ابوالمعالی کلباسی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | میرزا ابوالمعالی محمد کلباسی اصفهانی |
| تاریخ تولد | ۱۲۴۷ق |
| محل زندگی | اصفهان |
| تاریخ وفات | ۱۳۱۵ق |
| محل دفن | اصفهان، (قبرستان تخت فولاد، تکیه کلباسی) |
| شهر وفات | اصفهان |
| خویشاوندان سرشناس | حاجی کلباسی(پدر)، ابوالهدی کلباسی(فرزند)، سید محمدباقر شفتی(پدر بزرگ همسر) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سید محمد شَهْشَهانی، سید حسن مدرس اصفهانی |
| شاگردان | آیت‌الله بروجردی، ابوالهدی کلباسی، آقاضیاء عراقی، سید ابوالقاسم دهکردی |
| محل تحصیل | اصفهان |
| تألیفات | الرسائل الرجالیه، رسائل المحقق الکلباسی، الاستشفاء بالتربة الشریفة الحسینیة |
محمد بن محمدابراهیم کَلْباسی (۱۲۴۷–۱۳۱۵ق) معروف به میرزا ابوالْمَعالی کلباسی رجال‌شناس و فقیه شیعه و از استادان حوزه علمیه اصفهان. او در علم اصول نیز ماهر دانسته شده و دو مجموعه رجالی و اصولی وی، با نام‌های الرَسائِلُ الرِّجالِیّة و رسائِلُ الْمُحقِّقِ الْکلباسی به چاپ رسیده است.
کلباسی همچنین رساله الاِسْتِشْفاءُ بِالتُّرْبَةِ الشَّریفَةِ الْحُسَیْنیَّة را نگاشته، که در آن به استحباب خوردن تربت امام حسین(ع) به قصد شفا پرداخته است. شرح‌هایی بر زیارت عاشورا، زیارت جامعه و خطبه شقشقیه از دیگر آثار او است.
آیت‌الله بروجردی، مرجع تقلید و ابوالهدی کلباسی، رجال‌شناس و فرزند وی، از شاگردان اویند. بر مزار او در قبرستان تخت فولاد اصفهان بقعه‌ای ساخته شد که به‌تدریج عالمان دیگری در آن مکان دفن شد و به تکیه کلباسی شهرت یافت.
جایگاه
آیت‌الله بروجردی:
مجلس آقا میرزا ابوالمعالی، شبیه مجلس پیامبر(ص) بود، روحانیتی داشت که انسان سیر نمی‌شد.
محقق، «مصاحبه با حیدرعلی محقق»، ص۵۷.
ابوالمعالی محمد کلباسی اصفهانی[۱] معروف به ابوالمعالی کلباسی، رجال‌شناس شیعه است،[۲] که او را در علوم اصول و فقه نیز ماهر دانسته‌اند.[۳] وی نزدیک به چهل سال از استادان مطرح حوزه علمیه اصفهان بود.[۴]
زندگی‌نامه
کلباسی در ۷ شعبان ۱۲۴۷ق[۵] در اصفهان به‌دنیا آمد.[۶] پدر او محمدابراهیم کلباسی معروف به حاجی کلباسی (درگذشت ۱۲۶۱ق)، نویسنده کتاب‌های اِشاراتُ الْاُصول و مِنْهاجُ الْهِدایَة است[۷] و نَسَب او به مالک اشتر نخعی می‌رسد.[۸]
پدربزرگ میرزا ابوالمعالی، محمدحسن کاخْکی (درگذشت ۱۱۹۰ق)، اهل حوضِ کَرْباس، محله‌ای از شهر هرات در افغانستان است. «کلباسی» را نسبتی به این محله دانسته‌اند.[۹]
ابوالمعالی با نوه پسری سید محمدباقر شَفْتی ازدواج کرد. پدر همسرش سید زین العابدین شفتی بود.[۱۰] ابوالهُدیٰ کلباسی (درگذشت ۱۳۵۶ق)، نویسنده کتاب رجالی سَماءُ الْمَقال[۱۱] و کتاب اَلْبَدْرُ التَّمامُ فی اَحْوالِ الْوالدِ الْقَمْقام، درباره سرگذشت پدرش[۱۲] و جمال‌الدین کلباسی (درگذشت ۱۳۵۰ق) از عالمان شیعه، فرزندان او هستند.[۱۳]
