تایلند

پادشاهی تایلند

اطلاعات عمومی
جمعیت کل	۶۸.۴۱۴.۰۰۰ نفر
مساحت	۵۱۳.۱۱۵ کیلومتر مربع
پایتخت	۱۳°۴۵′ شمالی ۱۰۰°۲۹′ شرقی
ادیان(درصد)	بودیسم (۹۵ درصد)، اسلام (۴ درصد)
اسلام
جمعیت مسلمانان	حدود ۳ میلیون نفر
اطلاعات شیعی
جمعیت	۴۰-۵۰ هزار نفر
درصد به جمعیت کشور	کمتر از ۱ درصد
مساجد	مسجد تنونگ تام اسلام،‌مسجد الفلاح
مناطق شیعه‌نشین	نارایوات، پاتانی، ساتون، یالا

تایلند با نام رسمی پادشاهی تایلند و نام سابق سیام کشوری در شبه‌جزیره هندوچین واقع در جنوب شرقی آسیاست. مسلمانان تایلند، عمدتاً سنّی شافعی و برخی دیگر حنفی و شیعه مذهب‌اند.

شیخ احمد قمی یکی از ایرانیان مسلمان مقیم تایلند در اواخر قرن شانزدهم در تبلیغ تشیع در آن ناحیه بسیار مؤثر بوده و نسل وی تا به امروز در تایلند باقی مانده‌اند. شیعیان بیشتر در بانکوک و چهار استان جنوب تایلند موسوم به پتان ساکنند و مراکز، مؤسسات، حسینیه‌ها و مساجد متعددی دارند.

شیعیان اسماعیلیه نیز در تایلند حضور دارند و در ایام محرم مراسم عزاداری برای امام حسین (ع) برپا می‌دارند.

جغرافیا

تایلند (سابقاً سیام) کشوری است به مساحت ۰۰۰، ۵۱۴ کیلومتر مربع در جنوب شرقی آسیا و در مرکز شبه جزیره هندوچین و شمال شبه جزیره مالی واقع شده و از شمال و شمال شرقی به کشور لائوس، از شرق به کامبوج، از جنوب به مالزی و خلیج سیام و از غرب و شمال غربی به برمه محدود است. جمعیت آن در ۱۳۷۹ش / ۲۰۰۰ م. ۹۴۷، ۶۰۶، ۶۰ نفر بوده، حکومت آن پادشاهی و پایتختش بانکوک است. بیش از بیست گروه قومی در تایلند زندگی می‌کنند که در این میان تایی‌ها اکثریت دارند. زبان رسمی تایلند، تایی است.

دین

حدود ۹۵% از جمعیت آن پیرو آیین بودایی تراوادا هستند و بنابر آمارهای رسمی فقط ۴% از جمعیت آن مسلمان‌اند، ولی شمار واقعی آنان باید بیش از ۸ % باشد.

ادیان در تایلند
بودیسم			۹۵٪
اسلام			۴٪
سایر			۱٪

تصویر کشور تایلند و همسایه‌های آن

مسلمانان تایلند

مسلمانان در سراسر تایلند وجود دارند، اما در سه ناحیه متمرکزند: در جنوب از مرز مالزی تا تنگه کرا، در شمال در ناحیه چیانگ رای، و در بانکوک.

حدود سه چهارم از مسلمانان تایلند مالایی زبان‌اند و در ناحیه جنوبی و عمدتاً در استان‌های ناراتیوات، پاتانی، ساتون و یالا متمرکز شده‌اند، به نحوی که حدود ۸۵% از جمعیت این استان‌ها مسلمان‌اند. مسلمانان در استان‌های سونگ خلا، ترانگ و کرابی نیز اکثریت دارند. مسلمانان تایلند به دو گروه مالایایی و غیرمالایایی تقسیم می‌شوند. غیرمالایایی‌ها، که مسلمانان تایی تبار را نیز دربرمی گیرند، از مالایایی‌ها ناهمگون‌ترند. از این دسته، مسلمانان ایرانی و هندی و چام (از اقوام کامبوجی) به صورت گروه‌های مهاجر کوچک در سده یازدهم / هفدهم به آیوتهایا آمدند.

