لویی ماسِینِیون (به فرانسوی: Louis Massignon) شرق‌شناس، اسلام‌شناس، ایران‌شناس و متخصص تصوف اسلامی اهل فرانسه که از جمله برجسته‌ترین شرق‌شناسان به‌شمار رفته است. نگاه عمیق ماسینیون به اسلام و تلاش همدلانه او برای ارائه آنْ عاملی برای تغییر نگاه غربیان به میراث علمی و معنوی اسلامی قلمداد شده است.
| از برجسته‌ترین خاورشناسان و اسلام‌شناسان غربی | |
 لویی ماسینیون ۱۹۵۶م در مراکش | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| نام | لویی ماسینیون (به فرانسوی: Louis Massignon) |
| مذهب | مسیحی کاتولیک |
| زادروز | ۱۸۸۳م |
| زادگاه | فرانسه |
| محل زندگی | فرانسه |
| وفات | ۱۹۶۲م |
| محل دفن | پاریس |
| اطلاعات علمی | |
| تحصیلات | تاریخ • باستان‌شناسی • جغرافیا |
| محل تحصیل | مدرسه مطالعات عالیه سوربن |
| آثار | سلمان پاک و شکوفه‌های اسلام ایرانی • مباهله و تقدیس حضرت فاطمه(س) • مصائب حلاج |
| اطلاعات دیگر | |
| تخصص | خاورشناسی • اسلام‌شناسی • ایران‌شناسی |
| مهارت | پژوهش در تصوف |
| پیشه | مدرس دانشگاه • پژوهشگر |
| فعالیت‌ها | تدریس • تحقیق • فعالیت سیاسی اجتماعی به نفع مسلمانان مستعمرات فرانسه |
| منصب | مدیریت برخی نشریات پژوهشی اسلام‌شناسی |
یکی از جنبه‌های اسلام‌شناسی ماسینیون شیعه‌پژوهی قلمداد شده است. سفر او به عراق موجب آشنایی او با میراث معنوی شیعه قلمداد شده است. تحقیقات شیعه‌پژوهی ماسینیون فراوان و در زمینه‌های متنوع، چون تاریخ تحول و پیدایش مذاهب و فرق شیعه، توصیف شده است. نیز در این زمینه به نگارش آثاری درباره شخصیت‌های شیعی، از جمله حضرت فاطمه(س) و سلمان فارسی اشاره شده است.
تأثیر او بر جریان شیعه‌پژوهی قابل توجه قلمداد شده است؛ برای نمونه هانری کربن، یکی از برجسته‌ترین مفسران حکمت معنوی شیعه، از شاگردان و تأثیرپذیرفتگان ماسینیون شمرده شده است. در میان شاگردان ماسینیون، تأثیر او بر علی شریعتی، نظریه‌پرداز ایرانی تشیع انقلابی، قابل توجه گزارش شده است؛ به طوری که شریعتی خود این تأثیر را در حد «اعجاز» برشمرده است.
به‌گزارش برخی منابع، از ماسینیون ده‌ها کتاب و مقاله درباره مباحث مختلف اسلامی و ارتباط اسلام و مسیحیت بر جای مانده که برخی به فارسی و عربی ترجمه شده است؛ سلمان پاک و شکوفه‌های اسلام ایرانی و مباهله و تقدیس حضرت فاطمه(س) از جمله آثار او برشمرده شده است.
بر شخصیت علمی و عملی ماسینیون نقدهایی وارد شده است؛ از جمله اینکه فعالیت‌های اسلام‌شناسانه او را ضد اسلام و در راستای تسهیل سلطه قدرت‌های استعمارگر غربی بر مسلمانان تلقی کرده‌اند. برخی محققان این موضوع را رد کرده‌اند و گفته‌های معتقدان این موضوع را فاقد دلیل خوانده‌اند.
