فهرست آثار امام خمینی

از ویکی شیعه
(تغییرمسیر از آثار امام خمینی)
آثار امام خمینی

فهرست آثار امام خمینی مجموعه نوشته‌ها و سخنان سید روح‌الله خمینی از مراجع تقلید شیعه و رهبر جمهوری اسلامی ایران است. چاپ آثار امام خمینی در ایران بر عهده مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی است. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، مجموعه آثار او را به‌صورت نرم‌افزار و در قالب متن كامل ۷۶ عنوان كتاب در ۱۶۳ جلد شامل موضوعات فقه، اصول فقه، اخلاق، تفسیر، فلسفه، کلام، عرفان و سیاست منتشر کرده‌است. [۱]

آثار عرفانی و اخلاقی

شرح دعای سحر (عربی)

تصویری از ترجمه کتاب دعای سحر

امام خمینی این کتاب را در سال ۱۳۴۷ق یعنی در ۲۷ سالگی تألیف کرده‌ است. سال تألیف این اثر مصادف با سال ورود آیت الله شاه آبادی به قم است. امام خمینی در دو نقطه از ایشان یاد و مطلبی نقل می‌کند. تألیف این کتاب در سال اول شاگردی نزد آیت الله شاه‌آبادی، این نکته را روشن می‌کند که حضرت امام خمینی (ره) همان‌گونه که خودش در اولین برخورد و ملاقات با مرحوم شاه‌آبادی گفته، فلسفه را قبلا خواند بوده و در عرفان نیز کار کرده و استاد دیده بود. این کتاب به زبان عربی تألیف شده و ترجمه فارسی آن نیز منتشر شده است.

مصباح الهدایة الی الخلافة والولایه (عربی)

این کتاب در بیان حقیقت محمدیه و ولایت علویه است که با ترجمه فارسی آن پس از انقلاب اسلامی ایران چاپ شده است. تألیف این کتاب در سال ۱۳۴۹ق به پایان رسیده است. این کتاب و شرح دعای سحر فقط برای کسانی که با عرفان و اصطلاحات آن آشنایی دارند، قابل استفاده است.

لقاءالله (فارسی)

مقاله‌ای به زبان فارسی در هفت صفحه که در آن از استادش شاه‌آبادی یاد می‌کند. این رساله در پایان کتاب لقاءالله حاج میرزا جواد ملکی تبریزی چاپ شده است.

سر الصلاة

صلاة العارفین یا معراج السالکین (فارسی) این کتاب برای خواص از اهل عرفان و سلوک نوشته شده و تاریخ پایان تألیف آن سال ۱۳۵۸ق است. این کتاب اولین بار در سال ۱۳۶۰ شمسی، در جلد اول یادنامه استاد شهید مرتضی مطهری چاپ شد و بعد از آن به صورت مستقل چندین بار منتشر گردید. موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی در سال ۱۳۶۹ این کتاب را با مقدمه‌ای از آیت الله جوادی آملی و تصویر کامل نسخه خطی منتشر کرد. امام خمینی در این کتاب از اسرارالصلاة شهید ثانی و شاه‌آبادی یاد می‌کند و نیز به شرح اربعین خود ارجاع می‌دهد که معلوم می‌شود شرح اربعین را پیش از سرالصلاة نوشته یا هنگام نوشتن سرالصلاة آن کتاب هم در دست تألیف بوده است.

تعلیقة علی شرح فصوص الحکم (عربی)

فصوص الحکم تألیف محی‌الدین عربی و شرح آن از محمود قیصری است و امام خمینی، به مدت هفت سال در درس شرح فصوص آقای شاه‌آبادی شرکت کرد. تاریخ تألیف این تعلیقه هم همان سال‌هاست. امام خمینی در این تعلیقه به مصباح الهدایه خود ارجاع می‌دهد و از آقای شاه‌آبادی نیز یاد می‌کند.

تعلیقة علی مصباح الانس (عربی)

مفتاح غیب الجمع والوجود تالیف صدرالدین محمدبن اسحاق قونوی و شرح آن به نام مصباح الانس تالیف محمدبن حمزة بن محمد عثمانی معروف به ابن فناری است. امام خمینی بخشی از مصباح الانس را نزد آقای شاه‌آبادی خوانده است و بر آن کتاب تعلیقه زده است.

