تانزانیا
 | |||
| |||
| اطلاعات عمومی | |||
|---|---|---|---|
| نام رسمی | جمهوری متحد تانزانیا | ||
| جمعیت کل | ۶۳.۹ میلیون (۲۰۲۲م وزارت خارجه آمریکا) | ||
| مساحت | ۹۴۷٬۳۰۰ کیلومتر مربع | ||
| حکومت | جمهوری | ||
| واحد پول | شیلینگ تانزانیا | ||
| پایتخت | دودوما ۶° جنوبی ۳۵° شرقی / ۶°جنوبی ۳۵°شرقی | ||
| شهرهای مهم | دارالسلام • دودوما • آروشا | ||
| زبان رسمی | سواحیلی | ||
| اسلام | |||
| پیشینه اسلام | از قرن اول تا پیش از قرن سیزدهم قمری و از ۱۲۹۷ تا ۱۳۴۹ق (۱۸۸۰- ۱۹۳۰م) | ||
| جمعیت مسلمانان | ۲۰.۹۵۰.۰۰۰ نفر (مرکز تحقیات pew در سال ۲۰۲۰م) | ||
| درصد مسلمانان | ۳۴.۱ درصد | ||
| اطلاعات شیعی | |||
| جمعیت | کمتر از ۲ میلیون (مرکز تحقیقات pew در ۲۰۰۹م) | ||
| درصد به جمعیت مسلمانان | ۱۰ درصد | ||
| پیشینه | ورود شیرازی‌ها | ||
| حکومت‌ها | امپراتوری زنج یا زنگ | ||
| فرق | بهره • آقاخانیه • خوجه اثناعشری • شیعیان غیرخوجه | ||
| مراکز علمی | مدرسه علمیه بلال مسلم میشن • مدرسه المنتظر | ||
| مساجد | الغدیر دارالسلام | ||
| حسینیه‌ها | حسینیه شاه خراسان • حسینیه محفل حضرت عباس • حسینیه حضرت عالی مقام در زنگبار | ||
| مؤسسات فرهنگی | گروه هلال طلایی • مؤسسه فائز حسینی • مؤسسه خیریه خدمات شیعیان • انجمن اثناعشری • جامعه زینبیه | ||
| مؤسسات اجتماعی | بلال مسلم میشن • ویپاز • فدراسیون جماعات خوجه اثناعشری افریقا | ||
| مناطق شیعه‌نشین | زنگبار • آروشا • دارالسلام • دودوما | ||
جمهوری متحد تانزانیا کشوری در شرق آفریقا که مسلمانان بیش از ۳۴ درصد از جمعیت آن را تشکیل می‌دهند. از این تعداد ۱۰ درصد (کمتر از دو میلیون نفر) شیعه هستند. شیعیان این کشور متشکل از خوجه‌های اثناعشری و غیرخوجه‌ها هستند. شیعیان در شهرهای آروشا، دارالسلام، دودوما، جزیره زنگبار و... زندگی می‌کنند.
گفته شده گسترش اسلام در تانزانیا در دو دوره صورت پذیرفت: دوره نخست از قرن اول تا پیش از قرن سیزدهم قمری بود که تعداد زیادی مهاجرنشین مسلمان عرب در جزایر نزدیک به ساحل و منطقة ساحلی شرق افریقا، ساکن شدند. دوره دوم از ۱۲۹۷ تا ۱۳۴۹ق است که در این دوره اسلام به مناطق داخلی این کشور نفوذ کرد.
بلال مسلم میشن، و فدراسیون جماعات شیعه خوجه اثناعشری آفریقا و سازمان ویپاز از نهادهای مهم شیعیان خوجه اثناعشری در تانزانیا هستند که مرکز آنها در دارالسلام قرار دارد. سازمان بلال مسلم میشن، توسط سید سعید اختر رضوی و شمار دیگری از رهبران شیعه در ۱۳۴۷ش/۱۹۶۷م با هدف تبلیغ اسلام به‌ویژه تشیع در میان افریقاییان منطقه در تانزانیا تشکیل شد.
کتاب شیعیان تانزانیا، اثر امیربهرام عرب‌احمدی در سال ۱۳۷۹ش پیرامون وضعیت شیعیان این کشور منتشر شد.