جایگاه
لویی ماسینیون (به فرانسوی: Louis Massignon) خاورشناس، اسلام‌شناس،[۱] ایران‌شناس[۲] و متخصص تصوف اسلامی[۳] اهل فرانسه که از جمله برجسته‌ترین شرق‌شناسان به‌شمار رفته است.[۴] نگاه عمیق ماسینیون به اسلام و تلاش همدلانه او برای ارائه آنْ عاملی برای تغییر نگاه غربیان به میراث علمی و معنوی اسلامی قلمداد شده است.[۵]
فعالیت‌های اسلام‌شناسانه او در زمینه تدریس،[۶] تألیف،[۷] عضویت در مجامع علمی و دانشگاهی[۸] و سردبیری مجلات اسلام‌شناسی (مجله جهان اسلام و مجله مطالعات اسلامی)[۹] به‌قلم آمده است. روش ماسینیون در اسلام‌شناسی و شیعه‌پژوهیْ نقادانه، پدیدارشناسانه،[یادداشت ۱] متنوع در محورهای مطالعاتی، غنی از نظر بهره‌گیری از منابع و به‌دور از پیش‌داوری تلقی شده است.[۱۰] یکی از زمینه‌های اصلی پژوهشی او تصوف و تحقیق درباره حسین بن منصور حلاج، صوفی منسوب به تشیع، دانسته شده که حاصل آن نگارش آثار متعددی در این دو زمینه تلقی شده است.[۱۱] ماسینیون، برخلاف عده‌ای از شرق‌شناسان، منبع پیدایش تصوف را قرآن و سنت دانسته است.[۱۲]
برخی محققان، کوشش علمی ماسینیون برای شناخت اسلام را با توجه همدلانه اجتماعی و سیاسی او به جهان اسلام همراه دانسته‌اند؛[۱۳] آنچنان که پس از تسلط فرانسه بر کشورهای اسلامی شمال آفریقا و شامات در سال ۱۹۲۲م، طی مقاله‌ای خواستار تعامل فرانسه با جهان اسلام شد و از ضرورت ساخت مسجدی در پاریس سخن گفت.[۱۴] به نقل از منابع، ماسینیون سال‌ها برای پایان‌دادن به ستم نژادی فرانسه نسبت به مستعمراتش، از جمله الجزایر، کوشید؛ به طوری که در جریان یک تحصن علیه بی‌عدالتی قضایی نسبت به زندانیان مسلمان الجزایری در سال ۱۹۶۰م مدتی به زندان افتاد.[۱۵] ماسینیون یکی از مخالفان صهیونیسم دانسته شده که به طور فعال برای رفع اشغالگری اسرائیل و جلوگیری از ستم به فلسطینیان می‌کوشیده است.[۱۶]
برای ماسینیون بزرگداشت‌هایی برگزار شده است؛ از جمله پس از مرگ او در سال ۱۹۶۲م (۱۳۴۱ش)، مجلس بزرگداشتی در دانشگاه تهران برگزار شد و کسانی چون هانری کربن در آن به سخنرانی پرداختند.[۱۷] همچنین، در سال ۱۳۸۶ش، بزرگداشتی برای ماسینیون به‌همت مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی در تهران برگزار شد.[۱۸]
کارنامه شیعه‌پژوهی: انگیزه و تأثیر
یکی از جنبه‌های اسلام‌شناسی ماسینیون شیعه‌پژوهی قلمداد شده است.[۱۹] سفر ماسینیون به عراق را موجب توجه او به میراث معنوی شیعه دانسته‌اند:[۲۰] ماسینیون در نجف، کربلا و کوفه، مقابر ائمه(ع) و سایر اماکن مقدس شیعه را زیارت کرد.[۲۱] او مرقد سلمان فارسی و حذیفة بن یمان را نیز زیارت کرد.[۲۲] زیارت او از مرقد سلمان فارسی در کنار روایت «سَلْمَانُ مِنَّا أَهْلَ اَلْبَيْتِ» از پیامبر(ص) عاملی برای توجه پژوهشی او به سلمان فارسی و نگارش کتاب سلمان پاک دانسته شده است.[۲۳]
