باب الحوائج (لقب): تفاوت میان نسخه‌ها
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) − رده:اهل بیت (هاتکت) |
imported>M.r.seifi اصلاح پاورقی و منابع |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
== باب الحوائج کیست؟ == | == باب الحوائج کیست؟ == | ||
[[پرونده:باب الحوائج ؛امام كاظم (ع).jpg|بندانگشتی]] | [[پرونده:باب الحوائج ؛امام كاظم (ع).jpg|بندانگشتی]] | ||
باب الحوائج به معنای درگاه نیازها است و مجازاً به معنی درگاهی است که در آن نیازها برآورده می‌شود. <ref>انوری، فرهنگ سخن، ص۷۰۵</ref> این اصطلاح در احادیث رسیده از امامان شیعه به کار نرفته است؛ ولی در فرهنگ عمومی شیعیان برای برخی از خاندان اهل بیت به کار می‌رود. فرهنگ سخن و لغت‌نامه دهخدا این لقب را برای دو نفر به کار برده‌اند: [[امام موسی کاظم (ع)]] امام هفتم شیعیان،<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ذیل کلمه | باب الحوائج به معنای درگاه نیازها است و مجازاً به معنی درگاهی است که در آن نیازها برآورده می‌شود. <ref>انوری، فرهنگ سخن، ۱۳۹۰ش، ص۷۰۵.</ref> این اصطلاح در احادیث رسیده از امامان شیعه به کار نرفته است؛ ولی در فرهنگ عمومی شیعیان برای برخی از خاندان اهل بیت به کار می‌رود. فرهنگ سخن و لغت‌نامه دهخدا این لقب را برای دو نفر به کار برده‌اند: [[امام موسی کاظم (ع)]] امام هفتم شیعیان،<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ذیل کلمه «باب الحوائج».</ref> و [[عباس بن علی|حضرت عباس (ع)]] فرزند امام علی (ع) و پرچمدار یاران امام حسین در واقعه عاشورا <ref>دهخدا، لغت‌نامه، ذیل کلمه «باب الحوائج»؛ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۳۱۶.</ref>. [[محمدعلی اردوبادی|اردوبادی]] نیز در کتابش درباره زندگانی حضرت عباس(ع) به همین شهرت تصریح کرده است. <ref>الاوردبادی، حیاة ابی‌الفضل العباس، ص۱۳۳</ref> [[جواد محدثی]] در کتاب [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]] نام [[عبدالله بن الحسین|علی اصغر(ع)]]<ref>محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۳۴۸.</ref> را نیز با این لقب معرفی کرده است. او کوچکترین فرزند [[امام حسین علیه السلام|امام حسین]] بود و در [[واقعه عاشورا]] به شهادت رسید. | ||
=== امام کاظم (ع) === | === امام کاظم (ع) === | ||
کاربرد این لقب برای امام هفتم شیعیان موسی بن جعفر الکاظم ریشه حدیثی ندارد و شهرت این لقب مربوط به دوران بعد از درگذشت ایشان است. اولین سندی که چنین عبارتی را درباره [[امام کاظم (ع)]] به کار برده است، [[ابن شهر آشوب|ابن‌شهر‌آشوب]] (۴۸۸/۹ - ۵۸۸ ق) در کتاب [[مناقب آل ابی طالب|مناقب]] است: | کاربرد این لقب برای امام هفتم شیعیان موسی بن جعفر الکاظم ریشه حدیثی ندارد و شهرت این لقب مربوط به دوران بعد از درگذشت ایشان است. اولین سندی که چنین عبارتی را درباره [[امام کاظم (ع)]] به کار برده است، [[ابن شهر آشوب|ابن‌شهر‌آشوب]] (۴۸۸/۹ - ۵۸۸ ق) در کتاب [[مناقب آل ابی طالب|مناقب]] است: | ||
