریان: به‌خاطر مقاصد سیاسی، تصویر جدیدی از عاشورا ارائه می‌دهیم»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «رسول جعفریان: به‌خاطر مقاصد سیاسی، تصویر جدیدی از عاشورا ارائه می‌دهیم»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «رسول جعفریان: به‌خاطر مقاصد سیاسی، تصویر جدیدی از عاشورا ارائه می‌دهیم»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «رسول جعفریان؛ از شاگردی آیت الله مصباح تا استادی تاریخ/در مقابل تقدیس‌کنندگان "طب قدیم" از جمله دکترولایتی ایستادم»، سایت خبر آنلاین.
- ↑ «رسول جعفریان؛ از شاگردی آیت الله مصباح تا استادی تاریخ/در مقابل تقدیس کنندگان "طب قدیم" از جمله دکترولایتی ایستادم»، سایت خبر آنلاین.
- ↑ «رسول جعفریان؛ از شاگردی آیت الله مصباح تا استادی تاریخ/در مقابل تقدیس کنندگان "طب قدیم" از جمله دکترولایتی ایستادم»، سایت خبر آنلاین.
- ↑ «رسول جعفریان؛ از شاگردی آیت الله مصباح تا استادی تاریخ/در مقابل تقدیس کنندگان "طب قدیم" از جمله دکترولایتی ایستادم»، سایت خبر آنلاین.
- ↑ «رسول جعفریان: بخش زیادی از نخبگان حکومتی کشور ضدعلم هستند»، پایگاه خبری تحلیلی انصاف.
- ↑ «رسول جعفریان: بخش زیادی از نخبگان حکومتی کشور ضدعلم هستند»، پایگاه خبری تحلیلی انصاف.
- ↑ «رسول جعفریان: بخش زیادی از نخبگان حکومتی کشور ضدعلم هستند»، پایگاه خبری تحلیلی انصاف.
- ↑ «مقاله محققانه رسول جعفریان در باره نزدیک بودن ظهور /علامه مجلسی هم دولت صفویه رامقدمه ظهور می دانست!»، سایت خبر آنلاین.
- ↑ «انتقاد شدید جعفریان از پناهیان؛ هشت سال است مشتی روضه خوان و مداح سردمدار اندیشه شده‌اند»، سایت فرارو.
- ↑ «انتقاد شدید جعفریان از پناهیان؛ هشت سال است مشتی روضه خوان و مداح سردمدار اندیشه شده‌اند»، سایت فرارو.
- ↑ «رسول جعفریان؛ از شاگردی آیت الله مصباح تا استادی تاریخ/در مقابل تقدیس کنندگان "طب قدیم" از جمله دکترولایتی ایستادم»، سایت خبر آنلاین.
- ↑ «رسول جعفریان؛ از شاگردی آیت الله مصباح تا استادی تاریخ/در مقابل تقدیس کنندگان "طب قدیم" از جمله دکترولایتی ایستادم»، سایت خبر آنلاین.
- ↑ «رسول جعفریان؛ از شاگردی آیت الله مصباح تا استادی تاریخ/در مقابل تقدیس کنندگان "طب قدیم" از جمله دکترولایتی ایستادم»، سایت خبر آنلاین.
- ↑ «مهدوی‌راد عنوان کرد: رسول جعفریان هزاران سند را از زیر خروارها خاک بیرون آورد»، خبر آنلاین.
- ↑ «تجلیل استادعلوم سیاسی دانشگاه تهران از دکتر رسول جعفریان»، خبر آنلاین.
- ↑ سالاری، «رسول جعفریان؛ جستجوگر تشیع در تاریخ»، پایگاه جستار.
- ↑ سالاری، «رسول جعفریان؛ جستجوگر تشیع در تاریخ»، پایگاه جستار.
- ↑ عبده تبریزی، «ما نگوییم بد و میل به ...: پاسخ به آقای رسول جعفریان»، ۱۳۸۷ش، ص۴۶۵.
- ↑ «نقدی بر یادداشت رسول جعفریان درباره اسلام اموی»، سات موسسه مطالعاتی تحریریه.
- ↑ «پاسخ خسرو معتضد به رسول جعفریان»، سایت خبری تحلیلی عصر ایران.
- ↑ «پاسخ حجت الاسلام سبحانی به رسول جعفریان در مورد همایش ملی تصوف»، سایت خبرگزاری مهر.
- ↑ کریمی، «دستورکارهای ایدئولوژیک در مطالعات تاریخ صدر صفویه:مطالعۀ تاریخ ایران در عصر صفوی»، ص74-78.
- ↑ خطیری یانه سری، «ماجرای غم‌انگیز علم‌زدگی؛ پاسخ به برخی شبهات حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر رسول جعفریان درمورد علم دینی، شبه‌علم، سکولاریسم و طب سنتی»، ص۳۷۶-۳۹۱.
