سال ۱۳۰۳ هجری شمسی، مصادف با سال‌های ۱۳۴۲ و ۱۳۴۳ قمری و ۱۹۲۴ و ۱۹۲۵ میلادی. در این سال، در ایران، رضاخان اعلام جمهوری کرد که با مخالفت علمای قم، سید حسن مدرس و تظاهرات مردمی از تصمیم خود منصرف شد. اول فروردین این سال برابر با ۱۵ شعبان ۱۳۴۲ق، ولادت حضرت مهدی(عج) بود. برخی رویدادهای این سال عبارت است از: تولد سیدعبدالکریم رضوی کشمیری، از عارفان شیعه و سید مجتبی نواب صفوی بنیان‌گذار و رهبر جمعیت فدائیان اسلام و درگذشت سید عبدالحسین لاری از فقهای شیعه.
| ۱۵ - قرن ۱۴ هجری شمسی - ۱۳ | |
| ۱۳۴۲ و ۱۳۴۳ قمری؛ ۱۹۲۴ و ۱۹۲۵ میلادی | |
|---|---|
| حکومت‌های سرزمین‌های اسلامی | |
| قاجار در (ایران): | احمد شاه قاجار |
| هاشمی در عراق: | فیصل بن حسین |
| زیدیه در یمن: | متوکل زیدی |
| هاشمی (اردن): | شریف عبدالله |
| هاشمی در حجاز: | شریف حسین بن علی هاشمی زیدی |
| جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی در آذربایجان: | بلشویک‌ها |
| ترکیه: | مصطفی کمال آتاتورک |
| تولدها | |
| سیدعبدالکریم رضوی کشمیری | |
| وفات‌ها | |
| درگذشت سید عبدالحسین لاری | |
وضعیت کلی
اول فروردین ۱۳۰۳ش، برابر با ۱۵ شعبان ۱۳۴۲ق، ولادت حضرت مهدی(عج) بود.[۱] در ابتدای این سال، رضا پهلوی، نخست‌وزیر ایران، تلاش کرد با اعلام جمهوری، به سلطنت قاجاریه پایان دهد.[۲] این کار سبب درگیری‌هایی در کشور شد. او با مخالفت علمای قم،[۳] سید حسن مدرس و تظاهرات روحانیان و مردم،[۴] از تصمیمش منصرف شد.[۵]
در این سال، دولت عراق پس از توافق با ایران، موافقت کرد به علما و روحانیان تبعیدی در ایران، در صورت تعهد کتبی به عدم دخالت در امورسیاسی عراق، اجازه بازگشت دهد.[۶] حکومت عراق را شریف فیصل بن حسین هاشمی در دست داشت.[۷] شریف عبدالله هاشمی نیز حاکم اردن بود.[۸] همچنین قانون مربوط به انحلال خلافت در مجلس ترکیه به تصویب رسید و با اعلام جمهوری، مصطفی کمال آتاتورک اولین رئیس جمهوری ترکیهٔ پس از عثمانی نام گرفت.[۹] آتاتورک با رأی مجلس، قدرت سیاسی مذهبی اسلام در ترکیه را منحل کرد[۱۰] و تمامی مدارس دینی و مکتب‌خانه‌ها تعطیل شدند.[۱۱]
حاکمان کشورهای شیعه‌نشین در سال ۱۳۰۳ش عبارت بودند از: احمدشاه قاجار در ایران،[۱۲] فیصل بن حسین هاشمی در عراق،[۱۳] متوکل زیدی از امامان زیدیه در یمن،[۱۴] شریف حسین بن علی هاشمی زیدی در حجاز[۱۵] و بلشویک‌های شوروی در جمهوری آذربایجان.[۱۶]
رویدادها
برخی از رویدادهای سال ۱۳۰۳ش عبارت است از:
- ۶ فروردین: انصراف رضاخان از اعلام جمهوری و اتمام سلطنت قاجاریه پس از سفر به قم و دیدار با سید ابوالحسن اصفهانی، محمدحسین غروی نائینی و عبدالکریم حائری و مخالفت آنان[۱۷]
- ۱۲ فروردین: نامه علمای قم (اصفهانی، غروی نائینی و حائری یزدی) به علمای تهران در مخالفت با جمهوری رضاخانی.[۱۸]
- خرداد: انتشار روزنامه اتحاد اسلام توسط محمد خالصی‌زاده در تهران.[۱۹]
- شهریور: عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل (حکومت:۱۲۸۰ـ ۱۳۳۲ش/۱۹۰۲ ـ ۱۹۵۳م)، معروف به ابن سعود و پایه‌گذار کشور عربستان سعودی به حجاز حمله برد و پس از فرار شریف حسین، حاکم آنجا و فرزند و جانشینش، علی، شهرهای طائف، مکه، مدینه و نجد را تصرف کرد.[۲۰]
- ۹ آذر: قانون تعطیلی تکایا و حسینیه ها در ترکیه تصویب شد.