تعلیقة علی شرح حدیث رأس الجالوت (عربی)

قاضی سعید قمی از دانشمندان و عرفای قرن یازدهم، تألیفات فراوانی دارد که یکی از آن‌ها شرح حدیث رأس الجالوت است که در الذریعه آقا بزرگ در حرف "شین" یاد شده است. گویا مقصود از حدیث رأس الجالوت همان احتجاج حضرت رضا(ع) با اصحاب ادیان مختلفه بوده که قسمتی از آن احتجاج با رأس الجالوت یهودی است. حدیث در توحید و نیز عیون اخبارالرضا اثر شیخ صدوق و احتجاج طبرسی و جلد دهم بحارالانوار و جلد دوم مسندالرضا نقل شده است.

امام خمینی تعلیقه‌ای بر این رساله قاضی سعید نوشته که در جلد ۲۶ ذریعه صفحه ۲۸۵ چاپ مشهد یاد شده و هنوز به چاپ نرسیده است.

شرح حدیث راس الجالوت (عربی)

امام خمینی علاوه بر تعلیقه‌ای که یاد شد مستقلا شرحی بر این حدیث نوشته‌اند که تاریخ تالیف آن بنا بر آنچه در کتاب آیینه دانشوران آمده است، ۱۳۴۸ می‌باشد و این رساله هم متاسفانه هنوز چاپ نشده است.

تفسیر سوره حمد (فارسی)

تفسیری است عرفانی بر سوره حمد که امام خمینی در سال‌های اول پیروزی انقلاب در پنج جلسه بیان کرد و مکرر چاپ شده است. امام خمینی در کتاب سرالصلاة، سوره حمد و توحید را به طور مختصر با اشاراتی عرفانی تفسیر کرده‌ است.

الحاشیة علی الاسفار (عربی)

امام خمینی از مدرسان کتاب الاسفار تألیف ملاصدرا بوده و حواشی‌ای بر این کتاب داشته است.

آداب الصلاة (فارسی)

این کتاب را پس از "سرالصلاة" نوشته‌ است.

مبارزه با نفس یا جهاد اکبر (فارسی)

رساله‌ای است اخلاقی، در موضوع جهاد با نفس که تقریر سخنرانی‌های امام خمینی در نجف اشرف برای طلاب و فضلا است. این رساله بارها چاپ شده است.

شرح حدیث جنود عقل و جهل (فارسی)

در کتاب اصول کافی حدیثی در بیان لشگریان عقل و جهل از امام صادق(ع) نقل شده که شامل هفتاد و چند عنوان است. امام خمینی این حدیث را به زبان فارسی شرح کرده‌ ولی تا عنوان ۲۵ آن را بیشتر ننوشته و موفق به تکمیل آن نشده است.

شرح اربعین حدیث (فارسی)

این کتاب، شرح چهل حدیث است که سی و سه حدیث آن اخلاقی و هفت حدیث دیگر اعتقادی است.

فهرست احادیث این کتاب از این قرار است:

جهاد نفس، ریا، عجب، کبر، حسد، حب دنیا، غضب، عصبیت، نفاق، هوای نفس، فطرت، تفکر، توکل، خوف و رجاء، امتحان، صبر، توبه، ذکر خدا، غیبت، اخلاص، شکر، کراهت از مرگ، اصناف طالبان علم، اقسام علم، وسواس، فضیلت علم، عبادت و حضور قلب، لقاءالله، وصیت رسول خدا(ص) به حضرت امیر(ع)، اقسام قلوب، عدم شناخت حقیقی خدا و رسول و امام مؤمن، یقین و حرص و رضا، ولایت شرط قبول اعمال، حال مومن نزد خدا، معرفت حق و اسماء او، معرفت حق و صفات او، طریق معرفت حق تعالی و اولی الامر، خداوند آدم را به صورت خود آفرید، خیر و شر، حقیقت توحید.

