محمد صدوقی

مقاله قابل قبول
رده ناقص
شناسه ناقص
از ویکی شیعه
محمد صدوقی
شناسنامه
لقبشهید محراب
زادروز۱۲۸۷ش
شهر تولدیزد
کشور تولدایران
تاریخ درگذشت۱۱ تیر سال ۱۳۶۱ش
آرامگاهیزد - مسجد حظیره
فرزندانمحمدعلی صدوقی(درگذشت:۱۳۹۰ش)
اطلاعات سیاسی
مناصبنماینده مجلس خبرگان قانون اساسیامام جمعه یزد
اطلاعات علمی و مذهبی
اساتیدامام خمینیسید محمد تقی خوانساریسید صدرالدین صدرشیخ عبدالکریم حائری


محمد صدوقی (۱۲۸۷-۱۳۶۱ش) از روحانیان فعال در انقلاب اسلامی و نماینده امام خمینی در استان یزد و امام جمعه این شهر بعد از انقلاب بود. در مجلس خبرگان قانون اساسی نماینده مردم یزد در این مجلس بود. وی بعد از اقامه نماز جمعه توسط عناصر سازمان مجاهدین خلق مشهور به منافقین به شهادت رسید. وی در ادبیات جمهوری اسلامی ایران از شهدای محراب شمرده می‌شود. امام خمینی بعد از شهادت وی با صدور بیانیه‌ای وی را دوست سی ساله خود خواند.

زندگی‌نامه و تحصیلات

محمد صدوقی در سال ۱۲۸۷ش برابر با ۱۳۲۷ق در یزد متولد شد. پدرش آقامیرزا ابوطالب یکی از روحانیون یزد بود. در هفت سالگی، پدر و نه سالگی مادر خود را از دست داد از آن پس تحت سرپرستی پسر عمویش، میرزا محمد کرمانشاهی قرار گرفت.[۱] وی بخشی از تحصیلات خود را در یزد و اصفهان گذراند و سپس برای ادامه تحصیل به قم مهاجرت کرد. او ۲۱ سال در قم به فراگیری علوم ­اسلامی پرداخت و از محضر شیخ عبدالکریم حائری یزدی، سید صدرالدین صدر، سیدمحمدتقی خوانساری، سید محمد حجت کوه‌کمری و امام خمینی بهره برد.[۲]

پس از درگذشت آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری، مؤسس و مدیر حوزه علمیه قم، اداره قسمتی از حوزه علمیه به وی واگذار شد که می‌­توان از تولیت مدارس و تقسیم شهریه‌های طلاب یاد کرد.[۳] «در آن وقت حافظه من معروف بود و وقتی که ده هزار طلبه شهریه می‌گرفتند من دفتر و دستکی در موقع پرداخت نداشتم، هر کس که شهریه می‌گرفت در خاطرم بود و دیگر احتیاجی نبود که اسم و مبلغ را بنویسم و شب که به منزل می‌رفتم به هر کس هرچه داده بودم، یادداشت می‌کردم».[۴]

سال ۱۳۳۰ش با فوت عالم بزرگ دینی یزد شیخ غلامرضا فقیه خراسانی، با درخواست مردم و توصیه آیت الله خمینی و بزرگان،[۵] به یزد بازگشت و به انجام وظایف دینی پرداخت. صدوقی رابطه ویژه‌ای با آیت الله خمینی داشت: «بنده وقتی وارد قم شدم، دو سه روز پس از ورود با امام خمینی آشنا شدم و کم کم آشنایی ما بالا گرفت و به رفاقت کشید و‌گاه در تمام مدت شبانه‌روز با ایشان بودم. در این مدت طولانی که در قم بودیم انس ما عمده با ایشان بود و نمی‌شد هفته‌ای بگذرد و دو، سه جلسه خدمتشان نباشیم.»[۶]

اساتید

شاگردان

شهادت

محمد صدوقی در ۱۱ تیر ۱۳۶۱ مطابق با ۱۰ رمضان ۱۴۰۲ق، پس از ادای نماز جمعه توسط سازمان مجاهدین خلق به شهادت رسید.[۱۰] در بخشی از اطلاعیه امام خمینی بمناسبت شهادت آیت الله صدوقی آمده است: «اینجانب دوستی عزیز که بیش از سی سال با او آشنا و روحیات عظیمش را از نزدیک درک کردم از دست دادم، و اسلام خدمتگزاری متعهد را، و ایران فقیهی فداکار، و استان یزد سرپرستی دانشمند را از دست داد».[۱۱]