- ↑ خطیری یانه سری، «ماجرای غم‌انگیز علم‌زدگی؛ پاسخ به برخی شبهات حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر رسول جعفریان درمورد علم دینی، شبه‌علم، سکولاریسم و طب سنتی»، ص۳۷۶-۳۹۱.
- ↑ خطیری یانه سری، «ماجرای غم‌انگیز علم‌زدگی؛ پاسخ به برخی شبهات حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر رسول جعفریان درمورد علم دینی، شبه‌علم، سکولاریسم و طب سنتی»، ص۳۷۶-۳۹۱.
منابع
- «آثار اسلامی مکه و مدینه: با تجدیدنظر و اضافات»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «آشنائی مقدماتی با روش تحقیق در تاریخ»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «اطلس شیعه»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «انتقاد شدید جعفریان از پناهیان؛ هشت سال است مشتی روضه خوان و مداح سردمدار اندیشه شده‌اند»، سایت فرارو، تاریخ بازدید ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ درج مطلب ۸ آذر ۱۳۹۱ش.
- «با کاروان صفا: گزارش سفر حج سال ۱۳۸۲»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «بررسی و تحقیق در جنبش مشروطیت ایران»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «برگزیدگان بیست و هفتمین دوره کتاب سال اعلام شدند»، خبرگزاری کتاب ایران، تاریخ بازدید ۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ درج مطلب ۱۹ بهمن ۱۳۸۸ش.
- «برگزیدگان دومین جشنواره بین المللی فارابی»، سایت جشنواره فارابی، تاریخ بازدید ۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «برگزیدگان سومین جشنواره بین المللی فارابی»، سایت جشنواره فارابی، تاریخ بازدید ۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «برای علم و آقای قرائتی متاسفم»، سایت خبر آنلاین، تاریخ بازدید ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ درج مطلب ۲ مرداد ۱۳۹۱ش.
- «پاسخ حجت الاسلام سبحانی به رسول جعفریان در مورد همایش ملی تصوف»، سایت خبرگزاری مهر، تاریخ بازدید ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ درج مطلب ۸ مهر ۱۳۹۷ش.
- «پاسخ خسرو معتضد به رسول جعفریان»، سایت خبری تحلیلی عصر ایران، تاریخ بازدید ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ درج مطلب ۲۴ مهر ۱۳۸۹ش.
- «پنجاه سفرنامه حج قاجاری به روایت رسول جعفریان»، سایت خبرآنلاین، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ درج مطلب ۱۲ بهمن ۱۳۸۹ش.
- «پیش درآمدی بر شناخت تاریخ اسلام»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش
- «تاریخ ایران از آغاز اسلام تا پایان صفویان»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «تاریخ سیاسی اسلام: سیره رسول خدا (ص)»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «تحليلي از تحولات فكري و سياسي پس از رسول خدا صلي الله عليه وآله»، سایت کتابخانه تخصصی امیرالمومنین، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «تاریخ مکه»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «تاملی در نهضت عاشورا»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- « ذهنیت غربی در تاریخ معاصر ما»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- جعفریان، رسول، مقالاتی درباره مفهوم علم در تمدن اسلامی، چ۳، نشر مورخ، قم، ۱۳۹۶ش.
- «جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی - سیاسی ایران»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- جعفریان، رسول، «چاپ کتاب در ۱۰ نسخه: دفاع از چاپ دیجیتالی برابر چاپ کاغذی»، وبگاه خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۳ بهمن ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- جعفریان، رسول، «باید با کتاب خداحافظی کنیم، لطفا برای آن هزینه نکنید»، وبگاه خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۸ بهمن ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «چشم روز روی کاغذ نیامد!»، سایت خبرگزاری ایبنا، تاریخ درج مطلب ۳ خرداد ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید ۱۰ مرداد ۱۴۰۲ش.
- «حیات فکری - سیاسی امامان شیعه»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- خطیری یانه سری، مرتضی، «ماجرای غم‌انگیز علم‌زدگی؛ پاسخ به برخی شبهات حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر رسول جعفریان درمورد علم دینی، شبه‌علم، سکولاریسم و طب سنتی»، مجله علوم انسانی صدرا، شماره ۳۵، زمستان ۱۳۹۹ش.
- «رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران منصوب شد»، پایگاه خبری تحلیلی دانشگاه تهران، تاریخ بازدید ۶ اردیبهشت ۱۴۰۲، تاریخ درج مطلب ۱۰ آذر ۱۴۰۰ش.
- رسول جعفریان سایت دانشگاه تهران، تاریخ بازدید ۶ اردیبهشت ۱۴۰۲.
- «رسول جعفریان؛ از شاگردی آیت الله مصباح تا استادی تاریخ/در مقابل تقدیس کنندگان "طب قدیم" از جمله دکترولایتی ایستادم»، سایت خبر آنلاین، تاریخ بازدید ۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ درج مطلب ۱۴ مهر ۱۳۹۸ش.
