باب الحوائج (لقب): تفاوت میان نسخه‌ها

باب الحوائج به معنای درگاه نیازها است و مجازاً به معنی درگاهی است که در آن نیازها برآورده می‌شود. <ref>انوری، فرهنگ سخن، ص۷۰۵</ref> این اصطلاح در احادیث رسیده از امامان شیعه به کار نرفته است؛ ولی در فرهنگ عمومی شیعیان برای برخی از خاندان اهل بیت به کار می‌رود. فرهنگ سخن و لغت‌نامه دهخدا این لقب را برای دو نفر به کار برده‌اند: [[امام موسی کاظم (ع)]] امام هفتم شیعیان،<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ذیل کلمه باب الحوائج</ref> و [[عباس بن علی|حضرت عباس (ع)]] فرزند امام علی (ع) و پرچمدار یاران امام حسین در واقعه عاشورا <ref>دهخدا، لغت‌نامه، ذیل کلمه باب الحوائج. محدثی، فرهنگ عاشورا، ص۳۱۶</ref>. [[محمدعلی اردوبادی|اردوبادی]] نیز در کتابش درباره زندگانی حضرت عباس(ع) به همین شهرت تصریح کرده است. <ref>الاوردبادی، حیاة ابی‌الفضل العباس، ص۱۳۳</ref> [[جواد محدثی]] در کتاب [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]] نام [[عبدالله بن الحسین|علی اصغر(ع)]]‌<ref>محدثی، فرهنگ عاشورا، ص۳۴۸</ref> را نیز با این لقب معرفی کرده است. او کوچک‌ترین فرزند [[امام حسین علیه السلام|امام حسین]] بود و در [[واقعه عاشورا]] به شهادت رسید.

«دفن ببغداد بالجانب الغربی- فی المقبرة المعروفة بمقابر قریش من باب التین- فصارت باب الحوائج»؛<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج۳، ص۴۳۸.</ref> او در منطقه غربی بغداد، در مقبره معروف به قبرستان قریش در نزدیکی باب التین، دفن شد و قبر او به «باب الحوائج» تبدیل شد.

[[علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار]] همین عبارت را در توصیف امام کاظم(ع) آورده است.<ref>مجلسی، ''بحارالانوار''، ج۴۸ ص۶.</ref> در منابع [[اهل سنت]] نیز به شهرت امام کاظم به باب الحوائج اشاره شده است. برای مثال ابن حجر هیتمی (متوفای ۹۷۴ق) می‌نویسد: «‌وی به سبب گذشت و بردباری بسیارش، کاظم نامیده شد و در نزد عراقیان به باب قضاء الحوائج عندالله [یعنی درِ برآوردنِ نیازها نزد خدا] معروف بود ».<ref>ابن حجر هیتمی، الصواعق المحرقة فی الرد علی اهل البدع و الزندقة، مکتبة القاهرة، بی‌تا، ص۲۰۳.</ref> شبلنجی از علمای [[مذهب شافعی|شافعی]] نیز درباره شهرت این صفت در میان مردم [[عراق]] می‌گوید: کاظم [ع] امام بزرگواری بود... و او در نزد مردم عراق به باب الحوائج الی الله معروف بود و این لقب به علت برآورده‌شدن حاجات کسانی است که به او [[توسل|متوسل]] می‌شوند.<ref> نور الابصار فی مناقب آل بیت النبی المختار، مؤمن الشبلنجی، ص۳۳۱.</ref> به نوشته [[دائرة المعارف تشیع]]، سنیان و شیعیان برای برآورده‌شدن حاجات، به قبر امام کاظم(ع) متوسل می‌شوند.<ref>شهیدی، باب الحوائج، ص۱۱</ref>

شیعیان امروزه عباس بن علی فرزند امام علی(ع) و پرچمدار امام حسین(ع) <ref>شهیدی، باب الحوائج، ص۱۱</ref>در روز عاشورا و [[علی اصغر]] کوچکترین فرزند امام حسین را نیز با عنوان باب الحوائج می‌خوانند.<ref>محدثی، فرهنگ عاشورا، ص۳۴۸</ref> کاربرد این لقب برای این دو شخص در احادیث شیعه نیامده است و تاریخچه کاربرد آن نیز مشخص نیست. به نوشته دائرة المعارف تشیع، [[استجابت دعا]] در بارگاه حضرت عباس بارها اتفاق افتاده است.<ref>شهیدی، باب الحوائج، ص۱۰</ref>

*انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، انتشارات سخن، تهران، ۱۳۹۰ش.

*شبلنجی، مؤمن بن حسن، نور الابصار فی مناقب آل بیت النبی المختار صلی الله علیه و آله و سلم،  قم، الشریف الرضی.

*شهیدی، عبدالحسین، مدخل باب الحوائج، در دایرة المعارف تشیع، ج۳. انتشارات حکمت، تهران، ۱۳۹۰ش.

* محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، نشر معروف، قم، ۱۳۸۸ش.