دانشنامه امام مهدی (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | محمد محمدی ریشهری |
| موضوع | حضرت مهدی(عج) • مهدویت |
| سبک | تاریخی و روایی |
| زبان | فارسی |
| به کوشش | گروهی از محققان |
| تعداد جلد | ۱۰ جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث |
| محل نشر | قم |
| تاریخ نشر | ۱۳۹۳ش |
دانشنامه امام مهدی بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ مجموعه‌ای ده جلدی درباره امام مهدی(عج) و موضوع مهدویت است که محمد محمدی ریشهری با همکاری گروهی از نویسندگان، آن را پدید آورده‌اند. این دانشنامه، پس از دانشنامه امیرالمومنین(ع) در مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث در دستور کار قرار گرفت و در ۱۳۹۳ش منتشر شد. از جمله اهداف نگارش دانشنامه امام مهدی(عج)، رویکرد به زندگانی امام زمان(عج) و موضوع مهدویت با پژوهش جدید، بازنگری تخصصی و اتقان علمی بیشتر بوده است. این دانشنامه در ۱۴ بخش اصلی تشکیل شده که هر کدام از بخش‌ها دارای فصول متعدد است. گزیده دانشنامه امام مهدی(عج) هم در سال ۱۳۹۷ش در ۲ جلد انتشار یافت.
نویسنده
محمد محمدی ریشهری در آبان ۱۳۲۵ش در شهر ری متولد شد. وی پس از پایان تحصیلات ابتدایی، درسال ۱۳۳۹ش، وارد حوزه علمیه شهر ری شد و در سال ۱۳۴۰ش، برای ادامه تحصیل به قم رفت و تا زمان انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ش به جز مدّت کوتاهی که به دلایل سیاسی به حوزه‌های علمیه مشهد و نجف مهاجرت کرد، به تحصیل و تدریس در حوزه علمیه قم اشتغال داشت.[۱]
رویکرد دانشنامه
ریشهری در مقدمه جلد اول دانشنامه، هدف کلی نگارش را نه تنها اثبات باور مهدویت از منظر پیروان اهل بیت(ع)؛ بلکه گشودن راهی برای اتحاد همه پیروان ادیان و همه جهانیان و پاسخ‌گویی به اصلی‌ترین نیاز بشر یعنی حاکمیت عدالت بر سراسر جهان ترسیم می‌کند. او درباره چگونگی شکل‌گیری دانشنامه بیان می‌کند که در پی انتشار دانشنامه امیرالمؤمنین در سال ۱۳۷۹ش، نگارش دانشنامه‌ای دیگر با موضوع امام مهدی(عج) در دستور کار قرار گرفت و با همکاری محققان مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث تلاش شد تا با پژوهش‌های جدید، بازنگری تخصصی در موضوع مهدویت و اتقان علمی بیشتر، مجموعه‌ای منتشر شود که پاسخ‌گوی نیاز عصر حاضر باشد.[۲]
محتوا
دانشنامه امام مهدی(عج) شامل یک درآمد در ۱۲ محور و چهارده بخش در ۷۰ فصل است و در آن مسائل مرتبط با حضرت مهدی(عج) و موضوع مهدویت، با تکیه بر آیات، احادیث و تاریخ بررسی می‌شود.[۳]
درآمد‌های دوازده‌گانه
بخش درآمد در ۱۲ محور به چشم‌انداز کلی دانشنامه امام مهدی(عج) پرداخته است:
- دانشنامه امام مهدی در یک نگاه
- مراحل تحقیق و تدوین دانشنامه
- ویژگی‌های دانشنامه امام مهدی
- رویکردهای پژوهشی در مهدویت‌نگاری
- مهدویت از نگاه اهل سنت
- منجی موعود در ادیان ابراهیمی
- منجی موعود در ادیان غیرابراهیمی
- نام‌های منجی موعود در ادیان
- مهدویت در نگاشته‌های مستشرقان
- مهدویت و جهانی‌شدن
- دلایل غیرنقلی بر ضرورت وجود امام مهدی
- گزاره‌های اعتقادی و تاریخی مهدویت.[۴]
بخش‌های چهارده‌گانه
چهارده بخش با این عنوان‌ها تنظیم شده و هر بخش دارای فصل‌های مختلف است:
- امام مهدی(عج) در پرتو ادله کلی
- زندگی‌نامه امام مهدی(عج)
- غیبت امام مهدی(عج)
- سفیران و وکلای امام مهدی(عج) در غیبت صغری