اطلاعات عمومی
تانزانیا کشوری در شرق آفریقا است که مساحت آن ۳۰۰، ۹۴۷ کیلومتر مربع است.[۱] این کشور از شمال با کنیا و اوگاندا، از غرب با رواندا، بوروندی و کنگو و از جنوب با زامبیا، مالاوی و موزامبیک همسایه است و از شرق به اقیانوس هند محدود می‌شود.[۲] در سال ۱۹۹۶م پایتخت رسمی تانزانیا از دارالسلام به دودوما منتقل شد.[۳]
تاریخ سیاسی
آلمان در ۱۸۸۴م تانگانیکا را اشغال کرد. تانگانیکا در ۱۹۶۱م اعلام استقلال کرد؛ تانگانیا و زنگبار در ۲۶ آوریل ۱۹۶۴ با یکدیگر ادغام شده و جمهوری مستقل تانگانیکا را تشکیل دادند و نام این کشور به تانزانیا تغییر یافت.[۴]
اقوام و مذاهب
بیش از ۱۲۰ گروه قومی در تانزانیا زندگی می‌کنند. بیشتر افریقایی‌تبار و از بانتوزبان‌ها هستند.[۵]شماری آسیایی (بیشتر هندی‌ها و پاکستانی‌ها)، اروپایی و عرب نیز در این کشور ساکنند.[۶]
مطابق برآورد تقریبی سال ۱۳۷۷ش/۱۹۹۸م، بیش از ۶۰% ساکنان تانگانیکا و بیش از ۹۰% جمعیت زنگبار، مسلمان بوده‌اند.[۷] بیشتر مسلمانان، سنی‌مذهب، غالب افریقایی‌تبارها شافعی و هندی پاکستانی‌تبارها عمدتاً حنفی‌اند و گروه‌های کوچک یمنی‌تبار، مذهب مالکی و حنبلی نیز دارند. مسلمانان عمانی‌تبار، اغلب اباضی‌اند. گروه کوچکی از پیروان غلام‌احمد قادیانی نیز در تانزانیا حضور دارند که هندی تبارند. طریقت‌های صوفیه در آنجا عبارتند از: شاذلیه (قدیمی‌ترین طریقت)، قادریه (بزرگترین طریقت)، رفاعیه، دَندراویه، احمدیه یا ادریسیه، و علویه.[۸]
شیعیان خوجه اثناعشری، شیعیان دوازده‌امامی بومی، آقاخانی‌ها، قادیانی‌ها و وهابی‌ها نیز در زمره اقیلت‌های مذهبی این کشور محسوب می‌شوند.[۹]
شیعیان تانزانیا
شیعیان را که بیشتر هندی و پاکستانی‌اند خوجه‌ها، بُهره‌ها و شیعیان دوازده‌امامی تشکیل می‌دهند.
بهره‌ها
گروهی از بهره‌ها در طی دو قرن گذشته به سبب اهداف تجاری و اقتصادی از هند به سایر کشورهای جهان از جمله تانزانیا مهاجرت کرده‌اند. جمعیت بهره‌ها در این کشور حدود ۴،۵۰۰ تا ۵۰۰۰ تن است. شیعیان بهره در شهرهای دارالسلام، تانگا، آروشا و زنگبار مساجدی دارند.[۱۰]
آقاخانیه
آقاخانی‌ها در تانزانیا وضعیت مالی نسبتا خوبی دارند و برخی از مرکز تجاری این کشور متعلق به آنان است. آقاخانی‌ها مانند بهره‌ها به امامان اول تا ششم شیعه اعتقاد دارند و برای آنان احترام قائلند. اما به دلیل عدم پایبندی به اصول و احکام تشیع معمولا در زمره شیعیان قلمداد نمی‌شوند.[۱۱]
شیعیان خوجه اثناعشری هندی‌الاصل
خوجه‌های امامی تانزانیا، هندهایی که در اوایل دهه ۱۸۷۰م، از مذهب اسماعیلیه به امامیه گرویده‌اند، اصل تشیع در تانزانیا متعلق به این گروه است. خوجه‌های امامی در آغاز در شمار خوجه‌های اسماعیلی نزاری و پیرو آقاخان بودند، که پس از درگذشت آقاخان اول در بمبئی، گروهی از آنان به امامیه پیوستند.[۱۲]
ائمه جماعات آنها از لکهنو، مدرسه نظمیه و مدرسه سلطان‌المدارس یا برخی علمای پاکستان انتخاب می‌شوند که مدتی در نجف تحصیل کرده باشند.[۱۳] خوجه‌های اثناعشری در گذشته از سیدابوالقاسم خوئی و سیدمحمدرضا گلپایگانی تقلید می‌کردند[۱۴] و پس درگذشت این دو از سیدعلی سیستانی تقلید می‌کنند. زیارت عتبات نزد شیعیان خوجه در تانزانیا اهمیت بسیاری دارد، آنان در برگزاری مراسم سوگواری امام حسین(ع) مانند شیعیان هند و پاکستان عمل می‌کنند.[۱۵]
مراکز علمی و خدماتی خوجه‌ها
- مدرسه علمیه شیعی بلال مسلم میشن؛ این مدرسه در دارالسلام قرار دارد و زیر نظر جمعیت خوجه‌ها اداره می‌شود، محصلان آن را فقط آفریقایی‌تبارها تشکیل می‌دهند. هرساله شماری از طلاب این مدرسه برای تحصیل به قم می‌روند.
- مدرسه المنتظر، بزرگترین مرکز آموزشی جماعت خوجه‌های اثناعشری است که در سه مقطع ابتدائی، راهنمایی و متوسطه فعال است.[۱۶]
- کالج اسلامی دارالسلام؛ ۷۰٪ دانشجویان آن خوجه و ۳۰٪ از سایر مسلمانانند.
- گروه هلال طلایی؛ این گروه در هنگام بروز بلایای طبیعی به خوجه‌ها خدمات مالی ارائه می‌کند.
- مؤسسه فائز حسینی؛ این مؤسسه در مومباسا شکل گرفت و شعبه‌هایی در دارالسلام، نایروبی و آروشا دارد.
- باشگاه جعفری
- مؤسسه خیریه خدمات شیعیان در دارالسلام
- انجمن اثناعشری
- جامعه زینبیه ویژه بانوان جماعت دارالسلام؛ این جماعت از ۱۹۳۷م تشکیل شده است.
با مهاجرت تعدادی از شیعیان خوجه از تانزانیا به کشورهای اروپایی و کانادا، از شمار آنان در تانزانیا کاسته شده است.[۱۷]
شیعیان دوازده‌امامی بومی
به طور تخمینی آمار شیعیان بومی تانزانیا، حدود سه تا پنج هزار نفر است که در شهرهای آروشا، کیگوما، قصبات اوجیجی، سیمبا، تابورا، دودوما، موانزا، بوکوبا، امبیا، تانگا، پانگانی، لوشوتو، باگامویو، سوهولا، کاله، زنگبار، سونگیا، سینگیدا به‌ویژه در دارالسلام پراکنده‌اند. اکثر شیعیان بومی وضعیت اقتصادی مناسبی ندارند، آنان به شغل کشاورزی و کارگری در کارخانجات مشغولند. شیخ ملبا صالح، شیخ مایونگا و شیخ مسبح شعبان از بزرگان آنان به شمار می‌آیند.[۱۸]
مراکز و مدارس اختصاصی شیعیان بومی عبارتند از:
- مدرسه امام رضا(ع) در دارالسلام
- بنیاد امام حسین(ع) در دارالسلام
- مدرسه امیر المومنین(ع) در دارالسلام
- بنیاد امام باقر(ع) در دارالسلام
- مدرسه سبطین(ع) در دارالسلام
- مدرسه اهل بیت(ع) در دارالسلام
- مدرسه فاطمه الزهرا(س) وابسته به سازمان ویپاز در دارالسلام
- مرکز تربیت معلم دخترانه ولی عصر(ع) در کیباها
- چند مدرسه کوچک اسلامی در کیگوما
- چندین مدرسه در آروشا
- مدرسه امام علی(ع) در دودوما[۱۹]
تشکل‌های مهم شیعی
سازمان بلال مسلم میشن
سازمان بلال مسلم میشن (Bilal Muslim Mission)، از تشکیلات مهم خوجه‌های اثناعشری است، این سازمان در ۱۳۴۷ش/۱۹۶۷م توسط سید سعید اختر رضوی و شمار دیگری از رهبران شیعه در تانزانیا تشکیل شد. هدف عمده آن تبلیغ اسلام به‌ویژه تشیع در میان افریقاییان منطقه است. بلال مسلم میشن در کشورهای خوجه‌نشین مانند کنیا شعبه‌هایی دارد، شعبه‌های این سازمان به خارج از قاره افریقا نیز کشانده شده است.[۲۰]
فدراسیون خوجه اثناعشری افریقا
فدراسیون شیعیان خوجه اثناعشری آفریقا، تشکل شیعیان هندی‌الاصل شرق آفریقا است که زیر نظر فدراسیون جهانی جماعات شیعه خوجه اثناعشری فعالیت می‌کند و مرکز آن در دارالسلام قرار دارد. اقدامات این فدراسیون حول محورهای آموزشی، تبلیغی و کارهای عام المنفعه انجام می‌شود، این جمیعت در تانزانیا مساجد و امام‌باره، درمانگاه، مدارس و حوزه‌های علمیه ساخته است.[۲۱]
سازمان ویپاز
سازمان تبلیغات جهانی اسلامی و انسان‌دوستانه (ویپاز)، از مهمترین سازمان‌های تبلیغی گروهی از خوجه‌های اثناعشری تانزانیا است. این سازمان مستقل از فدراسیون افریقا و بلال مسلم میشن، در زمینه آموزشی، بهداشتی و رفاهی به مسلمانان مستمند این کشور خدمات می‌دهد.[۲۲]
| نام جماعت | حضور نخستین خوجه‌ها اثناعشری | تأسیس مسجد و امام باره |
|---|---|---|
| جماعت دارالسلام | ۱۸۷۵ م | ۱۹۰۸ م |
| جماعت پانگانی | ۱۸۹۵ | ۱۸۹۹ |
| جماعت آروشا | ۱۸۹۸ | ۱۹۳۱ |
| جماعت کیلوا | ۱۸۹۵ | ۱۹۱۰ |
| جماعت سینگیدا | ۱۹۳۰ | ۱۹۳۵ |
| جماعت موانزا | ۱۹۰۰ | ۱۹۱۸ |
| جماعت مورو گورو | ۱۹۴۰ | ۱۹۴۳ |
| جماعت امتوارا | ۱۹۳۸ | ۱۹۴۰ |
| جماعت جزیره پمپا | ۱۸۹۰ | ۱۹۰۴ |
| جماعت تانگا | ۱۹۰۹ | ۱۹۱۰ |
| جماعت موشی | ۱۸۷۵ | ۱۹۰۸ |
| جماعت لیندی | ۱۹۰۰ | ۱۹۱۰ |
| جماعت بوکوبا | ۱۹۰۳ | ۱۹۱۴ |
| جماعت تابورا | ۱۹۰۰ | ۱۹۱۰ |
| جماعت ددوما | ۱۹۳۵ | ۱۹۳۸ |
| جماعت سونیگا | ۱۹۲۰ | ۱۹۲۵[۲۳] |
جمعیت شیعیان اثناعشری تانزانیا
جمعیت اثناعشری تانزانیا در سال ۱۹۸۵ توسط تنی چند از شیعیان بومی و خوجه این کشور، با هدف ساماندهی امور شیعیان بومی تانزانیا تشکیل شد، فعالیت‌های این سازمان عمدتاً توسط مدارس آن از جمله مدرسه سبتین در دارالسلام و شهرهای دیگر انجام می‌شود.[۲۴]
جماعات زنگبار نخستین و قدیمی‌ترین جماعت‌های شیعیان خوجه اثناعشری‌اند که در ۱۸۸۲ و چند سال پیش از جماعت بمبئی تأسیس شده‌اند.
شخصیت‌ها
- سید سعیداختر رضوی بنیانگذار سازمان بلال مسلم میشن در تانزانیا بود، او چهل سال در تانزانیا زندگی کرد و علاوه بر ترجمۀ چندین جلد از المیزان را به انگلیسی، آثار دیگری مانند تاریخ تشیع را در افریقا از خود بر جای گذاشته است. او در ۷۶ سالگی درگذشت و در قبرستان شیعیان دارالسلام دفن شد.[۲۵]
- عبدالله سیف: (درگذشت ۱۳۹۹ش) وی از اولین شاگردان سید سعیداختر رضوی بود که توسط او برای تحصیل به نجف و ایران اعزام شده بودند. عبدالله سیف بعد از بازگشت به تانزانیا به همراه اختر رضوی شروع به فعالیت‌های تبلیغی کرد.[۲۶] او از مرتبطان مجمع جهانی اهل‌بیت و جامعة المصطفی العالمیة و از اعضای اصلی "جمعیت شیعیان اثناعشری تانزانیا (T.I.C)" محسوب می‌شد.[۲۷]
آمار مسلمانان و شیعیان
آمارهای مختلفی از تعداد مسلمانان و شیعیان در تانزانیا گزارش شده است.