کتاب‌های فقه استدلالی

امام خمینی مدت سی سال یا بیشتر فقه استدلالی تدریس می‌کرد و همه این درس‌ها یا قسمت اعظم آن‌ها را نوشته و یکی از امتیازات این تألیفات همین است که پس از تدریس و تحقیق کامل، نوشته شده است. بحث‌هایی را که امام خمینی نوشته، عبارتند از: طهارت و مکاسب محرمه و بیع و خیارات و خلل صلاة، تقیه که همه به زبان عربی است.

کتاب الطهارة

  • جلد اول، بحث نجاسات، تاریخ پایان تألیف، ۱۰ ذیحجه ۱۳۷۳ق چاپ اول در ۲۷۲ صفحه در قم و چاپ دوم در ۳۵۸ صفحه در نجف سال ۳۸۹ق.
  • جلد دوم، بحث ماء ثلاثه. تاریخ پایان تألیف، ۲۲ ربیع‌الاول ۱۳۷۶ق چاپ قم در ۳۱۹ صفحه.
  • جلد سوم، بحث تیمم. تاریخ پایان تألیف، ۱۱ شعبان ۱۳۷۶ق چاپ قم در ۲۳۵ صفحه.
  • جلد چهارم کتاب مذکور پیرامون بحث از احکام نجاسات است. این کتاب که آخرین قسمت از مباحث طهارت بوده، تألیف آن در ۲۸ ذیقعده ۱۳۷۷ق به پایان رسیده و چاپ آن نیز در نجف اشرف به سال ۱۳۸۹ق انجام گرفته است. تعداد صفحات این جلد ۲۹۰ صفحه است.

المکاسب المحرمة

  • جلد اول، شامل بحث‌های الاکتساب بالاعیان النجسة، الاکتساب مما یکون المقصود حراما، الاکتساب بما لا منفعة فیه، الاکتساب بماهو حرام فی نفسه، نقاشی و مجسمه‌سازی، غنا و غیبت و قسمتی از رساله روضة الغناء استادش محمدرضا مسجدشاهی در این جلد نقل شده است.
  • جلد دوم، شامل بحث‌های قمار، کذب، کمک به ظالم، ولایت از طرف جائر، تکسب به واجبات، جوایز سلطان و خراج و مقاسم‌های که سلطان جائر می‌گیرد.

کتاب البیع

  • جلد اول، تاریخ تألیف پس از ۱۳۸۰ق در ۴۵۷ صفحه در نجف چاپ شده است.
  • جلد دوم، در سال ۱۳۹۱ق در نجف در ۵۷۵ صفحه چاپ شده است و بحث ولایت فقیه امام خمینی که منشا بسیاری از تحولات گشت، در این جلد است.
  • جلد سوم، تاریخ پایان تألیف، ۱۱ جمادی الاولی ۱۳۹۲ق و در همان سال‌ها در ۴۸۵ صفحه در نجف چاپ شده و بدین ترتیب این سه جلد، حاصل تدریس حدود دوازده سال امام خمینی می‌باشد که به قلم خودش نوشته شده است.
  • جلد چهارم، بحث خیارات. تاریخ پایان تالیف، ۲۵ جمادی‌الاول ۱۳۹۴ق در ۴۵۲ صفحه در نجف در همان سال تالیف چاپ شده است.
  • جلد پنجم، شامل بقیه بحث خیارات و بحث نقد و نسیه و قبض. تاریخ پایان تألیف، ۱۵ جمادی الاولی ۱۳۹۶ق در ۴۰۲ صفحه در سال ۱۳۹۷ق در نجف چاپ شده است.

کتاب الخلل

بحث خلل صلاة است که ظاهرا پس از سال ۱۳۹۷ق تا هنگام مراجعت به ایران بحث کرده و نوشته‌ است. این کتاب در ۳۱۴ صفحه در قم چاپ شده است.

رسالة فی التقیة

رساله‌ای است شامل مباحث تقیه در ۳۵ صفحه که تاریخ تالیف آن شعبان ۱۳۷۳ق بوده و به ضمیمه رساله‌های اصولی امام خمینی در سال ۱۳۸۵ق در قم چاپ شده است.

جالب اینکه بحث معروف "تقیه برای حفظ دین است نه محو دین" در این رساله عنوان شده است. [نیازمند منبع]

رسالة فی قاعدة من ملک

این رساله در کتاب آثارالحجة (جلد دوم صفحه ۴۵) جزو تألیفات امام خمینی یاد شده است.