تولدها و درگذشت‌ها
- ۱۹ اردیبهشت: درگذشت سید عبدالحسین لاری از فقهای شیعه و طرفدار نظریه مشروطهٔ مشروعه که به جهاد علیه انگلستان حکم داد. [۲۱]
- ۱۹ اردیبهشت: تولد علی اکبر غفاری (درگذشت: ۱۳۸۳ش)، حدیث‌شناس، محقق و تصحیح کننده آثار اسلامی.
- ۱۵ خرداد: تولد مسلم ملکوتی فقیه شیعه، امام جمعه تبریز و نماینده مجلس خبرگان رهبری.[۲۲]
- ۳۰ مرداد: درگذشت عبدالنبی نوری، حکیم، فقیه و از مجتهدان شیعه در قرن سیزده و چهارده هجری قمری.[۲۳]
- ۲۳ بهمن: درگذشت سید علی مجتهد کازرونی از فقهای شیعه و از اساتید فلسفه و عرفان.
- ۲۲ اسفند. درگذشت محمدحسین مقصودلو استرآبادی روحانی مشروطه‌خواه شیعه و نماینده دو دوره مجلس شورای ملی
- تولد سیدعبدالکریم رضوی کشمیری از عارفان شیعه و از شاگردان سید علی قاضی طباطبائی و سید هاشم حداد.
- تولد سید مجتبی نواب صفوی روحانی شیعه، بنیان‌گذار و رهبر جمعیت فدائیان اسلام.[۲۴]
پانویس
- ↑ فراهانی، بهبودی، روز شمار تاریخ معاصر ایران، تهران، ۱۳۹۳ش، ج۴، ص۲۰.
- ↑ حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۳۱.
- ↑ فراهانی، بهبودی، روز شمار تاریخ معاصر ایران، تهران، ۱۳۹۳ش، ج۴، ص۹.
- ↑ حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۳۱.
- ↑ فراهانی، بهبودی، روز شمار تاریخ معاصر ایران، تهران، ۱۳۹۳ش، ج۴، ص۲۰.
- ↑ حائری، تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، ۱۳۶۴ش، ص۱۸۳.
- ↑ باسورث، سلسله‌های اسلامی جدید، ۱۳۸۱ش، ص۲۳۵.
- ↑ باسورث، سلسله‌های اسلامی جدید، ۱۳۸۱ش، ص۲۳۵.
- ↑ کین راس، پدر ترکیه نوین؛ مصطفی کمال آتاتورک، ۲۰۰۷م، ص ۵۴۸.
- ↑ کین راس، پدر ترکیه نوین؛ مصطفی کمال آتاتورک، ۲۰۰۷م، ص ۵۴۸.
- ↑ حیدرزاده نائینی، تعامل دین و دولت در ترکیه، ۱۳۸۰ش، ص ۵۲.
