فضل بن حسن طبرسی: تفاوت میان نسخه‌ها
imported>Mgolpayegani جز ←منابع |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۳۹: | خط ۱۳۹: | ||
*نوری، میرزا حسین، خاتمة مستدرک الوسایل، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، بی‌تا. | *نوری، میرزا حسین، خاتمة مستدرک الوسایل، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، بی‌تا. | ||
{{مفسران شیعه}} | {{مفسران شیعه}} | ||
{{فقیهان شیعه (قرن ۶ قمری)}} | |||
[[ar:الفضل بن الحسن الطبرسي]] | [[ar:الفضل بن الحسن الطبرسي]] | ||
[[en:Fadl b. Hasan al-Tabrisi]] | [[en:Fadl b. Hasan al-Tabrisi]] | ||
نسخهٔ ۲۶ ژانویهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۵:۴۵
 | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| نام | ابوعلی فضل بن حسن بن فضل طبرسی |
| مذهب | شیعه |
| زادروز | ۴۶۸ یا ۴۶۹ق |
| زادگاه | مشهد |
| محل زندگی | مشهد، سبزوار |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | ابوعلی بن شیخ طوسی، حسن بن حسین بن حسن بن بابویه قمی رازی.... |
| آثار | مجمع البیان فی تفسیر القرآن، جوامع الجامع، اعلام الهدی فی فضائل الائمة (ع).... |
فضل بن حسن بن فضل طَبرِسی (۴۶۸ یا ۴۶۹ق - ۵۴۸ق) ملقّب به امین الاسلام، مفسّر، محدّث، فقیه، متکلّم، ادیب، لغوی، ریاضیدان و از عالمان شیعی در قرن ششم هجری است. تفسیر مجمع البیان وی از تفاسیر مهم شیعه است.
طبق گفته برخی علما، طبرسی منسوب به تفرش است و تلفظ آن طَبرِسی است.
معرفی
طبرسی در سال ۴۶۸ یا ۴۶۹ق در مشهد متولد شد. فرزند او ابونصر حسن بن فضل بن حسن طَبرِسی، صاحب کتاب «مکارم الأخلاق» است و نوۀ او ابوالفضل علی بن حسن بن فضل طبرسی، صاحب نثر اللئالی و نیز مشکاة الانوار است که در تکمیل کتاب مکارم الاخلاق نگاشته شده است.
اختلاف در آوانگاری طبرسی
در آوانگاری شهرت طبرسی اختلاف شده است، برخی او را طَبَرسی خوانده‌اند، به دعوی آن که نسبت به طبرستان می‌برد. میرزا عبدالله افندی در ریاض العلماء، محمدعلی مدرس تبریزی در ریحانة الادب و محمدباقر خوانساری در روضات الجنات بر این اصرار دارند.
برخی نیز گفته‌اند نسبت به طبرستان، طبری یا طبرانی یا طبرستانی خواهد بود و نه طبرسی، بلکه نام دقیق مؤلف مجمع البیان، طَبْرِسی است که عربی گردانیدهٌ تَفرِشی است و تفرشی منسوب به شهری در نزدیکی قم و اراک است.[یادداشت ۱][۱]
درگذشت
بنابر مشهور در سال ۵۴۸ق در سبزوار (که حدود ۲۵ سال آخر عمر را در آنجا گذرانیده است) وفات یافته است. افندی اصفهانی و نیز محمد باقر خوانساری هر دو تصریح به شهادت طبرسی نموده‌اند، و حاجی نوری می‌نویسد: کسانی که شرح حال او را نوشته‌اند چگونگی شهادت او را ذکر نکرده‌اند، شاید وی با سمّ به شهادت رسیده و لذا شهادت او معروف نگردیده است.[۲]
پس از وفات، پیکر او به مشهد انتقال یافت و در محلی نزدیک حرم رضوی که آن زمان به نام قتلگاه شناخته می‌شد به خاک سپرده شد.[یادداشت ۲]
مشایخ
امین الاسلام طبرسی از افراد زیر روایت نقل کرده است:
شاگردان
جمعی از علماء از شاگردان وی بوده، از او روایت نقل کرده‌اند. این عده از آن جمله‌اند:
- فرزند وی، ابونصر حسن بن فضل صاحب کتاب مشهور مکارم الاخلاق
- رشید الدین ابوجعفر محمد بن علی بن شهرآشوب
- شیخ منتجب الدین صاحب الفهرست
- قطب راوندی صاحب کتاب الخرائج و الجرائح
- سید فضل الله راوندی
- سید ابوالحمد مهدی بن نزار حسینی قاینی
- سید شرفشاه بن محمد بن زیاده افطسی
- شیخ عبدالله بن جعفر دورستی
- شاذان بن جبرئیل قمی[۴]
آثار
طبرسی دارای آثار فراوانی است که برخی از آنها مشهورند.