رسالة فی تعیین الفجر فی اللیالی المقمرة

این رساله در ۳۲ صفحه رقعی در سال ۱۳۶۷ش از امام خمینی منتشر شده که در عین اختصار، از تألیفات فقه استدلالی ایشان به شمار می‌آید.

تألیفات امام در اصول فقه که همه به زبان عربی است، به شرح ذیل است:

رساله لا ضرر

قاعده لاضرر با اینکه قاعده‌ای فقهی است اما در کتاب‌های اصول در بخش برائت مورد بحث قرار می‌گیرد. این رساله هنگامی که امام خمینی دوره اول اصول فقه را تدریس می‌کرد، نوشته شده و تاریخ پایان تألیف آن ماه جمادی الاولی ۱۳۶۸ق است که در ۶۸ صفحه به ضمیمه چند رساله دیگر با نام "الرسائل" در قم در سال ۱۳۸۵ چاپ شده است.

رسالة الاستصحاب

این رساله در دوره اول درس اصول نوشته شده و تاریخ پایان تألیف آن، و رمضان ۱۳۷۰ق بوده که در ۲۹۰ صفحه با همان رسائل در سال ۱۳۸۵ق در قم چاپ شده است.

رسالة فی التعادل والتراجیح

در دوره اول درس نوشته و تاریخ پایان تالیف آن،۹ جمادی‌الاول ۱۳۷۰ق و تاریخ پاکنویس آن رمضان ۱۳۷۰ق بوده و در ۹۲ صفحه در همان رسائل در سال ۱۳۸۵ق در قم چاپ شده است.

رسالة الاجتهاد والتقلید

چون پایان دوره اول درس اصول فقه امام خمینی ۱۳۷۰ق بوده تاریخ پایان تألیف این رساله باید همان سال باشد. در ۷۸ صفحه در همان رسائل در سال ۱۳۸۵ق در قم چاپ شده است.

رسالة فی الطلب والارادة

این رساله را می‌توان از رساله‌های فلسفی عرفانی شمرد، ولی چون امام خمینی در درس اصول فقه بحثش را مطرح کرد، جزو تالیفات اصول فقه ذکر شد.

تعلیقة علی کفایة الاصول

آقا بزرگ تهرانی در کتاب الذریعه[۲] حاشیه کفایه الاصول آخوند خراسانی تالیف امام خمینی را یاد می‌کند و می‌گوید: "ذکره فی فهرس تصانیفه" و نوشته شده که این حاشیه از بحث قطع تا استصحاب است و در جای دیگر آمده که تاریخ پایان تالیف ۱۳۶۸ق است.

رساله در موضوع علم اصول

در برخی نوشته‌ها، کتابی در اصول فقه به این عنوان "رساله در موضوع علم اصول" از تألیفات امام خمینی شمرده شده است.

جعفر سبحانی که از شاگردان امام خمینی بوده است، می‌گوید:

امام خمینی تقریرات درس آیت الله بروجردی را نیز از آغاز مباحث اصول تا حجیت مظنه نوشته است.

رساله‌های عملیه یا فقه غیراستدلالی

تعلیقة علی العروة الوثقی (عربی)

حاشیه‌ای است بر تمام عروة الوثقی سیدمحمدکاظم یزدی. تاریخ پایان این تعلیقه ۷ جمادی‌الاول ۱۳۷۵ق بوده و چاپ اول آن در ۳۴۵ صفحه در قم انجام شده و پس از چندی توسط مطبوعات "دارالفکر" چاپ دوم شده و سپس به ضمیمه خود عروة الوثقی، مکرر به چاپ رسیده است.

تعلیقة علی وسیلة النجاة (عربی)

حاشیه‌ای است بر تمام وسیلة النجاة سیدابوالحسن اصفهانی. تاریخ تألیف آن مشخص نیست.

حاشیه توضیح المسائل (فارسی)

حاشیه‌ای است بر توضیح المسائل آیت‌الله بروجردی که در قم در ۱۳۸ صفحه در سال ۱۳۸۱ق پس از رحلت آیت‌الله بروجردی چاپ شده است.

