تُحفَةُ الأبرار فی مَناقب الأئمه الأطهار (ع)، کتابی به زبان فارسی نوشته عمادالدین حسن بن علی طبری (زنده در ۷۰۱ق). نویسنده در این کتاب به اثبات ولایت و امامت امیرالمؤمنین(ع) و حقانیت تشیع می‌پردازد.
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | حسن بن علی طبری |
| تاریخ نگارش | قرن هفتم |
| موضوع | امامت |
| سبک | کلامی |
| زبان | فارسی |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | نشر میراث مکتوب |
| تاریخ نشر | ۱۳۷۶ش |
دربارهٔ کتاب
در فهارسی که از این کتاب سخن به میان آمده است، از آن به عنوان کتابی در اصول دین یاد کرده‌اند. شاید این امر به جهت طرح پاره‌ای مباحث همچون هدف خلقت انسان، بیان رسول و نبی و محدث، بلاد اسلام و کفر در این کتاب باشد هرچند در نگاه نویسنده بیان این مطالب در راستای وصول به مقصد اصلی یعنی اثبات ولایت و امامت برای حضرت علی(ع) و حقانیت تشیع است.[۱]
انگیزه نگارش و نگرش مؤلف
عمادالدین طبری در مقدمه کتاب طی ۶فصل، ضمن مقدمات بحث، سبب تألیف کتاب را تمنای دوستان دانسته که کتابی به فارسی دربارهٔ امامت بنویسد تا در روز قیامت، حجت همگان باشد.[۲]
او سپس طی ابواب ده‌گانه کتاب، به تبیین ضرورت امامت و چگونگی انتخاب امام و بطلان دیدگاه اهل سنت و نقد پاره‌ای از روایات جعلی آن‌ها می‌پردازد. طبری تلاش نموده تا با روشن‌بینی و دوری از تعصبات خام و منفی و بدون توهین و بی‌احترامی به هیچ‌یک از فِرَق و مذاهب، تنها با استدلال و به کمک شواهد برگرفته از کتب مخالفین، به دفاع از حریم امامت اهل بیت بپردازد.
مؤلف با بهره‌گیری از ادله عقلی و قرآنی و نیز مدد جستن از روایات منقول از کتب اهل سنت در پاره‌ای موارد به ابداعات و ابتکاراتی نیز دست زده است.[۳]
محتوای کتاب
تحفه الابرار مشتمل بر یک مقدمه و ده باب و هر باب متضمن فصولی است:
- اول: در بیان معنای رسول، نبی و محدث و بیان مبانی نبوت و عصمت.
- دوم: در بیان لزوم نصب امام برای آدمیان.
- سوم: پرسش و پاسخ دربارهٔ دلیل بر حقانیت مذهب شیعه با استناد به دلایل عقلی و نقلی.
- چهارم: بیان نسب پیامبر(ص)، فاطمه(س) و ائمه(ع) و زمان ولادت و نیز مدت عمر و تعداد و نام فرزندان و مدفن آنان (ع).
- پنجم: اثبات وجود صاحب الزمان(عج) و نیز غیبت و خفاء ولادت حضرت و طول عمرش.
- ششم: بیان بلاد اسلام و بلاد کفر و نیز تقیه. همچنین بیان حال کافر و مجانین و اطفال کفار و اطفال مؤمنان و…
- هفتم: اخبار ساختگی امویان و افترائاتی که بر پیامبر (ص) بسته‌اند.
- هشتم: چند سؤال دربارهٔ شیعه ایراد می‌کنند و شیعه بدان‌ها پاسخ می‌گوید.
- نهم: آنچه عالمان سلف و عالمان پس از ایشان دربارهٔ صحابه گفته‌اند.
