بیت المعمور: تفاوت میان نسخه‌ها
imported>Pourrezaei جزبدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
به نقل روایات کهن و تفاسیرِ [[صحابه]] و [[تابعان]]، هر روز هفتاد هزار فرشته در بیت المعمور نماز می گزارند و چون خارج شوند، دیگر تا روز قیامت بدان بازنمی گردند و آبادانی این خانه به سبب فراوانی فرشتگانی است که در آن ذکر خدا می‌گویند و عبادت می‌کنند.<ref>نک: طبری ، ج 11، جزء 27، ص 10ـ11؛ طباطبایی، ج19، ص8؛ سیوطی، ج6، ص117.</ref><br /> | به نقل روایات کهن و تفاسیرِ [[صحابه]] و [[تابعان]]، هر روز هفتاد هزار فرشته در بیت المعمور نماز می گزارند و چون خارج شوند، دیگر تا روز قیامت بدان بازنمی گردند و آبادانی این خانه به سبب فراوانی فرشتگانی است که در آن ذکر خدا می‌گویند و عبادت می‌کنند.<ref>نک: طبری ، ج 11، جزء 27، ص 10ـ11؛ طباطبایی، ج19، ص8؛ سیوطی، ج6، ص117.</ref><br /> | ||
رأی دیگری نیز وجود دارد که مراد از بیت المعمور خود کعبه در زمین است که در طول سال ، آباد و معمور به زائران است .<ref>طوسی ، التبیان ، ج 9، ص 402.</ref> در حال حاضر، با پررنگ شدن رویکرد عقلی و تجربی در تفاسیر غیرمأثور، این نظر، غالب مفسران قرآن کریم را به خود جلب کرده است.<ref>نک: دروزه ، ج 6، ص 233؛ ابن عاشور، ج 27، ص 38ـ 39؛ مغنیه ، ج 7، ص 161؛ خطیب ، ج 14، ص 543؛ قاسمی ، ج 15، ص 209؛ قرشی ، ج 10، ص 366ـ367؛ مراغی ، ج 9، جزء 27، ص 19؛ زحیلی ، ج 27، ص 57؛ ضیف ، ص 872.</ref><br /> [[طبرسی]] و [[علامه طباطبائی]] مفسران شیعه از این قول که بیت العمور، خانه کعبه است، به عنوان نظری ضعیف یاد کرده‌اند.<ref>طبرسی، ج9، ص247.</ref> طباطبایی بیان کرده که در روایات ماثور، بیت المعمور، خانه‌ای است در آسمان.<ref>طباطبایی، ج19، ص6.</ref> وی معتقد است که مقابل و رو به رو بودن بیت المعمور با کعبه، به لحاظ معنی است نه مادی و حسی.<ref>طباطبایی، ج8 ، 171.</ref> | رأی دیگری نیز وجود دارد که مراد از بیت المعمور خود کعبه در زمین است که در طول سال ، آباد و معمور به زائران است .<ref>طوسی ، التبیان ، ج 9، ص 402.</ref> در حال حاضر، با پررنگ شدن رویکرد عقلی و تجربی در تفاسیر غیرمأثور، این نظر، غالب مفسران قرآن کریم را به خود جلب کرده است.<ref>نک: دروزه ، ج 6، ص 233؛ ابن عاشور، ج 27، ص 38ـ 39؛ مغنیه ، ج 7، ص 161؛ خطیب ، ج 14، ص 543؛ قاسمی ، ج 15، ص 209؛ قرشی ، ج 10، ص 366ـ367؛ مراغی ، ج 9، جزء 27، ص 19؛ زحیلی ، ج 27، ص 57؛ ضیف ، ص 872.</ref><br /> [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] و [[علامه طباطبائی]] مفسران شیعه از این قول که بیت العمور، خانه کعبه است، به عنوان نظری ضعیف یاد کرده‌اند.<ref>طبرسی، ج9، ص247.</ref> طباطبایی بیان کرده که در روایات ماثور، بیت المعمور، خانه‌ای است در آسمان.<ref>طباطبایی، ج19، ص6.</ref> وی معتقد است که مقابل و رو به رو بودن بیت المعمور با کعبه، به لحاظ معنی است نه مادی و حسی.<ref>طباطبایی، ج8 ، 171.</ref> | ||
در تفاسیر با گرایش عرفانی، تاویلهایی متفاوت از بیت المعمور به دست داده شده است. برای نمونه، ابن عربی اندلسی بیت المعمور را قلب عالم یا نفس ناطقه کلّیّه خوانده <ref>تفسیر قرآن ابر عربی ، ج 2، ص 547 ـ 548؛ الفتوحات المکیة ، ج 4، ص 8.</ref>و قشیری از آن با تعابیری مانند قلوب عابدان عارف یاد کرده است.<ref>قشیری، ج 3، ص 472.</ref> | در تفاسیر با گرایش عرفانی، تاویلهایی متفاوت از بیت المعمور به دست داده شده است. برای نمونه، ابن عربی اندلسی بیت المعمور را قلب عالم یا نفس ناطقه کلّیّه خوانده <ref>تفسیر قرآن ابر عربی ، ج 2، ص 547 ـ 548؛ الفتوحات المکیة ، ج 4، ص 8.</ref>و قشیری از آن با تعابیری مانند قلوب عابدان عارف یاد کرده است.<ref>قشیری، ج 3، ص 472.</ref> | ||
نسخهٔ ۲ ژانویهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۰۱:۴۶
| عالم خلقت |
|---|
بیت‌المعمور خانه‌ای در آسمان چهارم یا هفتم، مُحاذی(برابر یا مقابلِ) خانۀ کعبه كه فرشتگان در آنجا همواره مشغول عبادت و طواف اند. این ترکیب نخستین بار در قرآن کریم و سپس در روایات اسلامی به کار رفته است.
معناشناسی
معنای لغوی
- «البیتُ‌المَعمُور» ترکیبی وصفی و «بَیت» کلمه‌ای عربی است. بیت، در اصل به معنای جایی بوده که شب در آنجا بیتوته می‌کرده‌اند. سپس این کلمه بدون لحاظ شب، برای خانه به کار رفته است.[۱]
- کلمه «معمور» اسم مفعول از ماده «ع ـ م ـ ر» و معنای اصلی این ماده، حیات و آبادانی در مقابل ویرانی و خرابی است.[۲]
- گفته‌اند وجه نامگذاری بیت المعمور این است که به ذکر و طاعت خداوند آباد و زنده است [۳]
- در عربی البیت المعمور(با الف و لام بر کلمه بیت و معمور)است و در فارسی الف و لام «بیت» را نمی‌آورند.
- در برخی روایات نام دیگر بیت المعمور، «ضراح» ذکر شده است.[۴]
معنای اصطلاحی
بیت المعمور، خانه‌ای در آسمان چهارم یا هفتم، مُحاذی(برابر یا مقابلِ) خانۀ کعبه است كه فرشتگان در آنجا همواره مشغول عبادت و طواف اند.[۵]
فلسفه وجودی بیت المعمور به درستی دانسته نیست؛ اما بنابر روایاتی، فرشتگان پس از اعتراض به آفرینش آدم، از نور الهی محجوب شدند و بدین رو به عرش الهی پناه بردند و خدا آنها را آمرزید و در آسمان چهارم، بیت المعمور را برایشان بنا فرمود.[۶]
به نقل روایات کهن و تفاسیرِ صحابه و تابعان، هر روز هفتاد هزار فرشته در بیت المعمور نماز می گزارند و چون خارج شوند، دیگر تا روز قیامت بدان بازنمی گردند و آبادانی این خانه به سبب فراوانی فرشتگانی است که در آن ذکر خدا می‌گویند و عبادت می‌کنند.[۷]
رأی دیگری نیز وجود دارد که مراد از بیت المعمور خود کعبه در زمین است که در طول سال ، آباد و معمور به زائران است .[۸] در حال حاضر، با پررنگ شدن رویکرد عقلی و تجربی در تفاسیر غیرمأثور، این نظر، غالب مفسران قرآن کریم را به خود جلب کرده است.[۹]
طبرسی و علامه طباطبائی مفسران شیعه از این قول که بیت العمور، خانه کعبه است، به عنوان نظری ضعیف یاد کرده‌اند.[۱۰] طباطبایی بیان کرده که در روایات ماثور، بیت المعمور، خانه‌ای است در آسمان.[۱۱] وی معتقد است که مقابل و رو به رو بودن بیت المعمور با کعبه، به لحاظ معنی است نه مادی و حسی.[۱۲]
در تفاسیر با گرایش عرفانی، تاویلهایی متفاوت از بیت المعمور به دست داده شده است. برای نمونه، ابن عربی اندلسی بیت المعمور را قلب عالم یا نفس ناطقه کلّیّه خوانده [۱۳]و قشیری از آن با تعابیری مانند قلوب عابدان عارف یاد کرده است.[۱۴]
فخر رازی مفسر اهل سنت قرآن کریم، بیت المعمور را همراه بيت المقدس، كعبه، عرش و حضرة جلال اللّه، یکی از پنج قبله دو جهان دانسته است.[۱۵]
بیت المعمور در قرآن
ترکیب بیت المعمور تنها در یک آیه قرآنی به کار رفته است؛ جایی که خداوند به آن و چند امر دیگر سوگند خورده که عذاب روز قیامت حق و قطعی است:«وَالطُّورِ (1) وَكِتابٍ مَسْطُورٍ (2) فِي رَقٍّ مَنْشُورٍ (3) وَالْبَيْتِ الْمَعْمُورِ (4) وَالسَّقْفِ الْمَرْفُوعِ (5) وَالْبَحْرِ الْمَسْجُورِ (6) إِنَّ عَذابَ رَبِّكَ لَواقِعٌ؛[۱۶]سوگند به طور، و به كتابى نگاشته، در نازكپوستى برگشاده، و سوگند به آن خانه آبادان، و به بام برافراشته، و به درياى برافروخته؛ كه عذاب پروردگارت روىدادنى است.»[۱۷]
این آیه باعث گشته تا در منابع روایی و تفسیری شیعه و سنی، مطالب بسیاری درباره بیت المعمور ذکر گردد.
بیت المعمور در روایات
- در منابع روایی از بیت المعمور به احترام بسیار یاد شده. در روایتی از امام علی(ع)، بیت المعمور در آسمان همان حرمت کعبه در زمین را دارد و هر روز هفتاد هزار فرشته به سوی او می‌آیند و طواف و عبادت می‌کنند و سپس می‌روند و دیگر هرگز بدانجا بازنمی‌گردند.[۱۸]
- درباره موضع بیت المعمور در روایات اختلافاتی به چشم می‌آید؛ از جمله برخی روایات این خانه را در آسمان اول، چهارم، هفتم و برخی نیز ورای هفت آسمان و زیر عرش الهی دانسته‌اند.[۱۹]
- بیشتر روایات، از آسمان چهارم به عنوان موضع بیت المعمور سخن گفته‌اند.[۲۰]
- در برخی روایات از مکعب و مربع بودن بیت المعمور سخن رفته و علت مکعب بودن کعبه این دانسته شده که به تبعیت از بیت المعمور، مکعب است.[۲۱]
- بنابر برخی روایات که منابع تفسیری نیز به آن استناد کرده‌اند، قرآن کریم در شب قدر به صورت کامل بر بیت المعمور نازل شده و سپس به تدریج بر پیامبر اکرم(ص)فروده آمده است. این روایات نظریه دو نزولی قرآن کریم را تقویت می‌کنند که بنابر آن، قرآن دو نزول دارد: دفعی و تدریجی. نزول قرآن بر بیت المعمور، دفعی است.[۲۲]
- برخی از مفسران و محدثان معتبر، سند روایات مشهور در توصیف بیت المعمور را ضعیف دانسته‌اند. [۲۳]
پانویس
منابع
- ابن درید، کتاب جمهرة اللغة ، چاپ رمزی منیر بعلبکی ، بیروت، 1987م.؛
- ابن جوزی ، زاد المسیر فی علم التفسیر ، بیروت، 1404ق. ؛
- ابن عاشور، تفسیر التحریر و التنویر ، تونس، بی‌تا؛
- فخر رازى، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، دار احياء التراث العربي، بيروت، 1420ق. ؛
- ابن کثیر، تفسیرالقرآن العظیم ، چاپ علی شیری ، بیروت ،بی‌تا؛
- دروزه، محمد عزه، التفسیر الحدیث ، قاهره 1382ق. ؛
- فخر رازی، مفاتیح الغیب، دار احياء التراث العربي، سوم، بيروت، 1420ق. ؛
- طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البيان فى تفسير القرآن، انتشارات ناصر خسر، تهران، 1372ش. ؛
- طباطبايى، سيد محمد حسين، الميزان فى تفسير القرآن، دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسين، قم، بی‌تا؛
- سيوطى، عبدالرحمن بن ابوبكر، الدر المنثور فى تفسير المأثور، چاپ كتابخانه آية الله مرعشى نجفى، قم، 1404ق. ؛
- مصطفوی، حسن، التحقیق لکلمات القرآن الکریم، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، 1373ش. ؛
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات القرآن، مفردات ألفاظ القرآن، تحقیق داوودی، صفوان عدنان، دار القلم، بيروت-دمشق، بی‌تا؛
- ↑ راغب اصفهانی، ص 151.
- ↑ مصطفوی، ج8، ص229.
- ↑ مصطفوی، ج8، ص226. نیز نک: طبرسی، ج9، ص247.
- ↑ طبرسی، ج1، ص389.
- ↑ طبرسی، ج9، 247؛ فخر رازی، ج4، ص 46؛ عروسی حویزی ، ج5، ص136.
- ↑ کلینی ، ج 4، ص 187 و 188؛ تفسير قمي، ج1، ص: 37.
- ↑ نک: طبری ، ج 11، جزء 27، ص 10ـ11؛ طباطبایی، ج19، ص8؛ سیوطی، ج6، ص117.
- ↑ طوسی ، التبیان ، ج 9، ص 402.
- ↑ نک: دروزه ، ج 6، ص 233؛ ابن عاشور، ج 27، ص 38ـ 39؛ مغنیه ، ج 7، ص 161؛ خطیب ، ج 14، ص 543؛ قاسمی ، ج 15، ص 209؛ قرشی ، ج 10، ص 366ـ367؛ مراغی ، ج 9، جزء 27، ص 19؛ زحیلی ، ج 27، ص 57؛ ضیف ، ص 872.
- ↑ طبرسی، ج9، ص247.
- ↑ طباطبایی، ج19، ص6.
- ↑ طباطبایی، ج8 ، 171.
- ↑ تفسیر قرآن ابر عربی ، ج 2، ص 547 ـ 548؛ الفتوحات المکیة ، ج 4، ص 8.
- ↑ قشیری، ج 3، ص 472.
- ↑ فخر رازی، ج1، ص243.
- ↑ طور/6ـ1.
- ↑ ترجمه موسوی گرمارودی.
- ↑ فخر رازی، ج4، ص46.
- ↑ نک: طبری ، ج 11، جزء 27، ص 10ـ11؛ سیوطی ، ج 6، ص 117ـ 118؛ طباطبایی، ج19، ص8.
- ↑ طباطبایی، ج19، ص8.
- ↑ طبرسی، ج1، ج 382.
- ↑ مکارم شیرازی، ج16، ص121.
- ↑ ابن کثیر، ج 4، ص 389؛ سیوطی، ج 6، ص 117.