- توقیعات امام مهدی(ع)
- دیدار امام مهدی(عج) و کرامات او
- وظایف مردم در روزگار غیبت
- دعا و توسل
- زیارت‌ها
- نشانه‌های ظهور امام مهدی(عج)
- قیام امام مهدی(عج)
- سیره حکومتی امام مهدی(عج)
- امام مهدی(عج) از دیدگاه شاعران
- کتاب‌شناسی مهدویت.[۵]
رونمایی از اثر
مراسم رونمایی از دانشنامه امام مهدی(عج) در ۲۱ خرداد ۱۳۹۳ش با بازدید آیت‌الله خامنه‌ای از نمایشگاه تولیدات علمی و پژوهشی مؤسسه دارالحدیث برگزار شد.[۶] این دانشنامه با همکاری سیدمحمدکاظم طباطبایی و دیگر پژوهشگران مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث انجام شد. ترجمه بخش‌های عربی توسط سید عبدالهادی مسعودی، صورت گرفته و ارزیابی علمی کل دانشنامه نیز بر عهده رضا استادی بوده است.[۷]
جوایز
تقدیرها و جوایز دانشنامه امام مهدی(عج) به این شرح است:
- شایسته تقدیر کتاب سال جمهوری اسلامی ایران؛ سال ۱۳۹۴ش.
- برگزیده دهمین همایش بین‌المللی دکترین مهدوی، مهدی یاوران؛ سال ۱۳۹۳ش.
- برگزیده کتاب سال حوزه، سال ۱۳۹۴ش.[۸]
گزیده دانشنامه
گزیده دانشنامه امام مهدی(عج) با تلخیص مجموعه ده جلدی، توسط احمد غلامعلی در پژوهشکده علوم و معارف حدیث در مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث انجام شد و چاپ اول آن در سال ۱۳۹۷ش در ۲ جلد صورت گرفت. معیار‌های گزیده‌نگاری در این دانشنامه، بر اساس تلاش برای انتخاب احادیث معتبرتر با منابع قدیمی‌تر، حذف اسناد روایات، تلخیص بیان‌های طولانی و پانویس‌ها و حذف بخش چهاردهم کتاب بوده است.[۹]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ «نگاهی کوتاه به زندگی‌نامه محمدی ریشهری»، پایگاه رسمی محمد محمدی ریشهری.
- ↑ ریشهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۹و۱۰.
- ↑ دانشنامه امام مهدی(عج) بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، سایت انتشارات دارالحدیث.
- ↑ ریشهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۱۷.
- ↑ دانشنامه امام مهدی(عج) بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، سایت انتشارات دارالحدیث.
- ↑ بازدید رهبر انقلاب از نمایشگاه تولیدات علمی و پژوهشی مؤسسه دارالحدیث، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله خامنه‌ای.
- ↑ ریشهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۱۰.
- ↑ دانشنامه امام مهدی(ع) بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، پایگاه اطلاع‌رسانی حدیث شیعه.
- ↑ گزیده دانشنامه امام مهدی(عج) منتشر شد، خبرگزاری تسنیم.
منابع
- «نگاهی کوتاه به زندگی‌نامه محمدی ریشهری»، پایگاه رسمی محمد محمدی ریشهری، تاریخ بازدید: ۲۰ دی ۱۳۹۹ش.
- بازدید رهبر انقلاب از نمایشگاه تولیدات علمی و پژوهشی مؤسسه دارالحدیث، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ انتشار خبر: ۱۳۹۳/۰۳/۲۱.
- دانشنامه امام مهدی(ع) بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، پایگاه اطلاع‌رسانی حدیث شیعه، تاریخ بازدید: ۲۰ دی ۱۳۹۹ش.
- دانشنامه امام مهدی(عج) بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، سایت انتشارات دارالحدیث، تاریخ بازدید: ۲۰ دی ۱۳۹۹ش.
- ریشهری، محمد، دانشنامه امام مهدی بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۳ش.
- گزیده دانشنامه امام مهدی(عج) منتشر شد، خبرگزاری تسنیم، تاریخ انتشار خبر: ۵ دی ۱۳۹۷ش.