رساله نجاة العباد (فارسی)

این رساله باید سه جلد باشد اما فقط جلد دوم آن را که از مکاسب محرمه تا طلاق است و در ۱۵۵ صفحه در قم در حدود سال ۱۳۸۰ به چاپ رسیده است. این رساله ظاهرا تألیف خود امام خمینی است و باید درباره قسمت‌های چاپ نشده آن تحقیق شود.

حاشیه رساله ارث (فارسی)

ملاهاشم خراسانی صاحب کتاب منتخب التواریخ رساله‌ای در ارث به زبان فارسی نوشته که با حاشیه برخی مراجع تقلید گذشته چاپ سنگی شده است. امام خمینی حاشیه‌ای بر این رساله نوشته که با اصل رساله در ۱۲۰ صفحه در قم ظاهرا، پس از درگذشت آیت الله بروجردی، چاپ شده است.

مناسک یا دستور حج (فارسی)

این رساله مکرر چاپ شده و چاپ سوم آن که نویسنده زیارت کرده در ۱۸۷ صفحه در سال ۱۳۸۴ق انجام شده است.

تحریر الوسیله (عربی)

وسیلة النجاة تألیف سید ابوالحسن اصفهانی از جهت کثرت بابهای فقه (نه کثرت فروع) بر عروة الوثقی تالیف سید محمدکاظم طباطبایی یزدی برتری دارد یعنی بسیاری از باب‌های فقه مانند مکاسب، طلاق، نذر و... در عروة الوثقی نیست ولی در وسیلةالنجاة وجود دارد. امام خمینی همان طور که قبلا گفته شد بر وسیلةالنجاة حاشیه داشت و در سال ۱۳۸۴ق که در ترکیه تبعید بود به این فکر افتاد که حاشیه خود را در متن وسیله درج و در ضمن بابهایی را هم که وسیلةالنجاة، ناقص دارد تتمیم و مسائل مستحدثه را هم به آن بیفزاید. این کار در مدتی که تبعید بودند انجام گرفت و به نام " تحریرالوسیله" در همان سال‌ها، در نجف و در دو جلد (۶۶۲و۶۴۷ صفحه) چاپ و سپس مکرر تجدید چاپ شد.

زبدة الاحکام (عربی)

رساله مختصری است که با توجه به تحریرالوسیله امام خمینی توسط برخی از شاگردان ایشان تنظیم شده و مکرر به چاپ رسیده است. یکی از چاپ‌های ممتاز آن چاپ سازمان تبلیغات اسلامی در ۲۷۳ صفحه در سال ۱۴۰۴ق انجام شده است.

توضیح المسائل (فارسی)

توضیح المسائل امام خمینی

در زمان آیت‌الله بروجردی احساس شد که رساله عملیه او باید ویرایش شود تا برای عامه مردم باسواد قابل فهم باشد. به این منظور شیخ علی‌اصغر کرباسچی، مؤسس مدرسه علوی در تهران و اصغر فقیهی با همکاری یکدیگر رساله عملیه او را به صورت مطلوبی در آوردند و به نام توضیح المسائل نامیده شد. پس از درگذشت آیت‌الله بروجردی، مراجع تقلید بر این کتاب حاشیه زدند. از جمله امام خمینی حاشیه‌ای بر این کتاب نوشت که بعدها توسط برخی از علما، حاشیه ایشان در متن درج و به نام توضیح المسائل امام خمینی مکرر چاپ شده است.

ملحقات توضیح المسائل (فارسی)

تحریرالوسیله امام خمینی مسائل جدید و مستحدثه را هم داشت ولی به زبان عربی بود و چون این مسائل برای فارسی زبانان هم لازم بود، به فارسی ترجمه و به ضمیمه برخی مسائل امر به معروف و نهی از منکر و دفاع که در توضیح المسائل نبود، به نام ملحقات توضیح المسائل و نام‌های دیگر، هم مستقل و هم به ضمیمه توضیح المسائل مکرر چاپ شد.

