انجیل

مقاله نامزد خوبیدگی
از ویکی شیعه
انجیل
آیات نخستین انجیل متّی، به خط نسخ، متعلق به قرن چهاردهم میلادی
یکی از قدیمی‌ترین نسخه‌های خطی کتاب مقدس به زبان فارسی

مشخصات


عنوان: کتاب آسمانی عیسی(ع) به اعتقاد مسلمانان، بخش نخست از عهد جدید (کتاب مقدس مسیحیت)
انجیل‌های رسمی: مَتّی، مَرْقُس، لوقا، یُوحَنّا
تاریخ نگارش: قرن اول: از سال ۳۸ تا ۹۸م
نویسندگان: مَتّی، مَرْقُس، لوقا، یُوحَنّا
انجیل‌های غیررسمی: انجیل بَرْنابا، انجیل مصریان، انجیل پِطْرُس و...

اِنْجیل (به زبان انگلیسی: Gospel) براساس آموزه‌های اسلامی نام کتاب آسمانی حضرت عیسی(ع)‌ است که از سوی خداوند بر او نازل شد. در آیات قرآن، بر وحیانی بودن انجیل، بشارت انجیل درباره بعثت حضرت محمد(ص) و پیامبر بودن عیسی(ع) تأکید شده و آموزه تثلیث و الوهیت عیسی(ع) باطل شمرده شده است. به گفته آیت‌الله مکارم شیرازی، کتاب آسمانی عیسی(ع) از بین رفته و تنها قسمت‌هایی از آن، آمیخته با خرافات، در انجیل‌های دیگر باقی مانده است.

برخی از محققان مسلمان همچون آیت‌الله معرفت انجیل را یک کتاب آسمانی مدوّن و نازل شده بر عیسی(ع) نمی‌دانند و معتقدند آنچه بر عیسی(ع) نازل شد، تعالیم و بشارت‌هایی شفاهی بود که توسط حواریون به نسل بعد منتقل و در اناجیل معروف گردآوری شد.

براساس دیدگاه مسیحیان، عیسی(ع)‌ هرگز کتابی به نام انجیل نیاورد. از دیدگاه آنان، عیسی(ع) تجسّم و عین وحی و پیام الهی است، نه آورنده آن. در فرهنگ و سنت مسیحی، انجیل به بخشی از کتاب مقدس مسیحیان گفته می‌شود که عبارت است از چهار کتاب انجیل مَتّی، انجیل مَرْقُس، انجیل لُوقا و انجیل یُوحَنّا. این چهار انجیل که چهار کتاب اول از عهد جدید هستند، توسط شاگردان یا شاگردانِ شاگردان حضرت عیسی(ع) و درباره زندگی و سخنان عیسی(ع) نوشته شده‌اند.

مسیحیان، از میان انجیل‌های متعدد، فقط این چهار انجیل را رسمی و قانونی می‌دانند. به سه انجیل متّی، مَرقُس و لوقا به جهت شباهت‌های بسیار به یکدیگر، انجیل‌های نظیر یا هم‌نوا گفته می‌شود. الوهیت و پسر خدا بودن عیسی(ع) تنها در انجیل یوحنّا بیان شده است.

انجیل بَرْنابا، از انجیل‌های غیررسمی است که موردتوجه مسلمانان قرار گرفته است؛ ولی مسیحیان آن را جعلی می‌شمارند. این انجیل، الوهیت و پسر خدا بودن عیسی(ع) و به صلیب کشیده شدن او را مردود دانسته و به مسیح بودن حضرت محمد(ص) بشارت داده است.

برخی اشکالاتی به اناجیل وارد کرده‌اند که از آن جمله است: مورداطمینان نبودن نویسندگان انجیل‌ها به جهت مصون نبودن از اشتباه و گناه، وجود تناقض و اشتباه و خرافات در انجیل‌ها.

کتاب آسمانی عیسی(ع)

براساس آیات قرآن[۱] و احادیث اسلامی،[۲] نام کتاب آسمانی حضرت عیسی(ع)‌ انجیل است که از سوی خداوند بر او نازل شده است.[۳] برخی معتقدند که احادیث در این باره، به قدری فراوان است که انسان به وجود کتاب آسمانی‌ای به نام انجیل به یقین می‌رسد.[۴] به گفته آیت‌الله مکارم شیرازی، مفسر شیعه، کتاب آسمانی عیسی(ع) از بین رفته و شاگردان عیسی(ع) تنها قسمت‌هایی از آن را در انجیل‌های خود نقل کرده‌اند که آمیخته با خرافات شده است.[۵]

براساس نظر بعضی از محققان علوم قرآنی، ازجمله محمدهادی معرفت، برخلاف تصور رایج مسلمانان درباره انجیل، انجیل یک کتاب مدوّن و نازل شده بر عیسی(ع) نیست.[۶] از نظر آیت‌الله معرفت، آنچه بر عیسی(ع) نازل شده، تعالیم و بشارت‌های شفاهی بود که در طول زمانِ رسالتش به مردم و حواریون بیان کرد و حواریون این تعالیم را حفظ نمودند و به نسل بعد منتقل کردند تا اینکه در اناجیل معروف گردآوری شد.[۷]

وَ قَفَّيْنا عَلى‏ آثارِهِمْ بِعيسَى ابْنِ مَرْيَمَ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْراةِ وَ آتَيْناهُ الْإِنْجيلَ فيهِ هُدىً وَ نُورٌ وَ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْراةِ وَ هُدىً وَ مَوْعِظَةً لِلْمُتَّقين‏َ

و از پى اين پیامبران، عیسى پسر مریم را فرستادیم، در حالى ‏که تورات را كه پیش از او بود تصدیق می‌کرد؛ و انجیل را به او دادیم، که در آن هدایت و نورى بود و تورات را که پیش از آن بود تصدیق می‌کرد و رهنمود و پندى بود براى تقواپيشگان.(سوره مائده، آیه ۴۶.)

این محققان کتابی را که براساس آیات قرآن به عیسی عطا شده، به معنای وحی و احکام تشریعی دانسته‌اند[۸] و معتقدند قرآن در هیچ آیه‌ای، انجیل را کتاب عیسی(ع) معرفی نمی‌کند؛ بلکه انجیل را مشتمل بر وحی نازل شده بر او می‌داند.[۹] همچنین گفته‌اند قرآن از باب جدال احسن، نام انجیل را که بر کتاب‌هایی که شامل تعالیم شفاهی نازل شده بر عیسی(ع) بود،‌ برگزید.[۱۰]

ویژگی‌های انجیل در قرآن و روایات

واژه انجیل در آیات قرآن ۱۲ بار[۱۱] به صورت مفرد به کار رفته است[۱۲] و وجود چندین انجیل رد شده است.[۱۳] در این آیات، بر وحیانی بودن انجیل، گواهی آن بر حقانیت تورات، بشارت انجیل درباره بعثت حضرت محمد(ص) و فراگیر شدن دعوت او اشاره شده است.[۱۴] طبق آیه ۴۶ سوره مائده، انجیل دربردارنده «هدایت» و «نور» و «موعظه» برای اهل‌تقوا است.[۱۵] همچنین در آیاتی همچون آیه ۱۷۱ سوره نساء بر انسان و پیامبر بودن عیسی(ع) تأکید و آموزه تثلیث و الوهیت عیسی(ع) باطل شمرده شده است.[۱۶]

براساس حدیثی از امام صادق(ع)، انجیل در شب دوازدهم[۱۷] یا شب سیزدهم ماه رمضان[۱۸] بر عیسی(ع) نازل شد. گفته شده انجیل به صورت یکباره و دفعی نازل شد. برپایه روایات متعدد، انجیل و دیگر کتاب‌های آسمانی نزد امامان شیعه است.[۱۹]

دیدگاه عالمان مسلمان

عالمان مسلمان درباره انجیل‌های موجود دو احتمال داده‌اند:

  • احتمال نخست: بسیاری از قسمت‌های انجیل اصلی توسط نویسندگان بعدی اناجیل حذف شده و خرافات زیادی به آن افروده شده است؛
  • احتمال دوم: انجیل اصلی به‌کلی فراموش و کنار گذاشته شده و به جای آن، کتاب‌های دیگری نوشته شده است.[۲۰]

برخی از محققان معتقدند آنچه در روایات شیعه درباره محتوای انجیل آمده، اشتراکاتی با محتوای انجیل‌های چهارگانه (مَتّی، مَرْقُس، لوقا و یُوحَنّا) دارد که نشانه این است که انجیل‌های موجود مشترکات زیادی با انجیلی دارند که ائمه(ع) یا اصحاب آنها از آن سخن گفته‌اند.[۲۱] برخی از مشترکات چنین بیان شده است: نهی از عیب‌جویی، ذم ریاکار، پرهیز از دروغ‌گویان، تقدم حق‌الناس بر حق الله، پاسخ‌گویی در قیامت و توصیه به مدارا.[۲۲]

«انجیل رسولان» قدیمی‌ترین نسخه خطی موجود از اناجیل که به زبان سریانی قدیم (آشوری) بر روی پوست ماهی نوشته شده و در کتابخانه مرکزی تبریز نگهداری می‌شود.[۲۳]

انجیل نزد مسیحیان

در مسیحیت، انجیل به هر یک از چهار کتاب اول عهد جدید[یادداشت ۱] گفته می‌شود که عبارت‌اند از: مَتّی، مَرْقُس،[یادداشت ۲] لوقا و یوحَنّا.[۲۴] در کتاب‌های تاریخ ادیان به ویژه مسیحیت، انجیل به کتاب‌هایی گفته می‌شود که در سده‌های نخست مسیحیت برای ثبت سخنان و رفتارهای عیسی(ع) نگارش شدند.[۲۵]

براساس دیدگاه مسیحیان، عیسی(ع)‌ هرگز کتابی به نام انجیل نیاورد. از دیدگاه آنان، آوردن وحی مانند آنچه مسلمانان درباره قرآن و پیامبر(ص) اعتقاد دارند، در مسیحیت جایی ندارد. مسیحیان، عیسی(ع) را تجسّم و عین وحی و پیام الهی می‌دانند، نه آورنده آن.[۲۶] مسیحیان معتقدند چهار انجیل فقط زندگی‌نامه و سخنان حضرت عیسی(ع) را گزارش می‌کنند و برخلاف تورات، هرگز چیزی از معارف و آموزه‌های خود را به پیام مستقیم الهی نسبت نمی‌دهند.[۲۷]

مسیحیان تنها به چهار انجیل متّی، مرقس، لوقا و یوحنّا اعتقاد دارند و آنها را صحیح می‌دانند؛ زیرا مسیحیان نخستین، آنها را از جانب خدا می‌دانستند.[۲۸] به گفته توماس میشل، کشیش و متکلم مسیحی (متولد ۱۹۴۱م)، مسیحیان هیچ تناقضی در مطالب اناجیل چهارگانه نمی‌بینند و از نظر آنان هر چهار انجیل از درجه اعتبار و اهمیت یکسانی برخوردارند.[۲۹] از نظر آنان، دست برداشتن از هریک از انجیل‌ها موجب نقص ایمان خواهد شد.[۳۰] در مقدمه عهد جدید آمده است که مسیحیان حدوداً از سال ۱۵۰ میلادی، در اجتماعات یکشنبه در کلیسا، بخش‌هایی از چهار انجیل را می‌خواندند و آنها را به منزله آثار رسولان می‌شمردند و برای آنها همانند کتاب مقدس حجیت قائل بودند.[۳۱]

انجیل‌ها زندگی، معجزات، تعالیم، سیره و سخنان حضرت عیسی(ع) را گزارش کرده‌اند.[۳۲]

مفهوم‌شناسی

مپندارید که آمده‌ام تا شریعت یا کتاب‌های پیامبران را منسوخ کنم؛ نیامده‌ام تا منسوخ کنم، بلکه آمده‌ام تا کامل گردانم.

انجیل متّی، باب ۵، آیه ۱۷.

انجیل واژه‌ای یونانی به معنای مژده و بشارت است؛[۳۳] مژده به فرارسیدن ملکوت آسمان یا پیمان جدید.[۳۴] به جهت اینکه انجیل‌ها شامل بشارت به ملکوت خدا یا پیمانی تازه هستند، آنها را انجیل می‌نامند.[۳۵] گفته شده این بشارت در آغاز ظهور حضرت عیسی(ع) به معنای بشارت بخشایش و ظهور ملکوت خداوند به کار می‌رفت؛ اما در عصر حواریون (شاگردان عیسی) که انجیل‌ها به نگارش درآمد، به معنای مژده ظهور پسر خدا و رستاخیز او به کار رفت.[۳۶]

سیر تدوین و رسمی شدن انجیل‌های چهارگانه

انجیل‌نویسی از اواسط دهه ۶۰ میلادی شروع شد. ابتدا انجیل مَرقُس، سپس متّی و لوقا نوشته شدند و در پایان قرن اول، نیز انجیل یوحنا نگارش شد.[۳۷] به اعتقاد مسیحیان، پس از عروج عیسی(ع) در سال ۳۰م،[۳۸] سخنان و رویدادهای مربوط به او به صورت شفاهی نقل می‌شد[۳۹] تا اینکه در نیمه قرن اول میلادی اندیشه نگارش این سنت شفاهی در میان مسیحیان قوت گرفت و عده‌ای به نوشتن زندگی‌نامه و سخنان عیسی(ع) پرداختند.[۴۰]

نگارش انجیل‌ها همزمان با تبلیغ مسیحیت توسط پولُس و تشکیل کلیساهای متعدد بود. ازاین‌رو افراد مختلفی با سبک و نگارش خاصی به نوشتن زندگی‌نامه و حوادث مربوط به عیسی(ع) پرداختند و انجیل‌های متعددی به وجود آمد.[۴۱] به گفته توماس میشل، مسیحیان نخستین با کمک روح‌القدس از میان نوشته‌های متعدد،‌ چهار انجیل و ۲۳ کتاب دیگر را به عنوان کتاب مقدس و نوشته‌های الهام‌شده پذیرفتند.[۴۲]

در خصوص زمان رسمیت یافتن انجیل‌های چهارگانه دیدگاه‌ها مختلف است: یک نظر این است که در سال ۳۹۷ میلادی در مجمع روحانی «کارتاژ»، همه انجیل‌ها، غیر از انجیل‌های چهارگانه کنار گذاشته شدند و در اوایل قرن پنجم، چهار انجیل به عنوان انجیل‌های رسمی و قانونی در عهد جدید شناخته و تثبیت شد.[۴۳] برخی معتقدند انجیل‌های چهارگانه حدوداً از سال ۱۵۰ میلادی به‌منزله آثار رسولان شمرده می‌شد و برای آنها حجیت قائل بودند و در حدود سال ۱۷۰م جایگاه آثار قانونی و رسمی را کسب کرده بودند؛ اما به زبان آورده نمی‌شد.[۴۴] در مقدمه عهد جدید ترجمه پیروز سیار آمده در آغاز سده سوم میلادی، چهار انجیل به رسمیت شناخته شدند و بعد از آن مناقشه‌ای در آنها صورت نگرفت.[۴۵]

ویژگی‌های انجیل‌های چهارگانه

درباره نویسندگان چهار انجیل تردیدهایی وجود دارد و انتساب آنها را مسلم و قطعی نمی‌دانند.[۴۶] حسین توفیقی در کتاب آشنایی با ادیان بزرگ می‌نویسد مسیحیان معتقدند چهار انجیل را حواریون یا شاگردان حواریون، سال‌ها پس از عیسی(ع) نگاشته‌اند.[۴۷] به گفته توماس میشل، مسیحیان نویسندگان عهد جدید را پیامبر نمی‌دانند؛ بلکه معتقدند آنها از پیروان عیسی(ع) بودند و آن کتاب‌ها را با الهام الهی نوشته‌اند.[۴۸] می‌گویند زبان انجیل‌های چهارگانه، ابتدا یونانی بوده است.[۴۹]

انجیل‌های ‌هم‌نوا

سه انجیل مَتّی، مَرقُس و لوقا به علت شباهت و هماهنگی میان آنها در زبان نگارش و محتوا، انجیل‌های ‌هم‌نوا، هم‌نظر یا نظیر نامیده می‌شوند.[۵۰] مشخصه‌هایی که موجب تفاوت انجیل یوحنا از انجیل‌های دیگر شده، به این صورت بیان شده است: شامل معجزاتی است که در سایر انجیل‌ها نیامده است؛ مانند معجزه تبدیل شدن آب به شراب در قانا یا زنده شدن فردی به نام لَعازَر؛ وجود خطابه‌های طولانی در آن؛ مسیح‌شناسی خاص این انجیل که در آن بر الوهیت عیسی(ع) تأکید شده است.[۵۱] انجیل‌های همنوا را متأثر از ادبیات یهودی و انجیل یوحنّا را متأثر از فلسفه یونان دانسته‌اند.[۵۲]

مَتّی

انجیل مَتّی اولین کتاب از کتاب‌های عهد جدید است.[۵۳] به‌گزارش توماس میشل، دانشمندان کتاب مقدس معتقدند که انجیل متّی با هدف گفت‌وگو و جدل با بعضی از بزرگان یهودی نگارش یافته است.[۵۴] درباره زمان و مکان نگارش این انجیل اختلاف هست. سال ۳۸م، بین سال‌های ۵۰ تا ۶۰م[۵۵] و سال ۷۰م[۵۶] دیدگاه‌ها درباره زمان نگارش آن است و فلسطین و انطاکیه سوریه[۵۷] دیدگاه‌ها درباره مکان آن است.

این کتاب، عیسی(ع) را متمّم دین یهود، معلم اعظم، موسای جدید و صاحب شریعت عهد جدید معرفی می‌کند.[۵۸] محتوای این انجیل را چنین بیان کرده‌اند: نسب‌نامه عیسی(ع)، نحوه ولادت وی، امتحان او به دست شیطان، فرامین اخلاقی به مردم و شاگردانش، معجزات عیسی(ع)، انتخاب دوازده رسول، ظاهر شدن موسی(ع) و الیاس بر او، توطئه قتل عیسی(ع) و برخاستن او از قبر.[۵۹]

متی،‌ نویسنده این انجیل، از حواریون عیسی(ع) بود که گفته شده قبل از ایمان به عیسی(ع)، مأمور اخذ مالیت و باجگیر بوده است.[۶۰] در گذشته، انجیل متی را اولین و قدیمی‌ترین انجیل می‌دانستند؛ اما محققین امروز انجیل مرقس را قدیمی‌ترین انجیل می‌دانند.[۶۱]

مَرقُس

انجیل مرقس کوتاه‌ترین و قدیمی‌ترین انجیل دانسته شده است.[۶۲] نویسنده این انجیل، مرقس، از حواریون نبود؛ بلکه از پیروان و شاگردان پِطْرُس رسول،[یادداشت ۳] بود[۶۳] که در حوالی سال ۶۰،[۶۴] ۶۱[۶۵] یا ۷۰ میلادی[۶۶] در ایتالیا یا روم[۶۷] انجیل خود را تألیف کرد. در این انجیل، بر جنبه‌های بشری و انسان بودن عیسی(ع) و رنج‌های او تأکید شده است.[۶۸] انجیل مرقس به دو بخش تقسیم می‌شود: در بخش نخست به کیستی عیسی(ع) و پادشاهی او و در بخش دوم به مرگ او پرداخته شده است.[۶۹] مرقس بیشتر به کارهای عیسی(ع) پرداخته و مقابله او با دیوها و خارج کردن آنها از بیماران روانی، بخشیدن گناهکاران و معجزات او را گزارش کرده است.[۷۰] این انجیل عیسی(ع) را از زمان تعمید او به دست یحیی(ع) و آغاز رسالتش معرفی کرده و شجره‌نامه و تولد او را مطرح نکرده است.[۷۱] نخستین جمله انجیل مرقس چنین است: «آغاز بشارت عیسی مسیح، پسر خدا».[۷۲]

لوقا

انجیل یوحنّا:

عیسی او را گفت: من رستاخیزم. آن‌کس که بر من ایمان دارد، حتی اگر بمیرد، زنده خواهد بود و هرآن‌که می‌زیَد و بر من ایمان دارد، هرگز نخواهد مرد. آیا بر این ایمان داری؟ او را گفت: آری ای خداوند، ایمان دارم که تو مسیح پسر خدایی؛ همو که به جهان می‌آید.

انجیل یوحنّا، باب ۱۱، آیه ۲۵-۲۷.

انجیل لوقا که طولانی‌ترین انجیل شمرده شده،[۷۳] در سال‌های میان ۷۰ تا ۹۰ میلادی خطاب به مشرکان[۷۴] در روم[۷۵] نوشته شده است. شرح تولد و دوران کودکی عیسی(ع) را از ویژگی‌های خاص این انجیل برشمرده‌اند.[۷۶] تولد یحیی(ع)، معجزات متعدد عیسی(ع)، اعطای قدرت خارق‌العاده به حواریون، انتخاب هفتاد تن (غیر از حواریون) جهت تبلیغ، به صلیب کشیده شدن و برخاستن از قبر از دیگر مطالب این انجیل است.[۷۷] در این انجیل، حواریون، عیسی(ع) را خداوند خطاب کرده‌اند.[۷۸] همچنین گفته‌اند در این انجیل، عیسی(ع) به عنوان انسان کامل مطرح شده است.[۷۹]

لوقا از شاگردان و یاران غیریهودی‌الاصل پولُس رسول بود. ازاین‌رو از حواریون عیسی(ع) به شمار نمی‌رود.[۸۰] لوقا را تنها نویسنده عهد جدید دانسته‌اند که یهودی نبوده است.[۸۱]

یوحنّا

انجیل یوحنا، متأخرترین کتاب سیره و سخنان عیسی(ع) دانسته شده که بر فوق‌بشر بودن عیسی(ع) تأکید دارد.[۸۲] یوحنّا از حواریون دوازده‌گانه عیسی(ع) به شمار می‌رود.[۸۳] درباره سال نگارش این انجیل اختلاف وجود دارد[۸۴] که در دو دیدگاه دسته‌بندی شده است: دیدگاه سنتی که طبق آن سال نگارش به اواخر قرن اول میلادی، از سال ۸۵م به بعد بازمی‌گردد و دیدگاه دوم که تاریخ نگارش را بین دهه ۵۰ و ۷۰ میلادی می‌داند.[۸۵] برخی سال ۶۵م را ترجیح داده‌اند.[۸۶] در این انجیل به سخنان عیسی(ع) بیشتر توجه شده است تا شرح زندگانی او، و سخنان عیسی(ع) به صورت خطبه‌های بلند و مشتمل بر اندیشه‌های پیچیده و مرموز عرضه شده است.[۸۷] نویسنده در این انجیل هدف از نگارش آن را چنین بیان کرده است: «اینها به نگارش درآمد تا ایمان آرید که عیسی، مسیح و پسر خدا است و با ایمان آوردن، در نام او حیات یابید».[۸۸]

در انجیل یوحنّا، عیسی(ع) پسر خدا،[۸۹] کلمه[۹۰] و کسی که از ازل بوده، معرفی شده است.[۹۱] در برخی موارد[۹۲] نیز لقب خدا به او داده شده است.[۹۳] همچنین نقل شده که تنها در این انجیل از فاراقْلیط موعود (به معنای تسلّی‌دهنده) سخن گفته شده و آمده است که او پس از عیسی(ع) می‌آید و همه‌چیز را تعلیم خواهد داد و جهان را داوری خواهد کرد.[۹۴]

در مقدمه انجیل یوحنّا در کتاب عهد جدید، ترجمه پیروز سیار آمده است که درباره نویسنده این انجیل به دلیل وجود تناقضات و ابهامات در آن، تردید وجود دارد. احتمال داده‌اند که برخی از محتوای آن، توسط شاگردان یوحنّا و پس از مرگ وی افزوده شده باشد. همچنین محتمل دانسته‌اند این انجیل در مراحل متوالی شکل یافته و نگارش شده باشد. به گفته نویسنده مقدمه، نام کسی که تحریر و نگارش نهایی این انجیل به دست او صورت گرفته، ناشناخته است.[۹۵]

انجیل‌های غیررسمی

افزون بر انجیل‌های چهارگانه، انجیل‌های دیگری نیز وجود دارد که به همراه برخی کتاب‌های غیررسمی دیگر، به «آپُوکْریفا» یا کتاب‌های جعلی عهد جدید شهرت دارند و کلیسا آنها را به رسمیت نمی‌شناسد.[۹۶] انجیل عبرانیان، انجیل مصریان، انجیل پطرس، انجیل توما، انجیل فیلپُّس (یا فیلیپوس) و انجیل کودکی از جمله انجیل‌های غیررسمی به شمار می‌روند.[۹۷]

انجیل بَرنابا:

به‌تحقیق که پیغمبران، همه ایشان آمدند، مگر رسول‌الله؛ آن‌که زود است بعد از من بیاید؛ زیرا خدای می‌خواهد تا که من مهیا سازم راه او را.

انجیل برنابا، باب ۳۶، آیه ۶.

انجیل بَرنابا

انجیل بَرْنابا، از اناجیل غیررسمی است که موردتوجه مسلمانان قرار گرفته است؛ اما مسیحیان آن را جعلی می‌دانند.[۹۸] می‌گویند این انجیل با سیصد انجیل دیگر در شورای نیقیه (نخستین شورای کلیسایی جهانی) در سال ۳۲۵م،[۹۹] غیررسمی شناخته و از بین برده شد. پس از آن نیز پاپ‌ها آن را جزو کتاب‌های ممنوعه اعلام کردند.[۱۰۰] علت ممنوعیت و غیررسمی بودن این انجیل، ناسازگاری محتوای آن با اعتقادات رسمی کلیسا دانسته شده است. همچنین در این کتاب، مخالفت‌هایی با پولُس رسول و اعتقادات وی یافت می‌شود.[۱۰۱]

انجیل برنابا در چند مورد با انجیل‌های چهارگانه متفاوت است:

  • الوهیت و پسر خدا بودن عیسی(ع) را رد کرده است.[۱۰۲]
  • در انجیل برنابا چند بار، از زبان عیسی(ع) به مسیح بودن حضرت محمد(ص) بشارت داده شده است.[۱۰۳]
  • براساس این انجیل، به جای عیسی(ع)،‌ یکی از حواریون او به نام یهودای اسخریوطی که شبیه عیسی(ع) شده بود، به صلیب کشیده شد.[۱۰۴]

انجیل برنابا تعارض‌هایی با قرآن و باورهای مسلمانان نیز دارد. از جمله طبق آن، انسان‌ها فرزند خدا و ذاتاً گناه‌کارند، پیامبران به‌جز عیسی(ع)، مانند ابراهیم، هارون و ایوب(ع) گناه و محبت شرک‌آمیز داشته‌اند.[۱۰۵]

محققان مسیحی بر این باورند که این انجیل در زمانی غیر از عصر عیسی(ع) و در مکانی غیر از فلسطین نگارش یافته است؛[۱۰۶] توماس میشل مسیحی گفته است دانشمندان براساس شواهد تاریخی و لفظی، زمان کتابت این انجیل را اواخر قرن شانزدهم میلادی دانسته‌اند.[۱۰۷] در مقابل، برخی از محققان مسلمانان این انجیل را اصیل دانسته‌اند.[۱۰۸]

در خصوص نویسنده این انجیل هم اختلاف وجود دارد. برخی، بَرنابا را لقب یکی از مبلغان مسیحی به نام یوسف دانسته‌اند که اهل قبرس و از خانواده‌ای یهودی و از دودمان لاوی پسر یعقوب نبی بود[۱۰۹] که به جهت کوشش فراوان در تبلیغ مسیحیت، او را برنابا به معنای مبلغ توانا نامیدند.[۱۱۰] او مورداعتماد حواریون[۱۱۱] و براساس عهد جدید، شخصی صالح و با ایمان بود.[۱۱۲] در مقابل، برخی از متکلمان مسیحی، نویسنده این انجیل را یک مسیحی اسپانیولی در قرن شانزدهم میلادی می‌دانند که به اسلام گرویده بود.[۱۱۳]

انتقادات به انجیل‌ها

منتقدان به انجیل‌های چهارگانه و به طور کلی عهد جدید انتقاداتی وارد کرده‌اند؛ از جمله:

  • فقدان اعتبار نویسندگان: گفته‌اند به تصریح همه مسیحیان، نویسندگان اناجیل پیامبر نبودند و از اشتباه و گناه مصونیت نداشتند؛ بلکه آنها انسان‌های معمولی بودند که به عیسی(ع) ایمان داشتند. در اناجیل، به صراحت به برخی از حواریون و شاگردان عیسی(ع)، بی‌ایمانی، انکار مسیح و سخنانش و ناسازگاری با یکدیگر نسبت داده شده است. ازاین‌رو نمی‌توان به این کتاب‌ها به عنوان منبع اصلی آموزه‌های حضرت عیسی(ع) اعتماد کرد.[۱۱۴] توماس میشل که از متکلمان مسیحی است، تصریح کرده است که بسیاری از مسیحیان عصمت لفظی کتاب مقدس را نمی‌پذیرند. همه مسیحیان معتقدند که اصل پیام از طرف خداست؛ ولی شکل و ساختار آن از طرف بشر است که مانند دیگر مردم در معرض خطاست. ازاین‌رو ممکن است نویسنده بشریِ این کتاب‌ها و پیام‌ها، نظریات غلط و اشتباه خود را در آن کتاب‌ها گنجانده و باقی مانده باشد.[۱۱۵]
  • تناقضات انجیل‌ها: برخی از تناقضات و ناسازگاری‌هایی که در انجیل‌ها وجود دارد، دلیل بر معتبر نبودن آنها دانسته شده است.[۱۱۶] برای نمونه میان انجیل متی و لوقا و مرقس در نسب‌نامه عیسی(ع) اختلاف شدید وجود دارد. در انجیل متی[۱۱۷] و لوقا[۱۱۸] عیسی(ع) از نسل داوود معرفی شده؛ اما در مرقس[۱۱۹] گفته شده داوود، عیسی را خدای خود می‌دانست. پس چطور می‌شود عیسی پسر او باشد؟ از دیگر ناسازگاری‌های بیان شده، نحوه دستگیری عیسی(ع)، علامت شاگرد خیانتکار عیسی (یهودا اسخریوطی)، ماجرای زنده شدن عیسی و برخاستن او از قبر است.[۱۲۰]
  • اشتباهات و خرافات اناجیل: آموزه تثلیث، آموزه فدا (عیسی(ع) با قربانی شدن خود موجب نجات بشر و آمرزش گناهان شد)، آمرزنش گناهان توسط روحانیت کلیسا از جمله خرافات انجیل‌ها شمرده شده است.[۱۲۱] اشتباهاتی نیز به انجیل‌ها نسبت داده شده است.[۱۲۲]

کتاب‌شناسی

درباره انجیل کتاب‌های متعددی به زبان فارسی و عربی نگارش شده است که برخی از آنها عبارت‌اند از:

  • التَّوضیح فی بیانِ ما هو الانجیل و مَن هو المسیح، تألیف محمدحسین کاشف الغطاء (۱۲۵۶ ـ ۱۳۳۳ش)، از مراجع تقلید در نجف. مؤلف در این کتاب مبانی انجیل و اعتقادات مسیحیت را با استناد به کتاب مقدس تشریح کرده است. این کتاب را سید هادی خسروشاهی با عنوان «پژوهشی درباره انجیل و مسیح»، به فارسی ترجمه کرده و انتشارات بوستان کتاب نشر داده است.
  • انجیل یوحنا فی المیزان، کتابی به زبان عربی به قلم محمدعلی زهران که به بررسی محتوایی، تاریخی و شخصیت نویسنده می‌پردازد. این کتاب را انتشارات دارالاَرقم منتشر کرده است.
  • سیر تاریخی انجیل برنابا، اثر حسین توفیقی. این کتابِ کم‌حجم درباره سیر تاریخی انجیل برنابا و مختصری از محتوای آن و پاسخ به برخی شبهات درباره آن نگارش و توسط مؤسسه در راه حق، در سال ‌۱۳۶۱ش منتشر شده است.[۱۲۳]
  • تَطَوُّرُ الاِنجیل؛ المسیحُ ابنُ الله اَم مَلِکٌ مِن نَسلِ داود؟ دِراسةٌ نقدیةٌ و ترجمةٌ جدیدةٌ لِاَقدَمِ الاَناجیل تَکشِفُ مفاهیمَ مُثیره، اصل این کتاب به زبان انگلیسی و تألیف اینوک پاول است که احمد ایبش آن را به عربی ترجمه کرده است. این کتاب را نخستین بار انتشارات دار قتیبة در بیروت منتشر کرد.

جستارهای وابسته

پانویس

  1. سوره آل عمران، ایه ۳ و ۴؛ سوره مائده، آیه ۴۶و ۴۷؛ سوره مریم، آیه ۳۰؛ سوره حدید، آیه ۲۷.
  2. برای نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۵۷؛ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۵۹.
  3. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۴۲۳؛ زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۵۵ و ۱۵۶؛ رضوی، «انجیل»، ص۷۷ و۸۳.
  4. زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۵۶ و ۱۵۷.
  5. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه،‌۱۳۷۱ش، ج۲، ص۴۲۵.
  6. نگاه کنید به: معرفت، صیانة القرآن من التحریف، ۱۴۲۸ق، ص۱۲۹؛ نقوی، «تدوین تورات و انجیل از دیدگاه آیات قرآن»، ص۱۹-۲۳؛ مؤدب و خبازیان، «بررسی فرهنگی تاریخی کاربرد انجیل در قرآن»، ص۱۱۰.
  7. معرفت، صیانة القرآن من التحریف، ۱۴۲۸ق، ص۱۲۹.
  8. نگاه کنید به: نقوی، «تدوین تورات و انجیل از دیدگاه آیات قرآن»، ص۲۱؛ مؤدب و خبازیان، «بررسی فرهنگی تاریخی کاربرد انجیل در قرآن»، ص۱۱۰.
  9. مؤدب و خبازیان، «بررسی فرهنگی تاریخی کاربرد انجیل در قرآن»، ص۱۱۲.
  10. مؤدب و خبازیان، «بررسی فرهنگی تاریخی کاربرد انجیل در قرآن»، ص۱۱۰.
  11. برای نمونه نگاه کنید به: سوره آل عمران، آیه ۳، ۴۸ و ۶۵؛ سوره مائده، آیه ۴۶ و ۴۷، ۶۶، ۶۸و ۱۱۰؛ سوره اعراف، آیه ۱۵۷.
  12. نگاه کنید به: مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۳، ص۳۹۱.
  13. اسدی، «انجیلِ قرآن»، ص۳۱.
  14. رضوی، «انجیل»، ص۸۳؛ اسدی، «انجیلِ قرآن»، ص۳۱ـ۳۷.
  15. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۳۹۶.
  16. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۲۲۱-۲۲۴.
  17. کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۵۷؛ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۵۹.
  18. کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۲۹.
  19. برای نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۲۵، ۲۲۷؛ صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۱۳۲-۱۴۱.
  20. رضوی، «انجیل»، ص۸۴ و ۸۵.
  21. حیدری و خسروی، «درون‌مایه انجیل در روایات شیعی»، ص ۱۲۲.
  22. نگاه کنید به: حیدری و خسروی، «درون‌مایه انجیل در روایات شیعی»، ص۱۰۸-۱۱۶.
  23. «قدیمی‌ترین انجیل جهان در تبریز»، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
  24. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۳.
  25. رضوی، «انجیل»، ص۷۷.
  26. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۹ و ۵۰.
  27. توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۴.
  28. توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۶.
  29. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۴.
  30. توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۶.
  31. عهد جدید، ۱۳۹۴ش، درآمدی بر عهد جدید، ص۵۸.
  32. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۳؛ اسدی، «انجیلِ قرآن»، ص۲۷.
  33. رک: عهد جدید، ۱۳۹۴ش، ص۸۵؛ میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۳.
  34. توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۹.
  35. زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۳۹.
  36. لاجوردی، «انجیل»، ص۳۱۸.
  37. سلیمانی اردستانی،‌ سیری در ادیان زنده جهان، ‌۱۳۸۷ش، ص۲۱۷.
  38. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۳.
  39. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۳و۴۴ و ۵۰.
  40. رضوی، «انجیل»، ص۷۸.
  41. رضوی، «انجیل»، ص۷۸.
  42. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص ۵۱.
  43. رضوی، «انجیل»، ص۷۹و۸۰.
  44. عهد جدید، ۱۳۹۴ش، درآمدی بر عهد جدید، ص۵۹.
  45. عهد جدید، ۱۳۹۴ش، درآمدی بر عهد جدید، ص۶۰.
  46. سلیمانی اردستانی،‌ سیری در ادیان زنده جهان، ‌۱۳۸۷ش، ص۲۱۸ و ۲۱۹.
  47. توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۴.
  48. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۳.
  49. عهد جدید، ۱۳۹۴ش، درآمدی بر عهد جدید، ص۶۴؛ میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۲.
  50. نگاه کنید به: عهد جدید، ۱۳۹۴ش، مقدمه انجیل‌های نظیر، ص۸۵؛ محمدیان، دایره‌المعا‌رف‌ کتا‌ب‌ مقدس‌، ۱۳۸۱ش، ص۲۵۹؛ توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۰.
  51. عهد جدید، ۱۳۹۴ش، مقدمه انجیل و رساله‌های یوحنّا، ص۴۵۱.
  52. زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۶؛ سلیمانی اردستانی،‌ سیری در ادیان زنده جهان، ‌۱۳۸۷ش، ص۲۱۴ و ۲۱۵.
  53. لاجوردی، «انجیل»، ص۳۱۸.
  54. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۵.
  55. نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۴۲.
  56. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۵.
  57. محمدیان، دائره المعارف کتاب مقدس، ۱۳۸۱ش، ص۲۶۱.
  58. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴؛ رضوی، «انجیل»، ص۸۰.
  59. زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۳۹.
  60. زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۳۹.
  61. نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۴۲.
  62. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۶؛ توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۱؛ زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۶.
  63. نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۴۳.
  64. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۴؛ نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۱۰۲.
  65. نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۴۴.
  66. سلیمانی اردستانی،‌ سیری در ادیان زنده جهان، ‌۱۳۸۷ش، ص۲۱۷؛ رضوی، «انجیل»، ص۸۰.
  67. محمدیان، دائره المعارف کتاب مقدس، ۱۳۸۱ش، ص۲۶۴.
  68. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۶.
  69. عهد جدید، ۱۳۹۴ش، مقدمه انجیل‌های نظیر، ص۱۰۳ و ۱۰۴.
  70. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۶.
  71. زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۰.
  72. عهد جدید، ۱۳۹۴ش، انجیل مرقس، ص۲۵۹.
  73. زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۰.
  74. زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۸؛ رضوی، «انجیل»، ص۸۰ـ۸۱.
  75. محمدیان، دائره المعارف کتاب مقدس، ۱۳۸۱ش، ص۲۶۸.
  76. زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۰.
  77. زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۰.
  78. نگاه کنید به: انجیل لوقا، باب ۱۱، آیه ۱.
  79. زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۱.
  80. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۶.
  81. زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۰.
  82. توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۱.
  83. زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۱؛ نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۴۵.
  84. عهد جدید، ۱۳۹۴ش، مقدمه انجیل و رساله‌های یوحنّا، ص۴۶۳-۴۶۵.
  85. محمدیان، دائره المعارف کتاب مقدس، ۱۳۸۱ش، ص۲۷۰و۲۷۱.
  86. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۸.
  87. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۹.
  88. انجیل یوحنّا، باب ۲۹،‌ آیه ۳۱.
  89. نگاه کنید به: انجیل یوحنّا، باب ۱،‌ آیه ۴۹ و باب ۵، آیه ۱۹-۲۷.
  90. نگاه کنید به: انجیل یوحنا، باب ۱، آیه ۱-۳.
  91. زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۱.
  92. انجیل یوحنّا، باب ۱، آیه ۱ و باب ۲۰، آیه ۲۸.
  93. عهد جدید، ۱۳۹۴ش، مقدمه انجیل و رساله‌های یوحنّا، ص۴۶۰.
  94. زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۱.
  95. نگاه کنید به: عهد جدید، ۱۳۹۴ش، مقدمه انجیل و رساله‌های یوحنّا، ص۴۵۹- ۴۶۲.
  96. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۵۱.
  97. عهد جدید، ۱۳۹۴ش، درآمدی بر عهد جدید، ص۶۳؛ میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۵۱ و ۵۲.
  98. توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۰.
  99. الهامی و نادری، «برنابا»، ص۲۱۳.
  100. زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۲ و ۱۶۳.
  101. زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۴.
  102. انجیل برنابا، باب ۵۲، آیه ۱۲ـ۱۵ و باب ۵۳، آیه ۳۵.
  103. نگاه کنید به: انجیل برنابا، باب ۴۳، آیه ۳۰ و باب ۸۲، آیه ۹ـ۱۹.
  104. معتمدی، «برنابا»، ص۱۹؛ الهامی و نادری، «برنابا»، ص۲۱۴.
  105. نگاه کنید به: حیدری و دیگران، «انجیل برنابا در تعارض با قرآن کریم»، ص۷ـ۲۸.
  106. معتمدی، «برنابا»، ص۱۹.
  107. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱، ص۵۳.
  108. نگاه کنید به: انجیل برنابا، مقدمه سردار کابلی، ص ۲۹۷ـ۳۱۳.
  109. معتمدی، «برنابا»، ص۱۷.
  110. زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۱.
  111. زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۱.
  112. عهد جدید، اعمال رسولان، باب ۱۱،‌ آیه ۲۲-۲۵.
  113. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱، ص۵۳.
  114. نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۱۰۳-۱۰۹.
  115. میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۲۷.
  116. نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۱۱۹.
  117. انجیل متی، باب ۱، آیه ۱ و باب ۲۰، آیه ۳۰.
  118. انجیل لوقا، باب ۱، آیه ۲۷ و باب ۳، آیه ۳۱.
  119. انجیل مرقس، باب ۱۲، آیه ۳۶ و ۳۷.
  120. نگاه کنید به: نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۱۱۹-۱۴۰.
  121. نگاه کنید به: نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۱۴۰-۱۴۹.
  122. نگاه کنید به: نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۱۴۹-۱۶۰.
  123. توفیقی، سیر تاریخی انجیل برنابا، ۱۳۶۱ش، ص۵.

یادداشت

  1. عهد جدید مجموع ۲۷ کتابِ موردقبول همه مسیحیان است و از نظر موضوعی، به چهار بخش تقسیم می‌شود: اناجیل، اعمال رسولان، نامه‌های رسولان و مکاشفه. عهد جدید در مقابل عهد عتیق قرار دارد. عهد عتیق کتاب‌های مقدس یهودیان است که مسیحیان نیز برای آنها احترام قائل‌اند (توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۸-۱۷۰).
  2. مرقس هم با فتحهٔ روی میم (مَرقُس) و هم با ضمه (مُرقُس) ضبط شده است.
  3. پطرس را بزرگ‌ترین رسول و حواری عیسی(ع) دانسته‌اند که نامش شمعون بود و حضرت عیسی(ع) او را پطرس (به معنای صخره) نامید و سنگ بنای کلیسا و جامعه مسیحیت قرار داد. (توفیقی،‌ آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۸.)

منابع

قرآن

  • ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۴ق.
  • سلیمانی اردستانی،‌ عبدالرحیم، سیری در ادیان زنده جهان (غیر از اسلام)، قم، آیت عشق، چاپ دوم، ‌۱۳۸۷ش.
  • اسدی، علی، «انجیلِ قرآن»، نشریه معرفت، شماره ۱۲۰، آذر ۱۳۸۶ش.
  • الهامی، داود و نگار نادری، «برنابا»، در دانشنامه جهان اسلام‌ (ج۳)، زیرنظر غلامعلی حداد عادل، تهران،‌بنیاد دایره‌المعارف اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.
  • انجیل برنابا، ترجمه حیدرقلی سردار کابلی، تهران، نشر نیایش، ۱۳۸۰ش.
  • توفیقی، حسین، آشنایی با ادیان بزرگ، تهران، سمت؛ قم، مؤسسه فرهنگی طه و جامعة المصطفی العالمیه، چاپ سیزدهم، ۱۳۸۹ش.
  • حیدری، حسین و رضوان خسروی، «درون مایه انجیل در روایات شیعی»، دوفصلنامه حدیث پژوهی، شماره ۱۷، بهار و تابستان ۱۳۹۶ش.
  • حیدری، حسین و دیگران، «انجیل برنابا در تعارض با قرآن کریم»، معرفت ادیان، شماره۲۱، زمستان ۱۳۹۳ش.
  • رضوی، رسول، «انجیل»، در فصلنامه کلام اسلامی، شماره۴۹، بهار۱۳۸۳ش.
  • زیبایی‌نژاد، محمدرضا،‌ مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، تهران، سروش، چاپ سوم، ۱۳۸۹ش.
  • شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
  • صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد(ص)، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، ‌۱۴۰۴ق.
  • عهد جدید، ترجمه پیروز سیار، تهران، نشر نی، ۱۳۹۴ش.
  • قدیمی‌ترین انجیل جهان در تبریز»، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۰ اسفند ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۲۰ اسفند ۱۴۰۱ش.
  • کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
  • لاجوردی، فاطمه، «انجیل» در دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۰ش.
  • نیکزاد، عباس، نقد و بررسی کتاب مقدس، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، ۱۳۸۰ش.
  • ‌ محمدیان، بهرام، دایره‌المعا‌رف‌ کتا‌ب‌ مقدس‌، تهران،‌سرخدار، ۱۳۸۱ش.
  • معتمدی، منصور، «برنابا» در دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۲، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۳ش.
  • ‌ معرفت، محمدهادی، صیانة القرآن من التحریف، قم، التمهید، چاپ اول، ۱۴۲۸ق.
  • مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش.
  • مؤدب، سید رضا و میثم خبازیان، «بررسی فرهنگی تاریخی کاربرد انجیل در قرآن»، فصلنامه مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی، شماره ۳، پاییز ۱۳۹۶ش.
  • میشل، توماس، کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، ۱۳۸۱ش.
  • نقوی، حسین، «تدوین تورات و انجیل از دیدگاه آیات قرآن»، فصلنامه معرفت ادیان، شماره ۹،‌ زمستان ۱۳۹۰ش.

پیوند به بیرون