شب‌زنده‌داری،[۱۴] زهد[۱۵] و بزرگداشت سادات[۱۶] از ویژگی‌های ابوالمعالی شمرده شده است. گفته شده وی شاگردان سید را، هنگام ورود و خروج، بر خود مقدم می‌کرد.[۱۷] میرزا ابوالمعالی در مجالس عزاداریِ شب و روز عاشورا و شب و روز ۲۸ صفر، سالروز رحلت پیامبر(ص)، خدمت‌گزاری می‌کرد.[۱۸]
درگذشت
کلباسی در ۲۷ صفر ۱۳۱۵ق در ۶۷ سالگی، در اصفهان درگذشت[۱۹] و نزدیک قبر پدربزرگش،(محمدحسن بن محمدقاسم کلباسی اصفهانی) در اطراف قبرستان تخت فولاد دفن شد.[۲۰] با گسترش تخت فولاد، این مکان بخشی از قبرستان تخت فولاد قرار گرفت.[۲۱]
در همان سال (۱۳۱۵ق)، سید احمد ملاباشی (درگذشت ۱۳۳۱ق)، داماد وی، مقبره‌ای بر روی قبرش ساخت،[۲۲] که به تکیه کلباسی شهرت یافت. به‌تدریج، مردگان در این بقعه دفن شدند.[۲۳] در کتاب مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی به شرح حال پانزده عالم شیعه مدفون در این بقعه پرداخته شده است.[۲۴] ابوالهدی کلباسی[۲۵] و جمال‌الدین کلباسی[۲۶] دو فرزند وی، از این جمله‌اند.
استادان
ابوالمعالی کلباسی از درس سید محمد شَهْشَهانی (درگذشت ۱۲۸۷ق)[۲۸] و سید حسن مدرس اصفهانی (درگذشت ۱۲۷۳ق)، عالم اصولی، بهره برد.[۲۹] سید محمدباقر دِهْکُردی فرزند سید ابوالقاسم دهکردی نیز استاد وی دانسته شده است.[۳۰]
نویسنده مقدمه کتاب رسائل الرجالیه، فردی به نام امیرمحمد صادق را از استادان ابوالمعالی شمرده است.[۳۱] برخی احتمال داده‌اند وی، همان سید حسن مدرس اصفهانی است؛ زیرا خاندان سید حسن مدرس اصفهانی، پیش از مشهور شدن به مدرس، به میرمحمد صادقی معروف بوده‌اند.[۳۲]
شاگردان
میرزا ابوالمعالی بین سال‌های ۱۲۷۵ و ۱۳۱۵ق، نزدیک به چهل سال در اصفهان مشغول تدریس علوم حوزوی بوده[۳۳] و تعداد شاگردان درس او پرشمار توصیف شده است.[۳۴] نویسنده کتاب مشاهیر مزار میرزا ابوالمعالی کلباسی، حدود چهل نفر عالم شیعه نام برده، که از شاگردان او بوده‌اند.[۳۵] برخی از شاگردان وی چنین‌اند:
- آیت‌الله بروجردی، از مراجع تقلید[۳۶]
- ابوالهدی کلباسی، رجال‌شناس و فرزند وی[۳۷]
- جمال‌الدین کلباسی، فرزند او[۳۸]
- آقاضیاء عراقی، فقیه و اصولی[۳۹]
- محمدحسین غروی نائینی
- سید ابوالقاسم دِهْکُردی، فقیه[۴۰]
- حسنعلی نخودکی اصفهانی، عارف[۴۱]
- رحیم ارباب، فقیه و فیلسوف[۴۲]
- سید محمود مرعشی نجفی، پدر سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی[۴۳]
- مرتضی طالقانی، فقیه و عارف[۴۴]
- سید احمد صفایی خوانساری، نویسنده کتاب کَشْفُ الاَسْتار عن وجه الکتب و الاسفار[۴۵]
- محمدحسن طالقانی، فقیه و فیلسوف و از استادان حوزه علمیه اصفهان و تهران[۴۶]
- محمدحسین بن اسدالله کرمانی اصفهانی (درگذشت ۱۲۴۵ق)، از مراجع تقلید اصفهان[۴۷]
آثار
کلباسی بیش از هشتاد رساله و کتاب[۴۸] در موضوعات رجال، اصول، فقه، کلام، تفسیر، حدیث، ادبیات عرب و شرح بر دعاها و مناجات معصومان(ع) نگاشته است.[۴۹] حدود نیمی از آثار وی چاپ شده‌اند.[۵۰] برخی از آثار او چنین‌اند:
- الرسائل الرجالیه، که دربردارنده ۲۹ رساله در موضوع علم رجال است. پنج رساله از آنها در تحقیق برخی مباحث کلی رجال، دو رساله در بررسی سند صحیفه سجادیه و تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع) و ۲۲ رساله دیگر درباره برخی راویان است.[۵۱] گفته شده ابوالهدی فرزند وی، برای نوشتن کتاب رجالی سماء المقال، از پژوهش‌های این مجموعه استفاده کرده است.[۵۲]
- رسائل المحقق الکلباسی که شامل پانزده رساله اصولی است.[۵۳]
- الاستشفاء بالتربة الشریفة الحسینیة،[۵۴] که در آن به اثبات شفابخش بودن تربت امام حسین(ع) و استحباب استفاده از آن پرداخته شده است.
شرح بر زیارت عاشورا،[۵۵] زیارت جامعه[۵۶] و خطبه شقشقیه[۵۷] از دیگر آثار او است.
پانویس
- ↑ کحاله، معجم المؤلفین، ۱۳۷۶ش، ج۱۲، ص۳۰۳.
- ↑ صائب، معجم مورخی الشیعه، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۳۷۱.
- ↑ سبحانی تبریزی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۱۴، ص۵۴؛ کحاله، معجم المؤلفین، ۱۳۷۶ش، ج۱۲، ص۳۰۳.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۶۳.
- ↑ حبیب‌آبادی، مکارم الآثار، ۱۳۶۲ش، ج۴، ص۱۳۰۳.
- ↑ کلباسی، الرسائل الرجالیه، ۱۴۲۲ق، مقدمه، ج۱، ص۱۱.
- ↑ موسوی شفتی، غرقاب، ۱۴۳۰ق، ص۲۲۳–۲۲۵.
- ↑ کلباسی، الرسائل الرجالیه، ۱۴۲۲ق، مقدمه، ج۱، ص۱۱.
- ↑ کلباسی، الرسائل الرجالیه، ۱۴۲۲ق، مقدمه، ج۱، ص۱۱ و ۱۸.
- ↑ کلباسی، الرسائل الرجالیه، ۱۴۲۲ق، مقدمه، ج۱، ص۱۹.
- ↑ رفاعی، معجم ما کتب عن الرسول و اهل البیت، ۱۳۷۱ش، ج۱۱، ص۲۲۲.
- ↑ صائب، معجم مورخی الشیعه، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۴۳۱.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ۱۴۳۰ش، ج۱۳، ص۳۰۸.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۵۲.
- ↑ کلباسی، الرسائل الرجالیه، ۱۴۲۲ق، مقدمه، ج۱، ص۱۵.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۵۵.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۵۵.
- ↑ کلباسی، الرسائل الرجالیه، ۱۴۲۲ق، مقدمه، ج۱، ص۱۵.
- ↑ حبیب‌آبادی، مکارم الآثار، ۱۳۶۲ش، ج۴، ص۱۳۰۳ و ۱۳۰۴.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۱۸.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ۱۳۸۶ش، ص۵۵.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۸۸.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۱۸.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۱۸.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۱۱۴.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۱۰۲.
- ↑ «تکیه کلباسی»، مجموعه تاریخی، فرهنگی و مذهبی تخت فولاد اصفهان.
- ↑ کلباسی، الرسائل الرجالیه، ۱۴۲۲ق، مقدمه، ج۱، ص۱۲.
- ↑ کلباسی، الرسائل الرجالیه، ۱۴۲۲ق، مقدمه، ج۱، ص۱۲.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۴۲.