تحقیقات شیعه‌پژوهی ماسینیون فراوان و در زمینه‌های متنوعی چون تاریخ تحول و پیدایش مذاهب و فرق شیعه (مانند اسماعیلیه، قرامطه و نصیریه) توصیف شده است.[۲۴] نیز در این زمینه، به نگارش آثاری درباره شخصیت‌های مرتبط با تشیع، از جمله حضرت فاطمه(س)، سلمان فارسی و حسین بن روح نوبختی، اشاره شده است.[۲۵] از نظر شریعتی ویژگی پژوهش ماسینیون درباره حضرت فاطمه(س) در ترسیم تأثیر آن حضرت بر تاریخ اسلام از طریق زنده‌نگه‌داشتن روح عدالت‌خواهی و مبارزه با ظلم و تبعیض است.[۲۶]
به‌جز تحقیقات شخصی ماسینیون درباره تشیع، تأثیر او بر جریان‌های شیعه‌پژوهی قابل توجه قلمداد شده است.[۲۷] برای نمونه هانری کربن، یکی از برجسته‌ترین مفسران حکمت معنوی شیعه، از شاگردان و تأثیرپذیرفتگان ماسینیون شمرده شده که تا آخر عمر ماسینیون ارتباط علمی و معنوی خود را با او حفظ کرد.[۲۸] به نقل از منابع، آشنایی با ماسینیون حادثه مهمی در زندگی پژوهشی کربن بوده است؛ زیرا موجب آشنایی کربن با فلسفه معنوی شیعه و تغییر مسیر حیات علمی او شده است.[۲۹] سرآغاز این رخداد روزی گزارش شده که ماسینیون نسخه خطی حکمة الاشراق نوشته سهروردی با شرح‌های قطب‌الدین شیرازی و ملاصدرا را به کربن می‌دهد.[۳۰] همچنین، عباس اقبال آشتیانی (درگذشت: ۱۳۳۴ش)، ادیب و مورخ ایرانی، ماسینیون را مشوق خود در نگارش کتابش درباره خاندان نوبختی، خاندان دانشور شیعه، دانسته است؛[۳۱] کتابی که بعداً ماسینیون در نگارش مدخل «نوبختی» در دایرة‌المعارف اسلام از آن بهره برده و از آن یاد کرده است.[۳۲]
ماسینیون و علی شریعتی
در میان شاگردان ماسینیون، تأثیر او بر علی شریعتی، نظریه‌پرداز ایرانی تشیع انقلابی، قابل توجه گزارش شده است؛[۳۳] شریعتی در مقاله مناقشه‌برانگیزش «معبودهای من»[۳۴] این تأثیر را در حد «اعجاز» برشمرده است.[۳۵] رسوخ اندیشه‌های معنوی و عرفانی، تکیه بر مشترکات توحیدی ادیان ابراهیمی و تقویت توجه اجتماعی-سیاسی به محرومان و مستضعفان از جمله زمینه‌های تأثیر ماسینیون بر شریعتی تلقی شده است.[۳۶] نقل شده که شریعتی در جواب کسی که ماسینیون را مانند سایر شرق‌شناسان به فریب‌کاری متهم می‌کند می‌گوید که ماسینیون با همه آنان فرق می‌کند.[۳۷]
در منابع آمده که شریعتی در فاصله سال‌های ۱۹۶۰-۱۹۶۲م دستیار ماسینیون در انجام پژوهشی درباره حضرت فاطمه(س) بوده است.[۳۸] در سال ۱۳۵۱ش، شریعتی ضمن خطابه‌ای درباره حضرت زهرا(س) مطالبش را حاصل تحقیقات ماسینیون خواند.[۳۹] این خطابه بعداً با عنوان کتاب فاطمه فاطمه است به‌چاپ رسید.[۴۰] شریعتی در آنجا ماسینیون را «انسان بزرگ» و «اسلام‌شناس بزرگوار» خوانده که با دیدن «گور در هم شکسته» سلمان در کنار «ایوان برافراشته» کسری نگاهش را از ظواهر اسلام به معنویت آن متوجه کرده است.[۴۱] او حاصل این توجه را پرداختن ماسینیون به سه «روح انقلابی» اسلام، فاطمه(س)، سلمان و حلاج، دانسته است.[۴۲] در همین زمینه، شریعتی کتاب دیگری از ماسینیون درباره سلمان فارسی را به فارسی ترجمه کرد.[۴۳]
آثار
به‌گزارش منابع، از ماسینیون ده‌ها کتاب و مقاله (از جمله مقالاتی در دانشنامه اسلام) درباره مباحث مختلف اسلامی و ارتباط اسلام و مسیحیت بر جای مانده که برخی به فارسی و عربی ترجمه شده است؛[۴۴] از جمله:
- سلمان پاک و شکوفه‌های اسلام ایرانی
- مباهله و تقدیس حضرت فاطمه(س)
- جغرافیای تاریخی کوفه
- ریشه‌های اصطلاحات فنی عرفان اسلامی
- مصائب حلاج
- سه نیایش ابراهیم(ع)
- «فاطمه(س) دختر رسول خدا(ص) و جایگاه او در میان شیعه»
- «شیوه‌های درک هنری در جهان اسلام»
- «مقدسان مسلمان مدفون در بغداد»
- «حسین بن روح نوبختی»
- «قرامطه»
- «نوبختی»
- «تصوف»
- «طریقت»[۴۵]
زندگی، تحصیل و تدریس
لویی ماسینیون در سال ۱۸۸۳م در خانواده‌ای مذهبی و اهل فرهنگ و هنر در فرانسه به‌دنیا آمد.[۴۶] وضعیت فرهنگی فرانسه در دوران رشد ماسینیون همراه با تعامل گسترده فرهنگی و سیاسی با کشورهای مسلمان شمال آفریقا ترسیم شده است؛ امری که موجب علاقه او به شرق و جهان اسلام تلقی شده است.[۴۷] سفرهای ماسینیون به سرزمین‌های اسلامی، از جمله عثمانی[۴۸] و الجزایر[۴۹] آغاز آشنایی جدی او با جهان اسلام شمرده شده است. ماسینیون در مدرسه مطالعات عالیه سوربن به مطالعات تاریخ، باستان‌شناسی و جغرافیا و مطالعات شرق شناسی پرداخت.[۵۰]
ماسینیون، در سال ۱۹۰۷م، به‌همراه هیئت باستان‌شناسی فرانسه به مصر و عراق رفت.[۵۱] گفته می‌شود، او در عراق طی رخدادی معنوی دچار تحول روحی شد: او که برای دیدن طاق کسری رفته بود در کنار ویرانه‌های آن «مردی مرموز، سیدی با عمامه سبز» دید که آیاتی از قرآن را می‌خواند.[۵۲] از پس این رخداد، که ماسینیون آن را کشف خدا نامیده، گفته شده که توجه او بیش از پیش به امور معنوی معطوف شد.[۵۳] در سال ۱۹۲۲م، ماسینیون از رساله دکتری خود درباره حلاج دفاع کرد.[۵۴] او از سال ۱۹۱۹م تا ۱۹۴۵ به تدریس جامعه‌شناسی اسلامی در کلوژ دوفرانس پرداخت و از ۱۹۳۲م در مدرسه مطالعات عالیه سوربن مطالعات اسلامی درس داد.[۵۵] ماسینیون در سال ۱۹۶۲م در پاریس درگذشت.[۵۶]
نقدها
بر کارنامه علمی و اجتماعی-سیاسی ماسینیون نقدهایی وارد شده است؛ از جمله اینکه برخی محققان اهل‌سنت[۵۷] و شیعه، فعالیت‌های اسلام‌شناسانه او را ضد اسلام و در راستای تسهیل سلطه قدرت‌های استعمارگر غربی بر مسلمانان تلقی کرده‌اند؛ برای نمونه‌ای در میان شیعه، لطف‌الله صافی گلپایگانی، مرجع تقلید شیعه، ماسینیون را مأمور وزارت مستعمرات فرانسه خوانده که با طرح برخی نظریات درباره رشد زبان‌های محلی در میان ملل عرب مسلمان در پی ایجاد تفرقه در میان آنان و بیگانه‌کردنشان با زبان قرآن و هدایت‌های آن بوده است.[۵۸] برخی محققان این موضوع را رد کرده‌اند و گفته‌های معتقدان آن را فاقد دلیل خوانده‌اند.[۵۹]
از دیگر نقدهای وارد‌شده بر کارنامه علمی و اجتماعی-سیاسی ماسینیون نقد حمایت او از صهیونیسم در جوانی است؛ حمایتی که موجب شده که برخی او را عامل صهیونیسم بخوانند.[۶۰] در نقد این موضوع گفته شده که حمایت ماسینیون از صهیونیست در جوانی او و قبل از تشکیل دولت اسرائیل بوده است.[۶۱] با تشکیل اسرائیل و انجام جنایات علیه فلسطینیان، ماسینیون علیه اسرائیل و به‌نفع فلسطینیان عمل کرده است.[۶۲]
بر برخی نظرات اسلام‌شناسانه و شیعه‌پژوهانه ماسینیون نیز نقدهایی وارد شده است؛ از جمله اینکه از کتاب سلمان پاک[۶۳] چنین برداشت شده که او در عین اینکه امام علی(ع) و اهل‌بیت(ع) را شایسته‌ترین افراد پس از پیامبر(ص) می‌دانست، جانشینی در واقعه غدیر را جانشینی معنوی تلقی کرده است.[۶۴] مخالفان این نظر ماسینیون با تکیه بر آیات و روایاتی، مانند آیه ولایت و حدیث منزلت گفته‌اند که که ولایت امام علی(ع)، به‌جز ولایت معنوی، ولایتی سیاسی و علمی نیز هست.[۶۵] همچنین، نظر ماسینیون درباره عدم مواخات بین پیامبر(ص) و امام علی(ع)[۶۶] مورد نقد قرار گرفته و مخالف بسیاری از متون متقدم تاریخی دانسته شده است.[۶۷]
پانویس
- ↑ طامه، «ماسینیون، لویی»، ص۶۸۷.
- ↑ افقه، «لویی ماسینیون»، ۴۲۸.
- ↑ ژامبه، «عرفان و استشراق، عرفان اسلامی از دیدگاه لویی ماسینیون و هانری کربن»، ص۱۳.
- ↑ بدوی، فرهنگ کامل خاورشناسان، ۱۳۷۵ش، ص۳۷۸.
- ↑ بدوی، فرهنگ کامل خاورشناسان، ۱۳۷۵ش، ص۳۷۸-۳۷۹؛ بارانی و حسین‌اف، «تحليل مطالعات شيعی لويی ماسينيون، بررسی ديدگاه‌ها و روش‌ها»، ص۵۰.
- ↑ حسینی طباطبایی، نقد آثار خاورشناسان، ۱۳۷۵ش، ص۴۵.
- ↑ دهشیری، «لویی ماسینیون پژوهشگر اسلام‌شناس و عارف‌مشرب فرانسوی»، ص۱۱۶-۱۱۵.
- ↑ افقه، «لویی ماسینیون»، ۴۲۹.
- ↑ حسینی طباطبایی، نقد آثار خاورشناسان، ۱۳۷۵ش، ص۴۶.
- ↑ بارانی و حسین‌اف، «تحليل مطالعات شيعی لويی ماسينيون، بررسی ديدگاه‌ها و روش‌ها»، ص۶۰-۶۵.
- ↑ بدوی، فرهنگ کامل خاورشناسان، ۱۳۷۵ش، ص۳۷۹؛ مطهری، علل گرایش به مادیگری، ۱۳۸۳ش، ص۲۴-۲۵؛ ساجدی، «لویی ماسینیون ایران‌شناس نامدار فرانسوی»، ص۱۴۳-۱۴۴.
- ↑ مطهری، خدمات متقابل اسلام ایران، ۱۳۸۲ش، ص۵۵۲.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: بدوی، فرهنگ کامل خاورشناسان، ۱۳۷۵ش، ص۳۷۹؛ رهنما، مسلمانی در جستوجوی ناکجا، ۱۳۸۳ش، ص۱۸۱؛ بارانی و حسین‌اف، «تحليل مطالعات شيعی لويی ماسينيون، بررسی ديدگاه‌ها و روش‌ها»، ص۵۰-۵۱.
- ↑ ساجدی، «لویی ماسینیون ایران‌شناس نامدار فرانسوی»، ص۱۴۴.
- ↑ رهنما، مسلمانی در جستوجوی ناکجا، ۱۳۸۳ش، ص۱۸۱.
- ↑ بارانی و حسین‌اف، «تحليل مطالعات شيعی لويی ماسينيون، بررسی ديدگاه‌ها و روش‌ها»، ص۵۴-۵۵.
- ↑ ساجدی، «لویی ماسینیون ایران‌شناس نامدار فرانسوی»، ص۱۴۷.
- ↑ «همایش مراسم نكوداشت لويی ماسينيون، اسلام‌شناس فرانسوی»، در تارنمای مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ بارانی و حسین‌اف، «تحليل مطالعات شيعی لويی ماسينيون، بررسی ديدگاه‌ها و روش‌ها»، ص۵۰.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: بدوی، فرهنگ کامل خاورشناسان، ۱۳۷۵ش، ص۳۸۱.
- ↑ بدوی، فرهنگ کامل خاورشناسان، ۱۳۷۵ش، ص۳۸۱.
- ↑ بدوی، فرهنگ کامل خاورشناسان، ۱۳۷۵ش، ص۳۸۱.
- ↑ بدوی، فرهنگ کامل خاورشناسان، ۱۳۷۵ش، ص۳۸۱.
- ↑ بدوی، فرهنگ کامل خاورشناسان، ۱۳۷۵ش، ص۳۷۹.
- ↑ حسینی طباطبایی، نقد آثار خاورشناسان، ۱۳۷۵ش، ص۴۶-۴۷.
- ↑ شریعتی، فاطمه فاطمه است، ۱۳۵۷ش، ص۴.
- ↑ بارانی و حسین‌اف، «تحليل مطالعات شيعی لويی ماسينيون، بررسی ديدگاه‌ها و روش‌ها»، ص۵۰.
- ↑ ژامبه، «عرفان و استشراق، عرفان اسلامی از دیدگاه لویی ماسینیون و هانری کربن»، ص۱۳.
- ↑ ژامبه، «عرفان و استشراق، عرفان اسلامی از دیدگاه لویی ماسینیون و هانری کربن»، ص۱۳.
- ↑ ژامبه، «عرفان و استشراق، عرفان اسلامی از دیدگاه لویی ماسینیون و هانری کربن»، ص۱۳.
- ↑ اقبال آشتیانی، خاندان نوبختی، ۱۳۱۱ش، مقدمه، ص۱۴.
- ↑ ساجدی، «لویی ماسینیون ایران‌شناس نامدار فرانسوی»، ص۱۴۵.
- ↑ رهنما، مسلمانی در جستوجوی ناکجا، ۱۳۸۳ش، ص۱۷۸-۱۷۹.
- ↑ شریعتی، کویر، تهران، ص۷۸-۸۲.
- ↑ رهنما، مسلمانی در جستوجوی ناکجا، ۱۳۸۳ش، ص۱۷۸.
- ↑ رهنما، مسلمانی در جستوجوی ناکجا، ۱۳۸۳ش، ص۱۷۹-۱۸۱.
- ↑ رهنما، مسلمانی در جستوجوی ناکجا، ۱۳۸۳ش، ص۱۸۲.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: رهنما، مسلمانی در جستوجوی ناکجا، ۱۳۸۳ش، ص۱۷۸.
- ↑ شریعتی، فاطمه فاطمه است، ۱۳۵۷ش، ص۴.
- ↑ شریعتی، فاطمه فاطمه است، ۱۳۵۷ش، ص۴.
- ↑ شریعتی، فاطمه فاطمه است، ۱۳۵۷ش، ص۴.
- ↑ شریعتی، فاطمه فاطمه است، ۱۳۵۷ش، ص۴.
- ↑ حسینی طباطبایی، نقد آثار خاورشناسان، ۱۳۷۵ش، ص۴۶.
- ↑ طامه، «ماسینیون، لویی»، ص۶۹۱-۶۹۲؛ ساجدی، «لویی ماسینیون ایران‌شناس نامدار فرانسوی»، ص۱۴۷؛ دهشیری، «لویی ماسینیون پژوهشگر اسلام‌شناس و عارف‌مشرب فرانسوی»، ص۱۱۵-۱۱۶.
- ↑ بدوی، فرهنگ کامل خاورشناسان، ۱۳۷۵ش، ص۳۸۴-۳۸۵؛ حسینی طباطبایی، نقد آثار خاورشناسان، ۱۳۷۵ش، ص۴۶-۴۷؛ دهشیری، «لویی ماسینیون پژوهشگر اسلام‌شناس و عارف‌مشرب فرانسوی»، ص۱۱۶-۱۱۵.
- ↑ ساجدی، «لویی ماسینیون ایران‌شناس نامدار فرانسوی»، ص۱۳۹.
- ↑ طامه، «ماسینیون، لویی»، ص۶۸۷ش.
- ↑ افقه، «لویی ماسینیون»، ۴۲۸.
- ↑ طامه، «ماسینیون، لویی»، ص۶۸۷ش.
- ↑ طامه، «ماسینیون، لویی»، ص۶۹۰.
- ↑ حسینی طباطبایی، نقد آثار خاورشناسان، ۱۳۷۵ش، ص۴۵.
- ↑ رهنما، مسلمانی در جستوجوی ناکجا، ۱۳۸۳ش، ص۱۷۹.
- ↑ طامه، «ماسینیون، لویی»، ص۶۸۸.
- ↑ طامه، «ماسینیون، لویی»، ص۶۸۸.
- ↑ حسینی طباطبایی، نقد آثار خاورشناسان، ۱۳۷۵ش، ص۴۵.
- ↑ افقه، «لویی ماسینیون»، ۴۲۸.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: دسوقی، سير تاريخی و ارزيابی انديشه خاورشناسی، ۱۳۷۶ش، ص۱۰۹.
- ↑ صافی گلپایگانی، پاسخ به ده پرسش، ۱۳۹۳ش، ص۸۶.
- ↑ بارانی و حسین‌اف، «تحليل مطالعات شيعی لويی ماسينيون، بررسی ديدگاه‌ها و روش‌ها»، ص۵۳.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: متولی، «عرصه‌های عملکرد صهیونیزم بین الملل»، ص۱۵۷.
- ↑ بارانی و حسین‌اف، «تحليل مطالعات شيعی لويی ماسينيون، بررسی ديدگاه‌ها و روش‌ها»، ص۵۴-۵۵.
- ↑ بارانی و حسین‌اف، «تحليل مطالعات شيعی لويی ماسينيون، بررسی ديدگاه‌ها و روش‌ها»، ص۵۴-۵۵.
- ↑ ماسینیون، سلمان پاک، تهران، ص۱۴۸-۱۴۹.
- ↑ بارانی و حسین‌اف، «تحليل مطالعات شيعی لويی ماسينيون، بررسی ديدگاه‌ها و روش‌ها»، ص۵۶.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: بارانی و حسین‌اف، «تحليل مطالعات شيعی لويی ماسينيون، بررسی ديدگاه‌ها و روش‌ها»، ص۵۶.
- ↑ ماسینیون، سلمان پاک، تهران، ص۱۴۸.
- ↑ حسینی طباطبایی، نقد آثار خاورشناسان، ۱۳۷۵ش، ص۴۹-۵۱؛ بارانی و حسین‌اف، «تحليل مطالعات شيعی لويی ماسينيون، بررسی ديدگاه‌ها و روش‌ها»، ص۵۷-۵۸.
یادداشت
- ↑ پدیدارشناسی (Phenomenology) یکی از جنبش‌های اصلی فلسفه غربی در سده بیستم میلادی دانسته شده که معتقد به مطالعه پدیده‌ها و توصیف آنها با درنظرگرفتن نحوه بروز آنها برای انسان، قبل از اینکه بخواهد آنها را تأویل یا به‌لحاظ ارزشی قضاوت کند، است (کاب‌استیونس، «آغازگاه پدیدارشناسی»، ص۵۳؛ رضانژاد، «پدیدارشناسی چیست و چگونه می‌توان آن را در زندگی روزمره کاربردپذیر کرد؟»).
منابع
- افقه، علی، «لویی ماسینیون»، در یغما، شماره ۱۷، آذر ۱۳۴۱ش.
- اقبال آشتیانی، عباس، خاندان نوبختی، تهران، مطبعه مجلس، ۱۳۱۱ش.