مسلمانان هندی، اندونزیایی، چام و چینی (قبیله هوئی) در سده سیزدهم / نوزدهم در مرکز و شمال تایلند اقامت گزیدند. بیشتر مسلمانان تایی در این نواحی بودایی نشین، مالایایی‌هایی بودند که به اجبار از جنوبی‌ترین ایالت‌های تایلند در آنجا اسکان داده شدند. اکثر مسلمانان بانکوک از نسل همین مهاجران مالایایی‌اند که بعداً با سایر مسلمانان مهاجر درآمیختند. امروزه بسیاری از اینان با وجود آگاهی از میراث قومی متمایز و حفظ سنّت‌های دینی خود، به زبان تایی گفتگو می‌کنند و حتی با تایی‌های بودایی ازدواج می‌کنند و بسیاری از هنجارهای فرهنگ تایی را جذب کرده‌اند، به نحوی که بجز دین، از همه لحاظ می‌توان آنان را تایی پنداشت. چام‌ها در بانکوک و سواحل شرقی تایلند متمرکزند، هرچند که در برخی نواحی شمالی، شمال شرقی و مرکزی نیز زندگی می‌کنند. آنان پس از آنکه تایلند بخش غربی کامبوج را در قرن هجدهم فتح کرد، راهی تایلند شدند. از دهه ۱۳۵۰ش /۱۹۷۰ با مهاجرت دسته‌جمعی آوارگان کامبوج، شمار چام‌ها افزایش یافته است. بسیاری از نومسلمانان تایی در شمال شرقی و شمال تایلند زندگی می‌کنند. مسلمانان چینی در چیانگ مای و چیانگ رای و لمپهون / لامپون، هر سه از استانهای شمالی، از نسل مهاجران ایالت یونّان چین‌اند که به هنگام شکست قیام ۱۲۹۲/۱۸۷۵ به تایلند پناه آوردند. در این مناطق جوامع کوچکی از مسلمانان هندی و پاکستانی نیز حضور دارند. مسلمانان ایرانی‌تبار و عرب‌تبار در تجارت و اداره امور مسلمانان جایگاه ویژه‌ای دارند و با حکومت دارای روابط نزدیکی هستند.

مسلمانان تایلند، مانند دیگر مسلمانان آسیای جنوب شرقی، عمدتاً سنّی شافعی و برخی دیگر (از جمله چینی‌های شمال) حنفی مذهب‌اند.

شیعیان تایلند

یکی از ایرانیان مسلمان مقیم تایلند فردی به نام شیخ احمد قمی در اواخر قرن شانزدهم بوده است که در انتشار اسلام در آن ناحیه بسیار مؤثر بوده و نسل وی تا به امروز در تایلند باقی مانده‌اند. شیعیان منطقه مینبوری از خاندان همین شیخ احمد قمی هستند. در حال حاضر شیعیان بیشتر در باکوک و چهار استان جنوب تایلند موسوم به پتان ساکنند.

شیعیان بومی تایلند از نوادگان شیخ احمد قمی هستند که در قرن ۱۷ در آیوتیا سکونت داشتند. آنان به تدریج به تونبوری رفته و در محله جاران پارت ساکن شدند و مساجدی در آن مکان بنا کردند. این گروه به شیعیان جان پارت مشهور شدند و حدود دو تا سه هزار نفر هستند. بعد از انقلاب اسلامی ایران، تحول زیادی در فرهنگ و اعتقادات آنان پدید آمد، به گونه ای که به شریعت اسلامی مقید شده و از جمله رعایت حجاب اسلامی که پیش از این به آن بها داده نمی‌شد.