- «رسول جعفریان استعفا داد»، جهان نیوز، تاریخ بازدید ۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ درج مطلب ۱۶ آذر ۱۳۹۱ش.
- «رسول جعفریان، برنده جایزه ویژه شخصیت علمی کشور شد»، خبر آنلاین، تاریخ بازدید ۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ درج مطلب ۲ اسفند ۱۳۹۹ش.
- «رسول جعفریان: بخش زیادی از نخبگان حکومتی کشور ضدعلم هستند»، پایگاه خبری تحلیلی انصاف، تاریخ بازدید ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ش تاریخ، درج مطلب ۲۷ فروردین ۱۳۹۹ش.
- «رسول جعفریان: به‌خاطر مقاصد سیاسی، تصویر جدیدی از عاشورا ارائه می‌دهیم»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ بازدید ۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ درج مطلب ۱۸ شهریور ۱۳۹۸ش.
- «"رسول جعفریان" رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران شد»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بازدید ۶ اردیبهشت ۱۴۰۲،، تاریخ درج مطلب ۱۴ آبان ۱۳۹۶ش.
- «رسول جعفریان رئیس کتابخانه مجلس شد»، همشهری آنلاین، تاریخ بازدید ۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ درج مطلب ۱۰ شهریور ۱۳۸۷ش.
- رفوآ، شبنم، «معرفی کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران»، اطلاع‌یابی و اطلاع رسانی، شماره۴، بهمن ۱۳۸۶ش.
- «زندگینامه و کتاب شناسی استاد رسول جعفریان»، سایت تبیان، تاریخ بازدید ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ درج مطلب ۹ آذر ۱۳۹۵ش.
- زارع، حامد، چشم روز، گفت و گوی حامد زارع با رسول جعفریان، نشرالکترونیکی، ۱۴۰۲ش.
- «زندگی نامه حجت الاسلام دکتر رسول جعفریان»، پایگاهی برای نوشته‌های استاد رسول جعفریان، تاریخ بازدید ۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- سالاری، مهدی، «رسول جعفریان؛ جستجوگر تشیع در تاریخ»، پایگاه جستار، تاریخ بازدید ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «سخنی با جعفریان درباره انتقاد از پناهیان»، سایت مشرق، تاریخ بازدید ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ درج مطلب ۱۲ آذر ۱۳۹۱ش.
- «سفرنامه‌های حج قاجاری»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «سها، سامانه جستجوی یکپارچه نرم افزار سنا»، سایت سها، تاریخ بازدید ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «سیر تحول مفهوم علم در متون حدیثی، ادبی، کلامی و فلسفی»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «سیری در سیره نبوی»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- عبده تبریزی، احسان، «ما نگوییم بد و میل به ...: پاسخ به آقای رسول جعفریان»، مجله بخارا، شماره ۶۵، فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۷ش.
- «قصه‌خوانان در تاریخ اسلام و ایران»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «کتاب مهدیان دروغین»، سایت ایران کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- کریمی، بهزاد، «دستورکارهای ایدئولوژیک در مطالعات تاریخ صدر صفویه:مطالعۀ تاریخ ایران در عصر صفوی»، مجله ایران نامگ، سال۲، شماره۴، زمستان۱۳۹۶ش.
- گروه علوم اسلامی، سایت فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، تاریخ بازدید ۶ اردیبهشت ۱۴۰۲.
- «مقالاتی درباره مفهوم علم در تمدن اسلامی»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «مقاله محققانه رسول جعفریان در باره نزدیک بودن ظهور /علامه مجلسی هم دولت صفویه رامقدمه ظهور می دانست!»، سایت خبر آنلاین.
- «معرفی کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران»، سایت کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران، تاریخ بازدید ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «معرفی منابع درسی گروه تاریخ تشیع»، سایت دانشگاه ادیان و مذاهب، تاریخ بازدید ۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ درج مطلب ۲۷ شهریور ۱۳۹۹ش.
- مهاجری، محمد، «برای آقای رسول جعفریان»، وبگاه خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۲ آذر ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «مهدیان دروغین»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «نقدی بر یادداشت رسول جعفریان درباره اسلام اموی»، سایت موسسه مطالعاتی تحریریه، تاریخ بازدید ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ درج مطلب ۳ شهریور ۱۳۹۹ش.
- «نقش خاندان کرکی در تاسیس و تداوم دولت صفوی»، سایت خانه کتاب، تاریخ بازدید ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲.
- «واکنش رسول جعفریان به محدودیت اینترنت در کشور/فشار زیاد انفجار و فرار می‌آورد»، سایت روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ بازدید ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ درج مطلب ۱۶ مهر ۱۴۰۱ش.
- هاشمی، محمد سرور، «معرفی کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران«، سخن تاریخ، زمستان ۱۳۸۵ - شماره ۱.