پرش به محتوا

غلامحسین ابراهیمی دینانی

از ویکی شیعه
(تغییرمسیر از ابراهیمی دینانی)
غلامحسین ابراهیمی دینانی
فیلسوف و نویسنده شیعه
اطلاعات کلی
مذهبشیعه
زادروز۵ دی سال ۱۳۱۳ش
زادگاهاصفهان (روستای دینان از توابع دُرچه)
محل زندگیاصفهان • قمتهران
اطلاعات علمی
تحصیلاتحوزوی و دانشگاهی
محل تحصیلحوزه علمیه اصفهانحوزه علمیه قم • دانشگاه تهران
استادانسید حسین بروجردیسید محمد محقق دامادسید روح‌الله خمینیعلامه طباطبایی
آثاردفتر عقل و آیت عشق • ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام • قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی
اطلاعات دیگر
تخصصفلسفه اسلامی • فلسفه غرب
پیشهاستاد دانشگاه
زمینه فعالیتحکمت متعالیهفلسفه اشراقفلسفه مشاء
جوایزچهره ماندگار در رشته فلسفه سال ۱۳۸۰ش و برگزیده چهار دوره جایزه کتاب سال ایران.
وبگاهhttp://ebrahimi-dinani.com


غلامحسین ابراهیمی دینانی (زاده ۱۳۱۳ش) فیلسوف، از شاگردان علامه طباطبایی و استاد فلسفه دانشگاه تهران است. وی تحصیلات خود را در حوزه علمیه اصفهان و سپس حوزه علمیه قم گذراند. دینانی اساتیدی از جمله سید حسین بروجردی، سید محمد محقق داماد و سید روح‌الله خمینی را داشته است. وی همزمان با تحصیلات فقه و اصول در درس فلسفه علامه طباطبایی حاضر شده و در جلسات فلسفی علامه طباطبایی با هانری کربن که در تهران برگزار می‌شد حضور داشت.

ابراهیمی دینانی تحصیلات خود در دانشگاه تهران در رشته فلسفه را با درجه دکترا به پایان رساند. وی در دانشگاه فردوسی در مشهد به تدریس مشغول شد و در سال ۱۳۶۲ش عضو هیئت علمی دانشگاه تهران شد.

دینانی دارای تألیفات متعددی از جمله «قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی» و «ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام» است. چهار اثر وی در دوره‌های مختلف جایزه کتاب سال ایران برگزیده شده‌اند. دینانی در سال ۱۳۸۰ش نیز به عنوان چهره ماندگار فلسفه مورد تقدیر قرار گرفت.

جایگاه و اهمیت

غلامحسین ابراهیمی دینانی فیلسوف، نویسنده، از شاگردان علامه طباطبایی و استاد فلسفه در دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه تهران و دانشگاه تربیت مدرس تهران است.[۱] دینانی از دانش‌آموختگان حوزه علمیه اصفهان و سپس حوزه علمیه قم است. وی دارای تحصیلات دکترای فلسفه از دانشگاه تهران می‌باشد. همچنین مقالات و کتاب‌های متعددی در زمینه فلسفه و تحقیقات فلسفی از وی منتشر شده است.[۲]

دینانی از کسانی است که در جلسات فلسفی علامه طباطبایی و هانری کربن به همراه سید حسین نصر شرکت داشت و از نزدیک شاهد مباحثات فلسفی آنها بود.[۳]

مراسم تقدیر و بزرگداشت غلامحسین ابراهیمی دینانی، از راست؛ نفر اول:نجفقلی حبیبی، نفر دوم:غلامرضا اعوانی، نفر چهارم:غلامحسین ابراهیمی دینانی، نفر پنجم:کریم مجتهدی،

او را از دوستان صمیمی و هم‌حجره‌ای‌ سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در مدرسه حجتیه قم و در دوران تحصیل در حوزه علمیه قم گفته‌اند.[۴]

دینانی در برنامه تلویزیونی به نام معرفت حضور می‌یابد و در آن اندیشه‌های فلسفی و عرفانی خود را بیان می‌کند.[۵] همچنین دینانی در سال ۱۳۹۶ش در مراسمی که با عنوان بزرگداشت نیم قرن فعالیت فلسفی دینانی در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار گردید، مورد تقدیر قرار گرفت.[۶]

دینانی عضو پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی و عضو ثابت انجمن حکمت و فلسفه ایران است.[۷]

تحصیلات

غلامحسین ابراهیمی دینانی در ۵ دی سال ۱۳۱۳ش در محله دینان از توابع دُرچۀ اصفهان به دنیا آمد.[۸] وی پس پایان تحصیلات ابتدایی وارد مدرسه نیم‌آورد در حوزه علمیه اصفهان شد. دینانی پس از پایان مقدمات و سطح برای تکمیل تحصیلات وارد حوزه علمیه قم شد.[۹] وی هم‌زمان با تحصیل فقه و اصول، فلسفه را در اصفهان نزد حکیم ضیاءپور و در قم نزد علامه طباطبایی آموخت و از شاگردان خاص علامه شد.[۱۰]

ایستاده از راست، نفر سوم:غلامحسین ابراهیمی دینانی، ایستاده از چپ نفر اول: حسن صانعی

دینانی درس خارج فقه و اصول را در قم نزد اساتیدی همچون سید حسین بروجردی، محمدعلی اراکی، سید محمد محقق داماد، امام‌خمینی، سید محمدباقر سلطانی طباطبایی، حسینعلی منتظری و میرزا جواد تبریزی گذرانده است.[۱۱]

ابراهیمی دینانی در سال ۱۳۴۵ش در کارشناسی فلسفه از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد و به استخدام وزارت آموزش و پرورش درآمد.[۱۲] وی در سال ۱۳۵۲ش از رساله دکتری فلسفه خود در دانشگاه تهران دفاع کرد. او در سال ۱۳۵۳ش به تدریس فلسفه در دانشگاه فردوسی در مشهد مشغول شد و در سال ۱۳۶۲ش عضو هیئت علمی دانشگاه تهران شد.[۱۳]

آثار

ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام

دینانی بیش از سی کتاب و بیش از یکصد مقاله در زمینه فلسفه دارد[۱۴] که به نقد و تبیین آرای فلسفی فلاسفه شرق و غرب پرداخته و در ذیل آنها به ارائه نظرات خاص فلسفی خود پرداخته است. برخی از کتاب‌های وی عبارتند از:

  • قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی (دو مجلد)
  • ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام (سه جلد). این کتاب در سال ۱۳۷۸ش جایزه کتاب سال ایران را دریافت کرد.
  • دفتر عقل و آیت عشق (سه جلد). در سال ۱۳۸۴ش برگزیده جایزه کتاب سال شد.
  • درخشش ابن‌رشد در حکمت مشاء. این کتاب نیز در سال ۱۳۸۵ش به عنوان کتاب سال تقدیر شد.
  • خواجه نصیرالدین طوسی فیلسوف گفتگو. در سال ۱۳۸۷ش جایزه کتاب سال را دریافت کرد.[۱۵]

ابراهیمی دینانی در اولین دوره چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۰ش، به عنوان چهره برتر رشته فلسفه مورد تقدیر قرار گرفت.[۱۶]

کتاب «ژرفای اندیشه» درباره زندگی‌نامه و دغدغه‌ها و آرای دینانی به قلم علی اوجبی نگارش شده است.[۱۷]

برخی از آراء دینانی

عمده شهرت دینانی به جهت احیاگری فلسفه اشراق و بازخوانی حکمت ایران باستان دانسته شده است. دینانی میزان سنجش و درک هر چیزی حتی درک انسان از خدا را عقل می‌داند. وی را فیلسوفی عقل‌گرا دانسته‌اند که به اشراق معتقد است و در عین حال فیلسوفی مُتَألِّه و اهل حکمت متعالیه و آشنا به تمامی جوانب عرفان است.[۱۸]

دینانی در کتاب «دفتر عقل و آیت عشق» به جایگاه عقل در حکمت و فلسفه پرداخته و از عقل در برابر عقاید اشاعره دفاع کرده است. به عقیده دینانی بین عشق و درک عقلی تعارضی نیست و هیچ یک دیگری را نفی نمی‌کند. به دینانی القابی همچون سرباز عقل نیز نسبت داده می‌شود.[۱۹]

به باور دینانی، بین عقل و عشق مخالفتی نیست، نتیجه عقل، عشق است و اصلا بدون عقل، عشق ممکن نیست. اما گاهی معرفت برهانی ممکن است بدون عشق باشد ولی آن طرف ممکن نیست و عشق بدون معرفت، یعنی آن عشقی که ما می‌شناسیم معنا ندارد. حتی عشق‌های مجازی بدون معرفت نمی‌شود.[۲۰]

به عقیده دینانی، ابن‌سینا از ارسطو بزرگ‌تر است، ابن‌سینا ارسطوی جهان اسلام است. بسیاری از مسائل را وارد کرده است که به ذهن ارسطو نمی‌رسیده است مثل برهان صدیقین که اصلا به ذهن ارسطو نمی‌رسیده است. حکمای اسلامی از قبیل ابن‌سینا، سهروردی، ملاصدرا، فیلسوف از نوع ویتگنشتاین نیستند بلکه این‌ها حکیم هستند این‌ها هم عشق می‌دانند و هم عرفان. از طرفی کلام در رتبه پایین‌تر از فلسفه است مقام کلام خیلی پایین‌تر است ولی عرفان از فلسفه بالاتر است نتیجه فلسفه، عرفان است و حکمای اسلامی هم به عرفان دست داشتند. ملاصدرا، سهروردی و ابن‌سینا همگی عارف تمام هم عیار هستند[۲۱]

به گفته دینانی، عده‌ای بر این باورند که کتاب تهافت الفلاسفه غزالی، اگرچه از جهت غایت و غرضی که به موجب آن نوشته شده یک کتاب ضد فلسفه شناخته می‌شود ولی از جهت موضوع و محتوا در زمره کتب فلسفی است به این ترتیب برای ردّ فلسفه باید به فلسفه توسل پیدا کرد و با اسلحه غیر فلسفی هرگز نمی‌توان به جنگ با فلسفه پرداخت تفکر فلسفی به نیروی پرسش زنده است یعنی آنجا که پرسش نباشد فلسفه نیز نخواهد بود.[۲۲]

پانویس

  1. زندگینامه استاد دانشمند دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا.
  2. زندگینامه استاد دانشمند دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا.
  3. نصری، آینه‌های فیلسوف، ۱۳۸۰ش، ص۳۹-۴۰؛ زندگینامه استاد دانشمند دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا.
  4. مثـل عــمــــار؛ مروری بر خاطرات حجت‌الاسلام والمسلمين ناطق نوری از مبارزات رهبر انقلاب، خبرگزاری ایسنا
  5. زندگینامه استاد دانشمند دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا.
  6. بزرگداشت غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت دنیای اقتصاد.
  7. زندگینامه استاد دانشمند دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا؛ زندگینامه: غلامحسین ابراهیمی دینانی (۱۳۱۳-)، سایت همشهری آنلاین.
  8. نصری، آینه‌های فیلسوف، ۱۳۸۰ش، ص۳۱.
  9. نصری، آینه‌های فیلسوف، ۱۳۸۰ش، ص۳۱؛ زندگینامه: غلامحسین ابراهیمی دینانی (۱۳۱۳-)، سایت همشهری آنلاین.
  10. نصری، آینه‌های فیلسوف، ۱۳۸۰ش، ص۳۵؛ زندگینامه استاد دانشمند دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا.
  11. نصری، آینه‌های فیلسوف، ۱۳۸۰ش، ص۳۵؛ زندگینامه: غلامحسین ابراهیمی دینانی (۱۳۱۳-)، سایت همشهری آنلاین؛ زندگینامه استاد دانشمند دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا.
  12. زندگینامه: غلامحسین ابراهیمی دینانی (۱۳۱۳-)، سایت همشهری آنلاین؛ زندگینامه استاد دانشمند دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا.
  13. زندگینامه: غلامحسین ابراهیمی دینانی (۱۳۱۳-)، سایت همشهری آنلاین؛ زندگینامه استاد دانشمنددکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا.
  14. «غلامحسین ابراهیمی دینانی - فیلسوف و اندیشمند ایرانی»، سایت فیلسوف‌یار.
  15. دینانی، سایت فیلسوف‌یار؛ زندگینامه: غلامحسین ابراهیمی دینانی (۱۳۱۳-)، سایت همشهری آنلاین.
  16. «زندگینامه: غلامحسین ابراهیمی دینانی (۱۳۱۳-)»، سایت همشهری آنلاین.
  17. «ژرفای اندیشه»،‌ وبگاه فیلسوف‌یار.
  18. زندگینامه استاد دانشمند دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا.
  19. زندگینامه استاد دانشمند دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا.
  20. ابراهیمی دینانی، «گزارش:خواجه نصیرالدین طوسی، فیلسوف گفت‌وگو»، ص۱۰۹.
  21. ابراهیمی دینانی، «گزارش:خواجه نصیرالدین طوسی، فیلسوف گفت‌وگو»، ص۱۰۸.
  22. «فلسفه نقد و نقد فلسفی»، ص۵.

منابع