گروه دیگری از شیعیان امامی پتان‌ها هستند. این گروه از شیعیان که شباهت زیادی به ایرانی‌ها دارند در منطقه ای به نام بنگ موت در حومه بانکوک زندگی می‌کنند. تعداد آنها در جنوب زیاد است و در اصل افغانی هستند. بیشتر پتان‌ها در گذشته از اهل سنت و وهابی بودند، لیکن پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران تعداد قابل ملاحظه ای از آنها شیعه شده‌اند. مقر اصلی ایشان در شهر کانچنابوری است.

شیعیان تایلندی که پس از انقلاب به تشیع گرویده‌اند در انستیتو اسلامی تایلند عضویت دارند. اعضای این سازمان بیشتر افراد تحصیل کرده‌ای هستند که پس از انقلاب اسلامی، فعالیت‌های گوناگونی را در این مرکز به سامان رسانده‌اند و با گذشت سالیان متوالی و تحقیقات بسیار اکثر اعضا و خانواده‌های این انجمن به مذهب شیعه جعفری پیوسته‌اند. این انجمن شرکتی با عنوان (TI) تأسیس نموده و مناسبات تجاری را با ایران دنبال می‌کند.

علاوه بر شیعیان مذکور، شمار زیادی از اتباع خارجی از کشورهای هند، عراق، ایران، پاکستان و لبنان نیز شیعه می‌باشند که در مراکز مختلف تجاری مشغول به کارند. در جنوب این کشور، شیعیان غالباً در ستون ناخو نسیتا مراد پتالونگ و ترانگ ساکنند.

شیعیان اسماعیلیه در تایلند

بُهره‌ها در دوره حکومت آیوتایا، یعنی سیصد سال قبل، به تایلند آمده‌اند، اما نقش و شمار آنان در بین مسلمانان بسیار اندک است. آنان با دیگران کاری ندارند و با فرقه‌های مسلمانان دیگر نیز ارتباط ندارند و با محدودیت‌های خاص خود زندگی می‌کنند. بهره‌ها نه کسی را به مذهب خود راه می‌دهند و نه هیچ تبلیغی می‌کنند. این گروه دارای مسجدی در شهر بانکوک، به نام مسجد سیفی و معروف به ساختمان سفید هستند و همچنین قبرستانی خصوصی در منطقه شیعه نشین دارند.

اینان در ایام محرم مراسم عزاداری برای امام حسین (ع) برپا می‌دارند، ولی این مراسم از چشم مردم پنهان نگه داشته می‌شود. بهره‌های تایلند برای حفظ هویت خود، بعضی از جوانان خود را به شهر بمبئی هندوستان که مرکز بهره‌هاست، می‌فرستند تا آداب، رسوم و اعتقادات مذهب خود را به آن‌ها تعلیم دهند. هر ساله نیز داعی بزرگ، نماینده ای را به سوی آنان می‌فرستد تا به امور آنان رسیدگی کند.

در تایلند هر دو شاخه بهره‌ها وجود دارد: یکی داودی و دیگری سلیمانی. داودی‌ها از لحاظ جمعیت نسبت به سلیمانی‌ها بیشترند، اما هر دو شاخه از لحاظ اقتصادی در وضعیت خوبی قرار دارند. هم اکنون یکی از اقتصاددانان معروف کشور، به نام پروفسور عمار سیام مالا، از فرقه بهره سلیمانی است.

آمار شیعیان تایلند

جمعیت کل	مسلمانان	شیعیان	درصد شیعیان	سال	منبع
۶۵.۰۰۰.۰۰۰	-	۵۰.۰۰۰	۰.۰۸ درصد	۲۰۰۸م	آمار مجمع جهانی اهل بیت(ع)
۶۵.۴۹۳.۲۹۸	۳.۹۳۰.۰۰۰	کمتر از ۳۹.۰۰۰	کمتر از ۱ درصد	۲۰۰۹م	آمار انجمن دین و زندگی اجتماعی«مؤسسه ‏PEW»

مساجد شیعیان تایلند

تصویر مسجد امام علی(ع) در شهر بانکوک تایلند

مسجد پنونگ تام اسلام در این منطقه واقع است و مراسم ماه‌های رمضان، محرم و میلاد و وفیات امامان در آنجا برگزار می‌شود.

