عالم امر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز ←منابع |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''عالَم اَمر'''، در مقابل عالَم خلق و به معنای جهان ماوراء ماده است. عالم امر با حواس | '''عالَم اَمر'''، در مقابل عالَم خلق و به معنای جهان ماوراء ماده است. عالم امر با حواس پنج‌گانه درک‌شدنی نیست؛ برخلاف عالم خَلق که با این حواس درک میشود. ریشه اعتقاد به جهان امر را در عبارت «أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ»، از [[آیه]] ۵۴ [[سوره اعراف]] می‌دانند. گفته‌اند منظور از عالم خلق همان دنیا و محسوسات و مراد از عالم امر [[ارواح]] و [[مُجرَّدات|مجردات]] است. برخی معتقدند که آیه ۵۴ سوره اعراف بر وجود جهانی به نام عالم امر دلالت نمی‌کند. | ||
==عالم امر در مقابل عالم خلق== | ==عالم امر در مقابل عالم خلق== | ||
برخی معتقدند که در مقابل عالم خَلق که عالم محسوسات است و با حواس پنج‌گانه درک میشود، جهانی به نام عالم امر وجود دارد که با حواس پنج‌گانه درک نمی‌شود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به بلاغی، حجة | برخی معتقدند که در مقابل عالم خَلق که عالم محسوسات است و با حواس پنج‌گانه درک میشود، جهانی به نام عالم امر وجود دارد که با حواس پنج‌گانه درک نمی‌شود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به بلاغی، حجة التفاسیر، ۱۳۸۶ق، ج۴، ص۸۴.</ref> بنابر نظر [[ملاصدرا]] خداوند جهان‌های متعددی آفریده است که همه آنها در دو عالَم خلاصه میشود: عالم خلق و عالم امر. او عالم خلق را همان دنیا و عالم امر را عالم [[مُجَّردات|مجردات]] دانسته و گفته است این عالم تنها با حواس باطنی درک میشود.<ref>کلانتری و علوی، «چیستی عالم امر در آیات قرآن کریم»، ص۱۵۰.</ref> | ||
برطبق تفسیر [[روح البیان]]، چون در این عالم هر موجودی به صرف امر خداوند و بی‌واسطه مخلوقات دیگر، موجود میشود؛ آن‌را عالم امر نام‌گذاری کرده‌اند.<ref>حقی بروسوی، تفسیر روح البیان، دارالفکر، ج۵، ص۱۹۸.</ref> | برطبق تفسیر [[روح البیان]]، چون در این عالم هر موجودی به صرف امر خداوند و بی‌واسطه مخلوقات دیگر، موجود میشود؛ آن‌را عالم امر نام‌گذاری کرده‌اند.<ref>حقی بروسوی، تفسیر روح البیان، دارالفکر، ج۵، ص۱۹۸.</ref> | ||
==ریشه اعتقاد به عالم امر== | ==ریشه اعتقاد به عالم امر== | ||
منشاء اعتقاد به عالم امر برخی از آیات قرآن است؛ از جمله آیه ۸۵ [[سوره اسراء]]: | منشاء اعتقاد به عالم امر برخی از آیات قرآن است؛ از جمله آیه ۸۵ [[سوره اسراء]]: «وَیسْأَلُونَک عَنِ الرُّ‌وحِ ۖ قُلِ الرُّ‌وحُ مِنْ أَمْرِ رَ‌بِّی» (درباره روح از تو می‌پرسند، بگو: «روح از [سنخ] فرمان پروردگار من است)<ref>ترجمه فولادوند.</ref> و آیه ۵۴ سوره اعراف:«أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ» (آگاه باش که [عالم] خلق و امر از آن اوست).<ref>ترجمه فولادوند.</ref> برای نمونه در کتاب حجت التفاسیر، ذیل آیه ۸۵ سوره اسراء از وجود دو عالم خلق و امر سخن به میان آمده است و عالم امر عالمی معرفی شده است که با حواس پنج‌گانه درک نمی‌شود. این کتاب بدن انسان را نمونه‌ای از عالم خلق و روح او را نمونه‌ای از عالم امر دانسته است.<ref>نگاه کنید به بلاغی، حجة التفاسیر، ۱۳۸۶ق، ج۴، ۸۴.</ref> | ||
==ویژگی‌های عالم امر== | ==ویژگی‌های عالم امر== | ||