| جمعیت کل | جمعیت مسلمانان | درصد | جمعیت شیعیان | درصد از جمعیت مسلمانان | تاریخ | منبع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۳۶.۵۰۰.۰۰۰ | ۱.۰۹۵.۰۰۰ | ۳ ٪ | ۲۰۰۸م | مجمع جهانی اهل‌بیت[۲۸] | ||
| ۳۶.۵۰۰.۰۰۰ | ۱۸.۲۵۰.۰۰۰ | ۵۰ ٪ | ۱.۰۹۵.۰۰۰ | ۶ ٪ | ۲۰۰۹م | دانشگاه ادیان و مذاهب.[۲۹] |
| ۴۰.۸۴۹.۱۳۳ | ۱۳.۲۱۸.۰۰۰ | ۱.۳۲۲.۰۰۰ | ۱۰ ٪ | ۲۰۰۹م | آمار انجمن دین و زندگی اجتماعی مؤسسه PEW به نقل از مجمع جهانی اهل‌بیت(ع).[۳۰] |
براساس آمار مرکز تحقیقات پیو (pew)، آمار مسلمانان کشور تانزانیا در سال ۲۰۲۰م، ۲۰ میلیون و ۹۵۰ هزار نفر معادل ۳۴.۱ درصد از جمعیت کشور نفر بوده است.[۳۱] این مؤسسه جمعیت کل افراد مذهبی این کشور در آن سال را بیش از ۶۱ میلیون نفر گزارش کرده است.[۳۲]
طبق گزارش وزارت امور خارجه آمریکا، جمعیت تانزانیا در اواسط سال ۲۰۲۲م، ۶۳.۹ میلیون نفر بود. وزارت امور خارجه از انجمن پیو نقل کرده که در سال ۲۰۲۰م، ۶۳٪ جمعیت تانزانیا، مسیحی و ۳۴٪ مسلمان بوده‌اند. بر پایه این گزارش، اکثریت مسلمانان سنی مذهب هستند؛ هرچند اقلیتهای قابل‌توجهی از شیعیان اسماعیلی و دوازده‌امامی و احمدیه (قادیانیه) و اباضیه نیز وجود دارند.[۳۳] آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) در کتاب حقایق جهان در سال ۲۰۱۴م، ۳۵ درصد از جمعیت بیش از ۴۹ میلیونی تانزانیا را مسلمان اعلام کرده است. [۳۴]
براساس آمار مرکز تحقیقات پیو در سال ۲۰۰۹م، کمتر از ۱۰٪، [۳۵] کمتر از ۲ میلیون نفر جمعیت مسلمانان تانزانیا،[۳۶] شیعه هستند.
ورود اسلام به تانزانیا
گسترش اسلام در تانزانیا در دو دوره صورت پذیرفت: دوره نخست از قرن اول تا پیش از قرن سیزدهم قمری بود. در این دوره به تدریج تعداد زیادی مهاجرنشین مسلمان عرب در جزایر نزدیک به ساحل و منطقة ساحلی شرق افریقا، ساکن شدند. دوره دوم از ۱۲۹۷ تا ۱۳۴۹ق (۱۳۰۹ش)/۱۸۸۰-۱۹۳۰م است که در این دوره اسلام به مناطق داخلی این کشور نفوذ کرد.[۳۸]
مسلمانانی که نخستین‌بار در قرن دهم/ شانزدهم به سرزمین اصلی تانزانیا راه یافتند، عمدتاً از عرب‌ها و ایرانیان بودند. بازرگانان ایرانی که بیشتر شیرازی بودند، در زنگبار ساکن شدند و با زنان بومی ازدواج کردند؛ بر اثر آمیزشِ نژادی ایرانیان و عرب‌ها با بومیان، فرهنگ و زبان جدیدی به نام سواحلی پدید آمد.[۳۹]
در ۹۰۳/ ۱۴۹۸م پرتغالی‌ها زنگبار را گرفتند. در اوایل قرن دوازدهم قمری، مسلمانان ساحل‌نشین با کمک عرب‌های عمانی، پرتغالی‌ها را سرنگون کردند. در قرن هجدهم میلادی منطقه زنگبار از استان‌های عمان شد. سید سعید بن سلطان، پادشاه عمان، در ۱۲۴۸/ ۱۸۳۲م زنگبار را به جای مسقط، پایتخت خود کرد. عرب‌های عمانی تدریجاً نفوذ سیاسی خود را تا اوایل قرن چهاردهم قمری افزایش دادند و امکان گسترش اسلام را فراهم کردند.[۴۰]
در طول جنگ جهانی اول (۱۹۱۴ ۱۹۱۸) آلمانی‌ها، که با امپراتوری عثمانی متحد شده بودند، روابط دوستانه‌ای با مسلمانان برقرار کردند. بعد از جنگ نسبت مسلمانان در تانگانیکا تا ۲۵% کل جمعیت افزایش یافت.[۴۱]