- ↑ کلباسی، الرسائل الرجالیه، ۱۴۲۲ق، مقدمه، ج۱، ص۲۱.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۴۸.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۶۳.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۵۹.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۶۳.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۹۳.
- ↑ کلباسی، الرسائل الرجالیه، ۱۴۲۲ق، مقدمه، ج۱، ص۲۱.
- ↑ کلباسی، الرسائل الرجالیه، ۱۴۲۲ق، مقدمه، ج۱، ص۲۱.
- ↑ عراقی، قاعده لاضرر و لاضرار، مقدمه، ۱۴۱۸ق، ص۱۱۳.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۳۳۱.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۶۱–۶۳.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۶۱–۶۳.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۶۱–۶۳.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۶۱–۶۳.
- ↑ امین، مستدرکات اعیان الشیعه، ۱۴۰۸ق، ج۶، ص۲۱.
- ↑ مرسلوند، زندگی‌نامه رجال و مشاهیر ایران، ۱۳۷۶ش، ج۴، ص۲۴۴.
- ↑ کلباسی، الرسائل الرجالیه، ۱۴۲۲ق، مقدمه، ج۱، ص۲۱.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۷۰.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۷۰.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۷۰.
- ↑ رحمان‌ستایش، آشنایی با کتب رجالی شیعه، ۱۳۸۵ش، ص۲۷۹ و ۲۸۰.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۸۳.
- ↑ کلباسی، رسائل المحقق الکلباسی، قم، فهرست.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۷۷.
- ↑ کلباسی، الرسائل الرجالیه، ۱۴۲۲ق، مقدمه، ج۱، ص۲۴.
- ↑ کرباسی‌زاده، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی، ۱۳۸۴ش، ص۷۷.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ۱۴۳۰ق، ج۱۳، ص۸۰.
منابع
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۳۰ق.
- امین، سید حسن، مستدرکات اعیان الشیعه، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۸ق.
- امین، سید محسن، اعیان الشیعه، تحقیق حسن امین، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۳ق.
- «تکیه کلباسی»، مجموعه تاریخی، فرهنگی و مذهبی تخت فولاد اصفهان، مشاهده ۳۰ آذر ۱۴۰۰ش.
- حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار، اصفهان، کمال، ۱۳۶۲ش.
- رحمان‌ستایش، محمدکاظم، آشنایی با کتب رجالی شیعه، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، ۱۳۸۵ش.
- رفاعی، عبدالجبار، معجم ما کتب عن الرسول و اهل البیت(ع)، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۱ش.
- سبحانی تبریزی، جعفر، موسوعة طبقات الفقهاء، قم، مؤسسة الامام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق.
- صائب، عبدالحمید، معجم مورخی الشیعة: الامامیة، الزیدیة، الاسماعیلیة، قم، مؤسسة دائرة معارف الفقه الاسلامی، ۱۴۲۴ق.
- عراقی، ضیاءالدین، قاعده لاضرر و لاضرار، تقریرات سید مرتضی موسوی خلخالی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۴۱۸ق.
- کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۳۷۶ش.
- کرباسی‌زاده اصفهانی، علی، مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی، اصفهان، کانون پژوهش، ۱۳۸۴ش.
- کلباسی، محمد بن محمدابراهیم، الرسائل الرجالیه، تصحیح محمدحسین درایتی، قم، دار الحدیث، ۱۴۲۲ق.
- محقق، حیدرعلی، «مصاحبه با حیدرعلی محقق»، در مجله حوزه، شماره ۵۳، ۱۳۷۱ش.
- مرسلوند، حسن، زندگی‌نامه رجال و مشاهیر ایران، تهران، الهام، ۱۳۷۶ش.
- موسوی شفتی، محمدمهدی، غرقاب، مقدمه هادی نجفی، تحقیق مهدی باقری سیانی و محمود نعمتی، اصفهان، کانون پژوهش، ۱۴۳۰ق.
- مهدوی، مصلح‌الدین، اعلام اصفهان، مقدمه محمدعلی چلونگر، تصحیح غلامرضا نصراللهی، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶ش.