روح القدس: تفاوت میان نسخه‌ها
Shamsoddin (بحث | مشارکت‌ها) جز ←وظایف |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
}}</onlyinclude> | }}</onlyinclude> | ||
[[ar:روح القدس]] | |||
[[ur:روح القدس]] | [[ur:روح القدس]] | ||
نسخهٔ ۱۸ اوت ۲۰۲۰، ساعت ۰۰:۰۷
رُوح‌ُ القُدُس به‌معنای روح پاک است که درباره حقیقت آن اختلاف‌نظر وجود دارد. جبرئیل، موجودی از عالم امر، نیروی غیبی، عقل فعال، روح‌الارواح و بزرگ فرشتگان مصداق آن معرفی شده است. در منابع اسلامی وظایفی همچون ابلاغ وحی به پیامبران، یاری رساندن به مؤمنان، مبدأ علم پیامبران، منشأ القاء حکم و علم به اهل بیت(ع) و شفاعت در روز قیامت به روحالقدس نسبت داده شده است.
روحالقدس در ادبیات مسیحی اُقنوم سوم از اقنوم‌های سه‌گانه است البته برخی از متکلمان مسیحی، الوهیتش را نپذیرفته‌اند.
جایگاه
روحالقدس به‌معنای روح پاک، که از عیب‌ها و نقص‌ها منزه است.[۱] در قاموس کتاب مقدس آمده ست، روحالقدس را مقدس می‌گویند چرا که از کارهایش تقدیس قلب‌های مؤمنان است و به واسطه علاقه‌ای که به خدا و مسیح دارد او را روح‌الله و روح مسیح نیز می‌نامند.[۲]
این واژه در قرآن و کتاب مقدس به کار رفته است؛ قرآن از نازل شدن قرآن به وسیله روحالقدس[۳] و تأیید حضرت عیسی توسط او[۴] سخن گفته شده است. این واژه در ادبیات فارسی نیز استفاده می‌شود مانند: الگو:شعر۲
روحالقدس کیست؟
درباره حقیقت روحالقدس احتمالات مختلفی ذکر شده است:
- جبرئیل: تعدادی از مفسران روحالقدس را جبرئیل دانسته‌اند.[۵] نامیدن جبرئیل به روحالقدس به روحانیت و قداست او و نیز نقشش در زنده نگه داشتن دین اشاره دارد.[۶]
- موجودی از عالم امر: علامه طباطبایی روحالقدس را موجودی از عالم امر و غیر از ملائکه می‌داند که آنان را در رساندن وحی به انبیا همراهی می‌کرده است.[۷]
- بزرگ فرشتگان: در روایتی از امام صادق(ع)، روح القدس فرشته‌ای بزرگ‌تر از جبرئیل و میکائیل معرفی شده که همراه پیامبر اسلام(ص) بوده و پس از پیامبر(ص)، همراه امامان شیعه است.[۸] در برخی از روایات روحالقدس، همان روح دانسته شده که در قرآن[۹] از نزول او به همراه ملائکه در شب قدر سخن گفته شده است.[۱۰]
- نیروی غیبی: روحالقدس اسم اعظم[۱۱] یا نیروی غیبی[۱۲] که عیسی مسیح با آن مردگان را زنده می‌کرد. این نیرو به صورت ضعیف‌تر در وجود همه مؤمنان قرار دارد و آنها را یاری می‌کند و از گناه بازمی‌دارد.[۱۳]
- صادر نخستین: به گفته سید حیدر آملی حکما اتفاق‌نظر دارند که صادر نخستین عقل است البته آن را با نام‌های مختلفی از جمله روحالقدس و عقل فعال خوانده‌اند.[۱۴]
- روح الارواح: در برخی از آثار عرفا، از روحالقدس به عنوان روح‌الارواح یاد شده که مخلوق خدا نیست بلکه وجهی از وجوه خدا است که روح مخلوقات به آن قائم است.[۱۵]
وظایف
در قرآن کریم و احادیث وظایفی به روحالقدس نسبت داده شده است.
- ابلاغ وحی به پیامبران: بنابر اینکه روح القدس جبرئیل باشد انتقال و ابلاغ پیام خدا به پیامبران از وظایف او است.