- مجمع البیان، کتابی است در تفسیر قرآن در ۱۰ مجلد که یکی از تفاسیرمهم شیعی به شمار می‌آید. آن گونه که خود وی در مقدمه این کتاب آورده، در تألیف آن از التبیان شیخ طوسی استفاده کرده است.
برخی دیگر از آثار وی عبارتند از:
- جامع الجوامع یا جوامع الجامع: کتابی است که بر اساس ادعای نویسنده در مقدمه، بدین جهت تألیف شده است که واجد جامعیت مجمع البیان و اختصار کشاف باشد.
- الوافی: این کتاب نیز تفسیر قرآن است؛
- اعلام الوری باعلام الهدی
- اعلام الهدی فی فضائل الائمة(ع) در ۲ مجلد؛
- تاج الموالید
- الآداب الدینیة
- النور المبین
- الفائق
- غنیة العابد
- کنوز النجاح
- عدة السفر و عمدة الحضر
- معارج السؤال
- أسرار الأئمة
- مشکاة الانوار[یادداشت ۳]
- رسالة حقائق الأمور
- العمدة فی اصول الدین و الفرائض و النوافل
برخی از علماء کتاب احتجاج را از مصنفات وی دانسته‌اند. اما چنانکه ابن شهر آشوب در معالم العلماء تصریح کرده است، این انتساب نادرست بوده، احتجاج از آثار احمد بن علی بن ابی طالب طبرسی است.[۵]
حکایتی عجیب درباره طبرسی
از صاحب ریاض العلماء چنین نقل شده است که مشهور است طبرسی دچار سکته شد، گمان بردند که وفات یافته است. پس او را دفن کردند. طبرسی به هوش آمد و خود را در قبر دید. نذر کرد که اگر خدا او را از این بلا نجات دهد، کتابی در تفسیر قرآن تألیف کند. از قضا، شخصی قبر او را نبش کرد. هنگامی که نبش قبرکننده به درآوردن کفن‌های او مشغول شد، طبرسی دست او را گرفت. آن شخص ترسید. طبرسی قصه را برای او تعریف کرد. نبش قبر کننده او را بر دوش گرفته، به خانه رساند. طبرسی کفن خود و اموالی به نبش قبر کننده بخشید و آن شخص نیز از کار خود توبه کرد. طبرسی نیز در عمل به نذر خود کتاب مجمع البیان را تألیف کرد.[۶]
با توجه به این که طبرسی عالم قرن ششم است و افندی از علمای قرن دوازدهم است این داستان نیاز به سند دارد ولی افندی این داستان را بدون سند نقل می‌کند و محدث نوری هم تصریح دارد که این داستان در هیچ منبعی قبل از ریاض العلماء نقل نشده است.[۷]
پانویس
منابع
- امین، سید محسن، اعیان الشیعة، تحقیق: سید حسن امین، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۶ق.
- عابدی، احمد، ترجمه الآداب الدینیه، قم، زائر، ۱۳۸۰ش.
- فصلنامه پژوهش‌های قرآنی
- نوری، میرزا حسین، خاتمة مستدرک الوسایل، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، بی‌تا.
خطای یادکرد: برچسب
<ref> برای گروهی به نام «یادداشت» وجود دارد، اما برچسب متناظر با <references group="یادداشت"/> یافت نشد.