«دفن ببغداد بالجانب الغربی- فی المقبرة المعروفة بمقابر قریش من باب التین- فصارت باب الحوائج»؛<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج۳، ص۴۳۸.</ref> او در منطقه غربی بغداد، در مقبره معروف به قبرستان قریش در نزدیکی باب التین، دفن شد و قبر او به «باب الحوائج» تبدیل شد. | «دفن ببغداد بالجانب الغربی- فی المقبرة المعروفة بمقابر قریش من باب التین- فصارت باب الحوائج»؛<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۴۳۸.</ref> او در منطقه غربی بغداد، در مقبره معروف به قبرستان قریش در نزدیکی باب التین، دفن شد و قبر او به «باب الحوائج» تبدیل شد. | ||
[[علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار]] همین عبارت را در توصیف امام کاظم(ع) آورده است.<ref>مجلسی، | [[علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار]] همین عبارت را در توصیف امام کاظم(ع) آورده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۴۸، ص۶.</ref> در منابع [[اهل سنت]] نیز به شهرت امام کاظم به باب الحوائج اشاره شده است. برای مثال ابن حجر هیتمی (متوفای ۹۷۴ق) می‌نویسد: «وی به سبب گذشت و بردباری بسیارش، کاظم نامیده شد و در نزد عراقیان به باب قضاء الحوائج عندالله [یعنی درِ برآوردنِ نیازها نزد خدا] معروف بود ».<ref>ابن حجر هیتمی، الصواعق المحرقة، مکتبة القاهرة، ص۲۰۳.</ref> شبلنجی از علمای [[مذهب شافعی|شافعی]] نیز درباره شهرت این صفت در میان مردم [[عراق]] می‌گوید: کاظم [ع] امام بزرگواری بود... و او در نزد مردم عراق به باب الحوائج الی الله معروف بود و این لقب به علت برآورده‌شدن حاجات کسانی است که به او [[توسل|متوسل]] می‌شوند.<ref>مؤمن الشبلنجی، نور الابصار، ص۳۳۱.</ref> به نوشته [[دائرة المعارف تشیع]]، سنیان و شیعیان برای برآورده‌شدن حاجات، به قبر امام کاظم(ع) متوسل می‌شوند.<ref>شهیدی، «باب الحوائج»، ص۱۱.</ref> | ||
=== عباس بن علی و علی اصغر=== | === عباس بن علی و علی اصغر=== | ||
[[پرونده:هيئت متوسلین به باب الحوائج.jpg|بندانگشتی]] | [[پرونده:هيئت متوسلین به باب الحوائج.jpg|بندانگشتی]] | ||
شیعیان امروزه عباس بن علی فرزند امام علی(ع) و پرچمدار امام حسین(ع) <ref>شهیدی، | شیعیان امروزه عباس بن علی فرزند امام علی(ع) و پرچمدار امام حسین(ع) <ref>شهیدی، «باب الحوائج»، ص۱۱.</ref>در روز عاشورا و [[علی اصغر]] کوچکترین فرزند امام حسین را نیز با عنوان باب الحوائج می‌خوانند.<ref>محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۳۴۸.</ref> کاربرد این لقب برای این دو شخص در احادیث شیعه نیامده است و تاریخچه کاربرد آن نیز مشخص نیست. به نوشته دائرة المعارف تشیع، [[استجابت دعا]] در بارگاه حضرت عباس بارها اتفاق افتاده است.<ref>شهیدی، «باب الحوائج»، ص۱۰.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
*ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، نجف، مطبعة الحیدریه، ۱۳۷۶ق. | *ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، نجف، مطبعة الحیدریه، ۱۳۷۶ق. | ||
*انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، انتشارات سخن، | *انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، انتشارات سخن، ۱۳۹۰ش. | ||