فعالیت­‌های سیاسی

  • صدوقی از فدائیان اسلام حمایت می‌­کرد در سال ۱۳۳۰ش وقتی سیدعبدالحسین واحدی (مرد شماره دو فدائیان اسلام)(اعدام در رژیم پهلوی:۱۳۳۴ش) تحت تعقیب قرار گرفت، آیت­‌الله صدوقی او را در خانه‌­اش پنهان کرد. ماموران شاه دو مرتبه خانه او را وارسی کردند، ولی موفق به دستگیری واحدی نشدند.[۱۲]
  • بعد از واقعه فیضیه در ۲ فروردین ۱۳۴۲ش صدوقی اعلامیه‌­ای نوشت و آن را به امضا دیگر علما نیز رساند. طی این اعلامیه از اقدامات رژیم، چنین اعلام نفرت شده بود: «... ضرب و شَتْم و نَهْب و قتل عده­‌ای از محصلین علوم دینیه در مدرسه فیضیه، قضیه­‌ای نیست که زود از خاطر مسلمین محو و نابود شود و جراحات قلوب به مرور التیام پذیرد. اینک در ضمن عرض همدردی، خاطر آقایان محترم را مستحضر می‌­داریم که مادامی ­که روح در بدن و نیم­‌جانی در تن است، طبق تصمیمات علمای اعلام و راهنمایی‌­های آیات ­الله ­العظام از هیچگونه اقدامی به منظور حفظ احکام و شعائر اسلام فروگذار نخواهیم کرد.»[۱۳]
  • بعد از قیام ۱۹ دی قم و ۲۹ بهمن ۱۳۵۴ش تبریز، صدوقی ضمن پیامی، نوروز ۵۷ را عزای عمومی اعلام کرد: «سال نو با سفره‌های آغشته به ­خون بیگناهان قم، تبریز و سایر شهرستان­‌ها که برای دفاع از حریم مقدس قرآن و روحانیت قربانی شده‌اند؛ لذا مناسب است از برگزاری مراسم نوروز خودداری فرموده و به سوگ و ماتم شهیدان بنشینند.»[۱۴]
  • در ماه­های آخر سال ۵۷ دولت به بازاریان پیشنهاد کرد که با انتخاب نماینده­ای با دولت مذاکره بنشینید. اما صدوقی بیانیه­‌ای صادر کرد که در آن بیانیه این پیشنهاد را نوعی حیله شیطانی قلمداد کرد که دولت می‌­خواهد بدین­وسیله میان صفوف انقلابیون رخنه کرده و با تفرقه میان آنان نتیجه­ گیری نماید.[۱۵]
  • صدوقی اعلامیه‌های دیگری نیز صادر کرد: اعلام عزای عمومی ۱۵ خرداد ۱۳۵۷ش، بیانیه تحریم جشن‌­های نیمه شعبان، بیانیه به مناسبت واقعه سینما رکس آبادان، صدور اعلامیه بر علیه دولت آشتی ملی (دولت شریف امامی) و صدور بیانیه به مناسبت جمعه خونین ۱۷ شهریور ۱۳۵۷.[۱۶]
  • صدوقی در زمان اقامت آیت الله خمینی در پاریس به دیدار او رفت و همچنین در تحصن علما در دانشگاه تهران شرکت کرد این تحصن در اعتراض به بسته شدن فرودگاه توسط بختیار انجام شده بود که بعد از تحصن فرودگاه بازگشایی شد.
آیت‌الله صدوقی در کنار امام خمینی

فعالیت‌های بعد از انقلاب

آیت‌الله صدوقی بعد از انقلاب به عنوان نماینده امام و امام جمعه یزد به فعالیت مشغول شد و فعالیت‌های خود را در راستای برقراری امنیت در جامعه و حفظ وحدت و یکرنگی داشت. وی همچنین در مجلس خبرگان قانون اساسی از طرف مردم یزد انتخاب و وارد مجلس شد در مجلس خبرگان «از جمله اقدامات وی اصرار در وارد کردن «سپاه پاسداران» در قانون اساسی بود و این کار انجام شد.»[۱۷]

