کاربر:M.hasanzadeh/صفحه تمرین
زهرا از مشهورترین القاب حضرت فاطمه(س) است.[۱] «زهراء» مونث کلمه «ازهر» به معنای سفیدی روشن‌کننده است [۲] که مانند دُرّ بدرخشد.[۳] معمولاً همراه کلمه فاطمه، از لقب زهرا استفاده می‌شود. (فاطمه الزهرا). از روایات به دست می‌آید که انتخاب نام‌ها و القاب آن حضرت، بر اساس فضائل آن حضرت است.[۴]
از امام صادق(ع) درباره نام‌گذاری حضرت فاطمه(س) چنین روایت شده است که ایشان نزد خداوند نُه نام (اسم و لقب) دارد: فاطمه و صدیقه و مبارکه و طاهره و زکیه و راضیه و مرضیه و محدّثه و زهراء.[۵] علامه مجلسی در تفسیر روایت امام صادق(ع)، می‌نویسد به این دلیل حضرت فاطمه(س)، زهرا نامیده می‌شود که نورانی به نور صُوری و معنوی بوده است.[۶]
شیخ صدوق در کتاب علل الشّرائع بابی در جهت علت نام‌گذاری حضرت فاطمه(س) به لقب زهرا اختصاص داده است.[۷] احادیث صدوق را می‌توان در عناوین زیر خلاصه کرد:
- ظاهر شدن نور حضرت زهرا برای امام علی(ع)؛
از امام صادق(ع) روایت شده است که حضرت فاطمه(س) را زهرا نامیدند برای آنکه نور فاطمه روزی سه مرتبه برای امام علی(ع) ظاهر می‌شد. یک‌مرتبه در اوّل روز که فاطمه به نماز بامداد می‌ایستاد، نور سفیدی از آن ساطع می‌گردید و در جمیع خانه‌های مدینه داخل می‌شد. مردم از مشاهده آن حالت، تعجّب کرده و علّت آن نور را سؤال می‌کردند، پیامبر اکرم(ص) در جواب می‌فرمود: بروید به خانۀ دخترم فاطمه تا سبب آن نور بر شما ظاهر گردد. دفعه دوم هنگام زوال شمس که فاطمه مهیّای نماز پیشین می‌گردید و دفعه سوم هنگام غروب آفتاب بود. [۸]
- آفریدن از نور الهی؛
در روایت دیگری آمده حضرت فاطمه(س) را زهرا گفتند زیرا خداوند آن حضرت را از نور عظمت خود آفرید، چون او را آفرید آسمان‌ها و زمین از نور روی او روشن گردید و دیده‌های ملائکه را خیره گردانید.[۹]
- نور بخشیدن به اهل آسمان؛
در روایات این‌گونه آمده است که چون فاطمه در محراب خود به عبادت می‌ایستاد، نور او اهل آسمان را روشنی می‌بخشید چنانکه ستارگان آسمان اهل زمین را روشنی می‌دهند.[۱۰]
در روایتی عایشه می‌گوید: ما در شعاع نور صورت فاطمه، در شب تاریک خیاطی، پشم‌ریسی و سوزن نخ می‌کردیم. هنگامی‌که فاطمه به سوی ما می‌آمد، راه رفتن او همانند راه رفتن پیامبر اکرم(ص) بود. از این جهت است که فاطمه، «زهرا» نامیده شده است.[۱۱]
کتاب‌های زیادی درباره حضرت فاطمه(س) و القاب ایشان از جمله لقب زهرا نگارش شده است. می‌توان گفت کتاب بحارالانوار علامه مجلسی جلد۴۳ باب شماره۲ و کتاب فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفی، نوشته رحمانی همدانی فصل ۱۵ لقب زهرا، جامع‌ترین آثار در زمینه تبیین لقب زهرا هستند.
پانویس
- ↑ صدوق، الامالی، ۱۴۱۷ق، ص۷۴، ۱۸۷، ۶۸۸، ۶۹۱ و ۶۹۲؛ کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۴۰؛ مسعودی، اسرارالفاطمیه، ۱۴۲۰ق، ص۴۰۹.
- ↑ ابن اثیر الجزری، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، ۱۹۷۹م، ج۲، ص۳۲۱.
- ↑ ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۳۳۲.
- ↑ صدوق، الامالی، ۱۴۱۷ق، ص۷۴، ۱۸۷، ۶۸۸، ۶۹۱ و ۶۹۲؛ کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۴۰؛ مسعودی، اسرار الفاطمیه، ۱۴۲۰ق، ص۴۰۹.
- ↑ شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۴۱۴.
- ↑ مجلسی، جلاء العیون تاریخ چهارده معصوم، ۱۳۸۰ش، ص۱۶۲.
- ↑ صدوق، علل الشرائع، بی‌تا، ج۱، باب۱۴۳.
- ↑ صدوق، علل الشرائع، بی‌تا، ج۱، ص۱۷۹-۱۸۱.
- ↑ صدوق، علل الشرائع، بی‌تا، ج۱، ص۱۸۰.
- ↑ صدوق، علل الشرائع، بی‌تا، ج۱، ص۱۸۱
- ↑ القرمانی، الاخبار الدول و آثار الاول فی التاریخ، بی‌تا، ج۱، ص۲۵۶؛ شوشتری، إحقاق الحق و إزهاق الباطل، ۱۴۰۹ق، ج۱۹، ص۱۰.
منابع
- ابن اثیر الجزری، ابوالسعادات، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، تحقیق طاهر احمد الزاوی - محمود محمد الطناحی، انتشارات المکتبة العلمیة، بیروت، ۱۹۷۹م.
- ابن منظور، محمد بن مکرم لسان العرب، ناشر دار صادر، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
- شوشتری، نورالله بن شریف الدین، إحقاق الحق و إزهاق الباطل، کتابخانه عمومی حضرت آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی (ره)، قم، ۱۴۰۹ق.
- القرمانی، احمد بن یوسف، الاخبار الدول وآثار الاول فی التاریخ، تحقیق الدکتور فهمی سعد و الدکتور احمد حطیط، عالم الکتب. بیروت، بی‌تا.
- صدوق، محمد بن علی، الخصال، تحقیق علی‌اکبر غفاری، جامعه مدرسین قم، قم، ۱۳۶۲ش.
- صدوق، محمد بن علی، علل الشرائع، مکتبة الداوری، قم، بی‌تا.
- صدوق، محمدبن علی، الامالی، قم مؤسسه البعثة، ۱۴۱۷ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش.
- مجلسی، محمدباقر، جلاء العیون تاریخ چهارده معصوم، تحقیق سید علی امامیان، قم، سرور، ۱۳۸۰ش.
- مسعودی، محمدفاضل، اسرارالفاطمیه، تحقیق: سیدعادل علوی، مؤسسة الزائر، ۱۴۲۰ق.