به گفته [[سید محمد حسینی بهشتی|سیدمحمد بهشتی]]،در عالم امر موجودات به صرف [[اراده الهی]] و امر او و بدون نیاز به فراهم‌شدن شرایط مادی مانند زمان و مکان، به وجود می‌آیند؛ برخلاف عالم خلق که در آن برای آنکه موجودی تحقق پیدا کند، شرایط خاص مادی باید وجود داشته باشد.<ref>[http://www.maarefquran.org/index.php/page,viewArticle/LinkID,6715 بهشتی، «از نگاه قرآن تأملی بر عالم خلق و عالم امر».]</ref><br /> | به گفته [[سید محمد حسینی بهشتی|سیدمحمد بهشتی]]،در عالم امر موجودات به صرف [[اراده الهی]] و امر او و بدون نیاز به فراهم‌شدن شرایط مادی مانند زمان و مکان، به وجود می‌آیند؛ برخلاف عالم خلق که در آن برای آنکه موجودی تحقق پیدا کند، شرایط خاص مادی باید وجود داشته باشد.<ref>[http://www.maarefquran.org/index.php/page,viewArticle/LinkID,6715 بهشتی، «از نگاه قرآن تأملی بر عالم خلق و عالم امر».]</ref><br /> | ||
همچنین گفته‌اند که تحقق موجودات در عالم خلق | همچنین گفته‌اند که تحقق موجودات در عالم خلق به صورت تدریجی صورت می‌گیرد؛ اما عالم در امر موجودات به صورت آنی تحقق پیدا می‌کنند. دلیل این مطلب را برخی از آیات قرآن می‌دانند که برطبق آنان هرگاه [[خداوند]] چیزی را اراده کند همین‌که امر کند، آن چیز موجود میشود،<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۶، ص۲۰۷.</ref> از جمله این آیه: «إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَیئاً أَنْ یقُولَ لَهُ کنْ فَیکونُ» (چون به چیزی اراده فرماید، کارش این بس که میگوید: «باش» پس [بیدرنگ] موجود میشود).<ref>سوره یس، آیه ۸۲.</ref> | ||
==موافقان و مخالفان وجود عالم امر== | ==موافقان و مخالفان وجود عالم امر== | ||
به نوشته [[تفسیر نمونه]] برخی از [[فلسفه اسلامی|فلاسفه]] [[مسلمان]] از وجود عالم امر در مقابل عالم خلق سخن گفته و آن را عالم ماوراء ماده و عالم | به نوشته [[تفسیر نمونه]] برخی از [[فلسفه اسلامی|فلاسفه]] [[مسلمان]] از وجود عالم امر در مقابل عالم خلق سخن گفته و آن را عالم ماوراء ماده و عالم خلق را عالم ماده نامیده‌اند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۶، ص۲۰۷.</ref> [[فیض کاشانی]] در کتاب [[الصافی]] در تفسیر عبارت «لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ»<ref>سوره اعراف، آیه ۵۴.</ref> نوشته است: منظور از خلق، عالم اجسام و منظور از امر، عالم ارواح است.<ref>فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۰۵. </ref> [[مجتهده امین]] هم در کتاب تفسیر [[مخزن العرفان در تفسیر قرآن|مخزن العرفان]] دیدگاهی را مطرح کرده است که برطبق آن دو عالم وجود دارد: عالم خلق یا جهان مادیات و عالم امر یا جهان [[ارواح]] و عُقول و [[مُجَّردات|مجردات]].<ref>مجتهده امین، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، ۱۳۶۱ش، ج۵، ص۲۲۳.</ref><br /> | ||
نویسندگان تفسیر نمونه این دیدگاه را نپسندیده‌اند. به گفته آنان، در قرآن واژه «امر» در خصوص عالم ماده نیز به کار رفته است؛ از جمله در خود آیه ۵۴ [[سوره اعراف]] که از آن وجود عالم امر را برداشت کرده‌اند، آمده است که خورشید و ماه و ستارگان تحت امر خدا هستند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۶، ص۲۰۷.</ref> | نویسندگان تفسیر نمونه این دیدگاه را نپسندیده‌اند. به گفته آنان، در قرآن واژه «امر» در خصوص عالم ماده نیز به کار رفته است؛ از جمله در خود آیه ۵۴ [[سوره اعراف]] که از آن وجود عالم امر را برداشت کرده‌اند، آمده است که خورشید و ماه و ستارگان تحت امر خدا هستند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۶، ص۲۰۷.</ref> [[علامه طباطبایی]] هم در [[المیزان]] در تفسیر این آیه، از وجود چنین جهانی سخن نگفته و تنها تفاوت‌های خلق (آفریدن خدا) و امر (فرمان‌دادن او) را بیان کرده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به طباطبایی، المیزان،، ۱۴۱۷ق،ج۸، ص۱۵۰-۱۵۳. </ref> | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{ | {{پانویس۲}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
* [http://www.maarefquran.org/index.php/page,viewArticle/LinkID,6715 بهشتی، «از نگاه قرآن تأملی بر عالم خلق و عالم امر».] | * [http://www.maarefquran.org/index.php/page,viewArticle/LinkID,6715 بهشتی، «از نگاه قرآن تأملی بر عالم خلق و عالم امر».] | ||
* طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق. | * طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق. | ||
* | * بلاغی، سیدعبدالحجت، حجة التفاسیر و بلاغ الإکسیر، قم، انتشارات حکمت، ۱۳۸۶ق. | ||
* | * فیض کاشانی، ملا محسن، تفسیر الصافی، تهران، انتشارات الصدر، ۱۴۱۵ق. | ||
* [http://www.maarefquran.org/files/pdf/21771.pdf کلانتری، ابراهیم و حمرا علوی، «چیستی عالم امر در آیات قرآن کریم»، پژوهش‌های قرآن و حدیث، ش۱، ۱۳۹۲ش.] | * [http://www.maarefquran.org/files/pdf/21771.pdf کلانتری، ابراهیم و حمرا علوی، «چیستی عالم امر در آیات قرآن کریم»، پژوهش‌های قرآن و حدیث، ش۱، ۱۳۹۲ش.] | ||
* مجتهده امین، | * مجتهده امین، سیده‌نصرت، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، تهران، نهضت زنان مسلمان، ۱۳۶۱ش. | ||
* | * مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش. | ||
{{عالم غیب}} | {{عالم غیب}} | ||
نسخهٔ ۱۲ ژوئن ۲۰۱۸، ساعت ۰۶:۳۳
عالَم اَمر، در مقابل عالَم خلق و به معنای جهان ماوراء ماده است. عالم امر با حواس پنج‌گانه درک‌شدنی نیست؛ برخلاف عالم خَلق که با این حواس درک میشود. ریشه اعتقاد به جهان امر را در عبارت «أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ»، از آیه ۵۴ سوره اعراف می‌دانند. گفته‌اند منظور از عالم خلق همان دنیا و محسوسات و مراد از عالم امر ارواح و مجردات است. برخی معتقدند که آیه ۵۴ سوره اعراف بر وجود جهانی به نام عالم امر دلالت نمی‌کند.
عالم امر در مقابل عالم خلق
برخی معتقدند که در مقابل عالم خَلق که عالم محسوسات است و با حواس پنج‌گانه درک میشود، جهانی به نام عالم امر وجود دارد که با حواس پنج‌گانه درک نمی‌شود.[۱] بنابر نظر ملاصدرا خداوند جهان‌های متعددی آفریده است که همه آنها در دو عالَم خلاصه میشود: عالم خلق و عالم امر. او عالم خلق را همان دنیا و عالم امر را عالم مجردات دانسته و گفته است این عالم تنها با حواس باطنی درک میشود.[۲] برطبق تفسیر روح البیان، چون در این عالم هر موجودی به صرف امر خداوند و بی‌واسطه مخلوقات دیگر، موجود میشود؛ آن‌را عالم امر نام‌گذاری کرده‌اند.[۳]
ریشه اعتقاد به عالم امر
منشاء اعتقاد به عالم امر برخی از آیات قرآن است؛ از جمله آیه ۸۵ سوره اسراء: «وَیسْأَلُونَک عَنِ الرُّ‌وحِ ۖ قُلِ الرُّ‌وحُ مِنْ أَمْرِ رَ‌بِّی» (درباره روح از تو می‌پرسند، بگو: «روح از [سنخ] فرمان پروردگار من است)[۴] و آیه ۵۴ سوره اعراف:«أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ» (آگاه باش که [عالم] خلق و امر از آن اوست).[۵] برای نمونه در کتاب حجت التفاسیر، ذیل آیه ۸۵ سوره اسراء از وجود دو عالم خلق و امر سخن به میان آمده است و عالم امر عالمی معرفی شده است که با حواس پنج‌گانه درک نمی‌شود. این کتاب بدن انسان را نمونه‌ای از عالم خلق و روح او را نمونه‌ای از عالم امر دانسته است.[۶]