- بارانی، محمدرضا و وصال حسین‌اف، «تحليل مطالعات شيعی لويی ماسينيون، بررسی ديدگاه‌ها و روش‌ها»، در مطالعات تاریخ اسلام، شماره ۳۸، پاییز ۱۳۹۷ش.
- بدوی، عبدالرحمن، فرهنگ کامل خاورشناسان، ترجمه شکرالله خاکرند، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۳۷۵ش.
- دسوقی، محمد، سير تاريخی و ارزيابی انديشه خاورشناسی، ترجمه محمودرضا افتخارزاده، تهران، انتشارات هزاران، ۱۳۷۶ش.
- دهشیری، سید ضیاءالدین، «لویی ماسینیون پژوهشگر اسلام‌شناس و عارف‌مشرب فرانسوی»، در نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، سال بیست و هفتم، شماره ۱ و ۲، بهار و تابستان ۱۳۶۸ش.
- رضانژاد، الهام، «پدیدارشناسی چیست و چگونه می‌توان آن را در زندگی روزمره کاربردپذیر کرد؟»، در تارنمای مرکز آموزش‌های آزاد تخصصی علوم انسانی، درج: ۲۶ آبان ۱۴۰۰ش، بازدید: ۲۶ خرداد ۱۴۰۳ش.
- رهنما، علی، مسلمانی در جستوجوی ناکجا (زندگی‌نامه سیاسی علی شریعتی)، ترجمه کیومرث قرقلو، تهران، انتشارات گام نو، ۱۳۸۳ش.
- ژامبه، کریستین، «عرفان و استشراق، عرفان اسلامی از دیدگاه لویی ماسینیون و هانری کربن»، ترجمه حسین اسماعیلی ابهریان، در ماهنامه اطلاعات حکمت و فلسفه، سال چهارم، شماره ۲، اردیبهشت ۱۳۸۸ش.
- شریعتی، علی، فاطمه فاطمه است، تهران، نشر آیت، ۱۳۵۷ش.
- طامه، مجید، «ماسینیون، لویی»، در ایران‌شناسی و ایران‌شناسان (برگزیده مقالات دانشنامه زبان و ادب فارسی: ج۴)، به‌کوشش سمیه پهلوان، تهران، انتشارات سخن، ۱۳۹۹ش.
- حسینی طباطبایی، سید مصطفی، نقد آثار خاورشناسان، تهران، انتشارات چاپخش، ۱۳۷۵ش.
- ساجدی، طهمورث، «لویی ماسینیون ایران‌شناس نامدار فرانسوی»، در نامه فرهنگستان، شماره ۴، زمستان ۱۳۸۹ش.
- شریعتی، علی، کویر، تهران، بی‌نا، بی‌تا.
- صافی گلپایگانی، لطف‌الله، پاسخ به ده پرسش: پیرامون امامت، خصائص و اوصاف حضرت مهدی (ع)، قم، دفتر تنظيم و نشر آثار حضرت آيت‌الله العظمی صافی گلپایگانی، ۱۳۹۳ش.
- کاب‌استیونس، ریچاد، «آغازگاه پدیدارشناسی»، در تاریخ فلسفه راتلج (ج۸:فلسفه قاره‌ای در سده بیستم)، ویراستار ریچارد کرنی، ترجمه حسن مرتضوی، تهران، نشر چشمه، ۱۴۰۰ش.
- ماسینیون، لویی، سلمان پاک، ترجمه علی شریعتی، تهران، انتشارات حسینیه ارشاد، بی‌تا.
- متولی، یاسر، «عرصه‌های عملکرد صهیونیسم بین‌الملل»، در مجله شمیم معرفت، شماره ۲۵، زمستان ۱۳۸۹ش.
- مطهری، مرتضی، خدمات متقابل اسلام ایران، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۲ش.
- مطهری، مرتضی، علل گرایش به مادیگری، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۳ش.
- «همایش مراسم نكوداشت لويی ماسينيون، اسلام‌شناس فرانسوی»، در تارنمای مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، درج: ۵ تیر ۱۳۸۶ش، بازدید: ۱۸ تیر ۱۴۰۳ش.