قیام بیست و چهار حوت (هرات)
قیام بیست و چهارم حوت (اسفند) هرات،(۱۳۵۷ش) خیزش اهالی هرات از ۲۴ تا ۲۹ اسفند ۱۳۵۷ش بر ضد حکومت کمونیستی افغانستان که شیعیان در آن نقش اساسی را بر عهده داشتند. برخی این قیام را زمینه فروپاشی شوروی سابق و سرآغاز دیگر قیام‌های افغانستان می‌دانند.
عوامل قیام
انگیزه‌های دینی مانند تضاد اندیشه اسلام با مارکسیسم در شکل‌گیری قیام‌های شیعیان در افغانستان نقش مهمی داشته است. اعتراض به برنامه‌های سوادآموزی و اصلاحات ارضی را از انگیزه‌های اهالی هرات برای این قیام ذکر کرده‌اند.[۱]
پیش زمینه‌ها
پیش از قیام مردم هرات، شیعیان در برخی مناطق افغانستان خیزش‌هایی داشتند؛ از جمله قیام دره صوف (ولایت سمنگان) در اواخر بهمن ۱۳۵۷ش و شهر چهارکِنت (ولایت بلخ) در اوایل اسفند ۱۳۵۷ش.[۲]
شرح قیام و مراحل آن
بامداد روز ۲۴ حوت(اسفند) ۱۳۵۷ش، شماری از اهالی ولسوالی (شهر) گذره با بیرق‌های سبزرنگ و شعارهای اسلامی ضد دولت وقت افغانستان و ضد شوروی به سوی مرکز شهر هرات روانه شدند. در بین راه اهالی شهر هرات نیز به آنان پیوستند. نیروهای نظامی به تظاهرکنندگان حمله کردند. قیام‌کننده‌ها نیز با ابزاری مانند بیل و کلنگ از خود دفاع کردند. شماری از افسران فرقه (لشکر) ۱۷ هرات به خیزش‌کنندگان پیوستند و اسلحه در اختیار آنان قرار دادند. در این قیام که تا ۲۹ اسفند طول کشید، مردم مراکز دولتی هرات را تصرف کردند. در ۲۹ اسفند نیروی هوایی دولت افغانستان با کمک نیروی هوایی شوروی، قیام را سرکوب کرد. آمار کشتگان مردمی این قیام را بین ۵۰۰۰ تا ۴۵،۰۰۰ تن ذکر کرده‌اند.[۳]
پیامدها
هر چند در قیام هرات شیعیان و اهل سنت شرکت کردند؛ اما شیعیان در آن نقش اساسی را بر عهده داشتند. به همین دلیل دولت وقت افغانستان، این قیام را نتیجه دخالت رهبران دینی ایران از جمله آیت‌الله شریعتمداری عنوان کرد.[۴] در پی سرکوب اهالی هرات، آیت الله شریعتمداری، کشتار مردم را محکوم کرد. دولت افغانستان به این پیام واکنش نشان داد و شماری از روحانیان و روشنفکران شیعه را دستگیر کرد.[۵]
گرامیداشت
اهالی هرات هر ساله، در ۲۴ اسفند، در منطقه‌ای موسوم به دشت شهداء در شمال هرات گرد هم می‌آیند و سالروز این قیام را گرامی می‌دارند.
پانویس
یادداشت
منابع
- بختیاری، محمدعزیز، شیعیان افغانستان، انتشارات شیعه‌شناسی، قم، ۱۳۸۵ش.
- بینش، انصاری و خلوصی، محمدوحید، فاروق، محمدحسین، شیعیان افغانستان؛روابط، جایگاه‌ها و جریان و احزاب، تهران، مؤسسه مطالعات اندیشه سازان نور، ۱۳۹۰ش.
- جمعی از نویسندگان افغانستان، شورای ائتلاف، مؤسسه فرهنگی ثقلین، مشهد، ۱۳۷۸ش.