بعد از جنگ جهانی اول و با تسلط بریتانیا بر تانگانیکا، رشد اسلام نسبتاً کاهش یافت. در سال ۱۳۱۳ش/۱۹۳۴ مجمع مسلمانان تانگانیکا با هدف اتحاد مسلمانان و پرهیز از فرقه‌گرایی شکل گرفت. در سال ۱۳۳۶ش/۱۹۵۷م «اتحادیه ملی سراسری مسلمانان تانگانیکا»، تأسیس شد.[۴۲] پس از استقلال و تشکیل اتحادیه تانزانیا، نقش مسلمانان و رهبران طریقت‌ها، در سیاست کشور تداوم یافت. مسلمانان در شکل گیری سوسیالیسم تانزانیایی طی دهه ۱۳۴۰ش / ۱۹۶۰ سهم تعیین کننده‌ای داشتند.[۴۳]
تشکیلات مسلمانان
شورای عالی مسلمانان تانزانیا (باکواتا)
شورای عالی مسلمانان تانزانیا (باکواتا): مهمترین تشکل مسلمانان تانزانیا است که در ۱۹۶۸م ایجاد گردید. باکواتا معمولا از تز جدایی دین از سیاست حمایت می‌کند. برخی کشورهای عربی، مانند عربستان و سودان با این شورا رابطه دارند. دولت تانزانیا در امور مسلمانان تنها با این شورا مشورت می‌کند.[۴۴]
شورای قرائت قرآن (بالوکتا)
شورای قرائت قرآن (بالوکتا): این سازمان دومین تشکل مهم مسلمانان در تانزانیا است، این سازمان با باکواتا اختلافاتی دارد و نسبت به آن از نظرات انقلابی‌تری برخوردار است. این سازمان نیز با دولت تانزانیا و سازمان رابطه الاسلامی در ارتباط است و در سال ۱۹۹۱م اعتراضات گروهی از مسلمانان را علیه باکواتا رهبری کرد. شیخ یحیی حسین از رهبران بالوکتا بود که در ۱۹۹۲م دستور داد تا فروشندگان گوشت خوک مغازه‌های خود را ببندند، گروهی از مسلمانان با حمایت وی به خیابان‌ها ریخته و به قصابی‌ها حمله کردند. در پی این حرکت، دولت تانزانیا بالوکتار را منحل و او را دستگیر کرد وی پس از آزادی به عربستان رفت.[۴۵][۴۶]
شورای عالی سازمان‌های اسلامی (بارازاکو)
شورای عالی سازمان‌های اسلامی (بارازاکو): این سازمان در سال ۱۹۹۲م در خصوص بررسی عملکرد باکواتا تشکیل شد. رهبران بارازاکو گروهی از مسلمانان و از مخالفان سازمان باکواتا هستند.
سایر
- مرکز اسلامی و مسجد قبا
- جمعیت مزدلفه للتعلیم و التربیه و الثقافة الاسلامیه
- کانون نویسندگان مسلمان (واروشا)
- شورای مساجد تانزانیا
- هیئت امناء مسلمانان دانشگاه دارالسلام[۴۷]
تک‌نگاری
- شیعیان تانزانیا، اثر امیربهرام عرب‌احمدی. این کتاب در سال ۱۳۷۹ش منتشر شده است.[۴۸]
پانویس
- ↑ Central Intelligence Agency, The CIA World Factbook 2015, 2014, p3910.
- ↑ علیزاده موسوی، تانزانیا، حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.
- ↑ آشنایی با تانزانیا، سایت حج.
- ↑ افریقای جنوب صحرا، ص۱۱۴۷؛ دستینة سیاسی جهان، ص۹۰۳؛ کوک، ص۵۲۲.
- ↑ لوذی و وسترلوند، ص۹۷؛ کوک، ص۵۴۶؛ امینی، ص۷.
- ↑ دستینه سیاسی جهان، ۱۹۹۸، ص۹۰۳؛ عرب‌احمدی، ۱۳۷۶ش، ص۷۲، ۷۶.
- ↑ دستینه سیاسی جهان، ۱۹۹۸، ص۹۰۳؛ نک: لوذی و وسترلوند، ص۱۰۰؛ کتانی، ص۲۱۰؛ سازمان تبلیغات اسلامی، ص۹؛ امینی، ص۱۷.
- ↑ لوذی و وسترلوند، ص۱۰۰؛ ونگا، ص۳۵-۳۷؛ کوک، ص۵۶۶-۵۶۷؛ کتانی، ص۲۱۰؛ در این باره ن.ک به: سفارت جمهوری اسلامی ایران دارالسلام.
- ↑ عرب‌احمدی، تانزانیا سرزمین همیشه سبز، ص۱۴۱.
- ↑ عرب‌احمدی، تانزانیا سرزمین همیشه سبز، ص۱۴۷.
- ↑ عرب‌احمدی، تانزانیا سرزمین همیشه سبز، ص۱۴۸.
- ↑ جعفریان، اطلس شیعه، ص۵۵۶.
- ↑ امینی، تانزانیا، ص۲۱.
- ↑ امینی، تانزانیا، ص۲۱.
- ↑ جعفریان، اطلس شیعه، ص۵۵۷.
- ↑ امینی، تانزانیا، ص۲۱-۲۲.
- ↑ جعفریان، اطلس شیعه، ص۵۵۷-۵۵۶.
- ↑ جعفریان، اطلس شیعه، ص۵۵۸-۵۵۷.
- ↑ جعفریان، اطلس شیعه، ص۵۵۸.
- ↑ امینی، ص۲۰-۲۳؛ سازمان تبلیغات اسلامی، ص۱۵-۲۱؛ عرب احمدی، ۱۳۷۹ش، ص۳۵-۱۵۷.