مسجد امامباره نزدیک مسجد پتونگ تام دارای مدرسه کوچکی به نام دارالعلم خوئی است این مدرسه سالانه بین ۲۰ تا ۳۰ طلبه را که بیشتر از جنوب این کشور می‌آیند تربیت می‌کند. طلاب پس از دو سال برای ادامه تحصیل به ایران یا پاکستان می‌روند.

مسجد الفلاح با کمی فاصله از مسجد امامباره در نزدیک مرکز اسلامی داراهل البیت واقع شده است. قبرستانی نیز در کنار آن قرار دارد که متعلق به مسلمانان است. با فاصله‌ای دورتر از سه مسجد یاد شده، مسجد قودی لانگ (المهدی) و مسجد الهدی قرار گرفته است.

مسجد امام صادق (ع) نیز در اطراف بانکوک قرار گرفته و امام جماعت آن یکی از طلاب تایلندی است که در قم تحصیل کرده است.

مسجد امام علی(ع) و مسجد امام محمد باقر (ع) متعلق به شیعیان است و در شهر ستول واقع در جنوب این کشور قرار دارد. همچنین مسجد المهدی(عج) در ترانگ و مسجد دیگری در کانجانا بودی بنا گردیده است. در سال‌های اخیر عده‌ای از شیعیان امامیه در شهر سون گولو حسینیه‌ای به نام حسینیه امام خمینی تأسیس نموده‌اند.

تشکل‌های شیعیان

در سال ۱۹۷۸ تشکلی با عنوان مرکز اسلامی دار اهل البیت با پشتیبانی خوجه‌ها تأسیس شد. اعضای این مرکز را طلاب تایلندی تشکیل می‌دهند که غالب آنان در قم تحصیل کرده‌اند. گروه نور المسلم و گروه بانوان شیعه تایلندی به سرپرستی بی بی زاهر فندی از گروه‌های فعال وابسته به شیعیان در تایلند است. در تایلند دو مدرسه علمی شیعی وجود دارد: یکی در بانکوک و دیگری در جنوب در شهر ناخان سی تا مارت می‌باشد.

مراکز و مؤسسات وابسته به شیعیان‌ عبارتند از: انستیتو اسلامی به منظور جذب شیعیان جدید، مرکز اسلامی داراهل البیت‌(ع‌)، امبامباره و مدرسه دارعلم‌، دارعلم الخوئی‌، حسینیه الزهرا، حسینیه امام خمینی‌، شورای طلاب و علمای تایلند، مؤسسه صاحب الزمان‌، حسینیه سیدالشهدا، مسجد متعلق به شیعیان پاتان‌، حسینیه جعفریه‌، مسجد جامع حاجای‌، مسجد قودی لانگ‌، انستیتو اسلامی تایلند، مسجد و مدرسه ناخل سیتامارات‌.

دولت این کشور نگاه مثبتی به رشد جریان تشیع ندارد در حالی که بر اساس قانون فعالیت ادیان و مذاهب در این کشور آزاد است.

منابع

• جعفریان، رسول، اطلس شیعه، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۸۷ش.
• ‌ فدایی، سید احمد، مسلمانان تایلند، فصلنامه مشکوة، شماره ۴۶
• مقاله مسلمانان تایلند در دانشنامه جهان اسلام
• نگاهی به ادیان، مذاهب اسلامی و تشیع در تایلند نشریه طلوع - پاییز ۱۳۸۲، شماره ۷

پیوند به بیرون

• مقاله تایلند مسلمانان در دانشنامه جهان اسلام
• تاریخچه تشیع در کشور تایلند
• نگاهی به آداب و رسوم مسلمانان تایلند در ماه مبارک رمضان
• شيعيان تايلند در گفتگو با سید سلمان حسینی
• وضعیت شیعیان تایلند چگونه است؟
• مسجد «روح‌الله» مهمترین مرکز تبلیغاتی شیعیان
• نگاهی به ادیان، مذاهب اسلامی و تشیع در تایلند