- ↑ باسورث، سلسله‌های اسلامی جدید: راهنمای گاهشماری و تبارشناسی، ۱۳۸۱ش، ص۵۴۰.
- ↑ باسورث، سلسله‌های اسلامی جدید: راهنمای گاهشماری و تبارشناسی، ۱۳۸۱ش، ص۲۳۵.
- ↑ باسورث، سلسله‌های اسلامی جدید: راهنمای گاهشماری و تبارشناسی، ۱۳۸۱ش، ص۱۹۸.
- ↑ باسورث، سلسله‌های اسلامی جدید: راهنمای گاهشماری و تبارشناسی، ۱۳۸۱ش، ص۲۳۴.
- ↑ «آشنایی با جمهوری آذربایجان»، سایت همشهری آنلاین.
- ↑ حائری، تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، ۱۳۶۴ش، ص۱۸۸.
- ↑ حائری، تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، ۱۳۶۴ش، ص۱۸۸-۱۸۹.
- ↑ صدرهاشمی، تاریخ جراید و مجلات ایران، ۱۳۶۳ـ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۴۹.
- ↑ سجادی، مدخل «آل سعود»، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج۲.
- ↑ حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۱۲۵.
- ↑ «زندگینامه حضرت آیت الله میرزا عبدالله مسلم ملکوتی(ره)»، پایگاه اطلاع رسانی جامعه مدرسین قم.
- ↑ گلى زواره، «عبدالنبى نورى»، فرهیختگان تمدن شیعه.
- ↑ منظورالاجداد، فدائیان اسلام، ص۱۸۸.
منابع
- «آشنایی با جمهوری آذربایجان»، سایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۹ مرداد ۱۳۸۶ش، تاریخ بازدید: ۱۴ اسفند ۱۴۰۰ش.
- اعتمادالسلطنه، محمدحسن بن علی، المآثر و الآثار، در چهل سال تاریخ ایران، چاپ ایرج افشار، ج ۱، تهران: اساطیر، ۱۳۶۳ش.
- باسورث، ادموند کلیفورت، سلسله‌های اسلامی جدید؛ راهنمای گاهشماری و تبارشناسی، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران، مرکز باستان شناسی اسلام و ایران، ۱۳۸۱ش.
- بلاغی، عبدالحجت، تاریخ تهران: قسمت مرکزی و مضافات، قم، ۱۳۵۰ش.
- حائری، عبدالهادی، تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۴ش.
- حائری، علی، روزشمار شمسی، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۸۶ش.
- زندگینامه آیت‌الله مسلم ملکوتی، پایگاه اطلاع‌رسانی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۳۹۹ش.
- سجادی، صادق، مدخل «آل سعود»، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج۲.
- صدرهاشمی، محمد، تاریخ جراید و مجلات ایران، اصفهان، ۱۳۶۳ـ۱۳۶۴ش.
- فراهانی، حسن، بهبودی، هدایت‌الله، روز شمار تاریخ معاصر ایران، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌هاى سیاسى، ۱۳۹۳ش.
- کین راس، لرد، پدر ترکیه نوین؛ مصطفی کمال آتاتورک، با ترجمه اسماعیل نوری علا، بی‌جا، بی‌نا، ۲۰۰۷ میلادی.
- گلى زواره، غلامرضا، «عبدالنبى نورى»، فرهیختگان تمدن شیعه، تاریخ درج مطلب: ۱۲ مهر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۱۲ بهمن ۱۴۰۰ش.
- محمدی، اصغر، «فعالیت‌های سیاسی اجتماعی آیت‌الله شهید سید حسن مدرس»، مطالعات انقلاب اسلامی، شماره ۹ و ۱۰، ۱۳۸۶ش.
- منظورالاجداد، سید محمدحسین، «فدائیان اسلام»، فصلنامه فرهنگی و اجتماعی، شماره ۲۹، پاییز ۱۳۷۹ش.