- ↑ امینی، تانزانیا، ص۲۱.
- ↑ عرب احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ص۱۸۷.
- ↑ عرب احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ص۲۸۸.
- ↑ عرب احمدی، شیعیان تانزانیا دیروز و امروز، ص۱۷۰-۱۷۱.
- ↑ جعفریان، اطلس شیعه، ص۵۵۷.
- ↑ مجلس ترحیم حجت الاسلام و المسلمین شیخ عبدالله سیف (ره)
- ↑ درگذشت شیخ عبدالله سیف سعید مبلغ برجسته مکتب تشیع در شرق آفریقا
- ↑ «آمار شیعیان تانزانیا»، سایت مجمع جهانی اهل‌بیت(ع).
- ↑ «جغرافیانی جهان تشیع»، دانشگاه ادیان و مذاهب.
- ↑ «آمار شیعیان تانزانیا»، سایت مجمع جهانی اهل‌بیت(ع).
- ↑ "Religious Composition by Country, 2010-2050", Pew Research Center.
- ↑ "Religious Composition by Country, 2010-2050", Pew Research Center.
- ↑ " 2022 Report on International Religious Freedom: Tanzania", U.S. Department of State .
- ↑ Central Intelligence Agency, The CIA World Factbook 2015, 2014, p3912.
- ↑ "Estimated Percentage Range of Shia by Country", Pew Research Center.
- ↑ "Mapping the Global Muslim Population", Pew Research Center.
- ↑ فریار، ص۵۷۱.
- ↑ د.اسلام، چاپ دوم، ذیل مادّه؛ کوک، ص۵۵۳ ۵۵۴؛ لوتزیون، ص۵۰۳.
- ↑ د. اسلام، اسلام، چاپ دوم، ذیل مادّه؛ عرب‌احمدی، ۱۳۷۹ش، ص۷.
- ↑ کتانی، ص۲۰۹۲۱۰؛ لوذی و وسترلوند، ص۹۸-۹۹.
- ↑ د. اسلام، چاپ دوم، ذیل مادّه؛ لوذی و وسترلوند، ص۹۹؛ لاپیدوس، ص۳۸۷؛ دایرة المعارف جهان اسلام آکسفورد، ذیل مادّه.
- ↑ دایرة المعارف جهان اسلام آکسفورد، ذیل ماده؛ لاپیدوس، ص۳۹۱-۳۹۲.
- ↑ لوذی و وسترلوند، ص۱۰۲.
- ↑ رحیم امینی، تانزانیا، ص۱۸؛ لوذی و وسترلوند، ص۱۰۲-۱۰۳.
- ↑ امینی، تانزانیا، ص۲۰؛ لوذی و وسترلوند، ص۱۰۰؛ اسلام و گروه‌های اسلامی، ص۲۴۰.
- ↑ سفارت جمهوری اسلامی ایران دارالسلام.
- ↑ عرب‌احمدی، تانزانیا سرزمین همیشه سبز، ص۱۳۸-۱۳۳
- ↑ جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۹۱ش، ص۵۵۸.
منابع
- «آمار شیعیان تانزانیا»، سایت مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، تاریخ درج مطلب: ۱۲ اسفند ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۵ مهر ۱۴۰۲ش.
- امینی، رحیم، تانزانیا، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، ۱۳۷۵ش.
- «جغرافیانی جهان تشیع»، دانشگاه ادیان و مذاهب، تاریخ درج مطلب: ۲۶ دی ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۵ مهر ۱۴۰۲ش.
- سازمان تبلیغات اسلامی. معاونت اعزام مبلّغ به خارج از کشور. بانک اطلاعات دفتر طرح و برنامه، گزیده: فرقه‌های اسلامی در کشور تانزانیا، تهران ۱۳۷۳ش.
- عرب احمدی، امیربهرام، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، موسسه شیعه شناسی، قم، ۱۳۸۹ش.
- عرب احمدی، امیربهرام، شیعیان تانزانیا: دیروز و امروز، تهران ۱۳۷۹ش.
- عرب احمدی، امیربهرام، قبایل تانزانیا: همزیستی مسالمت آمیز، چشم انداز، سال ۱،ش ۸ (آبان ۱۳۷۶).
- عرب احمدی، امیربهرام، تانزانیا سرزمین همیشه سبز، انتشارات بین المللی الهدی، تهران، ۱۳۸۴ش.
- علی کتانی، اقلیتهای مسلمان در جهان امروز، ترجمة محمدحسین آریا، تهران ۱۳۶۸ش.
- ژوزف کوک، مسلمانان افریقا، ترجمة اسداللّه علوی، مشهد ۱۳۷۳ش.