ویژگی‌های عالم امر
به گفته سیدمحمد بهشتی،در عالم امر موجودات به صرف اراده الهی و امر او و بدون نیاز به فراهم‌شدن شرایط مادی مانند زمان و مکان، به وجود می‌آیند؛ برخلاف عالم خلق که در آن برای آنکه موجودی تحقق پیدا کند، شرایط خاص مادی باید وجود داشته باشد.[۷]
همچنین گفته‌اند که تحقق موجودات در عالم خلق به صورت تدریجی صورت می‌گیرد؛ اما عالم در امر موجودات به صورت آنی تحقق پیدا می‌کنند. دلیل این مطلب را برخی از آیات قرآن می‌دانند که برطبق آنان هرگاه خداوند چیزی را اراده کند همین‌که امر کند، آن چیز موجود میشود،[۸] از جمله این آیه: «إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَیئاً أَنْ یقُولَ لَهُ کنْ فَیکونُ» (چون به چیزی اراده فرماید، کارش این بس که میگوید: «باش» پس [بیدرنگ] موجود میشود).[۹]
موافقان و مخالفان وجود عالم امر
به نوشته تفسیر نمونه برخی از فلاسفه مسلمان از وجود عالم امر در مقابل عالم خلق سخن گفته و آن را عالم ماوراء ماده و عالم خلق را عالم ماده نامیده‌اند.[۱۰] فیض کاشانی در کتاب الصافی در تفسیر عبارت «لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ»[۱۱] نوشته است: منظور از خلق، عالم اجسام و منظور از امر، عالم ارواح است.[۱۲] مجتهده امین هم در کتاب تفسیر مخزن العرفان دیدگاهی را مطرح کرده است که برطبق آن دو عالم وجود دارد: عالم خلق یا جهان مادیات و عالم امر یا جهان ارواح و عُقول و مجردات.[۱۳]
نویسندگان تفسیر نمونه این دیدگاه را نپسندیده‌اند. به گفته آنان، در قرآن واژه «امر» در خصوص عالم ماده نیز به کار رفته است؛ از جمله در خود آیه ۵۴ سوره اعراف که از آن وجود عالم امر را برداشت کرده‌اند، آمده است که خورشید و ماه و ستارگان تحت امر خدا هستند.[۱۴] علامه طباطبایی هم در المیزان در تفسیر این آیه، از وجود چنین جهانی سخن نگفته و تنها تفاوت‌های خلق (آفریدن خدا) و امر (فرمان‌دادن او) را بیان کرده است.[۱۵]
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
- بهشتی، «از نگاه قرآن تأملی بر عالم خلق و عالم امر».
- طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
- بلاغی، سیدعبدالحجت، حجة التفاسیر و بلاغ الإکسیر، قم، انتشارات حکمت، ۱۳۸۶ق.
- فیض کاشانی، ملا محسن، تفسیر الصافی، تهران، انتشارات الصدر، ۱۴۱۵ق.
- کلانتری، ابراهیم و حمرا علوی، «چیستی عالم امر در آیات قرآن کریم»، پژوهش‌های قرآن و حدیث، ش۱، ۱۳۹۲ش.
- مجتهده امین، سیده‌نصرت، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، تهران، نهضت زنان مسلمان، ۱۳۶۱ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به بلاغی، حجة التفاسیر، ۱۳۸۶ق، ج۴، ص۸۴.
- ↑ کلانتری و علوی، «چیستی عالم امر در آیات قرآن کریم»، ص۱۵۰.
- ↑ حقی بروسوی، تفسیر روح البیان، دارالفکر، ج۵، ص۱۹۸.
- ↑ ترجمه فولادوند.
- ↑ ترجمه فولادوند.
- ↑ نگاه کنید به بلاغی، حجة التفاسیر، ۱۳۸۶ق، ج۴، ۸۴.
- ↑ بهشتی، «از نگاه قرآن تأملی بر عالم خلق و عالم امر».
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۶، ص۲۰۷.
- ↑ سوره یس، آیه ۸۲.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۶، ص۲۰۷.
- ↑ سوره اعراف، آیه ۵۴.
- ↑ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۰۵.
- ↑ مجتهده امین، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، ۱۳۶۱ش، ج۵، ص۲۲۳.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۶، ص۲۰۷.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به طباطبایی، المیزان،، ۱۴۱۷ق،ج۸، ص۱۵۰-۱۵۳.