- مؤید و کمک‌کننده پیامبران و اولیای الهی: در آیاتی از قرآن که سخن از تأیید عیسی مسیح به وسیله روح القدس به میان آمده، بنابر نظر مفسران تأیید به معنای تقویت و کمک است.[۱۶] برخی نیز در اینجا انجیل را مصداق روحالقدس دانسته‌اند.[۱۷]
- مبدا علم انبیا: در برخی از روایات از وجود پنج روح در وجود انبیا و اوصیا نام برده شده که روحالقدس از جمله آنهاست و به وسیله آن پیامبران اشیاء را می‌شناسند.[۱۸]
- القا حکم الهی به اهل‌بیت(ع): بر پایه روایات، اهل‌بیت بر اساس حکم خدا، داود نبی و چیزی که روحالقدس بر قلبشان القا می‌کند، قضاوت می‌کنند.[۱۹]
- شفاعت در قیامت: بر پایه حدیثی از پیامبر اسلام(ص) نخستین شفاعت‌کننده در روز قیامت روحالقدس است.[۲۰]
- یاری‌رسانی به مؤمنان: بر اساس روایات روحالقدس تا زمانی که مؤمنان پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) را حمایت کنند، آنان را یاری می‌کند.[۲۱] به گزارش ابن اَثیر تاریخ‌نگار اسلامی، پیامبر(ص) از خدا خواست حسان بن ثابت شاعر عرب در دوره جاهلیت که در دفاع از پیامبر(ص) و هجو دشمنان اسلام شعر می‌سرود، را تا زمانی که از پیامبر(ص) پشتیانی می‌کند، مورد تأیید روحالقدس قرار دهد.[۲۲]
الوهیت
در ادبیات مسیحی روحالقدس، اقنوم سوم از اقنوم‌های سه‌گانه (پدر، پسر و روحالقدس) است.[۲۳] در کتاب مقدس حیات به او نسبت داده شده است.[۲۴] بر اساس کتاب مقدس، مؤمنان در هنگام توبه روحالقدس را در می‌یابند و او آنها را از آلودگی‌های گناه پاک می‌کند.[۲۵] البته متکلمان مسیحی درباره الوهیت روحالقدس اختلاف‌نظر دارند. بعضی از آنان شخصیت الهی روحالقدس را انکار کرده و او را فرشته می‌دانند.[۲۶] اما برخی دیگر بر این باورند که روحالقدس موجود مستقلی نیست بلکه تجلی خداوند است و به الوهیتش معتقدند.[۲۷]
تک‌نگاری
کتاب تحلیل فلسفی و عرفانی روحالقدس در متون دینی اثر فاطمه علی‌پور به تبیین جایگاه روحالقدس در آئین زرتشت، یهود، مسیحیت و اسلام پرداخته است همچنین در این کتاب تبیینات فلسفی و عرفانی اندیشمندان مسلمان تحلیل و ارزیابی شده است.[۲۸]
پانویس
منابع
- آملی، سید حیدر بن علی، جامع الاسرار و منبع النور، تهران، چاب هانری کوربن و عثمان اسماعیل یحیی، ۱۳۴۷ش.
- ابن اثیر، علی بن محمد، اسدالغابه فی معرفة الصحابه، بیروت، دارالفکر، ۱۹۸۹م/۱۴۰۹ق.
- ابوحیان اندلسی، محمد بن یوسف، البحر المحیط فی التفسیر، تحقیق صدقی محمد جمیل، بیروت، دارالفکر، ۱۴۲۰ق.
- جیلی، الانسان الکامل فی معرفة الاواخر و الاوائل، عبدالکریم بن ابراهیم، عویضه صلاح محمد، بیروت، دارالکتب العلمیه منشورات محمدعلی بیضون، ۱۴۱۸ق/۱۹۷۷م.
- حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، دارالمعرفة، بی‌تا.
- دیوان غزلیات حافظ.
- زمخشری، محمود، الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل، بیروت، دارالكتاب العربی، ۱۴۰۷ق.
- سلیمانی اردستانی، عبدالرحیم، درآمدی بر الهیات تطبیقی اسلام و مسیحیت، قم، کتاب طه، ۱۳۸۲ش.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو، ۱۳۷۲ش.
- طوسی، محمد بن حسن، التبيان فى تفسير القرآن، بیروت، دار احياء التراث العربى، بی تا.
- فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احياء التراث العربى، ۱۴۲۰ق.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، تصحیح طيّب موسوى جزائرى، قم، دارالکتاب، ۱۴۰۴ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالكتب الإسلامية، ۱۴۰۷ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش.
- مک‌گراث، الیستر، درآمدی بر الهیات مسیحی، ترجمه عیسی دیباج، تهران، کتاب روشن، ۱۳۸۵ش.
- هاکس، مستر جیمز، قاموس کتاب مقدس، تهران، انتشارات اساطیر، ۱۳۹۴ش.
پیوند به بیرون
- ↑ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۱۶۲.
- ↑ هاکس، قاموس کتاب مقدس، ۱۳۹۴ش، ص۴۲۴.
- ↑ سوره نحل، آیه ۱۰۲.
- ↑ سوره بقره، آیات۸۷، ۲۵۳؛ سوره مائده، آیه ۱۱۰.
- ↑ نگاه کنید به: طوسی، التبیان، بیروت، ج۱، ص۳۴۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۳۹.
- ↑ نگاه کنید به: ابوحیان اندلسی، البحر المحیط، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۴۸۱؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۳۹.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ج۱۳، ص۱۹۶-۱۹۸.
- ↑ قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۷۹.
- ↑ سوره قدر، آيه۴.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۴، ص۱۴.
- ↑ ابوحیان اندلسی، البحر المحیط، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۴۸۱.
- ↑ نگاه کنید به: مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۳۹.
- ↑ نگاه کنید به: مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۳۹.
- ↑ آملی، جامع الاسرار، ۱۳۴۷ش، ج۱، ص۶۸۸.
- ↑ جیلی، الانسان الکامل فی معرفة الاواخر و الاوائل، ۱۴۱۸ق، ص۱۵۰.
- ↑ فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۵۹۶؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۲۰۷.
- ↑ نگاه کنید به: مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۳۹؛ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱، ص۳۴۰.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۷۲.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۹۸.
- ↑ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، ج۴، ص۴۹۶-۴۹۸.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۰۲.
- ↑ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۸۲.
- ↑ هاکس، قاموس کتاب مقدس، ۱۳۹۴ش، ص۴۲۴.
- ↑ هاکس، قاموس کتاب مقدس، ۱۳۹۴ش، ص۴۲۴.
- ↑ هاکس، قاموس کتاب مقدس، ۱۳۹۴ش، ص۴۲۴.
- ↑ مک‌گراث، درآمدی بر الهیات مسیحی، ۱۳۸۵ش، ص۳۰۹-۳۱۰.
- ↑ سلیمانی اردستانی، درآمد بر الهیات تطبیقی اسلام و مسیحیت، ۱۳۸۲ش، ص۱۲۶-۱۲۷.
- ↑ «تحلیل فلسفی و عرفانی روحالقدس در متون دینی، منتشر شد»