- دهم: مسائل متفرقه.[۴]
نخستین فصل از فصول ششگانه مطرح شده در مقدمه دربارهٔ هدف از آفرینش انسان و بیان این نکته است که بزرگ‌ترین منقبتِ بشر همان کلام امیرالمؤمنین (ع) است که فرمود: «من عرف نفسه فقد عرف ربّه» هر کس خویش را شناخت پروردگارش را شناخته است. و چنین گوهری که به این لطافت آفریده شده محال است که بیهوده و مُهمل خلق شده باشد بلکه آفریده شده تا معرفت به خداوند پیدا کند و پاداش این عبادت و معرفت نیز بهشت و نعمت‌های بیشمار آن است.[۵] فصل هشتم از باب دهم کتاب که آخرین فصل و باب کتاب است در این باره است که آیه ۵۹ سوره نمل قُلِ الْحَمْدُ لِلهِ وَ سَلَامٌ عَلَیٰ عِبَادِهِ الَّذِینَ اصْطَفَیٰ در شأن امیرالمؤمنین (ع) نازل شده است. مؤلف برای اثبات این ادعا این گونه دلیل آورده است که پیامبر (ص) در روایتی فرمود که خداوند از میان فرزندان اسماعیل قریش را و از میان قریش هاشم را برگزید. و روشن است که برگزیده خداوند باید معصوم باشد زیرا اگر جایزالخطاء باشد مورد غضب خداوند است و چنین کسی برگزیده او نیست.[۶]
نسخه‌شناسی
از این کتاب، نسخه‌های متعددی وجود دارد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
- نسخه کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران به شماره ۵۲۰۵ مربوط به سال ۱۰۴۰ق.
- نسخه کتابخانه اهدایی سعید نفیسی به دانشگاه تهران به شماره ۴۵ مربوط به سال ۱۰۳۰ق.
- نسخه کتابخانه آستان قدس رضوی به شماره ۹۷۲۳.
- نسخه کتابخانه مدرسه عالی شهید مطهری به شماره ۶۳۹۵ مربوط به سال ۱۲۷۳ق.[۷]
ترجمه و چاپ
این کتاب توسط عبدالرحیم مبارک به عربی ترجمه شده و آستان قدس رضوی چاپ و منتشر کرده است.[۸]
این کتاب با تصحیح و تحقیق سید مهدی جهرمی در قطع وزیری در ۳۲۳ صفحه برای بار نخست در سال ۱۳۷۶ش در دفتر «نشر میراث مکتوب» در تهران منتشر شد.[۹]
پانویس
- ↑ طبری، تحفة الأبرار، مقدمه کتاب، ص۲۱.
- ↑ طبری، تحفة الأبرار، مقدمه کتاب، ص۲۲.
- ↑ تحفة الابرار فی مناقب الائمة الاطهار، کتابخانه دیجیتال نور.
- ↑ طبری، تحفة الأبرار، فهرست کتاب.
- ↑ طبری، تحفة الابرار، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۱۶–۱۷.
- ↑ طبری، تحفة الابرار، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۰۷
- ↑ طبری، تحفة الأبرار، مقدمه کتاب، ص۲۴ و ۲۵.
- ↑ تحفة الابرار فی مناقب الائمة الاطهار، کتابخانه دیجیتال نور.
- ↑ تحفة الابرار فی مناقب الائمة الاطهار، کتابخانه مجازی الفبا.
منابع
- عمادالدین طبری، حسن بن علی، تحفة الأبرار فی مناقب الأئمة الأطهار علیهم السلام، تهران، میراث مکتوب، ۱۳۷۶ش.
- عمادالدین طبری، حسن بن علی، تحفة الأبرار (تعریب)، ترجمه عبد الرحیم مبارک، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۴۲۴ق.
- تحفة الابرار فی مناقب الائمة الاطهار، کتابخانه دیجیتال نور، تاریخ بازدید: ۲۸ بهمن ۱۳۹۹ش.
- تحفة الابرار فی مناقب الائمة الاطهار، کتابخانه مجازی الفبا، تاریخ بازدید: ۱۵ اسفند ۱۳۹۹ش.