استفتائات (فارسی)

یکی از کارها، جمع و تنظیم جواب سوالاتی است که از فقها می‌شده تا برای غیر سؤال‌کننده هم مورد استفاده قرار گیرد. کتاب‌های جامع الشتات میرزای قمی و سؤال و جواب حجت الاسلام شفتی و سؤال و جواب سید محمدکاظم یزدی. همه از این قبیل است. اخیرا مجموعه سوال و جواب‌های آیت الله گلپایگانی هم در چند جلد تنظیم و چاپ شده است. برخی از علاقه‌مندان به امام خمینی به فکر افتادند که همین کار را در مورد استفتائات و جواب‌های امام خمینی انجام دهند که قسمتی از آن که گویا مربوط به سال‌های ۱۳۶۰-۱۳۶۲ش است و در دو جلد تنظیم شده. یک جلد آن در ۵۱۹ صفحه توسط انتشارات جامعه مدرسین قم چاپ شده است.

حکومت اسلامی یا "ولایت فقیه" (فارسی)

این کتاب حاصل درس‌های امام خمینی راجع به ولایت فقیه است که در کتاب البیع ایشان هم به گونه‌ای مختصرتر آمده است. چاپ سوم این کتاب در ۲۰۸ صفحه در سال ۱۳۹۱ش انجام شده است. و این همان کتابی است که زمینه فکری تشکیل حکومت اسلامی را در ایران آماده ساخت و دستگاه شاهنشاهی نسبت به آن خیلی حساسیت نشان می‌داد.

کشف اسرار (فارسی)

کشف اسرار امام خمینی

شیخ مهدی پائین‌شهری از علمای قم و اتقیا بود. فرزند او علی اکبر حکمی‌زاده رساله‌ای به نام "اسرار هزار ساله "نوشت و در ۳۸ صفحه در سال ۱۳۲۲ش منتشر ساخت. موضوع این رساله حمله به مذهب تشیع بود. یعنی حرف‌های فرقه وهابی را به ضمیمه تبلیغات سؤ علیه روحانیان که آن روزها بازارشان داغ بود، در این رساله آورده بود و در حقیقت رساله‌ای بود در ترویج وهابیت و از طرفی همسو با کسروی و از طرف دیگر با رضاخان که دشمن روحانیان بود.

امام خمینی سکوت را روا ندانست و کتاب کشف اسرار را در همان تاریخ، در پاسخ آن رساله نوشت و ضمنا خیانت‌های رضاخان را هم راحت بیان کرد. کتاب مورد استقبال قرار گرفت و بارها چاپ شد. چاپ اول در سال ۱۳۲۳ش و چاپ سوم آن در سال ۱۳۲۷ش در ۳۳۴ صفحه توسط کتابفروشی علمیه اسلامیه تهران انجام شده است.

قابل ذکر است که امام خمینی برای تألیف "کشف اسرار" مدتی درس خود را تعطیل کردند و به نوشتن این کتاب پرداختند و یک بار دیگر به همه این در را آموختند که باید دنبال عمل به تکلیف بود نه اینکه به یک کار مخصوص دل بست.

امام خمینی همیشه حامی حفظ وحدت مسلمانان بود، اما در عین حال، بیان‌کردن بطلان عقاید وهابیان و خرافاتی را که آنان قائل‌اند، جایز می‌دانست و کتاب " کشف اسرار" در همین راستا بود. در ضمن امام خمینی بیان مبانی تشیع و استدلال بر حقانیت این مذهب را هم به طوری که اختلاف انگیز نباشد جایز، بلکه لازم می‌دانست.

رساله در رجال (عربی)

امام خمینی در علم رجال تالیفی ندارد، اما در جلد اول کتاب طهارت که قبلا یاد شد، بحثی درباره "محبت خبر اصحاب الاصول والکتب "در ۲۴ صفحه که می‌توان آن را رساله‌ای جداگانه داشت. در این بحث درباره عبارت معروف: اجمعت العصابة علی تصحیح... " و درباره فرق اصل و کتاب در اصطلاح قدما تحقیق شده است.

دیوان شعر (فارسی)

امام خمینی از آغاز جوانی تا پایان عمر گاهگاهی شعر می‌سرود و نمونه‌هایی از آن در کتاب‌ها آمده و یا در حافظه‌هاست و بخشی از آن‌ها پس از درگذشت امام خمینی به صورت‌های گوناگون چاپ شد. مجموعه اشعار وی دیوانی نسبتا بزرگ را تشکیل می‌دهد، ولی قسمت‌هایی از آن مفقود شده است.