- لارنس کوک کرافت، راه افریقا: سفری از گذشته تا امروز، مترجم خسرو قدیری، تهران ۱۳۷۲ش.
- ایرا ماروین لاپیدوس، تاریخ جوامع اسلامی: قرن نوزدهم و بیستم، ترجمة محسن مدیر شانه چی، مشهد ۱۳۷۶ش.
- افریم ماندی ونگا، اسلام در تانزانیا، ترجمة عباس فرمند، بولتن فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، سال ۳،ش ۲۲ (شهریور ۱۳۷۸).
- روغنی، زهرا، شیعیان خوجه در آینه تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ۱۳۸۷ش.
- جعفریان، رسول، اطلس شیعه، انتشارات سازمان جغرافیایی، تهران، ۱۳۹۱ش.
- رنجبر شیرازی، روح الله، شیعیان تانزانیا، موسسه شیعه شناسی، قم، ۱۳۹۳ش.
- تقی زاده داوری، محمود، گزارشی از آمار جمعیتی شیعیان کشورهای جهان، موسسه شیعه شناسی، ۱۳۹۰ش.
- فریار،عبدالله، امپراطوری زنگ یا کیلوا، مجله وحید، آذر 1355، شماره 198.
- Africa South of the Sahara ۲۰۰۱ , ۳۰th ed., London: Europa Publications, ۲۰۰۰, s.v. "Tanzania: Physical and social geography" (by L. Berry), "ibid: Recent history" (by Graham Matthews), "ibid: Economy" (by Linda Van Buren).
- Encarta world atlas, ۱۹۹۸, [CD-Rom] Microsoft Co.
- EI ۲ , s.v. "Tanzania, Muslims in" (by S. von Sicard).
- The Europa world yearbook ۱۹۹۹, London ۱۹۹۹.
- Islam and Islamic groups: a worldwide reference guide , ed. Farzana Shaikh, London ۱۹۹۲;
- Nehemia Levtzion, "Islam in Africa to ۱۸۰۰: merchants, chiefs and saints", in The Oxford history of Islam , ed. John L. Esposito, Oxford ۱۹۹۹;
- Abdulaziz Y. Lodhi and David Westerlund, "Tanzania", in Islam outside the Arab world , ed. David Westerlund and Ingvar Svanberg, Richmond: Curzon Press, ۱۹۹۹;
- The New Encyclopaedia Britannica , Chicago ۱۹۸۵, Micropaedia.
- The Oxford encyclopedia of the modern Islamic world , ed. John L. Esposito, New York ۱۹۹۵, s.v. "Tanzania" (by August H. Nimtz).
- Political handbook of the world: ۱۹۹۸ , ed. Arthur S. Banks and Thomas C. Muller, New York: CSA Pubs., ۱۹۹۸.
- "Religious Composition by Country, 2010-2050", Pew Research Center, published: December 21, 2022, visited: September 26, 2023.
- "2022 Report on International Religious Freedom: Tanzania", U.S. Department of State, Visited: September 27, 2023.
- "Estimated Percentage Range of Shia by Country", Pew Research Center, Visited: September 27, 2023.
- "Mapping the Global Muslim Population", Pew Research Center, Published: October 7, 2009, Visited: September 28, 2023.
- Central Intelligence Agency, The CIA World Factbook 2015, Skyhorse Publishing, 2014.
پیوند به بیرون
- تانزانیا، دانشنامه جهان اسلام.
- تانزانیا، دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
- فدراسیون جهانی شیعیان خوجه اثناعشری.
- شیعیان تانزانیا و وضعیت آنان (با تأکید بر شیعیان خوجه اثناعشری)
تشیع در آفریقا | ||
|---|---|---|
| کشورها | آفریقای جنوبی • آفریقای مرکزی • آنگولا • اتیوپی • اریتره • الجزایر • اوگاندا • بروندی • بنین • بتسوانا • بورکینافاسو • تانزانیا • توگو • تونس • جیبوتی • حبشه • چاد • زامبیا • زیمبابوه • ساحل عاج • سنگال • سوازیلند • سودان • سومالی • سیرالئون • صحرای غربی • غنا • کامرون • کنگو برازاویل • کنگو کینشازا • کنیا • گامبیا • گابن • گینه بیسائو • گینه کوناکری • لیبریا • لیبی • ماداگاسکار • مالی • مالاوی • مراکش • مصر • موزامبیک • موریتانی • موریس • نامیبیا • نیجریه • نیجر |  |
| شهرها و مناطق | ||
| شخصیت‌های تأثیرگذار | ||
| مؤسسات | ||
| امامزادگان | ||
| سلسله‌ها و خاندان‌ها | ||
| فِرَق و گروه‌ها | ||
| بناها | ||
| مرتبط | ||