بهاءالدین خرمشاهی
 | |
| اطلاعات | |
|---|---|
| زمینه فعالیت | مترجم قرآن، حافظ‌پژوه و فرهنگ‌نویس |
| تاریخ تولد | ۱۲ فروردین سال ۱۳۲۴ش |
| محل تولد | قزوین |
| والدین | ابوالقاسم خرمشاهی |
| پیشه | عضو مرکز ترجمه قرآن مجید، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی و از اعضای هيأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی |
| کتاب‌ها | دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی و دایرة المعارف تشیع |
| علت شهرت | ترجمه قرآن |
بَهاءُالدّین خُرّمشاهی (زاده ۱۳۲۴ش) مترجم قرآن، قرآن‌پژوه، حافظ‌پژوه، ادیب، فرهنگ‌نویس، مُصَحِّح و از اعضای مرکز ترجمه قرآن مجید است. مترجمان قرآن، ترجمه قرآن خرمشاهی را دارای نثری روان و از مفیدترین ترجمه‌ها دانسته‌اند. این ترجمه در سال ۱۳۷۵ش منتشر شد. از آثار دیگر خرمشاهی می‌توان به دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی و مشارکت در تدوین دایرةالمعارف تشیع اشاره کرد.
معرفی و جایگاه
بهاءالدین خرمشاهی، مترجم قرآن، قرآن‌پژوه، حافظ‌پژوه، ادیب، فرهنگ‌نویس و مُصَحِّح[۱] در ۱۲ فروردین سال ۱۳۲۴ش در قزوین به‌دنیا آمد.[۲] وی علت روی آوردن به قرآن‌پژوهی را هم‌نشینی با ابوالحسن شعرانی و عبدالحمید بدیع‌الزمانی کردستانی می‌داند.[۳]
خرمشاهی را نویسنده‌ای پرکار و پراکنده‌کار معرفی کرده‌اند.[۴] با این حال او حافظ‌پژوهی و قرآن‌پژوهی را حوزه تخصّصی خود دانسته و معتقد است خود دو اصطلاح «قرآن‌پژوهی» و «وحیانی» در رشته مطالعات قرآنی را وضع کرده است.[۵] سیدعلی موسوی گرمارودی از مترجمان قرآن، خرمشاهی را نویسنده‌ای پرکار معرفی کرده به‌گونه‌ای که عمر خود را تلف نکرده است.[۶]
به اعتقاد خرمشاهی، قرآن در برخی موارد با زبان و فرهنگ زمان جاهلیت معارف الهی را بیان کرده است، بدون آنکه باورهای زمان نزول را قضاوت کند.[۷] البته خرمشاهی دیدگاه خودش را به‌علت قطعی نبودن، قابل نقد دانسته است.[۸] برخی منتقدانِ خرمشاهی گفته‌اند هدف قرآن انکار، اثبات و اصلاح فرهنگ جاهلیت بوده است.[۹] به گفته ناقدان خرمشاهی، قرآن برای جاودانه شدن پاسخگوی مخاطبان زمان نزولش بوده است.[۱۰]
برخی از مسئولیت‌های خرمشاهی عبارتند از:
- عضو هيأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی
- عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی
- عضو مرکز ترجمه قرآن مجید.[۱۱]
ترجمه قرآن
ترجمۀ قرآن خرمشاهی، اثری گرانقدر و نشان‌گر اطلاعات وسیعِ ادبی ـ دینی و قدرت نویسندگی او توصیف شده است.[۱۲] این ترجمه، ترجمه‌ای ادبی همراه با توضیحات تفسیری و واژه‌نامه قرآنی - فارسی است.[۱۳]
این ترجمه در سال ۱۳۷۵ش منتشر شد.[۱۴] به‌گفته محمدعلی کوشا از مترجمان قرآن، ترجمه قرآن خرمشاهی، دارای نثری روان و از نوع ترجمه تطبیقی است که بهترین نوع ترجمه محسوب می‌شود. همچنین کوشا ترجمه قرآن خرمشاهی را نقطه‌عطف تاریخ ترجمه قرآن می‌داند.[۱۵]
آثار
آثار خرمشاهی بیش از ۱۰۰ اثر و در چهار زمینه تألیف، تدوین، تصحیح و ترجمه است و به دو دسته آثار قرآنی و غیرقرآنی تقسیم می‌شود.
آثار قرآنی
برخی از آثار قرآنی عبارت است از:
- تفسیر و تفاسیر جدید؛ درباره تفسیرنگاری در ایران و جهان اسلام در قرن ۱۴ هجری.
- فرهنگ موضوعی قرآن مجید؛ حدود هشت‌هزار مدخل موضوع قرآنی.
- قرآن‌پژوهی؛ درباره هفتاد بحث قرآنی.
- نگارش مقدمه بر ترجمه قرآن نوشته ریچارد بل، مترجم انگلیسی قرآن کریم.
- دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی؛ درباره اصطلاحات و معارف قرآن و قرآن‌پژوهی است. [۱۶]
- ویرایش شش ترجمه قرآن؛ از جمله ترجمه قرآن محمدمهدی فولادوند، کاظم پورجوادی و مسعود انصاری.[۱۷]
وی همچنین ۱۲۰۰ مقاله قرآنی کوتاه در دانشنامه عمومی و بیش از ۵۰۰ مقاله در نشریات مختلف منتشر کرده است.[۱۸]
آثار غیر قرآنی
کارهای غیرقرآنی خرمشاهی در زمینه‌های گوناگونی مثل حافظ‌پژوهی، زبان و ادبیات فارسی، فلسفه و عرفان، فرهنگ‌نگاری، مشارکت در تدوین دایرة المعارف تشیع و پیام پیامبر(ص) است.[۱۹]
خرمشاهی چند کتاب را به فارسی ترجمه کرده است که برخی از آنها عبارتند از:
- ترجمه «درآمدی بر تاریخ قرآن» تألیف ریچارد بل (از مترجمان انگلیسی قرآن کریم)
- ترجمه «دین و فرهنگ»، نوشته مِیرچا اِلیادِه دین‌پژوه آمریکایی.
- ترجمه «علم و دین»، نوشته اَیَان گِریِم بَارْبُور پژوهشگر چینی.
- ترجمه «عرفان و فلسفه»، نوشته وَالتِر تِرِنْس اِسْتِیس فیلسوف انگلیسی.[۲۰]
پانویس
- ↑ مجاهدیان، گفت‌وگوی قرآن‌پژوهانه با استاد بهاءالدین خرمشاهی، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ خرمشاهی، فرار از فلسفه، ۱۳۷۷ش، ص۶۸.
- ↑ خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۹۸۳.
- ↑ مجاهدیان، گفت‌وگوی قرآن‌پژوهانه با استاد بهاءالدین خرمشاهی، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۹۸۳.
- ↑ مجاهدیان، گفت‌وگوی قرآن‌پژوهانه با استاد بهاءالدین خرمشاهی، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ کلانتری، «نقد و بررسی بازتاب فرهنگ زمانه در قرآن از بهاءالدین خرمشاهی» ص۵۹.
- ↑ خرمشاهی، «بازتاب فرهنگ زمانه در قرآن کریم» ص۹۰.
- ↑ کلانتری، «نقد و بررسی بازتاب فرهنگ زمانه در قرآن از بهاءالدین خرمشاهی» ص۷۵.
- ↑ کلانتری، «نقد و بررسی بازتاب فرهنگ زمانه در قرآن از بهاءالدین خرمشاهی» ص۶۴.
- ↑ خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۹۸۴.
- ↑ خزاعی، نگاهی دیگر ترجمه قرآن کریم از بهاءالدین خرمشاهی، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ خرمشاهی، نگاهی به زندگی و آثار بهاءالدین خرمشاهی، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۹۸۵.
- ↑ کوشا، کوشا نثر معیار خرمشاهی، خبرگزاری ایکنا.
- ↑ خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۹۸۴.
- ↑ خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۹۸۴.
- ↑ خرمشاهی، بهاءالدین خرمشاهی، سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- ↑ خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۹۸۴.
- ↑ محقق، زندگینامه و خدمات علمی فرهنگی استاد بهاءالدین خرمشاهی، ۱۳۸۶ش، ص۲۲۲.
منابع
- خرمشاهی، بهاءالدین، بهاءالدین خرمشاهی، سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۰ خرداد ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۲۹ آبان ۱۴۰۳ش.
- خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی(ج۱)، تهران، انتشارات دوستان و ناهید، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.
- خرمشاهی، بهاءالدین، «بازتاب فرهنگ زمانه در قرآن کریم»، نشریه بینات، شماره پنجم، سال دوم، ۱۳۷۴ش.
- خرمشاهی، بهاءالدین، فرار از فلسفه، تهران، نشر جامی، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.
- خرمشاهی، بهاءالدین، نگاهی به زندگی و آثار بهاء الدین خرمشاهی، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۸ آبان ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۳۰ آبان ۱۴۰۳ش.
- خزاعی، محمدحسن، نگاهی دیگر ترجمه قرآن کریم از بهاءالدین خرمشاهی، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۴ آبان ۱۳۸۸ش، تاریخ بازدید: ۴ آذر ۱۴۰۳ش.
- کلانتری، علی اکبر و مجتبی مصلحی، «نقد و بررسی بازتاب فرهنگ زمانه در قرآن از بهاءالدین خرمشاهی»، مجله شبهه پژوهی مطالعات قرآنی، شماره دوم، پاییز و زمستان ۱۴۰۲ش.
- کوشا، محمدعلی، کوشا نثر معیار خرمشاهی نقطه عطف تاریخ ترجمه قرآن است، خبرگزاری ایکنا. تاریخ درج مطلب: ۲۶ آذر ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۲۶ آبان ۱۴۰۳ش.
- مجاهدیان، سید مجتبی و علیرضا کمالی، در سایه آفتاب، گفت‌وگوی قرآن‌پژوهانه با استاد بهاءالدین خرمشاهی در مجله معارف، شماره ۵۶، خرداد ۱۳۸۷ش.
- محقق، مهدی، زندگینامه و خدمات علمی فرهنگی استاد بهاءالدین خرمشاهی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۸۶ش.