با شروع جنگ عراق و ایران وی در تجهیز مردم برای رفتن به جبهه می‌کوشید و گاهی خود شخصا در جبهه‌ها به قصد سرکشی و تقویت روحیه رزمندگان حاضر می‌شد آیت‌الله خامنه‌ای درباره جبهه رفتن آیت الله صدوقی می‌گوید: «گفتند می‌خواهم بروم یزد و به جبهه هم بروم که من به ایشان گفتم شما خوبست اگر جبهه می‌روید به طرف غرب بروید که آنجا هوایش در فصل بهار و اردیبهشت خوب است و جنوب نروید چون گرم است ایشان گفتند تا ببینم چه می‌شود و ناگهان دیدیم ایشان سر و کله‌اش از جنوب پیدا شد و در حمله بیت‌المقدس حاضر بود.»[۱۸]

پانویس

  1. زندگی نامه خودنوشت آیت الله صدوقی.
  2. نورمحمدی، یادنامه بزرگداشت سومین شهید محراب حضرت آیت­‌الله صدوقی، ۱۳۸۱ش، ص۱۱۶­-۱۱۲.
  3. مجموعه اطلاعیه‌­های سومین شهید محراب آیت­ الله صدوقی از قبل از انقلاب تا شهادت، ۱۳۶۲، ص ۲۹.
  4. زندگی نامه خودنوشت آیت الله صدوقی.
  5. مجموعه اطلاعیه‌های سومین شهید محراب آیت­ الله صدوقی از قبل از انقلاب تا شهادت، ۱۳۶۲ش، ص۳۰.
  6. زندگی‌نامه خودنوشت آیت الله صدوقی.
  7. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۸۸۵.
  8. مهدوی، اعلام اصفهان، ۱۳۹۲ش، ج۴، ص۸۶۰و۸۶۱.
  9. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۸۸۶.
  10. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص ۸۸۹.
  11. امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۶، ص ۳۶۷ تا ۳۶۹.
  12. موسوی، زندگی­نامه شهید آیت­ الله صدوقی، نشر بشیر، ص۱۲.
  13. موسوی، زندگی­نامه شهید آیت­ الله صدوقی، نشر بشیر، ص۱۲.
  14. مجموعه اطلاعیه ­های سومین شهید محراب آیت­ الله صدوقی از قبل از انقلاب تا شهادت، ۱۳۶۲ش، ص۳۳.
  15. بختیاری، شهلا؛ ۱۳۷۸، ص ۲۵۵.
  16. نورمحمدی، یادنامه بزرگداشت سومین شهید محراب حضرت آیت­ الله صدوقی، ۱۳۸۱ش، ص۱۰۰ به بعد.
  17. فاجعه دهم رمضان، ۱۳۶۲ش، ص۴۱.
  18. فاجعه دهم رمضان، ۱۳۶۲ش، ص ۴۵.

منابع

  • نورمحمدی، محمدجواد؛ شهید صدوقی (صداقت محراب) در کتاب یادنامه بزرگداشت سومین شهید محراب حضرت آیت­ الله صدوقی، ج اول، به اهتمام محمدحسن معزالدینی تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۱.
  • مجموعه اطلاعیه­‌های سومین شهید محراب آیت­ الله صدوقی از قبل از انقلاب تا شهادت، مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی، ۱۳۶۲.
  • فاجعه دهم رمضان (یادواره سومین شهید محراب؛ شیخ الشهدا آیت­ الله صدوقی)، انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منطقه ۲ کشور، ۱۳۶۲.
  • موسوی، سیدمحمد؛ زندگی­نامه شهید آیت­الله صدوقی، قم، نشر بشیر، بی‌تا.
  • بختیاری، شهلا؛ شهید صدوقی (عملکرد، مبارزات، دیدگاه‌ها)، تهران، انتشارات اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۷۸.
  • جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار (جلد۲)، قم، نشر معروف، ۱۳۸۵ش.
  • یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید آیت‌الله حاج شیخ محمد صدوقی به کوشش مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، تهران، حوزه هنری، ۱۳۷۷.
  • زندگی نامه خودنوشت آیت الله صدوقی
  • امام خمینی، صحیفه امام، ج ۱۶، ص ۳۶۷ تا ۳۶۹.