* الاوردبادی، محمدعلی، حیاة ابی‌الفضل العباس، در موسوعة العلامة الاوردبادی، دار الکفیل، کربلا، ۱۴۳۶ق. | * الاوردبادی، محمدعلی، حیاة ابی‌الفضل العباس، در موسوعة العلامة الاوردبادی، دار الکفیل، کربلا، ۱۴۳۶ق. | ||
*دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه. | *دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه. | ||
*شبلنجی، مؤمن بن حسن، نور الابصار فی مناقب آل بیت النبی المختار صلی الله علیه و آله و سلم، قم، الشریف | *شبلنجی، مؤمن بن حسن، نور الابصار فی مناقب آل بیت النبی المختار صلی الله علیه و آله و سلم، قم، الشریف الرضی، بی‌تا. | ||
*شهیدی، عبدالحسین، | *شهیدی، عبدالحسین، «باب الحوائج»، در دایرة المعارف تشیع، ج۳، تهران، انتشارات حکمت، ۱۳۹۰ش. | ||
*مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۴ق. | *مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۴ق. | ||
* محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، نشر معروف، | * محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، قم، نشر معروف، ۱۳۸۸ش. | ||
*هیتمی، ابن حجر، الصواعق المحرقة فی الرد علی اهل البدع و الزندقة، مکتبة القاهرة، بی‌تا. | *هیتمی، ابن حجر، الصواعق المحرقة فی الرد علی اهل البدع و الزندقة، مکتبة القاهرة، بی‌تا. | ||
{{امام کاظم}} | {{امام کاظم}} | ||
نسخهٔ ۲۶ ژانویهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۲:۴۱
بابُ الحَوائِج، به معنای درگاه نیازها یا راه رسیدن به حاجت‌ها، عنوانی است برای اشاره به سه نفر از خاندان اهل بیت؛ امام کاظم (ع)، حضرت عباس (ع) و علی اصغر(ع). بسیاری از شیعیان معتقدند توسل به آنان برای رسیدن به حاجت‌ها بسیار مؤثر است و خداوند به سبب حرمت و شرافت آنان، حاجت افراد را برآورده می‌کند. این لقب در احادیث شیعه به کار نرفته است.
باب الحوائج کیست؟
.jpg)
باب الحوائج به معنای درگاه نیازها است و مجازاً به معنی درگاهی است که در آن نیازها برآورده می‌شود. [۱] این اصطلاح در احادیث رسیده از امامان شیعه به کار نرفته است؛ ولی در فرهنگ عمومی شیعیان برای برخی از خاندان اهل بیت به کار می‌رود. فرهنگ سخن و لغت‌نامه دهخدا این لقب را برای دو نفر به کار برده‌اند: امام موسی کاظم (ع) امام هفتم شیعیان،[۲] و حضرت عباس (ع) فرزند امام علی (ع) و پرچمدار یاران امام حسین در واقعه عاشورا [۳]. اردوبادی نیز در کتابش درباره زندگانی حضرت عباس(ع) به همین شهرت تصریح کرده است. [۴] جواد محدثی در کتاب فرهنگ عاشورا نام علی اصغر(ع)[۵] را نیز با این لقب معرفی کرده است. او کوچکترین فرزند امام حسین بود و در واقعه عاشورا به شهادت رسید.
امام کاظم (ع)
کاربرد این لقب برای امام هفتم شیعیان موسی بن جعفر الکاظم ریشه حدیثی ندارد و شهرت این لقب مربوط به دوران بعد از درگذشت ایشان است. اولین سندی که چنین عبارتی را درباره امام کاظم (ع) به کار برده است، ابن‌شهر‌آشوب (۴۸۸/۹ - ۵۸۸ ق) در کتاب مناقب است: «دفن ببغداد بالجانب الغربی- فی المقبرة المعروفة بمقابر قریش من باب التین- فصارت باب الحوائج»؛[۶] او در منطقه غربی بغداد، در مقبره معروف به قبرستان قریش در نزدیکی باب التین، دفن شد و قبر او به «باب الحوائج» تبدیل شد.