رساله‌ای مشتمل بر فوایدی در بعضی مسائل مشکله

این کتاب در بعضی مصادر، یاد شده و اطلاعی از کم و کیف آن در دست نیست. کتاب‌هایی که تا‌کنون یاد شد، جز چند مورد آن، به قلم خود امام خمینی بود اما چند کتاب هم تقریرات بحث‌های فقه و اصول ایشان است که شاگردان او آن‌ها را نوشته‌اند.

تقریرات درس امام خمینی

تهذیب الاصول (عربی)

تقریر بحث اصول فقه امام خمینی (ره) است به قلم آیت الله شیخ جعفر سبحانی که با چهار رساله لاضرر، استصحاب، تعادل و تراجیح و اجتهاد و تقلید) که به قلم خود امام است، دوره کامل فقه می‌باشد.

رسالة فی قاعدة لا ضرر یا نیل الاوطار

تقریر بحث امام به قلم آقای سبحانی و تاریخ پایان تالیف ۱۳۷۵ق و تاریخ پاکنویس آن ۱۳۸۰ق است. این رساله ضمیمه تهذیب الاصول چاپ شده است.

رسالة فی الاجتهاد والتقلید (عربی)

تقریر بحث امام به قلم شیخ جعفر سبحانی و تاریخ پایان تألیف سال ۱۳۷۰ق است که تاریخ پایان دوره اول درس اصول فقه امام و تاریخ تجدیدنظر در این رساله ۱۳۷۷ق که تاریخ پایان دوره دوم درس اصول فقه امام است و تاریخ پاکنویس آن ۱۳۸۲ق می‌باشد. این رساله هم به ضمیمه تهذیب الاصول چاپ شده است.

لُبُّ الْاَثَر یا رسالة فی الطلب والارادة والجبر والتفویض (عربی)

تقریرات بحث امام به قلم آیت الله شیخ جعفر سبحانی تاریخ پایان تالیف ۱۳۷۱ق و تاریخ پاک‌نویس ۱۳۷۳ق و عکس نسخه خطی آن در ۵۷ صفحه در کتابخانه مؤسسه در راه حق قم موجود است. سه بحث اخیر کتاب یعنی قاعده لاضرر و اجتهاد و تقلید و طلب و اراده را هم خود امام نوشته و هم آیت‌الله سبحانی و شاید تفاوت چندانی نداشته باشند.

کتاب البیع (عربی)

تقریر قسمتی از بحث بیع امام خمینی به قلم قدیری که وزارت ارشاد آن را چاپ کرده است. البته همین قسمت به قلم خود امام هم نوشته شده است.

صحیفه امام (فارسی)

اعلامیه‌ها، گفتارها، حُکم‌ها، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های امام خمینی از سال ۱۳۴۱ش تا سال آخر عمر به صورت‌های گوناگون و سلیقه‌های مختلف، جمع‌آوری و تنظیم و منتشر شده است که شاید معتبرترین و جامع‌ترین آن‌ها کتاب صحیفه نور باشد.

این کتاب حدود بیست جلد بوده و شامل رهنمودهای امام خمینی از سال ۱۳۴۱ش تا آخر عمر یعنی ۱۳۶۸ش است. در آغاز این کتاب نوشته‌ای از سال ۱۳۶۳ق آمده که مربوط به حدود بیست سال قبل از نهضت پانزدهم خرداد است.

وصیت‌نامه سیاسی الهی (فارسی)

آخرین تالیف امام خمینی که پس از درگذشت ایشان منتشر و در اختیار مردم قرار گرفت. می‌توان این کتاب را ِیکی از پر تیراژترین کتاب‌ها در تاریخ چاپ ایران دانست.

این کتاب‌ بارها و توسط ناشران مختلف در قطع و اندازه‌های گوناگون منتشر شده است.

ره عشق

نامه عرفانی امام خمینی مورخ ۱۴۰۴ق از انتشارات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

باده عشق

نامه عرفانی دیگری است از انتشارات سروش.

پانویس

  1. مجموعه آثار حضرت امام خمینی سلام الله علیه - نسخه ۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
  2. جلد ۲۶صفحه ۲۸۵ چاپ مشهد

پیوند به بیرون