علامه مجلسی در بحار الانوار همین عبارت را در توصیف امام کاظم(ع) آورده است.[۷] در منابع اهل سنت نیز به شهرت امام کاظم به باب الحوائج اشاره شده است. برای مثال ابن حجر هیتمی (متوفای ۹۷۴ق) می‌نویسد: «وی به سبب گذشت و بردباری بسیارش، کاظم نامیده شد و در نزد عراقیان به باب قضاء الحوائج عندالله [یعنی درِ برآوردنِ نیازها نزد خدا] معروف بود ».[۸] شبلنجی از علمای شافعی نیز درباره شهرت این صفت در میان مردم عراق می‌گوید: کاظم [ع] امام بزرگواری بود... و او در نزد مردم عراق به باب الحوائج الی الله معروف بود و این لقب به علت برآورده‌شدن حاجات کسانی است که به او متوسل می‌شوند.[۹] به نوشته دائرة المعارف تشیع، سنیان و شیعیان برای برآورده‌شدن حاجات، به قبر امام کاظم(ع) متوسل می‌شوند.[۱۰]
عباس بن علی و علی اصغر
شیعیان امروزه عباس بن علی فرزند امام علی(ع) و پرچمدار امام حسین(ع) [۱۱]در روز عاشورا و علی اصغر کوچکترین فرزند امام حسین را نیز با عنوان باب الحوائج می‌خوانند.[۱۲] کاربرد این لقب برای این دو شخص در احادیث شیعه نیامده است و تاریخچه کاربرد آن نیز مشخص نیست. به نوشته دائرة المعارف تشیع، استجابت دعا در بارگاه حضرت عباس بارها اتفاق افتاده است.[۱۳]
پانویس
منابع
- ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، نجف، مطبعة الحیدریه، ۱۳۷۶ق.
- انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، انتشارات سخن، ۱۳۹۰ش.
- الاوردبادی، محمدعلی، حیاة ابی‌الفضل العباس، در موسوعة العلامة الاوردبادی، دار الکفیل، کربلا، ۱۴۳۶ق.
- دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه.
- شبلنجی، مؤمن بن حسن، نور الابصار فی مناقب آل بیت النبی المختار صلی الله علیه و آله و سلم، قم، الشریف الرضی، بی‌تا.
- شهیدی، عبدالحسین، «باب الحوائج»، در دایرة المعارف تشیع، ج۳، تهران، انتشارات حکمت، ۱۳۹۰ش.
- مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۴ق.
- محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، قم، نشر معروف، ۱۳۸۸ش.
- هیتمی، ابن حجر، الصواعق المحرقة فی الرد علی اهل البدع و الزندقة، مکتبة القاهرة، بی‌تا.
| نسب |  | |
|---|---|---|
| فرزندان | امام رضا(ع) • حضرت معصومه • شاهچراغ • حمزه • سید محمد عابد • اسحاق • عبدالله عوکلانی • حکیمه • ابراهیم • قاسم • حسین • زیدالنار • اسماعیل • هارون • فهرست فرزندان امام کاظم(ع) • حمزة بن موسی الکاظم(ع) | |
| القاب | ||
| کنیه‌ها | ||
| اصحاب | ||
| خلفای معاصر | ||
| کتاب‌شناسی | ||
| مرتبط | مناظرات امام کاظم(ع) • دعای جوشن صغیر • دعای یا علی یا عظیم • سندی بن شاهک • صریا • کاظمین • حرم کاظمین • سادات موسوی • سید ابراهیم مجاب • واقفیه • نجمه‌خاتون • قیام فخ • بریهه • یحیی برمکی • فضل بن ربیع • علی بن اسماعیل بن جعفر • عیسی بن جعفر • فطحیه • اسماعیلیه • ناووسیه • بشر حافی • کظم غیظ • کنیه‌ها و لقب‌ها • مدفونان در حرم کاظمین | |
- ↑ انوری، فرهنگ سخن، ۱۳۹۰ش، ص۷۰۵.
- ↑ دهخدا، لغت‌نامه، ذیل کلمه «باب الحوائج».
- ↑ دهخدا، لغت‌نامه، ذیل کلمه «باب الحوائج»؛ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۳۱۶.
- ↑ الاوردبادی، حیاة ابی‌الفضل العباس، ص۱۳۳
- ↑ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۳۴۸.
- ↑ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۴۳۸.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۴۸، ص۶.
- ↑ ابن حجر هیتمی، الصواعق المحرقة، مکتبة القاهرة، ص۲۰۳.
- ↑ مؤمن الشبلنجی، نور الابصار، ص۳۳۱.
- ↑ شهیدی، «باب الحوائج»، ص۱۱.
- ↑ شهیدی، «باب الحوائج»، ص۱۱.
- ↑ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۳۴۸.
- ↑ شهیدی، «باب الحوائج»، ص۱۰.